|
2000
|
|
|
Carnapek, erantzun gisa,
|
hizkuntza
batzuk beste batzuk baino hobeak direla mantendu zuen, baina aurresuposaketa pragmatikoen arabera, jakina85 Hau da, hizkuntza bat beste bat baino komenigarriagoa edo probetxugarriagoa izan zitekeen. Jadanik ideia filosofikoak ez ziren aztertzen beren egiaztapen gaitasunaren arabera, beren ondorioen arabera baizik, beren onura pragmatikoaren arabera, azken buruan.
|
|
2009
|
|
|
Egia da, nolanahi ere, estatu hizkuntza guztiak izan arren ofizialak eta laneko hizkuntzak, eguneroko jardunean kontuak ez direla justu horrela, eta
|
hizkuntza
batzuk beste batzuk baino askoz gehiago erabiltzen direla, eta baloratu ere batzuk beste batzuk baino gehiago baloratzen direla. Esate baterako, Europar Batasuneko langile izateko, ezinbestekoa da norbere Estatuko hizkuntza ofizialaz gain beste hizkuntza ofizial bat ere ezagutzea.
|
|
|
Izango dira, nola ez, esango didatenak hiztun guztiek dutela guztia bere hizkuntzan jasotzeko eskubidea, eta, beraz, guztia eman behar dela hizkuntza guztietan,
|
hizkuntza
batzuk beste batzuen gainetik jarri nahi ez baditugu. Baina irudipena dugu hori diotenak elebakartasunaren mundu zaharkituan geratu direla, ohartzeke gure gizartean eta etorkizunekoan aurkezten zaigun erronka ez dela elebakartasunaren kudeaketa, eleaniztasunarena baino.
|
|
|
Kulturaren zati baten folklorizazio horrek autogorrotozko erantzunak eragin ditzake, kantagintzaren kasuan erakutsiko dugun bezala. Eta, hala, berezko parametro linguistiko edo estetikoen arabera egindako proposamen batek arrakastarik ez izatearen arrazoiari erantzutean, errua hizkuntzaren kalitateari egokitu ohi zaio?
|
hizkuntza
batzuk besteak baino hobeak balira bezala?. Horregatik erabaki zuen Sisak [69], zeina katalan kantagintzak eman duen artista hoberenetako bat baita, dudarik gabe?
|
|
2010
|
|
|
Finean, inposizio hizkuntza izateari utzi diotenean ohartu dira hizkuntza handiak ezartzen duten inposizioez. aurreKo mugimenduaK gutxiengoen hizkuntzen direlakoen bilakaera historikoa egingo badugu, zenbait egilek XVii. mendera1 eramaten gaituzte, hain zuzen ere, westfaliako biltzarreko itunera, non gutxiengo erlijiosoen babesa aitortu baitzen. aro Modernoak hizkuntzen bilakaeran garrantzia hartuko zuten elementuak ekarri zituen: erresumen egonkortzea, erreforma eta inprentaren asmakuntza. erresumak egonkortzean
|
hizkuntza
batzuk besteen aurrean indartu ziren; erromako katolizismoaren eta ortodoxoaren arteko zismak eliza nazionalen sarrera eragin zuen, eta inprentak literatura guztiaren hedapena ahalbidetu zuen. hainbat egilek adierazi izan dute aro Modernotik aurrera bi jarrera izan dela hizkuntzei dagokienez. batetik, erreforma luteranoak zuzendua, non kristauak hizkuntza berdintasunetik hartzen baitziren eta bes...
|
|
2011
|
|
|
Egia esan, gutxiengo linguistikoen aurkako jazarpenak, izatez, beste gu bat osatzen duten herrien kontrakoak direnez, estatu totalitarioak haiek ezin jasana ulertzekoa ere bada. Beste
|
hizkuntza
batzuk beste identitate iturri diren heinean, estatuaren zulo beltzak mina eta samina ereiten besterik ez baitaki. Ez daki zer den bestearen duintasuna.
|
|
|
Hizkuntzak bizirik jarraitzeko aukerak ez dira haien berezko ezaugarrietan, edo egokitzeko gaitasunean oinarritzen, gizarteko indarretan baizik. Hizkuntz galera prozesu darwindar gisa ulertzeak
|
hizkuntza
batzuk besteak baino egokiagoak direla esan nahiko luke: hizkuntza garatuek bizirik iraungo dute eta hizkuntza primitiboak, ordea, dinosauroen bidetik joango dira(?).
|
|
|
Hizkuntzen atzean dauden botere eta erabaki politikoak ere ez dira zilegi
|
hizkuntza
batzuk beste batzuen azpian jartzeko. Izan ere, erabaki politikoen ondorioz hizkuntza batek estatus ofiziala izateak ez dauka zerikusirik hizkuntza horren berezko ezaugarriekin.
|
|
2017
|
|
|
IKAn izan dugu sektore guztietara iristeko gaitasuna, instituzioentzat diskurtso bat erabiliz eta beste bat jendea erakartzeko garaian. Hori gauza bat da eta beste bat
|
hizkuntza
batzuk besteak baino hobeak direla eta gisakoak irenstea, eta pentsamendu horri tira egingo bagenio, arrazakeriara iritsiko ginateke.
|
|
|
Era berean, botere heteropatriarkal eta kolonialaren botere sistema bat da ‘derrigorrezko elebakartasuna’, zeinaren bidez sinestarazten zaigun pertsona guztiek elebakar izateko jomuga izan behar dutela eta
|
hizkuntza
batzuek beste batzuek baino aukera gehiago eskaintzen dizkietela emakumeei (itzuliko naiz aurrerago puntu horretara). Hizkuntza bat baino gehiago hitz egitearen onurei buruz dauden probak neurolinguistikatik hasi eta etikarainosuntsitzeko gai den botere lanabes bat da.
|
|
|
|
Hizkuntza
batzuk beste batzuk baino gutxiago aldatzen badira denborarekin, toponimiarekin ere antzeko zerbait gerta liteke. Hizkuntza bat oso denbora laburrean galdu daiteke lurralde batean.
|
|
|
Oraindik badago jenderik hizkuntzak landareak bailiran" sortu, bizi eta hil" egiten direla sinetsi nahi dutenak. Edo, makurrago dena,
|
hizkuntza
batzuek besteak suntsitzen badituzte," hobeak" direlako dela. Nekez pentsa daiteke gramatika bat beste bat baino kemen tsuagoa dela, baina bai mintzaira baten hiztunek beste batenak baino indar gehiago dutela:
|
|
|
Ikasketa natural honetan
|
hizkuntza
batzuk beste batzuk baino zailagoak balira, horrelakoetan suertatzen diren umeei gehiago kostatuko litzaieke ikastea, baina ez da horrelakorik gertatzen: haurrek denbora bera ematen dute Txinera, Swahilia, Euskara, Ingelesa, Aimara, Portugesa edo Txippewa ikasten, horiek izanik beren inguruan dituztenak.
|
|
2021
|
|
|
Zalantzarik gabe, era honetako estrategiak erabil genitzake, baina horretarako albo batera utzi behar ditugu aurreiritzi linguistikoak, jada esan dugun bezala hizkuntzen heriotzaren zio nagusietako bat direnak. Eta aurreiritziak dira, alde batetik,
|
hizkuntza
batzuk besteak baino hobeak direlako oinarririk gabeko usteak, eta, bestetik, hitz egiteko modu bakarra dagoela eta, hortik kanpo, gaizki hitz egiten dugula pentsatzea. Heldu asko hizkuntza berriak ikasten ari diren une batean, ezin dugu espero hiztun berriek bertakoen gaitasuna eskuratzea, ezinezkoa delako, sinpleki esateko, eta denok dakigu, ondo hitz egiteko hizkuntza bat, gaizki hitz egin behar dela lehenbizi.
|
|
|
Aurreiritzi linguistiko esanguratsuenean artean daude, hala nola, honako bi hauek: a)"
|
hizkuntza
batzuk besteak baino hobeak dira" eta b)" hitz egiteko modu egoki bakarra dago" (Moreno Cabrera, 2009). Bi aurreiritzi hauek, bistan dena, gizarteko hizkuntza hierarkia antolatu dezakete (ibid.).
|
|
2022
|
|
|
Biki horiek, zeinei nahuek Quetzalcoatl eta Tezcatlipoca esaten baitzieten, baina beste
|
hizkuntza
batzuetan beste hainbat deitura ere bazituztenak, munstroari eraso egin zioten borrokan zihardutela. Bata barruan sartzen da, besteak tira egiten du indarrez...
|
|
|
Aitzitik, salatu zuten Iruñeko Udalak «haur askori atea itxi» diela murgiltze eredua auzo guztietara zabaltzeari uko eginda: «Erakusten ari dira
|
hizkuntza
batzuek besteek baino gehiago balio dutela».
|
|
|
Euskara gutxiago emanez, nola biziko dira berdintasunean geroko hiritarrak? Bertoko hizkuntza auzo guztietara ez zabaltzea, haur askori ateak ixtea da, aukera berdintasuna ez bermatzea eta
|
hizkuntza
batzuk besteek baino gehiago balio dutela erakustea da, pertsona batzuk besteek baino gehiago balio izango balute bezala.
|
|
2023
|
|
|
Horri esker ezagutuak diren hizkuntza ofizial bakotxak badu bere tokia. Ez da dudarik badirela
|
hizkuntza
batzuk besteak baino hedadura gehiago dutenak, horietan ingelesa denen nagusi da, europarren %38ek mintzo dutena, ondotik frantsesa eta alemana dira sailkatzen %12 eta %11 mintzalarirekin, gero espainola aurkitzen da %7rekin eta errusiera %5ekin.
|