|
2000
|
|
|
betetzen duen zeregina. Gellner ek dioen bezala, guztiz garrantzitsua da herritar bakoitzak normalizatua eta zentralizatua den hizkuntza oinarrizko eskolan ikastea; baina eskolan irakasten ez den hizkuntza ahazteak, edota behintzat gutxiesteak, ez du garrantzi txikiagorik51 Beraz,
|
hizkuntzaren
gai hau politikoa den kultur asimilazioaren prozesuan kokatu behar da: Estatu Nazioak asimilazio prozesu horretan harturiko lehenengotariko neurrien artean, hizkuntzari dagokiona dugu.
|
|
2001
|
|
|
. Europako Batasunak
|
hizkuntzen
gaian kontu handiz dihardu. Nizako Itunean adibidez, oso garrantzitsutzat jo den oinarrizko eskubidea sartu zuten, irakurrian ahul samarra ematen duen arren" hizkuntza askotarikotasuna onartzeak".
|
|
|
gaiari buruz gaur egun dagoen literaturazientifikoa luzea da, horri buruzko eztabaida baita egungo zientzia modernoaeraikitzerakoan landutakoen artean bat (adibidez, Chomsky-ren eta Skinner enarteko eztabaida famatua,, giza askatasuna eta giza dignitate, aren inguruan; Azurmendi, 1987), postmodernismoarekin berpiztua ikusi den eztabaida alegia, gaur arte bizirik mantentzen dena. Orain arte determinazioa/ askatasunaren arteanedo derrigorrezkoa/ aukerazkoaren artean dauden mugak eta erlazioak ondoen aztertu, azaldu eta ulertu dituen diziplina psikologia soziala da, edo psikosoziolinguistika,
|
hizkuntza
gaiari aplikatuz gero. Eztabaida hau dago, hain zuzen, gauregungo euskal egoeran, euskararen ikaskuntza/ ezagutza eta erabilera direlakogaien barru barruan.
|
|
|
Arrazoi gutxi agertzen du, argitasuna, berriz, ugari. Eta, han eta hemen, baita
|
hizkuntza
gaietan ere, argitasunak, lekukoak, dokumentuak dira jaun eta jabe. Jaun eta jabe bakarrak.
|
|
|
Axularren garaikoek. Pizkunde Arokoek alegia, bera ere, berandu xamar jaioagatik, horietakoa baitzen? antzinako Greko eta Erromatarrak hautu zituzten maisutzat, eta ez
|
hizkuntza
gaietan bakarrik. Autore zahar haiek nork nahi bezain ongi ezagutzen zituen Axularrek, eta haiengandik hamaika gai, esaera, ipuin eta gertakari hartu zituen eta euskaraz eman.
|
|
|
Hizkeran nabaritu baita, bestetan baino lehenago, gazteen etorrera, axal axalean ageri delako edo.
|
Hizkuntza
gaietan eskarmenturik duenak aurki igarriko dio liburu honen egileak ez duela gutxi entzun eta irakurri. Zaharrak eta berriak âliburuetan ikusiak, ez hiztegietanâ, hitz arrotz eta jatorrak, jakintza  hizkuntza eta herri esaerak nahastean irauli dizkigu.
|
|
|
Nola garbitu, ordea, jatorrizko bekatu horren ondorenak? Ezin uka gainera, barrengo mintzabeharrak hala agintzen zielako edo, nahiago zutela bere bidetik ibili
|
hizkuntza
gaietan. Eta ezin uka guk ere, lotsagarria izan arren, atseginago zaizkigula sarritan, bihotz bixigarriago, holako ardi galduen ibilerak beti bertute bidetik sailean dabiltzanenak baino2 Guztion maisuak dioenez," bethierekoak higuintza emaiten du, alda nahia ekhartzen du3".
|
|
|
Teknikoen lana erabaki horiek ahalik errazen, lasterren eta ekonomikoen, nolarebait esan, eragitea da. Hizkuntzalaria ere,
|
hizkuntza
gaietan, ez da tekniko bat besterik. Euskal jendeak, gero eta ugariago, zerbait nahi zuela iruditu zitzaidan.
|
|
|
alferlana litzateke, beraz, eta ez batere erraza, beregana zenbat aldiz eta nolako estuasunetan jo dugun bana banaka kontatzea.
|
Hizkuntza
gaietan ohi baino eskuzabalagoa zelarik (Salamancan agertu zen bera buru zenean, esate baterako, Carles Ribaren Salvatge cor, ez izena ez izana itxuraldatu gabe), bazuen haurtzarotik gurekiko lotura eta gureganako joera, hizkuntza gaietan bizi zeino bizirik iraun zuena.
|
|
|
alferlana litzateke, beraz, eta ez batere erraza, beregana zenbat aldiz eta nolako estuasunetan jo dugun bana banaka kontatzea. Hizkuntza gaietan ohi baino eskuzabalagoa zelarik (Salamancan agertu zen bera buru zenean, esate baterako, Carles Ribaren Salvatge cor, ez izena ez izana itxuraldatu gabe), bazuen haurtzarotik gurekiko lotura eta gureganako joera,
|
hizkuntza
gaietan bizi zeino bizirik iraun zuena.
|
|
|
Berrikuntza, alde batetik, auziak azken garaiotan erdietsi duen neurrigabekeria eta sumindura mailan datza. Eta, bestetik, eta bereziki, kanpaina taxutzen duen nahasmenduan,
|
hizkuntzaren
gaia hain ezberdinak zaizkion terrorismo, separatismo, biolentzia eta antzeko konnotazioekin nahasiz. Funtsean, aurkako ideologien jarrera politiko orokorren artekoliskarraren aurrean gaude.
|
|
2002
|
|
|
Joxe Manuel Odriozola Altzon jaio zen 1948an, eta Pasaiako Udal euskaltegiko irakaslea da egun. Saiogile eta artikulugile ezaguna da euskaltzaleen artean, izan ere, sari ugari irabazi du dagoeneko. Gizarte, kultura eta
|
hizkuntz
gaiak jorratu ditu bereziki. Oraingoan, «Euskal intelligentsiaren ideologia zantzuak» hizpide izan ditu.
|
|
|
Alegia, herri bakarra, gizarte bakarra, ezbi hizkuntza komunitate ezberdinez osaturikoa. Esan nahi baita, gure gizartearenaniztasuna benetakoa izango da, noiz eta gizartekide orok bi
|
hizkuntzetan
gai direnean: euskara/ gaztelania Hego Euskal Herrian, euskara/ frantsesaIpar Euskal Herrian.
|
|
|
Estatuzentrismo horiek espainiartasuna eta frantsestasuna goresten dituzte, beste kulturak (kanpokoak, afrikarrak esate baterako?, edo bertokoak, okzitanoa, euskalduna eta abar?) arbuiatuz, edo exotismora kondenatuz. Zenbat aldiz ez ote dugu, ba, topo egin hedabideetan euskara
|
hizkuntzaren
gaiarekin! Euskara ederra da, hizkuntza exotikoa den heinean; euskara arbuiagarria da, euskaldunek hizkuntza gorengo maila sozial eta kulturalera eraman gura dutenean:
|
|
|
bada. Eta,
|
hizkuntza
gaiak alde batera utzita, kultura bakoitzak bere erara esaten ditu esatekoak (tonuak, jarioak, tempusak?), bere erara idazten ditu idaztekoak (puntuazio markak, esaldiak kateatzeko azturak, idazteko tabuak, eta abar), bere erara erakusten ditu ikustekoak (zelan mugitu gorputza mintzakidearen aurrean, zenbat urrundu hurbildu mintzekidearengana/ dik, zelan begiratu?), eta bere erara elipsatzen ditu...
|
|
2003
|
|
|
Frantses sozialistek" La France au pluriel" izeneko liburu bat argitaratu zuten 1981ean, Mitterrand-en sarrerarekin," erregio"
|
hizkuntzen
gaia ukitzen zuena, haien beharrezko irakaskuntza eskoletan proposatuz. Agintea lortu zutenean Savary ministroak bere izena daraman legea atera zuen, eredu elebidunerantz heltzekotan; zoritxarrez, Savaryk dimititu egin zuen laster, eta bere asmoak ezerezean geratu ziren.
|
|
|
Izan ere, Frantziako sozialisten artean eztabaida biziak egon dira Hexagonoaren nazio
|
hizkuntzen
gaiaren aurrean: batzuk jarrera irekiak erakutsi dituzten bitartean (Savary, Jack Lang, Jospin...), beste muturrekoek jakobinismorik itxienari atxiki diote (Chevenement, Trautmann, sindikatu batzuk...).
|
|
|
Egin ditzagun, beraz, ikastoletako haurrak kultur
|
hizkuntzarako
gai. Eta has gaitezen horri begira gure literatura egiten.
|
|
|
Lege guztiak, batik bat, ekitatearen erregela berezkoak baino ez direnak, herri eta gizabanako guztientzat dira, eta, horren ondorenez ere, hizkuntza guztienak... Egun frantses hizkuntzak antzinako hizkuntzak hainbat gauzetan gainditzen ditu; arrazoi hori dela eta, herri guztiek ezagutzen dute, eta berari dagozkio halako argitasun, zorroztasun, zehaztasun eta duintasuna, horiek ere legeen ezaugarri oinarrizkoak direla; horrexegatik ez dago beste
|
hizkuntzarik
gai honi hain atxikia izan dakiokeenik... (Lege zibilak, euren berezko hurrenkeran, hitzaurrea)
|
|
2004
|
|
|
Lizarra Garaziko akordioa ere hortik pasatu da. Elementu horien guzien ondorio, lurraldetasuna eta
|
hizkuntzaren
gaia ebidentziaren ardatz jarri da, elkarlana eta eraikuntzarako ausartzia berpiztu, Batera bezalako plataforma posible egin. Aitzin keinuak izan ziren jada EHEren bideseinaleen edo euskarazko xekeen kanpainarekin adibidez.
|
|
|
Honetan esango nizuke biloba bat inportanteagoa dela bere gurasoak edo aiton amonak baino. Mitxelenak elkarrizketa egin zion gure aitari eta Egan aldizkarian publikatu zuen,
|
hizkuntz
gaien inguruan. Mediterraniar on bat zen aldetik, hizkuntzetarako erraztasuna eduki zuen gure aitak.
|
|
|
Izan ere, hemengo soziologiari ere beste horrenbeste gertatu bide zaio.
|
Hizkuntza
gaietan jakintza handirik ez duela erakusten, alegia. Huts larriegirik egiteko beldurrik gabe, esango nuke, Elzoren adierazpen horietan hizkuntza auzioi buruzko ezaguera ez dela gaiok planteatze hutsari dagokion neurrikoa.
|
|
|
Zilegi bazait, Karl Marx eta Koldo Mitxelena ipiniko ditut aurrez aurre hizkuntzen garapena hizpide dutela. Ez dakit Marxek zer zekien
|
hizkuntza
gaietan. Halere, baditu hizkuntzaren inguruko hausnarketatxo batzuk eginak.
|
|
|
Ez daukat ezer erdaldunen kontra, baina euskaldunon lepotik ateratzen dute mozkina Durangon, ze mobilizazioa guk eragiten dugu, ez beraiek. Lehen han erdaldunen gauzak ziren euskal gaiak, eta Euskal Herriari buruzko gaiak, eta
|
hizkuntzari buruzko
gaiak, eta eragina zuen euskaltzaletasunean, hori galdu egin da. Euskal Liburu eta Diskoen azoka bat sortu litzatekeela uste dut?. 717
|
|
|
Irakurleak nahi duena pentsatuta ere, ikuspuntu horren bidez ez genuke determinismoaren inolako logika meharretan galdu nahi. Gauzak ez daude aldez aurretik betiko determinaturik, hori badakigu, ez hemen
|
hizkuntza
gaietan ez bestetan. Dagoena zera izan liteke gutxi gorabehera:
|
|
|
André Martinet’ek dirudi gaur
|
hizkuntzari buruzko
gaietan nagusi. Itzal haundikoa, Martinet’en estrukturalismoa Hjemslev’ena baiño neurtuagoa da.
|
|
|
Baiña gerta diteke, eta gertatzen ere da, hizkuntza bat (Irlanda’ko gertaera aipatu dugu, baiña ba dira beste ehun, Euskal Herri’koa barne), agintariek abandonaturik (edo zapaldurik!), ahuldurik eta atzeraturik gelditzea. Kaso hauetan
|
hizkuntza
gai da, eta arras egoki eta aberats, aspaldiko mundu batez mintzatzeko, nekazaritzako gorabeherez eman dezagun; baiñan ez gaurko mundu teknikoaz, edo administraziokoaz ere. Puntu batean nabarmentzen da hau batez ere:
|
|
2005
|
|
|
EKEk kudeatutako
|
hizkuntza
gaiak EEP sortu berriaren esku
|
|
|
Adin multzo bakoitzeko gazteen
|
hizkuntz
gai tasuna(%)
|
|
2007
|
|
|
Ama
|
hizkuntzaren
gaia ere ez da berria gure artean. Egun, eskolatutako ume ia guztiak gaztelaniaz ondo moldatzen direlarik, askok euskaraz moldatzeko zailtasunak dituztelarik, euskaraz ahalik lasterren hastea eta ikas/ irakaskuntzaren ardatz bilakatzea erabakigarria da, proposatzen diren helburuak ez dira lortuko, bestela.
|
|
2008
|
|
|
Beste modu batera esanda: Generalitateak aholkulariak ditu
|
hizkuntza
gaietarako, kulturartekotasunerako eta bazterketa soziala kudeatzeko. Aholkulariok eskolaz eskola ibiltzen dira lanean, elkarlanean.
|
|
|
–
|
Hizkuntzaren
gai hau politikoa den kultur asimilazioaren prozesuan kokatu behar da: Estatu Nazioak asimilazioprozesu horretan harturiko lehenengotariko neurrien artean, hizkuntzari dagokiona dugu.
|
|
|
hots, kultura bera ez ote daiteke izan ba hizkuntzak errealitate sozialarekin daukan hartu emanaren ondoriozko izakia? Ulertzekoa da, alde batetik,
|
hizkuntzaren
gaia kultura kontzeptuaren barnean kokatzeko daukagun joera. Alabaina, beste alde batetik, ez legoke zertan ez ulerturik hizkuntzaren irismena kulturaz haraindikoa dela dioen tesia.
|
|
|
Argitalpenetan nahiz
|
hizkuntza
gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak bere asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko euskararen mesederako eta euskararen arlora hurreratzen diren guztien mesederako.
|
|
|
Haurrek gero eta material gehiago garraiatzen dute: orain CDak eraman behar dituzte, eta,
|
hizkuntzaren
gaiari garrantzi handiagoa ematen zaionez, hainbat hiztegiz betetzen dira motxilak. Gainera, orain dena didaktikoagoa da; beraz, testuliburuei lanekoak gehitzen zaizkie”.
|
|
|
Manifestuari erreparatuta ez dirudi, Patxi Lopezek eta PSE EEk neure modu berean ulertzen dutenik euskaraz askatasunez aritzea. Izan ere, «enplegu publikorako sarbideak euskal gizartearen izaera anitz eta elebiduna islatu behar du,
|
hizkuntzaren
gaiak ezin ditu euskal hiritarren aukera pertsonalak modu erabakigarrian baldintzatu» dio hitzez hitz dokumentuak. Ez nago ados.
|
|
|
Ez daukagu lekurik orrialde hauetan etorkinen
|
hizkuntzen
gaian sakontzeko. Gogoratu nahi dugu, baina, Amin Maalouf-ek proposatutako hitz gakoa:
|
|
2009
|
|
|
Zerbitzu erakunde eta enpresatan bezeroa da estrategia guztien eragilea eta hitzarmen honek eragina dauka bezero indibidualean baina baita bezero kolektiboan. Kutxak urrats hau emanez gero, herritar euskaltzaleek zera jasotzen dute, Kutxa ari dela zerbait egiten ni asebetetzeko, nik nahi dudan zerbitzua nik nahi dudan hizkuntzan izateko.Bezeroen ahotsa jasotzeko inkesta bat egiten du Kutxak; urtero 800 bat pertsonari galdeketa egiten zaie; 2007an lehen aldiz sartu genuen
|
hizkuntza
gaia galderatan eta oso datu interesgarriak atera dira. Laurden batek esaten du prest dagoela hipoteka euskaraz egiteko zertxobait gehiago ordaindu behar badu ere.
|
|
|
Manuel Fragaren itzal luzea desagertzea lortu du presidente ohia Madrilgo Senatura eraman izanak lagundu du, noski, eta bere diskurtso agresiboarekin eskuineko indarrak batu ditu. Asmo horretan, Galicia Bilingue taldeak salatzen duen" gazteleraren marjinazioa" aprobetxatu du Feijook, eta zalaparta ugari eragin du azkenaldian
|
hizkuntzaren
gaiarekin. Atzerapausoa, inondik inora, Fragak berak zaindu beharreko kultur ondaretzat baitzuen galiziera.
|
|
|
|
Hizkuntzen
gaia behar bezala kokatzeko, ezinbestekoa da kontuan hartzea zein den egungo Kutxaren errealitatea. Kutxa Gipuzkoan jaioa da eta hemen hartu du sendotasuna 100 urtetik gorako ibilbidean.
|
|
|
Azpiegitura hauek planifikatzean, plangintza hori aurrera eramateak gizarte ereduaren eraketan efektu zuzenak dituela nabarmentzen du. Honela, euskararen bilakaera soziolinguistikoaz ari garenean, ere, lurralde antolaketa mailako erabakien ondorioak kontuan hartu beharrekoak direla dio,
|
hizkuntzaren
gaiaz haratago doan hausnarketa saioan.
|
|
|
Gobernatzeko ez dituzte gure eserlekuak behar, PSNk du lehentasuna eta ez digute desadostasunik izaten utzi, erantsi du Etxebizitza kontseilariak.
|
Hizkuntza
gai hauekin hautesle erradikalenei atsegin eman nahi izan die UPNk, Esparzaren arabera.
|
|
|
Eguna duela 60 urte ospatu zuen aurrenekoz Eusko Ikaskuntzak, mundu osoko hainbat euskal etxetan, eta urtero
|
hizkuntzaren inguruko
gai bat hartzen du hizpide.
|
|
|
Literatur egilearen lana armiarma lanaren antzerakoa da: barruan duen saregaia,
|
hizkuntza
gaien ugaritasuna, nahiz handia nahiz txikia dela, bazterraren, arloaren, norbere asmoaren harira erabili behar du. Saregaia bat bera delarik, sarekera bakoitzak asmatu behar du norbere izate, eskabide, aiurri ta eginkizuni dagokion eratara.
|
|
|
Azken batean, euskararen normalizazio bidean, ortografia, hiztegia, gramatika... bezalaxe, izenak ere arautu behar dira hizkuntzaren kalitatearen eta duintasunaren mesedetan. Gainera, alor honetan badu Onomastika batzordeak erantzukizun berezi bat, kontuan izan behar baita, bai EAEn bai Nafarroan, Euskaltzaindia dela erakunde aholkulari ofiziala
|
hizkuntza
gaietarako eta espresuki toponimiarako.
|
|
|
Unesco Etxeak aitortzen du,
|
hizkuntza
gaietan, Euskaltzaindia dela erakunde aholku emaile ofiziala.
|
|
|
Argia aldizkariak aitortzen du,
|
hizkuntza
gaietan, Euskaltzaindia dela erakunde aholku emaile ofiziala
|
|
|
Hain zuzen, gramatika klaseak saihesten dira.
|
Hizkuntza
gai bat sakonago ezagutzeko tresna gisa erabiltzea da kontua. Oraingo honetan, Lurra, ura, flora, fauna eta gizakiak ingurunean duen eragina dira bost eskola egunetan egunean zortzi orduz eztabaidatzeko eta trebatzeko ardatza.
|
|
|
Printzipio horren arabera, eskolak bere ikasle guztiei aukera berak bermatu behar dizkie derrigorrezko eskolaldia bukatzerakoan. Hezkuntza sistemak ahalbidetzen badu ikasle batzuk gure lurraldean ofizialak diren bi
|
hizkuntzetan
gai izatea eta, aldiz, beste batzuk ez, aukera berdintasuna urratzen ari da. Etorkizunari begira, eta ez bakarrik lan esparruari dagokionez, baizik eta giza harreman, integrazio eta gizarteratze esparruei dagokienez ere bai, zein ikaslek izango ditu aukera gehiago bizitzan, gazteleraz bakarrik hitz egiten duenak ala, gazteleraz gain, euskaraz ere adierazi eta komunikatzeko gai denak?
|
|
|
Maialen Lujanbiok abestu eta Judith Monterok saxofoia joko duten emanaldia taldearen ohiko saioetako bat izango da. Dena dela,
|
hizkuntzaren
gaia erreferentea izango da, eta euskarak eta hizkuntzek dituen sinbologiarekin jokatuko dute.
|
|
|
Proba osoa [65] gainditu zuten ikasleak honakoak izan ziren: D ikasteredukoen %68 eta eredukoen %32, 6 Beraz,
|
hizkuntza
gaia izan ezik gainerako irakasgai guztiak euskaraz jasotzen dituzten ereduko ikasleen heren batek ez du B2 maila egiaztatzeko proba gainditu; eta ereduari dagokionez, berriz, bi heren dira jarritako maila egiaztatzera iristen ez direnak.
|
|
|
|
Hizkuntzen
gaia egunean eguneko liskar politikoetatik baztertu beharra da. Hori dela eta, erantzukizuna eskatu behar diegu gure ordezkari publiko guztiei, goi goitikoei ez ezik gainerako guztiei ere.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, euskal kulturaren transmisioan boterea eta gatazka ezinbestez biltzen dira. Kultura eta
|
hizkuntza
gai politikoak dira," politikoenak" esango genuke, eta politikoak izanik, hegemonia jokoetan murgilduta daude: unibertsala euskal herritarra aldi batez betetzeko, partikularrek euskalduna, erdalduna, langilea, enpresaria, ezkertiarra..., burutzen duten ahaleginean, alegia.
|
|
|
3) Euskal hezkuntza sistemak informazio interesgarria eskaintzen du, ez bakarrik euskara irakaskuntza
|
hizkuntza
gaiaren inguruan, baizik eta hezkuntza elebiduna eta eleaniztunaren bestelako zenbait alderdiren inguruan ere, izan ere, euskararen kasuak hezkuntza elebidunetan gerta ohi den dikotomia desegiten du, elitekoa edo folklorikoa izatearena, alegia, eta, baita, hezkuntza elebidunean erabili diren baliabide ekonomikoak nahiko handiak direlako, eta gutxiengoaren hizkuntzaren hiztunak ez daudelako ekonom...
|
|
|
Euromosaic12 izeneko txostenak onartzen du galiziera sorleku duen lurraldean gehiengoak erabiltzen duen hizkuntza dela. europako batzordearen aginduz egin den txosten horretan, batasuneko 48 hizkuntza" gutxituen" zazpi parametro konparatzen dira, eta galiziera luxemburgarraren, belgikako eta italiako alemaniarraren eta kataluniako katalanaren atzetik ageri da. azken 20 urtean, galiziako gizarte sektore arduratsuenak ahalegindu dira galizieratzearen kontrako inertzia historikoen eta frankismo garaian bizi bizi areagotu eta autonomia garaian zuzendu ez ziren aurreiritzien aurrera egitea oztopatzen. aldi berean fina eta birrintzailea zen etsai baten kontra ari ziren: galiziar askorengan beren buruaren kontra piztu zen gorrotoa, ppk eztabaida politikoaren muinean
|
hizkuntzaren
gaia jarri zuenean; 2008ko hauteskunde autonomikoetan hain zuzen, eta, Egungo gobernua etengabe saiatzen da galizierazko prentsa ekonomikoki itotzen eta.
|
|
|
Ugari dira testu horretan
|
hizkuntzaren inguruko
gai eta arazoak: hizkuntzaren corpus aren baliabideekin zerikusia dutenak, hizkuntzekiko aurreiritzi atzerakoiak, hizkuntzatan maisu izan luketenen ezgaitasun eta ezinak, idazle biblikoen herritartasuna, itzulpen sakratuen zilegitasun eta ortodoxia, Elizan herrihizkuntzari zilegiko aitortzen zaizkion erabilera soziolinguistikoak, idazle greko erromatarren balio eta mugak, kultura eskolatuaren elitismoa, abertzaletasun linguistikoa, hizkuntzari eman litzaiokeen kultur proiektu soziopolitikoa, etab. eskaintzea, eta hizkuntzak dituen baliabide jatorrenak erabiltzea, betiere irakurlearen mesedetan eta hedatu nahi duen mezuaren zerbitzuan. horretarako, luma bizkorra erabiliko du, irudimen azkarra, eta gaztelania aberatsaren jabetasun trebatua. azkenean, liburu bakar horretako balio literarioek eraman dute Malon etxaide literatura gaztelauaren historietara. nafarrak" modernitate" ausarta erakutsi zuen, eta gaztelania garaiko premietara moldatzen egindako lana da Malon etxaideren modernitate hori, etorkizuna irabaziko zuena, hain zuzen. erlijioak halako pisua zuen garaietan, erreforma/ kontrarreformetako borroken erdian, inkisizioaren aldarte txarren zurrunbiloan, bereari eutsi zion hizkuntzari ahalmen berri eta biziak sortzeko. baina hori ez zuen egin iritzi, irizpide eta konbentzimendu ongi hausnarturik gabe, eta bestelako aurkako zenbait iritziri aurre egiteke44.
|
|
|
La conversión de Magdalena liburuan irakurleari eskaintzen dion hitzaurrean badago atal luze samar bat hemen aurkeztu nahi dudana, orain arte esandakoetan bere testuingurua duena; idazleak kasik odol beroz idatzitako pasartea da. artikulu honen eranskin gisa jasoko dut, baina ongi etorriko da hori ohar batzuez horniturik ematea45 gaztelaniaren baliagarritasunaren eta kultur erabilpenaren aldeko manifestua dela esango nuke. Jakitate teologikoak latinez eman behar zirenean, unibertsitate munduak ohikoa hori zuenean, bigarren hautabide bat urratu nahi du Malon etxaide unibertsitate irakasleak, jada aipatu ditugun zenbait idazleren konpainian. ugari dira testu horretan
|
hizkuntzaren inguruko
gai eta arazoak: hizkuntzaren corpus aren baliabideekin zerikusia dutenak, hizkuntzekiko aurreiritzi atzerakoiak, hizkuntzatan maisu izan luketenen ezgaitasun eta ezinak, idazle biblikoen herritartasuna, itzulpen sakratuen zilegitasun eta ortodoxia, elizan herri hizkuntzari zilegiko aitortzen zaizkion erabilera soziolinguistikoak, idazle greko erromatarren balio eta mugak, kultura eskolatuaren elitismoa, abertzaletasun linguistikoa, hizkuntzari eman litzaiokeen kultur proiektu sozio-politikoa, etab. testuinguru zabal horretatik noan Manifestua izenburua eman diodan testu honetako pasarte atal adierazgarriago zenbait aurkeztera46 gaztelaniari buruz ari den testua luzaro pentsatu eta aspalditik idatzia omen du, idazleak dioskunez, eta bizi izandako eskarmentu txar bati aurre egiteko emaitza gertatzen da berori. garaiko giro kulturalaren lekuko ona gertatzen da, gainera:
|
|
|
–Hori da garai haietako irakaspenik baliotsuena: hezkuntza eta
|
hizkuntza
gaietan adostasun zabalak duen garrantzia. Horrela egiten du aurrera hezkuntzak, horrela sendotzen da gure hezkuntza sistema bera ere.
|
|
|
Denek ez zuten berdin erantzun, baina GIEk urrats garrantzitsua eman eta, J. Iñaki Etxezarretaz gain, oinarrizko lau atal eta haien arduradunak Konfederazioaren eskuetan utzi zituen: Euskal Curriculumaren ikerketa (Xabier Garagorri zen arduraduna), prestakuntza (Meltxor Artetxeren ardurapean),
|
hizkuntza
gaiak (Erramun Osa zen arduraduna) eta IKT (Informazio eta Komunikazio Teknologiak, Josune Gerekaren ardurapean). Hau da, erakunde berri bati indarra eta etorkizuna eman ziezaiokeen multzoa.
|
|
|
David eta bion arteko hainbat gutun gogoratu zitzaizkidan, zenbat lerro eskaintzen genizkion
|
hizkuntzaren
gaiari. " Erabaki zailak dira guretzat —esan nion Mary Anni— Pentsa ezazu zure hizkuntza bostehun milioik edo gehiagok hitz egiten dutela.
|
|
|
Sabino Arana eta Miguel de Unamunoren arteko eztabaidan, nazio euskaldun ala nazio espainolaren arteko auzian,
|
hizkuntzaren
gaia erdian zegoen eta ezin da ahaztu 1901eko abuztuaren 26an Bilboko Lore Jokoak irekitzean gertatu zen asaldura.886
|
|
2011
|
|
|
Esan dudan moduan, beraz, testuinguru honetan aztertu behar da
|
hizkuntzaren
gaia. Gazte askok euskara familian jaso dute eta beste askok familiaz gain eskolan ere bai.
|
|
|
• (Elkarrizketa osoan zehar oso presente eduki behar dugu
|
hizkuntzaren
gaia, baina egoera artifiziala egin gabe, hobe da beraiek naturaltasunez esan behar dutena esatea, pentsatzen dutena esatea).
|
|
|
Lionel Joly – Diglosiaren purgatorioaz artikuluari buruzko iritzi bat bakoitza kritikatzen du. hori da zalbideren ekarpen handiena, deskribatu ez ezik kontzeptuaren garapenaren zergatia azaltzen du eta ikuspuntu bakoitzaren ahulguneak eta indarguneak azpimarratzen ditu. Noski, zalbideren iritzia da kasu guztietan agertzen dena, hala ere zaila egiten da zalbideri kontrakoa eramatea, normalean berea iritzi kontrastatua izaten baita eta ez badugu ere denok konpartitu behar, gogoetarako eta norberak bere iritzia osatzeko aukera ematen du. zalbidek Fergusonen ereduaren mugak, adibidez, 43 orrialdean zehazten ditu dialekto vs
|
hizkuntza
gaiari buruzko eztabaida zabalduz. Ikuspuntu honetatik Fishmanen eredua Fergusonen ereduaren osaketa logikoa da.
|
|
|
X. Orekan liburua nahiko porrota izan dela esango nuke, ez baitu bete hasieran zituen helburuak. duela hogei bat urte kataluniara joan ginen, eta han ikusi genuen orduko Coun bazegoela hizkuntza borroka aztertzen zuen irakasgai bat. gazteei azaltzen zitzaien zer nolako arazoak zeuden
|
hizkuntzaren
gaiarekin, elebitasuna zer den, diglosia zer den, eta abar. eta, bidenabar esan dezadan, erreferentea Txepetx zen. hori zen duela hogei urteko Couko testu liburu batean, katalunian. hor ikusi nuen begi bistakoa zena. Alegia, hemen Axular eta gainerako gaiak ikasten direla, oso interesgarriak, jakina.
|
|
|
Ildo horretatik, behin eta berriro adierazi du berdintasunaren printzipioa ez dagoela hizkuntza guztiak berdin tratatzearen baitan, egoera desberdinak berdin tratatzea bidegabekeria izango bailitzateke. ez; berdintasunaren printzipioa aukera berdinak sortzeko neurriak hartzetik hurbilago dago. Aldi berean,
|
hizkuntzen
gaiaz aritzerako alde kognitiboa kontuan hartu beharraz, edo txikia izateak munduan kokatzeko modu berezia eskaintzen duenaren ideia ere azpimarratzeko modukoak dira.
|
|
|
Indigena gehienen diskurtso eta harrotasun merkea gorabehera, ez da mamitzen benetako gaitasunik. (?) Erakunde indigena eta ofizial nagusietan ibili gara, eta ez da inon sumatzen nahikotasun mailaren aztarnarik
|
hizkuntzaren
gaia dagokion lekuan jarri eta norabide bermedun bat irudikatzeko ere?. Jon Sarasua,. Hegonaldiko apunteak?, Larrun, 124 zenbakia, 2008, 12 or.
|
|
|
Kintana, Xabier: . Hipokrisi handia dago
|
hizkuntzaren
gaian?, Argia,.
|
|
|
Interes orokorreko aurkikuntzen berri euskaraz ematea zentzugabekoa zen, publikorik ez zutelako, ez atzerrian, ez Euskal Herrian bertan. Hortaz, zientzialari euskaldun batek bere aurkikuntzaren berri euskaraz emango balu, Mitxelenaren ustez, ez litzateke bere ikerketaren emaitza ematen arituko, baizik eta ariketa linguistiko bat izango litzateke, erakusteko euskal
|
hizkuntza
gai dela edozein gaitaz aritzeko.
|
|
2012
|
|
|
show berria, sekuentzia handiago izatean hemen komentatuko duguna. Baina utz iezadazue ETB eta
|
hizkuntzen
gaiarekin azken, oraingoz, zutabe bat egiten.
|
|
|
Azkenean,
|
hizkuntzen
gaian, eta hizkuntza ofizialez ari naiz, ez gutxituez bakarrik, zabaltzen ari den iritzia da aniztasuna ez dela batere pragmatikoa, batzarrak asko oztopatzen dituela, denek dakigula ingelesez. Hizkuntza gutxituen aldarrikapenak hor sartzea are zailagoa da, eta horri krisiaren testuingurua gehitu behar diogu.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
gaia gatazka politikotik atera behar da, ados; baina politikaren erdigunean kokatuta?
|
|
|
" Gauza berri hauek ikastea da... "
|
hizkuntza
gaietara denok gara oso sentiberak. hizkuntza ez da soilik komunikazio tresna; hizkuntzak kultura osoaren arrastoak metatzen ditu, eta, gainera, gutariko bakoitzak daukagun hizkuntza bakoitzarekiko lotura afektibo, aurreiritzi, jakite maila ezberdinak sortu eta lortu ditugu. halaber, euskara bezalako hizkuntza gutxituez ari garenean, beste hainbat esanahi edo balentzia hartzen du gaiak....
|
|
|
Pertsuasio iturriaren erakargarritasunarekin lotutako ikerketak ere dezente egin dira, eta horietan,
|
hizkuntzaren
gaia zuzenean kontuan hartu ez bada ere, iruditzen zaigu hizkuntza gutxituak, orokorrean, eta euskara bereziki, marko teoriko horretan txertatzeko oinarri sendoak daudela, orain arte ikertu denari erreparatuz gero. Izan ere, ikerketa batzuk argi utzi dute, pertsuasio iturriaren erakargarritasunaren baitan, iturriaren eta hartzailearen arteko antzekotasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta aukera handiagoa dagoela pertsuasio saioa eraginkor gerta dadin (León, 2008).
|
|
|
Hemendik aurrera ez du sinetsiko euskal literaturak euskara jaso bat lortzen lagun dezakeenik, eta are kaltegarria ere izan daitekeela pentsatuko du. Batetik, moralaren ikuspuntutik arriskutsua izan daitekeelako, 77 eta, bestetik, hizkuntzaren auzia literaturagileek ez baizik eta
|
hizkuntza
gaietan ondo jantzitakoek konpondu behar dutela uste duelako. Hori egin ezean, greziarrei gertatutakoa gertatuko zaie euskaldunei ere, literatura ona izan arren hizkuntza zikin kutsatu bat besterik ez dutela lortuko, alegia:
|
|
|
– Axularren garaikoek. Pizkunde arokoek, alegia, bera ere, berandu xamar jaioagatik, horietakoa baitzen, antzinako Greko eta Erromatarrak hartu zituzten maisutzat, eta ez
|
hizkuntza
gaietan bakarrik. (LIB II:
|
|
|
–
|
Hizkuntza
gaietan urak beren bidera itzuli direnean, Urruzunok hartu du poliki poliki euskal literaturan zor zitzaion, eta Altube jaunak aspaldi begiz jo zion, lekua. (LIB II:
|
|
|
Baiña orduan be Muniategi, bai gaiak ikuskeran eta bai izkuntzan berezko eta fresko agertzen zan. Ordurik ona Muniategi, berezkotasuna galdu barik, azi eta sakondu egin da bizitza eta poesi bizikuntzan, eta lirika
|
izkuntza
gai, ak lortu ditu?.
|
|
|
Bisita bereziak Ekaingo kobazuloaren erreplikara (gainontzeko Anaitutako Lezeak bezal, sarrerak %50eko deskontuarekin). Aurretik erreserbatzea komeni da, batez ere bisita talde txikietan egiten delako eta
|
hizkuntzaren
gaiagatik. Sarrera Zestoako herrigunean aurkitzen den Ekainberriko Bulegoan erosi behar da (Portale kalea, 1), bisitaren ardua baino gutxienez 30 minutu lehenago.
|
|
|
Uste dugu edozein enpresaren kezka izango dela epe motzean eta, horregatik, arazoa orokortu eta ikerketa proiektu bat jarri genuen martxan. Uste dugu, enpresa bat sare sozialetara sartzen denean
|
hizkuntzaren
gaian pentsatu gabe hasten direla eta, ondorioz, askotan gaztelaniaz ematen dituztela lehen pausoak. Horregatik enpresak honen inguruan hausnartzea nahi dugu.
|
|
|
Enpresa askok Internetera jotzen dutenean ez dute
|
hizkuntzaren
gaian hausnarketarik egiten, pentsatu gabe jotzen dute bertara. Enpresak konturatu behar dira hizkuntzaren aldagaia lehiakideengandik bereizteko ezaugarri bat dela eta hori aprobetxatu lukete ezberdintzeko estrategia gisa.
|
|
|
Bere seme alabei informazioak eta emozioak transmititzeko gai izan behar du guraso batek; gaitasun nahikorik ez badu euskaraz, hizkuntza bat baino gehiago erabili du. Oso gutxi dira benetako elebidun orekatuak, bi
|
hizkuntzetan
gai guztiez hitz egin eta emozio guztiak transmititzeko gai direnak.
|
|
2013
|
|
|
Beste iragarpen bat ere egin zien:
|
hizkuntzen
gaian esku hartuko zuela, gaztelaniaz ikasi ahal izatea «bermatu» egingo zuela, legeak aldatuta. Hautsa harrotu hizkuntzarekin, eta isilean pasarazi du aspaldiko zentralizazio handiena.
|
|
|
Berritu bat behar duela ados datoz, euskal hezkuntzak behar duela eraberritze bat,
|
hizkuntzen
gaiari dagokionez, adibidez. Hezkuntzan esperientzia handia duten lau aditu bilduta, ados dira:
|
|
|
Euskal Herriarekiko lotura ageri zen hizkuntzaren aipamenean ere. Egia erran ez dugu euskara edo frantsesa aipatzen zuen zati anitz aurkitu; beraz,
|
hizkuntzaren
gaiari ez diezaiokegu leku handirik eman herriminaz mintzatzerakoan. Baina frantsesarekin arazo zenbait zutela aitortu izan zuten noizbehinka.
|
|
|
Zenbaitetan aldarrikatzen da hizkuntza dela herri, nazio, etnia edo talde baten ezaugarririk berezkoena. Beraz, arrazoi asko daude
|
hizkuntza
gai garrantzitsu gisa jorratzeko. Eta horregatik goiko galdera da horren garrantzitsua:
|
|
|
Horretan gainezkatu egiten gaituzte. Guk, ordea,
|
hizkuntzaren
gaian behatza zaurian sartzen diegu.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
gaia herrigintzaren erdi erdian dago ala ez dago. Eztabaida zaharra da.
|
|
|
Erakunde publikoak herri honetako botere egituratu nagusia dira,
|
hizkuntzaren
gaian hainbat funtzio oinarrizko betetzeaz gain, hizkuntzaren garapenerako eragile garrantzitsu diren egitura batzuk sortu dituzte. EITBk, hezkuntza publikoak, EHUk, udal sareak eta beste hainbatek funtzio beharrezkoak betetzen dituzte.
|
|
|
Alderdi abertzaleek aukera dute
|
hizkuntzaren
gaia" estatu gai" moduan blindatzeko. Beren arteko mokoka elektoraletik aparte uzteko.
|
|
|
Beste hau baizik: gure eustazpi ideologikoa, une honetan oraindik, ideologia moderno hauen kontzeptuek osatua dagoela, eta horrek
|
hizkuntzaren
gaian gap bat sortzen duela.
|
|
|
Gure klase politikoak eta euskal munduan intelektual rola hartu izan duten idazleek oro har ideologia modernoetatik darabilte
|
hizkuntzaren
gaia. Bada marko kontzeptual bat atzean bueltaka:
|
|
|
Kontua da marko horrek ez duela ematen dagoenetan, adibidez,
|
hizkuntzaren
gaiari besterik gabe ganoraz heltzeko. Nortasunaren gramatika bizigarririk ez du ekoiztu modernitateak.
|
|
|
Ertzeko hizkuntzen zoriak badu loturarik balio lehia zabalago baten zoriarekin. Horrek politika baino askoz zabalagoa den polistika baten eszenan kokatzen du
|
hizkuntzaren
gaia. Itsas brisa horri adi egoteko moduan gara.
|
|
|
Esan dugu lehen kapituluan:
|
hizkuntzaren
gaia minaz betetako lur politiko batean dabil.
|
|
|
Elebitasun sozial orekatuaren mugak eta ezinak seinalatzea dagokigu, ordea. Ezin dugu politikoki politak diren desioekin eraiki
|
hizkuntzen
gaia. Txukuna da aurreko parrafoko irudikapena, asmo onekoa, baina arlo askotan ez dira horiek hizkuntzen dinamikak.
|
|
|
Hamarraldi batzuk lehenago, frankismoaren bukaerako trantsizioaren irekidura nahasi hartan,
|
hizkuntzaren
gaian aurrerapauso handi eta bateratuagoak emateko potentziala bazen beharbada, populazio gehienaren gogo aldarte ‘disponible’ moduko hartan.
|
|
|
Baina benetan posible da etika ekologiko bat? Posible da erlijio edo tradizio espiritual handiek hizkera desberdinetan proposatzen duten ‘agape’, maitasun, kon pasio, zaintza jarrera irekia,
|
hizkuntzen
gaian ere?
|
|
|
Hamarraldi batzuetan egin duen bide apurrarekin, ideologia progresistez bestelako oinarrietan kokatzen du
|
hizkuntzaren
gaia. Erreberentzia eta zaintzaren etika horretatik ikusten ditu hizkuntzak ere.
|
|
|
Izan ere,
|
hizkuntzen
gaia bihurria da.
|