|
2002
|
|
|
euskararen etorkizuna gure (euskal hiztunen komunitate eta euskalgintzaren) eskuetan dago, eta zuzen jokatuz gero badago itxaropenerako lekua: "(...) Unescok gogorarazten du
|
hizkuntza
bat salba daitekeela hizkuntza politika egoki baten bidez." (Euskaldunon Egunkaria,). Nola, baina?
|
|
2006
|
|
|
Baina gero, bitxia baino gehiago da, zein logikak behartu dituen bai Unamuno eta bai Arana, arrazaren izpiritua hizkuntzagandik menpegabea eta haren aurretikoa kontsideratzera: Arana-ren arabera, maketoek euskara ikasiko balute, euskaldunek beste
|
hizkuntza
batean salbatu lukete euren arrazaren izpiritua; Unamuno-rentzat, euskaldunek, maketoen hizkuntzan salbatu behar dute euren arrazaren izpiritua. (Testuak eta testuak bereizi ere egin da, edonola ere:
|
|
2008
|
|
|
Katalanaren berreskurapenean eskolak jokatu duen eta jokatzeko duen papera izan zuen aztergai. Gaztearen sozializazio eremuan hezkuntzak gaur egun oso pisu handia duela adierazi zuen eta, beraz, nahiz eta XXI. mendean eskolak bakarrik ez duen
|
hizkuntza
bat salbatuko, eskolarik gabe hizkuntza batek ez duela aurrera egingo esan zuen. Katalunian eskolaren bidez hizkuntza gaitasuna izugarri zabaldu dela adierazi zuen, baina horrek ez duela automatikoki ikasleen arteko erabilera informalean katalanaren alde egin.
|
|
2011
|
|
|
Azpimarratu nahi izan duen ideia nagusia honakoa da:
|
hizkuntza
bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata, hau da, haren garapeneremua, existentziaren testuingurua. Ildo horretatik, behin eta berriro adierazi du berdintasunaren printzipioa ez dagoela hizkuntza guztiak berdin tratatzearen baitan, egoera desberdinak berdin tratatzea bidegabekeria izango bailitzateke. ez; berdintasunaren printzipioa aukera berdinak sortzeko neurriak hartzetik hurbilago dago.
|
|
|
hizkuntza bat ez da bere kabuz existitzen; aitzitik, hizkuntza hori darabilten hiztunentzat eta gizartearentzat erabilgarria delako existitzen da. Beraz,
|
hizkuntza
bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata; hau da, haren garapen eremua, existentziaren testuingurua. hori dela eta, gutxieneko ekosistema egokiak eraiki behar ditugu, hizkuntza gordetzeko eta garatzeko. hauxe da erronka: ekosistema soziopolitikoak eta kulturalak eraikitzea gizakiok hizkuntza kodea erabiltzen jarrai dezagun. hortaz, hizkuntzak berak baino garrantzi handiago du testuinguruak, hots, hizkuntzaren habitatak. zer egiTen dugu BiodiBerTSiTaTearen arloan?
|
|
2014
|
|
|
Esparru zabalagoetara nola zabaldu, hor koska; gugana ez badatoz, euskal kulturara hurbiltzen ez badira, agian guk geuk joan dugu dauden edo egon litezkeen lekuetara. Horretan, Xabier Amurizari entzun diogun arren militantismoak ez duela
|
hizkuntza
bat salbatzen eta agian bere arrazoiak dituen arren, Kulturan eraiki den ia oro garai baten militantismoaren bidez eraiki zen. Horren premia zegoen.
|
|
2016
|
|
|
Horrez gain, hizkuntzaren biziberritze gaiak lantzen ditu, besteak beste, definizioak, helburuak, metodoak eta erronkak, eta emaitzak ebaluatzeko irizpide posibleak planteatzen. Lanak duen helburua"
|
hizkuntza
bat salbatzeak" eta hizkuntza biziberritzearen eraginkortasunak zer esan nahi duen ulertzen laguntzea da. Lanak hizkuntzarekin lotura duten jarduerak aztertzen ditu eta beren funtsezko arrazoiak eta ondorioak azaltzen, bi ikerketa kasuetan oinarrituz:
|
|
|
SArrErA: "
|
hIzKUnTzA
BAT SALBATU"?
|
|
|
Jarrera horrekin, ordea, Fishman-ek (2006) eta Spolsky k (2009) azpimarratzen duten legez, zaila da hizkuntza gutxituen erabilera mantentzea. Nolanahi ere, lan honetan ez dugu zehatz mehatz aztertuko atal hori, gaia"
|
hizkuntza
bat salbatzea" baitugu. Aldiz, adieraziko dut hizkuntza bat mantentzeko erantzunik sinpleena" hitz egitea" den arren, sarritan, hizkuntza planifikatzaileek edo interes taldeek kontuan hartzen dutena azken irtenbidea dela, bai goi beheranzko ekimenetan eta baita behetik goranzkoetan ere.
|
|
|
Hizkuntzalari askok galzoriko hizkuntzekin hartzen duten jarrera informazioa eta deskribapenak biltzea da, hau da, 2 jarrera. Haientzako,"
|
hizkuntza
bat salbatzea" grabaketak, transkripzioak eta metadatuak artxibo digital seguru eta eskuragarrietan etorkizunerako gordetzea da. Batzuek, informazio linguistikoak gordetzeko artxibo digitalak ezinbestekoak direla uste duten arren, beste batzuek" museoekin" alderatzen dituzte (Fishman 1996; Dobrin et al. 2009):
|
|
2017
|
|
|
Beste hizkuntza guztietan egiten da: hizkuntzaren historia eta bilakabidea aztertu, testu zaharrak analizatu… Euskara salbatzeko, hizkuntza arkaikoa aztertzeak ez du balio, baina, izan ere,
|
hizkuntza
bat salbatzeko ez dago modu automatiko eta berehalakorik.
|
|
|
Geroztik ez du utzi, baina" ez nintzateke borrokatuko
|
hizkuntza
bat salbatzeagatik bakarrik. Jendea inporta zait.
|
|
|
Hain begi bistakoa da hau, non askotan ahaztu egiten den. Motibapena landu egin behar da, sakondu, ohartarazteraino ez garela
|
hizkuntza
bat salbatzen ari bakarrik, gure izaeraren alde ari garela, hartu eta transmititu behar dugun ondarea, munduko kultura aberastuz eta gizarte anitzagoa osatuz.
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoaren emaitzak ausnartu behar ditugu oraino luzaz, beste inork ez ditu eginen gure ordez. Erakusten duen %20, 5 euskal hiztunen kopuruaren parean eman behar da Unescok
|
hizkuntza
baten salbatzeko gutxienekotzat jotzen duen %35 kopurua. Euskalgintzak bulta bat honetan errana du behar direla araberako ahalbideak ezarri Iparraldeko herritarren %35a euskaraz hitz egiteko gai izan dadin 2050ean.
|
|
2021
|
|
|
Are gehiago, euskal gogoak, galdu bainoago, irabazi egingo zuela gaztelera bezalako hizkuntz unibertsal bat eskuratuta; hots, euskara galduta Euskalduna hilko zen, baina indarberriturik berpiztuko litzateke gaztelerarekin, gaztelerarekin baino ezin baitzen unibertsal bihurtu. Horrek ekarri zuen arraza eta hizkuntzaren arteko auziaren hasiera, zeinetan jeltzalismoak Aranaren ahotikere esan zuen euskaldunek beste
|
hizkuntza
batean salbatu luketela euren arrazaren izpiritua edo herri gogoa, maketoek euskara ikasiko balute. Pio Barojak ere, arraza zuen oinarri, bere berezitasuna kulturan ikusi arren.
|
|
2022
|
|
|
Kezka hor dago, hizkuntzaren ezagutzaren inguruko kezkari gaina hartu diona, bistan denez. Eta giro honetan deigarriena egiten zaidana zera da, ze garrantzi txikia ematen zaion (edo behintzat ze gutxi esplizitatzen den) gaur egun erresistentziaren epikari, hilzorian dagoen
|
hizkuntza
bat salbatu beharrari. Baina ni bizi naizen Euskal Herrian ez dut arrazoi eraginkorragorik aurkitu azken hamarkadetan zehar, hainbat eta hainbat euskaldun hizkuntzaren erabilpen aktibora bultzatzeko, bueltatzeko.
|