|
2000
|
|
|
Hortaz, demografian nabarmena zen, eta
|
hizkuntz
arloan ere bai.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
arloko kontsentsuak lortzeko modu bakarra, hizkuntza bakoitzakbere unibertsoa izatean datzala ulertu genuen Txillardegiri esker, nahiz eta gero horrenformulazioa askoz gehiago landu den, azken urteotan. Geuk ere, euskaldunok, alegia?
|
|
|
–Estrukturalismoak problematika berezia ekarri du(
|
hizkuntzaren
arloan, bai; baina ez hizkuntzarenarloan soilik); eta problematika hori, sinkroniari, datxeko.
|
|
|
Datu hauek adierazten digutenez, Gobernuak Gotzainekin negoziatu zuen testuberria, eta Gotzainek
|
hizkuntz
arloko eliz agintea eliz barnean gorde ahal izan zuten; baina, horren kontrakarga gisara, irizpide eta praxi eredu hertsiagoa onartu behar izanzuten eliz agintariek. Gobernuaren aldetik, berriz, erabateko debekua albora utzi beharizan zen eta politika malguagoa onartu, kasuan kasuko egoerara egokituz.
|
|
|
Gobernua eliz munduan sartzen hasiz gero, ez jakin noraino hel zitekeen arazoa.Josefinismo agintezale baten atarian ote zegoen Eliza espainola? Aliatu ala menpekoizan behar zuen Elizak
|
hizkuntzen
arlo horretan. Ez da hau urrunagoko arazo horiargitzeko egokiera, eta gurera mugaturik, zuzenean hizkuntz politikaz jazotakoakekarriko ditugu hona.
|
|
|
21). Errotikoaldakuntza orokor baten ametsa zuenez, pentsa daiteke
|
hizkuntz
arloa ere berarenpolitikagintzarako eremua izan zitekeela. Ez zen izango hori hizkuntzen arloarihelduko zion lehenengo Iraultza, halakorik aski aldiz gertatu baita.
|
|
|
1967rako, pelikuletan ahapeka aldarrikatutako hizkuntz eta kultur, uniformizazio, ak egina zuen ibilbide zatirik handiena, beraz. Eguneroko azturetannabarmena egin zen eragina (batik bat edari, tabako eta jokoetan gertatutako gustualdaketak15), eta
|
hizkuntz
arloan ere bai: jende nagusiaren artean ere, ordura artekokomunikabideetan zabaldutako eredu linguistikoa guztiz konfirmatuta geratuko zenzinemaren parametroen aurrean.
|
|
|
Nolanahi ere, ezin irakur zitekeen ahulezia hori hizkuntz esparrura mugatutabakarrik, ordura arteko gizarte egonkor eta tradizionalaren (zentzu neutroeneanmintzatuz) balore aldaketaren hasieraren sinbolo gisa baizik. Gaztelaniaz baliatzen zenmunduak hainbat urrats eginak zituenez,
|
hizkuntz
arloan bertan sorraraziko zuenetenketarik nabarmenena etxe eta familia askotako transmisio hizkuntza bestelakatzenhastean. Baina horrekin batera, aramaioarren irudimen mundua ere gero eta, aberastu, ago agertuko zen.
|
|
2001
|
|
|
Beraz, ebaluazio sistemak gaitasun komunikatiboa hartuko du oinarritzat prozesuan, definitu ditugunmugak gainditzen ote diren epaitzeko. Bestalde, klase barneko jarduera berakomunikazio gaitasunera iristeko estrategia da,
|
hizkuntzaren
arlo formala bigarrenmailara pasatuz, komunikazioaren zerbitzuan agertzen baitzaigu. Egitura gramatikalak ez dira landu beharreko helburua, komunikazio beharrek egitura horiekeskatzen dituztelako, eta komunikatzeko behar dituzten neurrian eskainikodizkiegulako.
|
|
|
Maiz gaizki ulertua izan da hori, eta klase barneko jarduera kontrolikgabeko komunikatze saio bilakatu da, eta batzuetan egitura gramatikalen lanketakoso denbora tarte txikia bete du klaseko zereginetan. Hau oker handia da; izan ere,
|
hizkuntzaren
arlo formala komunikazioaren menpe dagoela esateak ez du esannahi egitura gramatikalak behar bezain maiz eta ongi landu behar ez direnik.Beraz, helburu komunikatiboak ere dagozkien egiturei atxikirik agertzen zaizkigu.
|
|
|
Ikasleek hizkuntza erabiltzen ikasiko badute, guztiz beharrezkoa dute hizkuntzarekin harremanetan7 jartzea, eta hori nekez lortuko dute
|
hizkuntzaren
arlo guztiak jasotzen ez dituzten testuak erabiliz. Testu didaktikoen egileek ikasleen mailaizaten dute buruan, eta horren arabera moldatzen dituzte, hizkuntzaren baitako arloguztiak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Benetan erabiltzen den hizkuntza klaseratzeko aukera ematen digute testuerrealek. Batzuetan, zailtasunak izan ditzakegu nahi dugun testua aurkitzeko; baina, ikusi dugun bezala, ahozko testuen kasuan, aldez aurretik prestaturikogidoirik gabeko grabazioek
|
hizkuntzaren
arlo gehiago biltzen dituzte beren baitan.Izan ere, Abe, Carton, Cembalo eta Regent ek adierazten duten moduan «testuerrealak formaren bidez esanahia transmititu nahi duen bitartean, testu didaktikoaesanahiaren bidez forma transmititzen saiatzen da».
|
|
|
a) Ipar Amerikarra alde batetik, eta b) Europarra bestetik, bien arteko lotura gero eta handiagoabada ere. Antzera gertatzen da psikologia sozialaren eta
|
hizkuntzaren
arloan ere (Giles eta Robinson, 1990; Azurmendi, 1999).
|
|
|
Lehenbiziko biek izan zituzten Larramendirekin errietaldi aski  larriak, baita hizkuntzari dagokion aldetik ere. Maisu eta gidari izan zuten beti, halaz guztiz,
|
hizkuntzaren
arloan bestetan baino gehiago. Eta hori euskaraz deus guti idatzia genuelarik!
|
|
2002
|
|
|
Baiña hau, antziñatik dator.
|
Hizkuntza
arloan be, ez da ameslaririk falta izan gure artean. Eta erreformadorerik.
|
|
|
Hizkuntza kohesiorako organo nagusian, erretoreordeaz gain, hizkuntza kohesiorako organo bakoitzeko koordinatzailea eta idazkari bat daude, eta organohorren eginkizuna zentro bakoitzeko hizkuntza helburuak modu koordinatuanaplikatzea da; eta, halaber,
|
hizkuntza
arloko irakaskuntzan helburuen segimenduorokorra egitea eta ikerkuntza batzari aholkuak ematea. Hau da, koordinazio osoabatera eraman eta zentro bakoitzeko martxa kontrolatzea.
|
|
|
Irizpideak, besteak beste, honako hauek izango dira: maila,
|
hizkuntza
arloa, helburua, zeregina, gaia...
|
|
|
Eta Ibarretxek —Eusko Alderdi Jeltzaleak— debatea zabaldu duenez, ezin da hausnarketa sakonerako aukeraalfe rrik galdu. Hausnarketa kulturala, lehenik eta behin, historiatik hasi eta
|
hizkuntzaren
arloraino gai guztiak jorratuko dituena, eta politikoa ondoren edo horrekin batera. Baina gehiegizko luxua izango litzateke Ibarretxerentzat kulturaren mundua sakon arakatu eta aztertuko ez balu, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako mugez gaindi gainera.
|
|
2003
|
|
|
Duela gutxi, berriz, «Euskaldunon Egunkaria» ren ixtea. Politikatik dator gatazka, ezker abertzalearen kontrakotik, baina eragin zuzena du kulturan, eta
|
hizkuntzaren
arloan. Eta kezkatzekoa da:
|
|
|
Nire lanean hori ere azpimarratu nahiko nuke: askotariko jendeak parte hartzen du euskararen aldeko mugimenduan; guraso dira batzuk, haur ttikiak beste batzuk, musikariak, teknikariak, idazleak, gazteak, profesionalak beste batzuk
|
hizkuntza
arloan ari dira lanean hauetarik batzuk, baina bestelako lanetan beste batzuk: abokatu, mediku eta abar, eta parte hartzeko modu asko dituzte.
|
|
|
Esana dugu, lehenagoko denboran ere izan zuela harremana unibertsitate horrekin.27 Baina bigarren txandan euskara izango du jardungai. Beraren aurretik Jose Migel Barandiaran-ek han euskal antropologia irakatsiaz bete zuen euskal kulturaren katedraren ardura hartu zuen, baina
|
hizkuntzaren
arlotik jorratuaz. Astean hiru biderrez joaten zen euskara eskolak, edo hobeto esanda, hitzaldiak ematera.
|
|
2004
|
|
|
Asko da
|
Hizkuntza
arloak egin dezakeena, hizkuntza sistema, komunikazioa eta haren arauen inguruko hausnarketa ez ezik, ereduak aztertu eta saiakera askotarikoak egiteko leku ezin aproposagoa baita arlo hori. Hizkuntza arloa diot, eta ez Euskara arloa, eskolan erabiltzen/ irakasten diren hizkuntza guztiak hartu behar baititugu kontuan.
|
|
|
Asko da Hizkuntza arloak egin dezakeena, hizkuntza sistema, komunikazioa eta haren arauen inguruko hausnarketa ez ezik, ereduak aztertu eta saiakera askotarikoak egiteko leku ezin aproposagoa baita arlo hori.
|
Hizkuntza
arloa diot, eta ez Euskara arloa, eskolan erabiltzen/ irakasten diren hizkuntza guztiak hartu behar baititugu kontuan. Hizkuntza bakoitzak bere baliabide linguistikoak izango baditu ere, badira hizkuntza guztietan berdinak diren edukiak eta, beraz, batetik bestera transferitzeko modukoak direnak.
|
|
|
Halere, guztiok dakigu hitz egiten ikasteko benetako komunika zioa ezinbestekoa dela eta hemen topatzen ditugu
|
Hizkuntza
arloaren mugak. Arlo horretan egiten den lanak ez du eraginik izango, berezko erabilera egoeratan ez bada ikasitakoa aplikatzen eta sendotzen.
|
|
|
Arlo horretan egiten den lanak ez du eraginik izango, berezko erabilera egoeratan ez bada ikasitakoa aplikatzen eta sendotzen. Esaterako, eskolako arlo guztietan erabiltzen dugun tresna nagusia ahozko hizkuntza (eta idatzizkoa) den arren, eskasa izan ohi da
|
hizkuntzari
arlo horietan eskaintzen diogun arreta. Beraz, ahozko hizkuntzari dagokionez, ikastarlo bakoitzak zer behar duen erabaki, eta hori lantzeko bideak zehaztu ditugu.
|
|
|
Beraz, ahozko hizkuntzari dagokionez, ikastarlo bakoitzak zer behar duen erabaki, eta hori lantzeko bideak zehaztu ditugu.
|
Hizkuntza
arloak berak lagundu egin dezake, baina irakasle bakoitzak bere arloko edukien artean ahozkoari dagokion lekua aitortzen ez badio, alferrik galduko da Hizkuntza arloan egindako lana. Bestela esanda, eta adibide gisa, Hizkuntza arloan ahozko azalpen mamitsuak eginez asko ikasten da baina ahalegin horrek ez du benetako eraginik izango baldin eta gainerako arloetan ahozko azalpenik egiten ez bada.
|
|
|
Beraz, ahozko hizkuntzari dagokionez, ikastarlo bakoitzak zer behar duen erabaki, eta hori lantzeko bideak zehaztu ditugu. Hizkuntza arloak berak lagundu egin dezake, baina irakasle bakoitzak bere arloko edukien artean ahozkoari dagokion lekua aitortzen ez badio, alferrik galduko da
|
Hizkuntza
arloan egindako lana. Bestela esanda, eta adibide gisa, Hizkuntza arloan ahozko azalpen mamitsuak eginez asko ikasten da baina ahalegin horrek ez du benetako eraginik izango baldin eta gainerako arloetan ahozko azalpenik egiten ez bada.
|
|
|
Hizkuntza arloak berak lagundu egin dezake, baina irakasle bakoitzak bere arloko edukien artean ahozkoari dagokion lekua aitortzen ez badio, alferrik galduko da Hizkuntza arloan egindako lana. Bestela esanda, eta adibide gisa,
|
Hizkuntza
arloan ahozko azalpen mamitsuak eginez asko ikasten da baina ahalegin horrek ez du benetako eraginik izango baldin eta gainerako arloetan ahozko azalpenik egiten ez bada.
|
|
|
euskara zuzena, euskara egokia eta kazetari euskara. Horrek esan nahi du euskara jatorraren barne arauen moldekoa dela
|
hizkuntzaren
arlo guztie tan: ahoskeran, joskeran, hiztegian, ortografian...
|
|
|
Harreman horiek nola ote dabiltza, orain eta hemen, Euskal Herriaren legebarruti ezberdinetan,
|
hizkuntzen
arloan. Zerbait esana dago dagoeneko, baina abokatu baten esanak ez zaizkigu batere gaizki etorriko, auziaren barrunbeak ezagutzeko besteok ez dugun jakintzaren jabe izan ohi baita halakoa.
|
|
|
Are gehiago:
|
hizkuntzaren
arloa hotsen arteko burruka xoil bat zaien ezkero, ez du balio(" zakuzale" en ustez, noski) ezta euskerari eusteak berak ere. Zergatik edo zertarako esango dugu" zaldi" soiñu illara, eta ez" caballo" soiñu illara?
|
|
|
Bera bezalako gizon gutxi ezagutu ditut, benetan ikaragarria zen bere lanerako gaitasuna.
|
Hizkuntza
arloan batez ere zenbat borroka egin duen euskararen alde, hori ordaindu ezinezkoa da.
|
|
2005
|
|
|
K. GOROSTIAGA.
|
Hizkuntza
arloan Europako Batasunak orain arte eraman duen estrategia guztiz tamalgarria izan da. Gogoratzen dut duela hiru urte Europako hizkuntzen urtea izan zela.
|
|
|
Ikerlanhonetan arakatuko dugun
|
hizkuntza
arloa, Txillardegiren (1978) hitzakerabilirik, euskarazetagaztelaniazeradesberdinean egitendenzenbait kasurenbaliosemantikoarenjabekuntzada, edoEuskaltzaindiarenterminología (1985) erabilita, zenbaitgramatika funtziorenjabekuntza.
|
|
|
Horien artean, funtzio komunikatiboa agertzen da, behin eta berriro esan dugun bezala.
|
Hizkuntzaren
arlo guztiak lantzeko bi aukeratzen dituzte autoreek:
|
|
|
euskara zuzena, gramatikaren araberakoa. Euskara jatorraren barne arauaren moldekoa da
|
hizkuntzaren
arlo guztietan: ahoskeran, joskeran, hiztegian, ortografian...
|
|
2006
|
|
|
|
Hizkuntzaren
arloan duda handiak daude, ez dakigu iberiera edo zeltera hitz egiten zuten bi herrialdeen eragina oso handia zelako.
|
|
|
AGHNa sarritan agertzen da
|
hizkuntza
arloko zailtasunekin batera. AGHNaduten haurren laurden batek baino gehiagok zailtasunak ditu hizkuntzaren arloan.AGHNa eta hizkuntza arazoak dituztenek adimen koefiziente baxuagoa, entzumenmemoria txarragoa eta antolamendu semantiko okerragoa agertu dituzte (Cohen, Davine, Horodezky, Lipsett eta Issacson, 1992).
|
|
|
Ebakuntza kirurgikoa, kallosotomia, da hain baliaezintasuna eragiten duen epilepsia mota horretarako aukerarik eraginkorrena. Hala ere, krisi farmako erresistenteak dituzten paziente guztiak ez dira kirurgiarako hautagaiak, adibidez, bizi kalitateari eragiten ez dioten epilepsietan (gaueko eta ez-ohiko krisietan, esaterako), lehenengo orokortzen diren epilepsietan eta erauzgarriak ez diren eremuetako epilepsietan(
|
hizkuntzaren
arloan, esaterako). Teknika eta argibide berriak Epilepsiaren kirurgiako ebakuntza kirurgiko hoberenak garuneko ehunaren kantitate justua ezabatzen du, krisiak eritasunak berak baino ondorio okerragorik sortu gabe kentzeko.
|
|
|
Euskal Herrian hezkuntza eta
|
hizkuntza
arloko eskumenak dituzten instituzioei eta bereziki Eusko Jaurlaritza, Nafarroako eta Frantziako Gobernuei, eskola bidez belaunaldi berrien euskalduntze osoa bermatzeko neurri zehatzak hartzea:
|
|
|
Horiek guztiak izan dira hurrengo gai honen aurrean bete betean kokarazi gaituztenak: nolako trataera eman
|
hizkuntza
arloari bere osotasunean, ikasle etorkinaren hizkuntza eskubideak eta beharrak asetzen laguntzeko?
|
|
|
Antolaketa ildo horren gaineko hausnarketan hasi ginenean, berehalakoan plazaratu zen ideia izan zen, Hizkuntzaren plangintza prestatzerakoan oinarrizkoa zela hezkuntza eta
|
hizkuntza
arloetako profesionalen elkarlana bultzatzea, bakoitzaren ekarpenak bilduz eta lan horretarako baliatuz.
|
|
2007
|
|
|
Helduen euskalduntze alfabetatzea (HEA) hasiera batetik euskara normalizaziorantz eroango duen prozesuaren adarretako bat kontsideratu izan da. Izan ere, euskara inoiz Euskal Herriko hizkuntza" normala" eta" naturala" izango bada eta herri honetan maila guztietako hartu emanetarako erabiliko badugu, hartarako behar diren baldintza politiko administratiboak, hizkuntzarekiko jarrerak eta hizkuntz eredu normalizatuarekin eta abarrekin batera, herritarrak
|
hizkuntza
arlo guztietan erabiltzeko trebatzea dugu zer eginetako bat da.
|
|
|
Egun gaitza da euskal kultura bereizirik dagoelaesatea (inoiz halakorik izan dela esatea ere ez da erraza).
|
Hizkuntzaren
arloan, argidago euskaldunek erdara behar dutela (legez behar ere), gainerako arloetan zeresanik ez: horra hor mestizajearen gaia, mundu zabaleko kontsumogai pop horiek, masa kultura eta abar.
|
|
|
Naturaltasunaren mugak eta baldintzakezberdinak dira gizarte tradizional eta gizarte modernoetan (geroago mintzatukogara honetaz). Haurtzaroko gizarteratzea behin behinekoa da beti, baina
|
hizkuntzaren
arloan gagozela, oso kontua hartzekoa da inguruaren hizkuntza egoera. EuskalHerrian euskal hizkuntza eta kulturaren naturaltasuna oso ezberdina da bizitasunetnolinguistikoaren arabera, hainbat tokitan euskaldun bizi daiteke natural; bainaoro har, iraupen eta jarraipen naturaletik jarraipen ideologikora iragan gara aspalditik.
|
|
|
Alderdi politika eta botere logikanahastuak dabiltza hauen pentsabidean. Horrela, euskal identitatearen zentzua ezda eraikitzen gizarte eta nazio dinamikaren baitako botere harremanen altzoan, kulturaren eta
|
hizkuntzaren
arlo autonomo bakartuetan baizik. Ondorioz, aitarenetxeak (botereak) ez dio gehiegi axola, amaren suak (euskaltasunak) dinamikapropioa duela uste baldin bada.
|
|
|
Ez da gure lana ximenkiago argitzea nazioaren kontzeptua Alemanian XVIII. eta XIX. mendeen arteko biragunean, ezta Humboldt-en beraren nazioaren kontzeptua berbaitan xehekiago ere (adiera etnografiko, linguistiko kultural, politikoan): ...ian Alemanian arruntena baino ez dela, utzi nahi genuen garbi, hasteko; eta nazioaren kontzeptua harengan beti hizkuntzagaz lotua ageri ohi dela, bide batez (ezagunki, autore aleman guztiok hizkuntza guztien eta txikienen beren ere alde alderditzen diren bitartean argi eta garbi. Prusiako Estatuan hizkuntza ez alemanen alde?, Frantzia jakobinoak arras politika kontrarioa abiatu du urte horietantxe
|
hizkuntzen
arloan, baina hori beste arazo bat da nazioaren kontzeptu alemanaren eta frantsesaren topikoaren aldean, ez bata eta ez bestea baitaukagu orain arakatzerik). Apenas da ohartarazgarria, garaiko autore gehienak bezala, Humboldt ere aldika herria, nazioa, Estatua (Volk, Nation, Staat) kontzeptuak elkarrekiko zehatz mugatu nahita aurkitzen badugu715, seinale, momentuko premia arrunta zela hori, Iraultzaren inguruko giroan.
|
|
|
Sweet en ustetan, Humboldt-en pentsamenduak ez dauka Ideologoekin inolako zorrik
|
hizkuntzaren
arloan, areago harena Ideologoen pentsamenduaren zuzenean kontrarioa da filosofian oro har.
|
|
|
Ib., 366 Degérando ezin dela Ideologotzat hartu(
|
hizkuntzaren
arloan batik bat), ik. 363
|
|
|
Animatzaile eskatuenak ingelesez, alemanez eta gaztelaniaz hitz egiten dutenak dira. Konbinazio zaila da, gutxienez espainiarren artean,
|
hizkuntzen
arloan gabezia larriak dituena. Hala, animazioaren kudeaketan diharduten profesionalen %70 inguru atzerritarrak dira; horien artean, holandarrak, alemaniarrak, frantsesak, eslovakiarrak eta italiarrak.
|
|
|
Horrela, akzio politikoetan, Nafarroako Gobernuak auzitara eraman du Jaurlaritza, honen hezkuntza curriculumean bi erkidegoen bereizketa nafar gobernukoek nahi luketen modura egina ez dagoelako. Edo intromisio eta injerentziaren mamuaren espantuak aditu ditugu,
|
hizkuntza
arloko lankidetza iraunkorraren proposamena egitean balizko organoren baten aipua egin denean. Edo Iruñeko Udal agintariek debekua jarri diote Euskarazko Produktuen Katalogoari, Euskal Herriaren mugen barnean marraztua ageri delako Nafarroa.
|
|
|
Urteetan," A eredua bere horretan mantentzearen aldeko" alderdiek gizartearen %40 inguru ordezkatu dute (2004ko hauteskundeak), baina EAEko familien %8k bakarrik aukeratzen du eredu hori. Horrek agerian uzten du gatazka,
|
hizkuntzaren
arloan baino, politika arloan eman izan dela.
|
|
|
Bilboko Batzar Nagusietako aretoan hizlari jardun zailean ahaleginetan ibili ginen beraz: ...kultura idatziaren langile porrokatua; Beñat Etxebest etxebizitza saleroslea, hots, Zuberoan, eta Ipar Euskal Herrian oro har, oso minberatsua bihurtu den atal bateko jardulea; Mixel Etxebest industrialaria eta euskararen sustatzailea; Jakes Etxeberri Urdiñarbeko hargin enpresaria eta Bil Xokoa kultur elkarteko arduradun nekaezina; Filipe Etxegorri Bizkaian aspaldi bizi izanagatik bere jatorria,
|
hizkuntza
arloan, hazten jarraitzen duen zuberotarra; Battittu Coyos hizkuntzalari trebe eta suharra; Jean Louis Davant eta Txomin Peillen Zuberoako euskaltzain eta idazle oparoak, hegoaldearekin aspaldidanik zubi egileak; lehenago aipu izan dudan Tttitika Rekalt irratilari eta kultur lanetako berritzaile ausarta eta ni neu Zuberoaz aurkezpen orokor bat emateko behartu nindutena.
|
|
|
Estatu bateko pertsona talde bat, zeinak estatuaren lurralde esparruan bizi baitira eta estatu horren hiritarrak baitira; estatu horren lurralde zati batean aspaldi finkatuta baitaude eta estatuarekin harreman sendoak eta iraunkorrak baitituzte; kultura, erlijio eta
|
hizkuntza
arloetan zenbait berezitasun baitituzte; estatuaren biztanleria osoaren zati garrantzitsu bat baitira, estatuan gutxiengoak izan arren; eta haien identitatea, ohiturak, erlijioa eta hizkuntza elkarrekin gordetzeko kezka baitute.
|
|
2008
|
|
|
Amak
|
hizkuntza
arloan duen jarrerak aitarenak baino eragin handiagoa du seme alaben hizkuntza erabileran. Zergatik ote?
|
|
|
Laval Unibertsitateko CIRB (Centre International de Recherche sur le Bilinguisme) erakundean ezagutu ginen, gehienbat beraiengandik (Mackey, Gendron, Hamers,...) ikasiz, baina baita ere Euskararen egoera irakatsiz, bertan antolatzen ziren mintegietan parte hartuz, horrela harreman elkarreragile aberatsak ziren denontzako. Garai hartan, Québec zegoen aldaketa eta eraberritze egoera bizian, orokorrean eta bereziki
|
hizkuntza
arloan, gizarte osoaren parte hartzearekin: instituzio ofizialak izan edo erakunde sozialak izan, erakusgarria benetan guretzako.
|
|
|
Euskadi Irratiaren hizkerarekin pozik ez dagoela erantzun dutenen artean (ikus 5 Grafikoa) gehiengoak ez du Euskadi Irratia ezagutzen (%68) eta ia heren batek
|
hizkuntzaren
arloko arazoak dauzka.
|
|
|
Eskura ditugun baliabideak identifikatzeko, horiek garatzeko eta berriak ikasteko atala ere badu ikastaroak. Hori dramatizazioen eta metodoen bidez nahiz bikoteka egiten da eta ahozko hizkuntzaren eta ahozkoa ez den
|
hizkuntzaren
arloei buruzko oinarrizko prestakuntza ere txertatzen da. Praktika eta ariketa horien guztien bidez, bertaratutakoen adierazpen gaitasuna hobetzea da gure helburua, komunikazio bat ezartzeko garaian eraginkorragoak izan (eta senti) daitezen.
|
|
|
|
Hizkuntzen
arlora itzuliz, nolabait horixe bera esan daiteke dialektoez ere: Dialekto bat grafiaz, morfologiaz eta gramatikaz erabat arautzen denean, bere inde pendentziarako tresnak eskaintzen zaizkio, hots, ordura arte dialekto izandakoa hiz kuntza bilakarazten dugu.
|
|
|
Gainera, estandarra finkatua duten eta edozein eremutan eta edozertarako normaltasunez erabiltzen duten hizkuntzetan terminoak finkatzen dituztenak arlo bakoitzeko adituak eta profesionalak izaten dira, terminologoen laguntza izaten badute ere. Gurean, termino ugari sortu dugu eta sortzen dihardugu itzulpen bidez eta gehienetan
|
hizkuntzaren
arloko profesionalen eta itzultzaileen eskuetan egon da eta dago terminoak hautatzea, espezialitate eremuetako adituen esku hartzea apalagoa (izan) delako12.
|
|
|
Horregatik euskal izenak behar bezala jar zitezen 1911ko abenduaren27an Bilboko La. Gaceta, del. Norte egunkarira gutun bat bidali zuen, soluzioposible bat aurkeztuz. Artikuluan lehenik
|
hizkuntza
arloko arauak ebaztekoautoritateen gabezia seinalatzen zen («Faltos los vascos de autoridad inapelable en materia lingüística[...]»). Horregatik Gasteizko apezpikutzaren babespean batzorde tekniko bat sortzea proposatzen zuen euskal izenen zerrendanolabait ofiziala eratzeko175.
|
|
|
vivamente la fuerza de esta conmoción».) Hola, Bilbo, Azkueren
|
hizkuntza
arloko proiektuak sustatzeko eta barreiatzeko abiapuntua zen.
|
|
|
Baina ostera ere, haiek ez bezala, euskaraz idatzi zuen, horretan eraberritzea ekarriz. Gainera,
|
hizkuntza
arloan ez ezik bada beste berrikuntzarik. Izan ere, herri tradizioetan oinarrituz literatura egiteaz gain herri ondare hori literatoek baino zehaztasun handiagoz jasotzeko asmoa ere agertu zuen 1893ko urte hartan bertan.
|
|
|
1903an Sabino Arana hilik, EAJren kazetetan ez zegoen euskaraz arituko zen idazle jeltzale nabarmenik. Euskarazko artikuluei leku egiten segitu zieten, baina oso modu marjinalean, Sabino Arana bizi zela baino gutxiago474 Euskalerria Elkartetik zetozen jeltzaleek ere ez zeukaten euskaldun idazle askorik, baina
|
hizkuntza
arloko euren eredua, Azkue, arras bizirik eta aktibo zegoen, eta haren Institutuko katedran ikas zezaketen nola idatzi.
|
|
|
Hola, Azkueren bideak moztuta, Bustintza libre geratu eta apurka apurka EAJrantz gerturatu zen. Hasieran Azkueren ereduko euskaraz idazten segitu zuen, baina hurbilketa politikoak eta konbertsio ideologikoak, laster, Sabino Aranaren
|
hizkuntza
arloko ideien onarpena ere ekarri zioten. Hala ere, aldaketa ez zen bat batekoa izan.
|
|
|
Hizkuntza aldetik Bustintzak sustaturik bizkaiera sabindar, purista eta fonetizatuan idazten zuten (are mañariarrak baino neologismo gehiago baliatuz), maiz ulertzeko zail eginez. Gainera Euskaltzaindia sortu zenean Akademiak proposaturiko ereduaren kontra nabarmendu ziren, sabindar euskara intrantsigenteki defendituz493 Hortaz,
|
hizkuntza
arloan maisua, Azkue barik, behinola haren apopilo izandako Bustintza bihurtu zen.
|
|
|
Eta halaber Diputazioen eta hezkuntza zentroen kontsultei erantzun. Beraz argi dago Azkueren Akademia ez zela erakunde eruditu gisa planteatu, baizik
|
hizkuntza
arloan autoritate aktibodun korporazio gisa, are hezkuntza munduan eskua sartzeko itxaropenarekin. Zalantzarik gabe ordura arteko polemika ortografikoei amaiera emateko pentsatu zuen Azkuek Akademia, eredu komun bat ezar zedin behingoz.
|
|
|
Nobela honetan inpirazio folkloriko legendariotik urrundu zen, fedea galdu zuen indiano baten istorioa gutun elkartruke forman kontatzeko190 Aipatzekoa da Bein da betiko bizkaieraz idatzi bazuen, Ardi galdua gipuzkera osotuan izkiriatu zuela. Edozein kasutan, istorioaren ahuleziagatik, eta
|
hizkuntza
arloan Azkuek zerabilen neurriz kanpoko aberastasunagatik, Agirreri baino kontakizun eskasagoa eta arrakasta urriagokoa atera zitzaion.
|
|
|
Alta, bidea hori zen, non eta zalantzak agertzen zituztenek ere printzipioz ontzat ematen zuten Akademia. Beraz, ziurrenik, denbora kontua baino ez zen izango haren autoritatea
|
hizkuntzaren
arlo guztietan onartzen joatea.
|
|
|
Kanporatuek alderdi berri bat sortu zuten berehala (EAJAberri), osoki sabindarra. Bertan bildu ziren, jakina,
|
hizkuntza
arloan ere sabindar eskolaren jarraitzaile gehienak(. Kirikiñoren, salbuespen bitxiaz).
|
|
|
Bilbon 1923ko apirilaren 1ean izan zen «Pro integridad patria» izeneko ekitaldi jendetsuan. Bertan Euskadi Buru Batzarrak honela finkatu zuen alderdiaren helburua
|
hizkuntza
arloan:
|
|
|
Baina esperantza hori izan bazuen ez zen oso zorioneko ibili. Ofizialki, Bergarako batzarrean, ez zen Euskaltzaindiari buruz, ezta euskara ereduei buruz ere ezer konkreturik erabaki392 Gorago ikusi denez, 1923an EJBk
|
hizkuntza
arloko kontuak erakunde teknikoen eskuetan uztea onartu zuen ofizialki. Baina Primo de Riveraren diktadurak normaltasun politikoa etetean ez zen aukerarik egon bide hori modu agerian finkatzeko (nahiz praxian 19231930 artean EJBko idazle gehienak Euskaltzaindiaren irizpideetatik gertu ibili).
|
|
|
Abertzaleen gehiengo handia ageri da, baina Eleizalde eta agian Agerre kenduta, ez oso perfil politiko markatuko abertzaleak (Olabide eta Eguzkitza, adibidez, EJBko sinpatizante baziren ere, beren apaiz izaerak alderdi mailako jardunetik urruntzen zituen). Abertzale jeltzale deitu diet batez ere EJBko sinpatizante izateaz gain (hori hein batez Azkue, Broussain, Campion eta Lhande ere baziren, nahiz seguru asko ez beste laurak bezain leialak EJBrekiko)
|
hizkuntza
arloan ere sabindar eskola segitzen zutenei. Edozein kasutan Akademian bildu ziren sabindarrak ez ziren eskola filologiko horren jarraitzaile itsuak, baizik eskola haren baitan mugituz ikuspegi propio bat zutenak hainbat auzitan (Olabide adibidez ez zen sabindar neologismo zalea, Eleizaldek ez zituen fonetismoak maite, etab.).
|
|
|
Kurrikuku proiektua: 1
|
Hizkuntza
arloko curriculum integratua.2 Beste arloetako curriculumak: hizkuntzen trataera instrumentala, globalizazioa, etab.Egitasmo osagarriak: 1 Euskara eta euskal kultura.2 Zehar lerroak.Irakasleen prestakuntza planak:
|
|
|
arazorik izan ez arren, haurrek sarritan izaten dituzte arazoak irakurtzen eta idazten ikasteko. Horregatik ematen zaie garrantzi handia
|
hizkuntzaren
arloko trebetasunei eta trebetasun metalinguistikoei (Arnaiz eta Ruiz, 2001).
|
|
|
Batetik, haurrek entzuten duten hizkuntza ekoizpena edo input a eurek eta euren ingurukoek ekoitzia delako, eta bestetik, input hori maiz haurraren mailaren arabera egokitzen dutelako, hala nola perpausen egitura errazak erabiliz, esaldiak errepikatuz edo hitz kateak doinu bereziz ebakita (Zubiri, 1995; Barreña, 2001). Haurraren egoerara egokitzeko gurasoek egiten duten
|
hizkuntza
arloko ahalegin honek eta haurrarekin duten harreman sakonak KGNZ tresna egiteko beharrezkoa den informazioaren jabe bihurtzen dituzte gurasoak.
|
|
|
Logopedentzat eta psikolinguistentzat diagnostikoa zehazteko lagungarri izaten ari da beste hizkuntzetara egokitutako galdetegi hau, eta KGNZ tresna ere hala izango delakoan gaude, diagnosian bezala tratamendua zehazteko ere lagungarri izango delakoan. Alde batetik, komunikazio eta
|
hizkuntza
arloetako lagin zabalaren emaitzak eskaintzen ditu; bestetik, euskara garatzen ari diren haur kopuru handi baten jokaerak jasotzen ditu. Tresna honek, gainera, hizkuntzarako gaitasunaren garapenean arlo indartsuak eta makalak antzemateko aukera ere ematen du.
|
|
|
Bestalde, aurreko bi aukeretan planteatzen zen zalantzaren erantzuna aurkitzea ezinezkoa izan bada, beti egin daiteke kontsulta zuzena; hori bai, bidali aurretik ziurtatu behar da ez dagoela ohiko galderen erantzunen atalean. Wikilengua Wikipediaren estilo berarekin, Wikilengua komunitatearen ekarpenekin funtzionatzen du
|
Hizkuntzaren
arloko baliabiderik berrienetako bat Wikilengua da, Fundación del Español Presak (Fundéu) sustatua. Erakunde hori Efe Agentziak sortu zuen BBVAren babesarekin, eta Vademécum oso utilak ezagutzen du.
|
|
|
Hiru arlo nagusitan egin du lan batez ere Garatek, euskararekiko maitasuna gidari zuela beti: marxismoaren eta komunismoaren inguruko saiakerak idazten; polizia eleberri eta narrazioak idazten; eta baserrietako euskal hiztunek
|
hizkuntz
arloko altxorrak biltzen eta zabaltzen.
|
|
|
|
HIZKUNTZA
ARLOKOAK
|
|
|
Bai. Gaztelaniaren eta frantsesaren eraginak izugarriak dira
|
hizkuntzaren
arlo guztietan. Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko jarduna bereizten ari da.
|
|
|
35 Ez da gauza bera Marokoko iparraldeko immigrante bat marokoartzat hartzea edo rifeño eta bereberetzat hartzea. Bai immigranteak berak sentitzen duen identitatea aitortzeko, bai gerora egin daitezkeen esku hartzeetarako; esate baterako,
|
hizkuntzaren
arloan edo haien jatorrizko zonaldeak garatzeko lankidetzaren arloan. Halaber, ondorio berberak eragin ditzake A Coruñako norbait a priori espainiartzat hartzea, eta ez galiziartzat.
|
|
|
Etorkinek
|
hizkuntza
arloan hartzen eta hartuko dituzten erabakiak —beste esparru batzuetan bezala— funtsezkoak dira haientzat, jakina, zeren euskal gizartean haien integrazioan eragin handia izango dute. Baina erabaki horiek, dudarik gabe, garrantzitsuak izango dira baita autoktonoentzat ere, zeren haiek ere jasoko dituzte erabaki horien ondorioak.
|
|
2009
|
|
|
1
|
Hizkuntza
arloko oinarrizko printzipioak
|
|
|
Atzean geratzen ari da dagoeneko hizkuntza bakarreko eskolaren eredua, hizkuntza bakarreko gizarteen isla baitzen hura. Gure egungo errealitatea, ordea, anitza da zentzu askotan, bai kulturaren arloan, baita
|
hizkuntzaren
arloan ere. Eskolak ateak ireki behar dizkio gizartearen globaltasunari, eta kulturen eta hizkuntzen arteko bizikidetzarako prest dauden ikasleak prestatzea dagokio.
|
|
|
Beraien iritziz, garaia zen euskara planetan paradigma aldaketa bat egiteko, hots, euskara planen ardura Euskara Zerbitzuarena soilik izatetik organizazio guztiaren egitekoen artean kokatzeko. Zehar lerro moduan lan munduko organizazioetan landu diren gaiek egin duten ibilbideari erreparatuta, esate baterako, kalitateak edota berrikuntzak, antzerako zerbait bultzatu nahi zen
|
hizkuntza
arloan ere. Paradigma aldaketa horretarako aintzat hartu da, normalizazio bideak 30 urtetan utzi dizkigun erakutsiak, hainbat balorazio txostenetan bilduak.
|
|
|
–Kontsulta eta aholku zerbitzua da, euskararen erabilera zuzena eta egokia eragitekoa profesionalentzat. Zerbitzu honen bidez
|
hizkuntzaren
arlo desberdinetako Euskaltzaindiaren erabakiak kontsulta daitezke: Gramatika, Onomastika/ Toponimia, Lexikografia...
|
|
|
Batzorde bakoitzak bost kide ditu, Bulegoak izendatutakoak. Gainera, Bulegoaz aparteko beste bi erakunde ofizial ere badira
|
hizkuntzaren
arloan, Frantsesaren Kartaren arabera eratutakoak hauek ere: Toponimiaren Batzordea eta Frantses Hizkuntzaren Kontseilu Nagusia.
|
|
|
Izaera: aitortza publikoa du eta Galeseraren Legeak zehazten du
|
hizkuntzaren
arloan zer eskumen dituen.
|
|
|
Lena Louarn da presidentea 1999tik. Gainera, Batzorde Zientifikoa ere badu Bulegoak, Bretainiako unibertsitateetako ordezkariek eta
|
hizkuntzaren
arloko adituek osatua;
|
|
|
Emakumeek ezker hemisferioa garatuagoa dute mutilek baino, eta hizkuntza trebetasunetan abantaila dute mutilekiko, txiki txikitatik hasita. Ondorioz, mutilek
|
hizkuntzaren
arloko nahaste (dislexiak, disgrafiak...) gehiago agertzen dituzte neskekbaino. Hitzezko mezuak adierazi eta irakurtzeko ez ezik, ez hitzezko mezuakkodetu eta deskodetzeko ere trebetasun gehiago dituzte emakumeek.
|
|
|
Mutilek
|
hizkuntzaren
arloko gaitasun txikiagoa eta objektuak hiru dimentsiokoespazioan kokatzeko gaitasun handiagoa dute. Gizonak trebeagoak dira errotaziomentaleko ariketetan; emakumeak, berriz, mugarrien oroitzapenean.
|
|
|
Akats larria da, agerian geratuko baita programa hori lantzen eta erabiltzen hastean.
|
Hizkuntzen
arloan gezurra esatea. Esan ohi da, halaber, hizkuntzak ez direla ezagutzen.
|
|
|
Haren ustez, Eusko Jaurlaritzaren eginbeharra da hori, eta helburu izan behar da ikasleek euskara eta gaztelania menderatzea. . Hezkuntza sistemak
|
hizkuntzaren
arloan izan behar duen gutxieneko helburua da hori?. Aralarrek Isabel Zelaa sailburuari eskatu dio argitzeko zein neurri hartuko dituen ikasleek euskara eta gaztelania menderatzeko.
|
|
|
Bidenabar, Euskaltzaindiak
|
hizkuntzen
arloko beste erakundeekin harremanak izateko, prestasun osoa, duela azpimarratu zuen Urrutiak, hala nola Espainiako Hizkuntz Akademiarekin edota euskararen eremuko gizarte eta kultur eragileekin.
|
|
|
erresistentziaren txipa, hain zuzen ere. Gehienetan arazoa geu gara, boluntarismoaren ondorioz edo euskara estrategia politiko batzuen morrontzan jartzeagatik
|
hizkuntzaren
arloan lortu ezin ditzakegun espektatibak sortzen ditugulako, eta frustrazioari uzten diogu atea zabalik. Hamarkada batzuk badira bukatu zela diktadura.
|
|
|
Izan ere, estatus juridiko formal egokirik gabe ezinezkoa baldin bada hizkuntza bat indarberritzea, eta hala da?, gutxienez neurri bereko egia da hizkuntza baten bizi indarra elikatzen eta mugatzen duena ez dela horrenbeste estatus juridikoa, baizik eta, batez ere,
|
hizkuntzak
arlo sozio-ekonomikoan, lan munduan bezala aisialdian eta merkataritza harremanetan, familiako eta lagunarteko harremanetan, hedabideetan, unibertsitatean eta kulturgintzan duen presentzia edo erabilera. Horrek elikatzen du hizkuntzaren bizi indarra, estatus juridikorik aurreratuenak berak baino askozaz neurri handiago eta erabakigarriagoan.
|
|
|
Errespetu osoa eta neurri berekoa zor diegu euskarari eta gaztelaniari, errespetu osoa eta neurri berekoa elebidunei eta elebakarrei. Baina hemen, errespetua biek merezi badute ere, bat da, ez bi, errespetua ez ezik bultzada ere behar duena, euskara, baldin eta
|
hizkuntza
arloan ere askatasuna, aukera berdintasuna eta pluraltasuna garatu nahi baditugu.
|
|
|
Gizarte aurreratu eta demokratikoen ezaugarri nagusietariko bat da herritarrei eskubideak aitortzea, baita hizkuntza kontuetan ere; eta herritarrei aitorturiko eskubideak,
|
hizkuntza
arlokoak barne, praktikan egiazki zein neurritaraino bermatu, halakoa izan ohi da gizarte baten osasun demokratikoa. Eskubideak beti errespetatu behar dira, diren arlokoak direla, baita hizkuntza eskubideak ere.
|
|
|
Euskarari buruz esan berri dugunak hizkuntza aniztasun asimetrikoan bizi diren eta nola halako ahulezia nozitzen duten hizkuntza guztientzako balio du, berezitasunak oso kontuan hartzearen kalterik gabe. Geurea dugu aniztasuna, hainbat esparrutan dugu hori geure geurea, baita
|
hizkuntza
arloan ere. Kontua da hizkuntza aniztasun hori proiektu komunitario legez garatu eta kudeatzen asmatzea, eta ez gure erkidego anizkoitz honetako zati baten, edo, okerrago oraindik, aukera politiko jakin baten?
|