|
2008
|
|
|
Orduko hautagaiak zioen lege on bezain eraginkor batek bi irizpide jarraitu behar zituela: batetik, tokiko eta eskualdeko administrazio publikoek geroz eta eginkizun gehiago baldin badauzkate
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza gidatzeko orduan, horrek ez du esan gura Estatuak ez dituenik bere eginbeharrak betetzen, bere eginkizuna baita; eta, bestetik, hizkuntza atzerritar eta gutxituak bereizten baldin badira, horrek ez du inplikatzen exijentzia maila apalagoa izan behar denik. Hori dela eta, Hezkuntza Ministerioak lortu beharreko maila finkatzea ezinbestekotzat jotzen zuen.
|
|
|
Berez, Konstituzioaren 75.1 artikulua aldatzeak ez die ez ofizialtasunik ez berme juridikorik eskaintzen. Alabaina,
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza, hedapen eta presentziari fabore egin diezaioketen gutxieneko batzuk bermatuko dituen marko bat eskaintzen du. Izan ere, Frantziako Kultura Ministroak aurreratu duen moduan, frantses gobernuaren asmoa 2009 urtean hizkuntza gutxituak babestuko dituen lege bat aurkeztea eta onartzea da.
|
|
2011
|
|
|
4
|
HIZKUNTZA
GUTXITUENTZAKO IRAKASKUNTZA EREDUAK 77
|
|
|
4.3.2 Hizkuntza edukiak
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzan:
|
|
|
Ruiz Vieytez en ustez (2004), gutunean hatsarre orokorrak aldarrikatu beharrean hainbat esparrutan hizkuntzaren erabilera bultzatzeko neurri zehatzak agertzen dira, tartean hezkuntzari dagozkionak (zortzigarren artikuluan). Eskolaurretik hasi eta unibertsitateraino, gutunaren arabera estatu sinatzaileek konpromisoa hartzen dute
|
hizkuntza
gutxitua irakaskuntzarako hizkuntza izan dadin. Hala ere, zehaztu behar da konpromiso maila ezberdinak zehazten dituela gutunak, eta aukera ematen diela estatuei hizkuntza gutxitua irakaskuntzarako hizkuntza gisa erabil dadin bultzatzeko, baina ez hizkuntza bakar gisa.
|
|
|
Eskolaurretik hasi eta unibertsitateraino, gutunaren arabera estatu sinatzaileek konpromisoa hartzen dute hizkuntza gutxitua irakaskuntzarako hizkuntza izan dadin. Hala ere, zehaztu behar da konpromiso maila ezberdinak zehazten dituela gutunak, eta aukera ematen diela estatuei
|
hizkuntza
gutxitua irakaskuntzarako hizkuntza gisa erabil dadin bultzatzeko, baina ez hizkuntza bakar gisa. Hona hemen, esaterako, eskolaurreari dagozkion paragrafoak:
|
|
|
4
|
Hizkuntza
gutxituentzako irakaskuntza ereduak
|
|
|
Atal honen helburua
|
hizkuntza
gutxituek irakaskuntza programa edo ereduetan daukaten lekua aztertzea da. Eredu nagusien aurkezpena egin nahi dugu, bakoitzaren ezaugarri funtsezkoenak azalduz.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak irakaskuntzarako erabiltzen dituzten programak dira iraupen programak edo mantentze programak (Bilbao, 1998). Baina helburua ez da haurrak euren hizkuntza gutxituan elebakar izatea, baizik eta etxeko hizkuntza mantentzeaz gain, haurrek hizkuntza nagusia ere ikastea.
|
|
|
Hezkuntza ereduen sailkapenek, zurrunak izan zein malguagoak izan, oso baliagarria den informazioa eskaintzen diote
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzaz eta ikaskuntzaz kezkatzen denari. Batez ere, munduko hainbat txokotan abian diren esperientzien ezaugarri nagusiak zein diren jakiteko bidea ematen dute eta hori oso garrantzitsua da hizkuntza gutxitudun komunitateentzat, guztiz baztertu beharreko edo, aldiz, erreferentziatzat hartu beharreko programak zein diren jakiten lagun baitiezaieke.
|
|
|
Ereduen gaineko orrialde hauek ixteko munduko hainbat txokotako adibideak dakartzagu. Helburua ez da kasu bakoitza sakontasun handiarekin aztertzea, baizik eta printzipioz ezezagun samarrak gerta dakizkigukeen munduko hainbat
|
hizkuntza
gutxituren irakaskuntzaren eta ikaskuntzaren adibideen berri ematea, ur handiegitan sartu gabe.
|
|
|
Samieraren eta otomieraren adibide hauek munduan zehar hizkuntza gutxituak eskolan txerta daitezen egiten ari diren ahaleginen halako erakusgarri txiki bat besterik ez dira. Esperientzia ezberdinak izan arren, biek ongi islatzen dute eskolan
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza eta ikaskuntza abian jartzeko erronkaren tamaina.
|
|
|
Hizkuntza gutxituen egoera soziolinguistikoa ahula izateak, hortaz, eskolako irakaskuntza eta ikaskuntza maila askotan baldintza lezake. Datozen orrialdeetan baldintza horietako gutxi batzuk garatuko ditugu, batetik, hizkuntza gutxituen irakasleei dagozkienak, eta bestetik,
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza eta ikaskuntza edukiei dagozkienak.
|
|
|
4.3.2 Hizkuntza edukiak
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzan: berezitasunak eta erronkak
|
|
|
Baina hala eta guztiz ere, ez dugu begien bistatik galdu behar hizkuntza gutxitu askok eta askok ez daukatela ez aldaera estandarrik ezta hizkuntzaren modalitate idatzirik ere. Ondorioz, nolabaiteko oztopo edo zailtasunak sor litezke eskolan
|
hizkuntza
gutxituaren irakaskuntza eta ikaskuntza bideratzeko, sarritan erabaki egin behar izaten baita eskolan zein dialekto irakatsi.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen irakaskuntzaren eta ikaskuntzaren orrialde hauek biribiltzen saiatzeko, erantzun oso konplexua daukan galdera bati erantzuten saiatuko gara: zer ekarpen egin lezake eskolak hizkuntza gutxitu bat indarberritzeko orduan?
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen irakaskuntza programen artean, murgilketa ereduak dira ekarpenik handiena egin dutenak hizkuntza gutxituen indarberritzean. Maoriaren kasuak erakusten du, esaterako, erabateko murgilketa ereduek eta maoria nagusi den murgilketa partzialeko edo bikoitzeko ereduek lortu izan dituztela emaitzarik onenak.
|
|
2015
|
|
|
Aitzitik, sozialki eta akademikoki ondo kokaturik dauden hizkuntzetan gauzaturiko praktikak sustatu, saritu eta aitortu direnean mundu akademikoan, de facto, ahuldu egin da goian aipaturiko identitate profesionala. Horrela, eleaniztasunaren diskurtsoak
|
hizkuntza
gutxituei irakaskuntza funtzioa esleitzen dien arren funtzio globalen eta lokalen arteko dialektikan estatu hizkuntzarekin eta ingelesarekin batera, eleaniztasunaren izenean gaur egungo nazioartekotze linguistikoak sustatzen dituen identitate akademikoak urrun daude orain arte hizkuntza gutxituak transmisio hizkuntzaren funtzioan sostengatu dituzten identitate profesionaletatik....
|
|
2019
|
|
|
Helburu bertsuak jarraitzen dituen Hablamos español erakundearen diskurtsoa eta kanpainak jarraitzea besterik ez dago ideologia supremazistak zer diren jabetzeko. Estatu frantsesari dagokionez, 2019ko maiatzaren 21eko Berrian irakurtzen genuen Hezkuntza ministro Jean Michel Blanquerrek Senatuan aztertzen ari ziren
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzaren inguruko lege proiektu baten eztabaidan adierazi zuela murgiltze sistemak, eskualde hizkuntzak, bakarrik mintzatzera bultza zitzakeela haurrak.
|
|
2021
|
|
|
Jean Michel Blanquer Hezkuntza ministroaren borondatearen kontra, lege berria onartu zuen apirilaren 8an Legebiltzarrak:
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzak esparru finkoagoa izango du eskola publikoetan. Hezkuntza Kodean sartuko da.
|
|
|
Baina gehiegizko optimismorik egin gabe, bozka historikoa dela ezin uka. 1951ko Deixonne legetik,
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzak ez zuen aldeko legerik izan; gibelatzeak, aldiz, andana. Irakaskuntza publikoan euskara indartuaren ezagupena, ikastolen diruztatzea, seinaletika elebidunaren arautzea eta estatu zibileko dokumentuetan ñ a bezalako zeinu diakritikoak idazteko aukera bermatzen du lege horrek.
|
|
|
Murgiltze ereduan oinarritutako
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzak ez du onarpen ofizialik. Ikastolek EEP Euskararen Erakunde Publikoarekin eta Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin egindako itun bidez funtzionatzen dute, eta ikastetxe publikoetako ama eskoletan ematen den euskarazko irakaskuntza elebakarra esperimentazioaren koadroan egiten da.
|
|
|
Manterolaren ustez, hizkuntza gutxituaren egoera juridikoak zuzeneko ondorioak ditu murgiltze ereduaren arrakastan. Are gehiago, Flors Masek azaldu du hizkuntza hegemonikoaren ordezkari politikoek hainbat oztopo jartzen dizkiotela
|
hizkuntza
gutxituaren irakaskuntzari. «Hizkuntza gutxitu baten ezagutza unibertsalizatu eta haren errepertorioa idatzira eta eremu formaletara zabaltzen duen hezkuntza sistema bat bereziki mehatxagarria da asmo hegemonistak dituztenentzat, ordura arte hizkuntza nagusia bakarrik erabil zitekeelako gizarteko eremu gehienetan».
|
|
|
«Momentuko ez dugu besterik». Hala laburbildu zuen Marie Andree Ouret Biga Bai guraso elkarteko lehendakariak Frantziako Gobernua
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruz prestatzen ari den zirkularra. Euskaltzaindiak eta Euskal Konfederazioak antolatu zituzten Jagon jardunaldietan izan zituen hitzok.
|
|
|
' Ez baduzue murgiltzea baimentzen, gure aldetik eginen dugu'». Horren guziaren ondorioz uste du
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza Frantziako Gobernuarentzat arazo politiko bilakatu dela. «Parisen gauzak aitzinarazteko, behar dute eragileek eraman, eta behar dute hautetsiek defendatu».
|
|
|
Helburu bertsuak jarraitzen dituen Hablamos español erakundearen diskurtsoa eta kanpainak jarraitzea besterik ez dago ideologia supremazistak zer diren jabetzeko. Estatu frantsesari dagokionez, 2019ko maiatzaren 21eko Berrian irakurtzen genuen Hezkuntza ministro Jean Michel Blanquerrek Senatuan aztertzen ari ziren
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzaren inguruko lege proiektu baten eztabaidan adierazi zuela murgiltze sistemak" eskualde hizkuntzak" bakarrik mintzatzera bultza zitekeela haurrak".
|
|
|
Hirugarren atalean, zirkularrak dio elebitasuna indartzeko premia dagoela
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzan interesa duten ikasleentzat. Argiki dio, sail elebidunak aukeratzen dituzten ikasleentzat, ministerioak asmoa duela euskara eta frantsesa maila berean menpera ditzaten.
|
|
2022
|
|
|
Frantziako Hezkuntza Ministerioak
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruz egin berri duen zirkularrean izan liteke egoera konpontzeko bidea. Honela dio baxoari buruz:
|
|
|
Azterketak euskaraz egin ahal izatea aldarrikatzeko komunikazio kanpaina abiatu dute Ziburuko (Lapurdi) Piarres Larzabal kolegioko ikasle, irakasle eta gurasoek. Frantziako Hezkuntza Ministerioak
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruz prestatu duen zirkularrean ez diote konponbiderik eman azterketen gaiari, baina atea ireki dute tokiko administrazioekin negoziatzen saiatzeko. Seaskak Bordeleko (Okzitania) akademiako errektoreari dei egin dio, eta iragarri du erantzun baikorrik eskuratu ezean mobilizazioak antolatuko dituela.
|
|
|
Hezkuntza ministerioak abenduan publikatu zuen
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruzko zirkularra. Frantziako Konstituzio Kontseiluaren ekaineko erabakitik espero zen.
|
|
|
Funtsean, hiru dokumentuk berresten dute Seaskaren eskaera. Batetik, Jorajuriak aipatutako Frantziako Hezkuntza Kodeak, 121 artikuluan; bestetik, EEPk, ministerioak eta Seaskak 2019an izenpetutako hitzarmenak; eta, azkenik, joan den abenduan
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruz publikatu zuten zirkularrak. Brebetan eta baxoan proba batzuk euskaraz egiteko aukera aipatzen da azken horretan.
|
|
|
Funtsean, hiru dokumentuk berresten dute Seaskaren eskaera. Batetik, Jorajuriak aipatutako Frantziako Hezkuntza Kodeak, 121 artikuluan; bestetik, EEPk, ministerioak eta Seaskak 2019an izenpetutako hitzarmenak; eta, azkenik, joan den abenduan
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari buruz publikatu zuten zirkularrak. Brebetan eta baxoan proba batzuk euskaraz egiteko aukera aipatzen da azken horretan.
|
|
|
Emmanuel Macron Frantziako presidentearen aldekoetan, 4 hautesbarrutian agertzen den Annick Troundayk ere ez du erantzunik eman. Vincent Bruk (6 hautesbarrutia) eta Florence Lasserrek
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza garatzeko baliabideak hartzeko prestasuna erakutsi dute. Konstituzio aldaketa baten alde direla adierazi badute ere, koofizialtasunaren kontra agertu dira.
|
|
|
Hizkunta gutxituen alde lan egiten duten eragileak biltzen dituen Pour Que Vivent Nos Langues kolektiboak (Gure hizkuntzak bizi daitezen) Frantziako Asanblearako bozetara aurkezten diren hautagaiei helarazitako galdetegien erantzunak argitaratu ditu mapa interaktibo batean. Molac legeaz, Frantziako konstituzioaren aldaketaz, eta
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari eman beharreko baliabideez eskatu diete hautagaiei, besteak beste. Frantziako Estatuaren meneko lurralde guzietan egin dute ariketa; Ipar Euskal Herrian hautagai gutxi batzuek baizik ez dute erantzun.
|
|
|
Frantziari begirako diskurtso nazionalista batekin agertu da, tokiko errealitateari muzin eginez:
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzari koadro egonkorrago bat eman nahi zion Molac legearen kontra da, eta Euskal Hirigune Elkargoaren sorrera ahalbidetu zuen Notre legea ezeztatzea defendatu du, besteak beste. Bi gai horietan abertzaleengandik hurbilagoko posizioak ditu EELVk, eta argumentu hori erabili dute PSko zenbait arduradunek ere Frantzia Intsumisoko kidearen kontra egiteko.
|
|
|
Horietan oinarrituta, «azalpenak» emateko eskatu diote Frantziako Gobernuari hiru txostengileek: Konstituzio Kontseiluaren erabakiaren gauzatzeari buruz, inglesaren eta hizkuntza gutxituen tratu ezberdinari buruz, eta
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza eta erabilpena bermatzeko Frantziak hartu dituen neurriei buruz.
|
|
2023
|
|
|
Baxoari buruz ere aitzinatu ginen, eta gibelera egin dute. Blanquer ministroak kanpaina abiatu zuen
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntza mugatzeko. Lizeo publikoetan elebidunik ez da gehiago; hautazko gisa ere euskara desagertzen ari da.
|
|
|
Mantxolaren arabera, onerako aldaketak argiak izango lirateke
|
hizkuntza
gutxituen irakaskuntzan ere; esaterako, nazioartetik heldutako ikasleei eta horretarako ateak ireki litzaizkieke. «Hizkuntzak irakasteko eskolak eta euskarri askotarikoak» eskaintzeko aldagai garrantzitsua da, hain justu ere, ofizialtasuna.
|