|
2000
|
|
|
Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea, bai eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere. Horrez gainera,
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzen ez dutenentzat, mintzatzen direnen herrialdean bizi badira, nahi duten guztiek ikas dezaten aukerak jarriko dira. Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie.
|
|
2002
|
|
|
...ta ahalbidetu duten hiru faktore diferentzialak ikusi ahal izan dira; berreskuratu nahi den hizkuntza izendatzen dela administrazioko hizkuntza bakarra edo lan hizkuntza, administrazioarekiko harremanak beste hizkuntzan izateko eskubidea bermaturik; hezkuntza sistemak ziurtatu egiten duela haurrak hizkuntza horretan trebatuak izatea; eta, azkenik, sektore pribatua legez eta arauz derrigortzen dela
|
hizkuntza
gutxitua erabili eta honen hiztunen hizkuntz eskubideak errespetatzera.
|
|
2008
|
|
|
Hau ez da, horrenbestez, euskal hiztunen hizkuntza kontzientzia edo nazio kontzientzia areagotzeko ekimena. TELP ikastaroa hizkuntzakontzientziaren nahikotasunezko maila baduten pertsonentzat prestatu da eta, horrenbestez,
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzearen oztopoak jasaten dituzten pertsonentzat; horrek, izan ere, gizarte ongizatea eta ongizate pertsonala kaltetzen ditu.
|
|
2010
|
|
|
Bai prezio batzuekin zein besteekin, guk uste dugu kontsumitzaileak bi hizkuntzetako produktuen konbinazio bat aukeratuko duela, beraz, ez dela muturreko soluzioetara iritsiko. Egia da hizkuntza gutxituko kontsumitzaileak eduki ditzakeen indiferentzi kurbek hizkuntza gutxitu horretako produktuen aldeko alborapena eduki dezaketela, pertsona horri gehiago gustatzen bazaizkio
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzen duten ondasunak, 2 irudikoen antzera. Horregatik hizkuntza nagusian kontsumitzeari uzten dion kopurua, hizkuntza gutxituan gehitzen duen kontsumoa baino txikiagoa da.
|
|
2011
|
|
|
Beharraren beharrak hartaraturik erabaki du halakoak hizkuntza zapalduaren ekintzaile izatea, leial izatea, eskarmentuak ondo frogatu diolako nagusi den erabilera dinamikak ezereztu egiten duela bere hitza. Hautu gogorra, baina ezinbestekoa,
|
hizkuntza
gutxitua erabiliko bada.
|
|
|
Azpiratze ereduaren antzera, helburu nagusia haurrek hizkuntza nagusia ikastea dute trantsizio programek. Hori bai, eskolaldiaren hasieran gelan etxeko
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzen uzten zaie haurrei, edo are gehiago, batzuetan irakaskuntzarako hizkuntza ere izan ohi da hizkuntza gutxitua. Baina hizkuntza nagusian trebatzen joan ahala, hizkuntza gutxituari emandako lekua eta tratamendua murriztu egiten dira, hizkuntza nagusia hizkuntza bakarra bihurtzeraino.
|
|
2012
|
|
|
Zertarako, honakoaz jabetzeko: komunikazioaren esparruan eta pertsuasioa landu nahi denean
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzeak eta, bide batez, euskara erabiltzeak duen eragina. Izenburuan aipatzen deun moduan, EAEn egindako ikerketa da.
|
|
2015
|
|
|
Aldaketa horiek erakusten digute
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen dituzten europar unibertsitateek lehiakortasun ekonomikoaren ereduaren alde egin duten hautua ez dela garrantzirik gabeko egitatea hizkuntza gutxituarentzat. 80ko hamarkadatik aurrera, UPV/EHUk konpromiso instituzional sendoa izan du euskara hezkuntza hizkuntza gisa sustatzeko goi mailako hezkuntzan.
|
|
|
Egindako analisiak agerian uzten du
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen dituzten unibertsitate instituzioek sakoneko eztabaidari ekin behar diotela, eta egon litezkeen nazioartekotze ereduen ondorioak aztertu behar dituztela. Eta tokiko dinamikak eta dinamika globalak ulertzeko eta uztartzeko moduak ikusi ondoren, aniztasun kultural eta linguistikoarekin bateragarriak izan daitezkeenak hautatzeko aukerak begiratu.
|
|
2016
|
|
|
EUSKALDUNON behar digitalei buruzko lehen inkesta martxan du Hizkuntza aniztasun Digitalaren Proiektuak (DLDP Digital Language Diversity Project), Elhuyar Fundazioa Europako beste lau erakunderekin batera garatzen ari den ekimenak. Zehazki, euskararekin batera, beste hiru
|
hizkuntza
gutxitu erabiltzen dituzten hiztunen behar digitalak aztertuko ditu egitasmoak: bretoiera, kareliera eta sardiniera.
|
|
2017
|
|
|
— bigarrenik, Nazio Batuen Erakundeko 1966ko Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituna aipatuko dugu. itunaren 27 artikuluan, hizkuntza gutxituak dauden estatuetan
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzeko eskubidea jasotzen da. espainiako estatuak 1977ko apirilean berretsi zuen ituna.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeko 1966ko Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunean hizkuntza gutxituak dauden estatuetan
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzeko eskubidea aitortzen da.
|
|
|
Hitzarmenaren arabera, estatu sinatzaileek bermatu dituzte hizkuntza gutxituetako hiztunek euren lurraldeetako administrazioaginteekin
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzeko baldintzak.
|
|
|
— Seigarrenik, Europako Kontseiluaren 1994ko Gutxiengo Nazionalen Babeserako Hitzarmen Markoa aipatuko dugu. hitzarmen markoaren 10 artikuluaren bigarren atalaren arabera, estatu sinatzaileek bermatu dituzte hizkuntza gutxituetako hiztunek euren lurraldeetako administrazio aginteekin
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzeko baldintzak.
|
|
2018
|
|
|
Hortaz, berriki zenbait ikertzailek arreta jarri dute estatus soziolinguistiko desberdinetako hizkuntzak erabiltzen diren herrialdeen osasun sistemetan, eta hainbat ebidentziak jaso dituzte hizkuntza hautuek osasun arretaren kalitatean duten eraginaz. Ikerketa horien arabera, pazienteek eta familiek, aukera ematen zaienean,
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzea nahiago dute osasun arazoren bat pairatzen dutenean bizi dituzten estreseta zaurgarritasun egoeretan (Misell 2000). Ildo horretatik, eta pazienteri begirako osasun arretaren testuinguruan, praktika egokietarako ezinbesteko osagaitzat hartu behar da pazienteei osasun arretarako hizkuntza hautapena erraztea (LLAIS 2006).
|
|
|
Erakunde zerbitzu emaileek hizkuntza gutxituaren estatusa aldatzeko politikak garatu eta ezarri behar dituzte. Politika horiek lagundu behar dute osasun alorreko profesionalen eta osasun zerbitzuen erabiltzaileen hizkuntza gutxituarekiko jarrerak aldatzen, eta osasun alorreko testuinguruan
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzeko ohiturak zabaltzen. Azkenik, profesional elebidunen kopurua handitzeaz gain, profesional horiei lagundu behar zaie kontzientzia hartzen euskararen hizkuntza baliabideak beraiek eta, horiekin batera, haien errepertorio linguistikoa eta komunikazio trebetasunak garatzeko duten erantzukizunaz.
|
|
|
Aldaera estandarraren (euskara batuaren) kodifikazioa (ortografia, gramatika eta lexiko estandarraren kodifikazioa) lan teknikoa da eta hizPazienteek eta familiek, aukera ematen zaienean,
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzea nahiago dute osasun arazoren bat pairatzen dutenean bizi dituzten estreseta zaurgarritasunegoeretan.
|
|
|
Hizkuntza gutxituak aldarrikatzeko xedearekin jaio zen proiektua. Bihar
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen duten hedabideen inguruko jardunaldia eginen dute
|
|
|
Gure kasuan, euskararen normalizazioari begira, hedabideek egiten duten lana funtsezkoa da. Beraz, erabaki dugu mundu mailako
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen duten hedabideak elkartu, eta, alde batetik, hemen momentu honetan zer egiten ari garen ikusi eta, bestetik, kanpoan ere hizkuntza horiekin eta beraien hedabideekin egiten ari direna ikusi. Esperientziak trukatzeko baliagarria izanen da.
|
|
|
Baina Txikiak Handi manifestuaren parte eginen dira.
|
Hizkuntza
gutxituak erabiltzen duten hedabideei buruzko jardunaldi osatua prestatu duzue biharko. Egitasmoa Sakanako Mankomunitatearekin batera antolatu dugu.
|
|
2019
|
|
|
Aipatutako Galiziako ikerketan, gurasoek
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzeko testuingurua sortuzuten (Nandi, 2018), beraz, aurreikus zitekeen gure parte hartzaileek ere euskara erabiltzekotaldea sortzea, baina hipotesia da Getxoko testuinguru erdaldun makroak eragin handiagoaizango duela eta ez dutela aukera hori aurreikusiko eta, ondorioz, ez dutela praktikan jarriko.
|
|
2021
|
|
|
Bereziki hizkuntza gutxituen testuinguruan babesguneak honela ulertu dira: gizarte espazioak non
|
hizkuntza
gutxitua erabili nahi dutenek horrela egin dezaketen, hori egitea" normala" eta espero daitekeena dela ontzat ematen delako (O´Rourke eta Walsh 2020: 168, adibidez, irlanderarako).
|
|
|
Bereziki hizkuntza gutxituen testuinguruan babesguneak honela ulertu dira: gizarte espazioak non
|
hizkuntza
gutxitua erabili nahi dutenek horrela egin dezaketen, hori egitea" normala" eta espero daitekeena dela ontzat ematen delako.
|
|
|
Emaitza zeharkako ikuspegi batetik garatu da, eta atzerriko zein eskualdeko hizkuntzak erabiltzeko zailtasunak dituen ikasleak behar diren baliabide guztiak jaso behar ditu
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen dituzten
|
|
|
Lege horren onarpenak poz handia sortu zuen
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzen diren herrialdeetan, Ipar Euskal Herrian barne. Bertako hautetsi eta hizkuntza eragileek" egun historiko" eta" garaipen garrantzitsu" bezalako hitzak erabili zituzten.
|
|
|
Erabaki horrek hautsak harrotu zituen
|
hizkuntza
gutxituak erabiliak diren eremuetan eta, bereziki, Ipar Euskal Herrian eta Bretainian. Beraien haserrea eta ondoeza adieraztearekin batera, tokiko hautetsiek zein hizkuntza eragileek mobilizaziorako deia luzatu zuten.
|
|
2022
|
|
|
Adibidez, Zaragozan, aragoieraren hiztunen artean gehienak hiztun berriak dira, hizkuntza hau mantentzen duten zaragozarren% 7a bakarrik izanik inguru horretakoa. Gainera, aipagarria da, gehienek,
|
hizkuntza
gutxitua erabiltzekotan, familia giroan erabiltzen dutela (hiztunen% 41), soilik% 18,6ak erabiltzen duela lan eremuan eta% 30ak ez duela inoiz erabiltzen. Hala ere, Aragoiko hiztun berriak Ramallok (2018) neofalantes deiturikoak lirateke, kontzientzia duten hiztun emergenteak bailirateke.
|
|
|
2003: Irrati hedabideetan
|
Hizkuntza
Gutxituak erabiltzeari buruzko Gidalerroak
|
|
2023
|
|
|
Gutxiengo baten artea praktikatzen duzu, jende gutxi agertzen den garitoetan, goizeko ordu gutxituetan, eta gainera,
|
hizkuntza
gutxituak erabili nahi dituzu kantatzeko?
|
|
|
Heldu den astearteak emango zu zeresana: Bruselan aipatu bozketa egingo dute; eta, aldi berean,
|
hizkuntza
gutxituak erabili dira Espainiako Kongresuan. Oraindik debeku da gaztelania ez beste edozein hizkuntza erabiltzea gabera horretan.
|
|
|
Aste honetan ebazpena sinatu du Francina Armengolek kongresuan
|
hizkuntza
gutxituak erabili ahal izateko. Behin behinean antolatuko dute itzultzaileen sistema; Senatuan erabiltzen dituztenen pareko sistema ezarriko dute.
|
|
|
Behin behinean antolatuko dute itzultzaileen sistema; Senatuan erabiltzen dituztenen pareko sistema ezarriko dute. Senatuan badago aukera
|
hizkuntza
gutxituak erabiltzeko, modu mugatuan.
|