|
2001
|
|
|
Jakina,
|
hizkuntz
eskubideen urraketak ezinbestez errebindikazio azkar eta egokia eskatzen du. Baina hizkuntz politika arduratsu baten bideragarritasuna akordioan oinarritzen da; bestela, porrot egingo luke.
|
|
2003
|
|
|
Hala, 65.000 euroko diru laguntza jasoko du Behatokiak, orain arteko lanari eutsi diezaion. Udalbiltzako Lander Etxeberriak adierazi duenez, «euskal herritarrek pairatzen dituzten
|
hizkuntza
eskubideen urraketak azaleratzen jarraitu beharra dago».
|
|
|
Hau larria da zeren eta hiritarren hizkuntza eskubideekiko erasokorra den hizkuntza politika justifikatu nahi izaten baita erdaldunen ustezko bereizkeriarekin, datuek, hain zuzen, kontrakoa azaltzen dutenean. Edo euskaldunen hizkuntza eskubideen defentsa indarkeriarekin eta zinegotzien erailketekin nahasten baitute, demagogia merkeena erabiliz
|
hizkuntza
eskubideen urraketa ez ikustearena egiteko.
|
|
2004
|
|
|
Egun atsegina igarotzeaz gain, hausnarketarako guneak prestatu dituzte antolatzaileek. 11:00etatik 14:00etara Hizkuntza Eskubideen Aldeko Nazio Bilkura egingo dute eta bertan Hizkuntza Eskubideen Behatokiaren txostenetatik ondorioak ateratzearekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketak jasan dituzten hainbat herritarren testigantzak entzun ahal izango dira. EHEk Lesakara gonbidatu ditu talde eta eragileak zein herritarrak.
|
|
|
10
|
Hizkuntz
eskubideen urraketa zabal eta sistematikoak euskal hiztunek beren hizkuntz eskubideez duten hautemate subjektiboan du eragina.
|
|
2005
|
|
|
Egunerokotasunean, euskaldun guztiok jasan behar izaten ditugu
|
hizkuntza
eskubideen urraketak. Pertsona bakoitzak, adibide ezberdinak jarri ditzake, egoera hau modu grafikoan azaldu nahi izatekotan.
|
|
|
Euskararen egoera gutxiagotua mendeetan estatuen aldetik pairatzen ari den zapalkuntzaren ondorio da. Hauek ezartzen dituzten hizkuntza politikek euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideen urraketei bide ematen diete eta ezinezkoa da politika horietan oinarrituta normalizazio osoa lortzea; estatuen politikak jarraitzen dituzten administrazioek kalte berbera eragiten dute. Baina ez hori bakarrik, hitzez euskararen alde agertu eta ondoren normalizazioa helburu ez duten politikak bultzatzen dituztenek, edota sasi tresnak eskaintzen dituztenek ere, era negatiboen eragiten diote euskarari, normalizazioan oztopo bihurtzen direlarik.
|
|
|
Han, opariak utzi dituzte euskaraz ikasten ari diren anbulatorioko langileentzat, eta ikatza euskaraz ikasteko" inolako ahaleginik" egin ez dutenentzat. Modu honetan, EHE eko kideek Azpeitiko anbulatorioan ematen den
|
hizkuntz
eskubideen urraketa salatu nahi izan dute.
|
|
|
Urte bukaerako ekitaldi honekin, Azpeitiko EHE ek anbulatorioan euskarak" jasaten duen bazterketa" salatu nahi izan dute. Eta EHE eko kideen hitzetan"
|
hizkuntz
eskubideen urraketak segitzen duten bitartean" salaketak egiten jarraituko dute.
|
|
|
PSE, UA eta PPren kasuetan atzerapausoak nabari ziren. Euskararen normalizazioa" inposizioa"," diskriminazioa" eta" opresioa" hitzekin asoziatzen dute, baina behin ere ez dute euskaldunek etengabe jasan behar izaten duten
|
hizkuntza
eskubideen urraketa aipatzen.
|
|
|
Espainiako Estatu Administrazioari dagokionez, inprimakiei eta langileen hizkuntza gaitasunari buruzko azterketan, besteak beste, nabarmendu dute Administrazioak ez dituela konpromisoak bete; eta, horren ondorioz, herrit arren
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoa izan da.
|
|
|
Horren bidez, herritarren
|
hizkuntza
eskubideen urraketak betikotzeko hautua egin duela uste du Behatokiak. Paul Bilbaok hauxe adierazi zuen:
|
|
2006
|
|
|
Gehientsuenek gatazka politikoarekin zerikusia dute. Atxiloketa arbitrarioak, torturak, paramilitarren lur okupazio ilegalak,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak... Ekintza hauen aurrean indigenek ez dakite beraien burua nola defendatu, eta guregana jotzen dute.
|
|
2007
|
|
|
Euskal Herrian Euskaraz ek elkarretaratzea egin zuen ostiralean," euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideen urraketa hain nabarmena denean, erdaldunen eskubideak urratzen ari direla esan" izana salatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Hitzetatik ekintzetara, Coelek flandestarren
|
hizkuntz
eskubideen urraketa oro salatzen du bide administratibotik. " Arrazoia ematen didate beti.
|
|
|
|
Hizkuntza
eskubideen urraketak salatzen dituen erakunde bat kriminalizatu nahi izatea leporatu dio BNG Bloke Nazionalista Galiziarrak PPdeG Galiziako Alderdi Popularrari. Hala, alderdi horrek A Mesa pola Normalizacion Linguisticaren kontrako gurutzada abian jarri duela salatu du Bieito Lobeirak, BNGko talde parlamentarioko Hizkuntza eta Hezkuntza arduradunak.
|
|
|
Eguneroko zereginetan galiziera darabilten enpresaburuei zoriontzeko eskutitzak bidaltzen dizkiete, eta euren enpresetan gaztelania hutsean bizi direnei, berriz, gomendioak. Haiekin, gainera,
|
hizkuntza
eskubideen urraketen inguruko txosten bat osatzen dute urtero.
|
|
|
PPk eta bere kide ideologikoek eta mediatikoek galegoz bizitzeko dugun eskubidearen kontra dihardute. Hori hala,
|
hizkuntza
eskubideen urraketa salatzen den bakoitzean, PPk gaztelaniaz hitz egiten dutenen kontrako eraso gisa hartzen du. Gertaera erabat irrealak asmatzen ditu, eta alderdi horren aldeko hedabideek errepikatu egiten dituzte.
|
|
|
Bankuak, esaterako, kutxa automatikoak galegoz jartzeagatik. Eta, bestetik,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak salatzen ditu, eskutitz bidez. PPk, berriz, eskutitz horiek mehatxuak direla eta horren aurrean jendea beldur dela asmatzen du. Horrek ez du errealitatearekin zerikusirik.
|
|
|
Elizondon nahiz Tuteran egonda, eskubide berak izateko.
|
Hizkuntz
eskubideen urraketarekin amaitzeko. Finean, euskaraz bizitzeko eskubidea izateko.
|
|
|
Baina asmo horiek aurreratuta ikusi nahiko nituzke: enpresa gehiagok izatea ziurtagiria,
|
hizkuntza
eskubide urraketa askoz gutxiago izatea, euskarazko komunikabide indartsuak izatea, Lanbide Heziketan eta Unibertsitatean dauden hutsak gainditzea... Azken finean, normalizaziotik gertuago izatea.
|
|
|
Hizkuntza eskubideen urratzaile diren campusetako leku zein erantzuleak markatu eta interpelatu ditugu administrazioko zerbitzu erdaldunen, erdara hutsezko iragarkien, zein
|
hizkuntza
eskubideen urraketen erantzule direnen aurrean ekimenak eginez. Eskubide demokratikoen urraketak ematen diren campusetako guneak markatu eta urraketa horien erantzuleak interpelatu ditugu segurtasun indarren, kontrol sozialerako kameren, erabaki organo antidemokratikoen eta abarren aurrean ekimenak eginez.
|
|
|
Euskararen eta euskal hiztunon eskubideen zapalkuntzari aurre egin behar diegu,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak salatu eta eskubideen defentsa egin behar dugu, baina era berean berreuskalduntze dinamikak garatzea ezinbestekoa zaigu. Herriz herri eta auzoz auzo, egungo errealitatean oinarritutako egitasmoak eraman behar ditugu aurrera auzolanean, guztion parte hartze eta konpromisoarekin.
|
|
|
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak plazaratutako 2007ko urteko diagnosiaren txostenean (pdf), orain arte kaleratutako zazpigarrena, eskualdean jasotako zortzi hizkuntz urraketa ageri dira dokumentatuta. Guztira, 2007an kudeatutako 1.230 espedienteetatik 1.121
|
hizkuntza
eskubideen urraketak izan dira. " Hartara, inoiz baino urraketa gehiago helarazi dizkiote herritarrek Behatokiari", azaldu du Paul Bilbao Behatokiaren zuzendariak (argazkian) Iruñean egindako aurkezpenean.
|
|
|
" Hartara, inoiz baino urraketa gehiago helarazi dizkiote herritarrek Behatokiari", azaldu du Paul Bilbao Behatokiaren zuzendariak (argazkian) Iruñean egindako aurkezpenean. Irakurketa positiboa ere egin du, herritarrek gero eta kontzientzia aktiboagoa baitute
|
hizkuntza
eskubideen urraketen aurrean. " Zazpi urtean kezka areagotuz" esaldiarekin laburbildu ditu Paul Bilbaok urteko txostenaren ondorioak.
|
|
|
Gainera, 2008an euskararentzako aurrekontuetan inbertsio gutxi egingo da mundu sozio-ekonomikoan. Horrela, esaterako, komunikazio enpresek zerbitzuak aldatzeko beharrik ez dutela erantzungo dute, seguru asko,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak helarazten zaizkienean, 2007an bezalaxe.
|
|
|
Behatokiak urtero jasotzen dituen
|
hizkuntza
eskubideen urraketek ere euskararen egoeraren larritasuna azaltzen dute...
|
|
|
2007an kudeatutako 1.230 espedienteetatik, 1.121
|
hizkuntza
eskubideen urraketak izan dira. " Hartara, inoiz baino urraketa gehiago helarazi dizkiote herritarrek Behatokiari", azaldu dute.
|
|
|
" Hartara, inoiz baino urraketa gehiago helarazi dizkiote herritarrek Behatokiari", azaldu dute. Irakurketa positiboa ere egin dute, herritarrek gero eta kontzientzia aktiboagoa baitute
|
hizkuntza
eskubideen urraketen aurrean.
|
|
2009
|
|
|
310, hain zuzen. Gorabehera horien artean, 271
|
hizkuntza
eskubideen urraketari lotutako kexak izan ziren. Kexen %70 herri administrazioen esparrukoak izan ziren.
|
|
|
|
Hizkuntz
eskubideen urraketak salatu dituzte Osakidetzako lan eskaintza publikoko azterketak euskaraz egin nahi dituzten hainbatek: euskarazko liburuak geroago banatzea, itzulpen traketsak...
|
|
|
Azterketa euskaraz edo gazteleraz egiteko aukera eman zieten oposizio hauetan parte hartzeko abenduan izena eman zutenei. Urtarrilean bertan, ordea,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen inguruko kexak azaleratzen hasi ziren. Egoera salatu dutenek jakinarazi dute gaztelerazko ikasliburua jaso eta bost astera jaso zutela euskarazkoa.
|
|
|
Gureak nabarmendu beharrean, Europako Kontseiluak ezartzen dituenak aipa ditzakegu.
|
Hizkuntz
eskubideen urraketari buruzko txostena kaleratu du orain dela gutxi, eta gurean gertatzen diren urraketei buruz hezkuntzaren arazoa nabarmendu du. Hezkuntzaren alorrean, galizieraren egoera kaskarra da.
|
|
|
Behatokiaren azken zortzi urteetako txostenek euskararen egoera larria adierazten dute: Euskal Herri osoan eta administrazio guztietan egiten dira
|
hizkuntza
eskubideen urraketak... herritarren kexak urtetik urtera errepikatzen dira... hizkuntz eskubideak bermatzeko tresna juridikorik ez dago. Non daude hizkuntz eskubideen eta normalizazioaren progresibotasuna?
|
|
|
Iaz bezala, aurten ere
|
hizkuntza
eskubideen urraketei buruzko txostena aurkeztu du Behatokiak Baionan. Iaz bezala, Frantziak hizkuntza eskubideak sistematikoki urratzen dituela salatu du Paul Bilbao Behatokiko Zuzendariak.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoa izanez, jendeak salaketa jartzeko ohiturarik ez duela azaldu du Bilbaok. Hala ere, kasu nabarmenetan urrats hori egitea garrantzitsua dela azpimarratu du.
|
|
|
" Euskarak Euskal Herria, Euskal Herriak independentzia! Euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoa da salbuespen egoeraren adierazleetako bat. Aldaketa politikoa orain!".
|
|
2010
|
|
|
|
Hizkuntza
eskubideen inguruko urraketei lotuta, 210 kexa inguru jaso zituen iaz Elebidek, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Zerbitzuak. Guztira 225 pertsonak jo zuten bertara.
|
|
|
euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek: euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten
|
hizkuntza
eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrate... egunkari hauek, hizkuntzen inguruko elkarbizitza aldarrikatzen dute. baina elkarbizitza honela ulertzen dute:
|
|
2011
|
|
|
Are gehiago bizitzen ari garen garai hauetan.
|
Hizkuntz
eskubideen urraketa sistematikoa bukatzea herri inbertsio errentagarria da». Horrenbestez, Lasak azaldu du gutxienez aurrekontuen %2 bideratu litzatekeela hizkuntz normalizaziora.
|
|
|
«Horrek esan nahi du administrazioak helduen euskalduntzera bideratzen dituen langileak gero eta gutxiago direla.
|
Hizkuntz
eskubideen urraketaren ikuspegitik oso berri kezkagarria da hori».Horrekin batera, euskarazko hedabideetarako diru laguntzak jaitsi izana salatu du Bilbaok. Jaurlaritzak 538.199 euro murriztuko du diru sail hori.
|
|
|
Ertzaintzaren eta Osakidetzaren aurrekontuetan ez da hala gertatzen, eta kontuan izan behar da hizkuntz urraketengatik kexa gehien jasotzen duten erakundeen artean daudela».Justizia euskalduntzeko dirua murriztu izana ere kritikatu du Bilbaok. «Justiziaren eremuan ere
|
hizkuntza
eskubideen urraketak larriak gertatzen ari dira. Hor, gainera, babes eraginkorrerako zein defentsarako eskubideak daude jokoan».
|
|
|
Herriko liburutegian izanen da 11: 00tatik aitzinera eta irekia da, parte hartu nahi duen jende guztiarentzat dago zabalik. Ordu eta erdiko tailerra izanen da eta hizkuntz eskubideen jabetasunaren kontzientzia hartzeko eta horrekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aitzinean egin daitekeenaz hausnartzeko izanen da.
|
|
|
Herriko liburutegian izanen da 11: 00tatik aitzinera eta irekia da, parte hartu nahi duen jende guztiarentzat dago zabalik. Ordu eta erdiko tailerra izanen da eta hizkuntz eskubideen jabetasunaren kontzientzia hartzeko eta horrekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aitzinean egin daitekeenaz hausnartzeko izanen da.
|
|
|
Tailerrean atal hauek landuko dira: munduko hizkuntz aniztasuna eta hori deusezten ari den prozesu globalizatzeaz ohartarazi; munduko hizkuntzen egoerari begirada bat eman; Euskal Herriko legeek aitortzen dituzten eskubideak ikusi; hizkuntz eskubideen inguruko hausnarketa egin adibide praktikoen bidez; Behatokiaren lan ildoak ezagutarazi eta
|
hizkuntz
eskubideen urraketak salatzeko tresna den Euskararen Telefonoaren berri eman.
|
|
|
Behatokiko zuzendariak Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaorekin batera agerraldia egin du Gasteizko Legebiltzarrean. Bertan, Osasun Sailburuak azalpenak eman behar izan ditu Debagoieneko Ospitalean Kepa Elortza oñatiarrak jasandako
|
hizkuntza
eskubideen urraketa larrien inguruan.Hala irakur daiteke Kontseiluaren webgunean.
|
|
|
Eta kontuan izanik euskaldunok ez dugula kexak jartzeko ohiturarik, amorruarekin joaten garela etxera, oso garbi dugu kopuru hori errealitate zabal eta gordin baten isla besterik ez dela.
|
Hizkuntza
eskubideen urraketak Osakidetzan sistematikoak dira".
|
|
|
"
|
Hizkuntza
eskubideen urraketak Osakidetzan urterik urte errepikatu egiten dira. Euskalduntzea oso motel doa.
|
|
|
Jakin bagenekien gai hau etorriko zela eta azkenean aurreikuspenik makurrenak gertatu dira. 2011ko ekainean Eusko Legebiltzarrak bidea zabaldu zuen kontsumitzaile euskaldunoi
|
hizkuntza
eskubideen urraketak betikotzeko.
|
|
|
Zehapenak kendu nahi izatearen edo erabili nahi ez izatearen atzean euskara ez normalizatzeko nahia ezkutatzen da.
|
Hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoarekin bukatzeko borondaterik agertu ez duen horrek arau bitartez egin du. Hala ere, guztiz komenigarria da etengabeko sentiberatze lanak egitea borondatea elikatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Administrazioak ahal du edo ezin du arautu alor sozioekonomikoko establezimenduetan nola hitz egin behar den? Borondatea behar da horretarako, sozialistek ez dutena, ez dutelako euskara normalizatu nahi eta euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoak berdin dielako. Zehapenak ez dira tresna bat besterik giza eskubideak diren hizkuntza eskubideak babesteko.
|
|
|
Azken finean, orube berri batez mintzo bagara, herri honen eskubide indibidual eta kolektiboen bermeak presente egon behar du. Horrela, eskubideen artean dauden hizkuntza eskubide indibidual eta kolektiboak zutabeetako bat izan dira; eta norbanakoaren eta hizkuntza komunitatearen
|
hizkuntza
eskubideen urraketei amaiera emango zaiela aurreikusi behar dugu.
|
|
|
Azken finean, azken hilabeteotan behin baino gehiagotan entzun dugu orube berri bat behar dela herria eraikitzeko, eta gure ustez orube berri batez mintzo bagara, herri honen eskubide indibidual eta kolektiboen bermeak presente egon behar du. Horrela, eskubideen artean dauden hizkuntza eskubide indibidual eta kolektiboek zutabeetako bat izan behar dute, eta norbanakoaren zein hizkuntza komunitatearen
|
hizkuntza
eskubideen urraketei amaiera emango zaiela aurreikusi behar dugu.
|
|
2013
|
|
|
Osasunbideko
|
hizkuntz
eskubideen urraketez ohartaraziko du Uemak
|
|
|
Udalerri euskaldunen mankomunitate Uemak hitza hartuko du gaur Nafarroako Parlamentuan Osasunbidean
|
hizkuntz
eskubideen urraketak ohikoak izaten direla salatzeko. Legearen abaroa dute eremu euskaldunetan bizi diren euskal hiztunek, baina errealitatean ez da horren aldeko urratsik egiten.
|
|
2014
|
|
|
Euskararen hiztun elkartea erasoaldi berriaren jo puntuan ipini dute. Ikastolen aurkako erasoa Iparraldean, ereduaren aurkako jazarpena Nafarroa Garaian, Espainiako Erresumako ordezkariaren oldarraldia udalerri euskaldunen aurka eta osasun eta justizia zerbitzuetan ohiko
|
hizkuntza
eskubideen urraketak. Denak egoera soziolinguistikoaren gertaera esanguratsuak.
|
|
|
Errepideko seinaleak ezabatzeagatik eta desobedientziagatik, foruzainek gaztelaniaz erantzuteko eskatuta, euskaraz egiteagatik?. Ba ote da froga argiagorik hori baino, jakiteko Nafarroako administrazioa
|
hizkuntz
eskubideen urraketa larria eragiten ari dela. Etengabekoa.
|
|
|
Mahai ingurua: Euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideen urraketa jorratu duten adituekin, eta, zapalkuntza sufritu dutenekin edota euskararen aldeko herrigintzan aritu direnekin.
|
|
|
“Horrek diru asko libratuko luke gaur egun euskararen normalizazioaren alorrean gastatzen den kopururik altuena funtzionarioak euskalduntzen gastatzen baita. Gainera, erraztuko luke euskaraz funtzionatzeko data ezartzea eta
|
hizkuntza
eskubideen urraketarekin bukatzeko jauzi handia ematea ahalbidetuko luke”.
|
|
2015
|
|
|
Ezker Abertzaleak, ostera, diskurtsoaren ia osotasuna euskararen Euskal Herriko egoera gutxitua gaitzesteari etabere normalizazioa bideratzeko neurri aurrerakoiei bideratu die. PSE EEk, euskara etagaztelania oinarri hartuta, gatazka eta alderdikeria linguistikoa gainditu eta bizikidetzalinguistikoan sakontzeko nahia gailendu ditu maila ideologikoan, eta politikoan, egungoeuskararen hizkuntza politikak eragindako
|
hizkuntza
eskubide urraketak gaitzetsi eta politikokebaluatu eta erreformatzeko beharra agertu ditu. Halaber, 2005az geroztik, ingelesarenikaskuntzari ere protagonismo handia eskaini dio.
|
|
|
Gure helburua osasun etxeetan gertatzen diren egoeren berri modu azkarrean jasotzea da”.Mezu hau lau haizeetara zabaltzeko deia egin dute aipatu erakundeek. “Osasun alorrean
|
hizkuntza
eskubideen urraketa etengabea da eta egoera hori okertu egiten da nabarmen hainbat momentutan, zerbitzuen berrantolaketak edota langileen ordezkapenak euskara kontutan hartu gabe egiten direnean, besteak beste. Uda garaian arazo horiek handitu egiten dira.
|
|
2016
|
|
|
Gizarte eta erakunde esparruko euskalgintzaren gidaritzapean, euskararen biziberritze prozesua indartzeko hamaika ekimen daude abian, denak halako denak izaera anitzekoak eta hainbat esparrutan euskarak dituen gabeziak konpontzeko asmoarekin sortutakoak. Azken urteotan berritzaileak izan dira, esaterako, lan munduan euskararen erabilera sustatzeko EUSLE programa (Irureta Azkune, 2016), Hizkuntza Politika Sailburuordetza euskararen bizitasun etnolinguistikoa aztertzeko jorratzen ari den Euskararen Adierazle Sistema (Eusko Jaurlaritza, d.g.), Kontseiluaren Hizkuntza Eskubideen Behatokiak euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideen urraketak salatzeko sortutako Akuilari apperabilerraza (Behatokia, 2015) eta, bereziki, hainbat euskara elkarteen altzoan sortu den. Egia eredua? (Zubiria, 2017).
|
|
2017
|
|
|
A. Gartzia: Oraindik
|
hizkuntza
eskubideen urraketak salatzen ibili beharra daukagu, ezin dugu ahaztu. Egia da, bilakaera bat izan dugu eta duela urte batzuk esan genuen euskaraz bizitzeko garaia zela.
|
|
|
Euskalgintzak hiztunak, espazioak, tresnak sortu ditu, eta aldarrikapenak egin ditu. Badaki zer den
|
hizkuntza
eskubide urraketa, eta buruz dakizki eskubideak bermatzeko hartu beharreko neurriak. Europako hizkuntza gutxiagotuetako eragile sozialei beste hainbeste gertatzen zaie.
|
|
|
2016 urteko Lamien Urrezko Orrazia AET Administrazioan Euskaraz Taldearentzat izan da, Nafarroako euskaldunon
|
hizkuntz
eskubideen urraketak salatzeko eta euskararen erabilera gizartearen arlo guztietan zabaltzeko asmoz azken urteotan egindako akuilu lan nekaezinagatik.
|
|
|
Nafarroako euskaldunek pairatzen ditugun
|
hizkuntz
eskubideen urraketak salatzeko, hainbat bide erabiltzen ditu AET taldeak: elkarretaratze eta agerraldi publikoak, kexa idazkiak aurkeztea Arartekoaren Bulegoan, errekurtsoak Nafarroako Administrazio Auzitegian, idazkiak igortzea hedabideetara, bilerak alderdi politiko eta enpresaburuekin, etab.
|
|
2018
|
|
|
ELEBIDE Hizkuntza Eskubideak bermatzeko zerbitzua da, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak kudeatutakoa. Eskaintzen dituen zerbitzuen artean
|
hizkuntza
eskubideen urraketen inguruko salaketak jaso eta kudeatzea dago. Horrek ahalbidetzen du hizkuntza eskubideen urraketa batzuen berri izatea, eta horien oinarrian egon diren arrazoiak zuzentzen saiatzea, baina zerbitzuak ez du urraketa guztien berri izango, bakarrik salatzen direnak ezagutuko baititu.
|
|
|
Eskaintzen dituen zerbitzuen artean hizkuntza eskubideen urraketen inguruko salaketak jaso eta kudeatzea dago. Horrek ahalbidetzen du
|
hizkuntza
eskubideen urraketa batzuen berri izatea, eta horien oinarrian egon diren arrazoiak zuzentzen saiatzea, baina zerbitzuak ez du urraketa guztien berri izango, bakarrik salatzen direnak ezagutuko baititu.
|
|
|
Azpimarratzekoa da ELEBIDEk, kexak jasotzeaz gain, horien konponbiderako izapideak egiten dituela; nagusiki, ustezko urraketari buruzko informazioa erakundeari eskatu, eta etorkizunean horrelakorik errepika ez dadin neurriak hartzeko iradoki. Hala ere, kontuan hartu behar da ziurrenik benetan ematen diren
|
hizkuntza
eskubideen urraketak baino askoz ere kexa gutxiago dagoela. Izan ere, askotan herritarrek ez dituzte kexak aurkezten, ez dutelako horretarako astirik, ez dakitelako kexa non edo nola aurkeztu, ez dutelako uste ezertarako balioko duenik, ez daudelako ziur euskaraz artatuak izateko eskubidea duten, beldur direlako kexa bat aurkezteak kalte egingo ote dion euren espedientearen emaitzari, eta abar.
|
|
|
Izan ere, Administrazioak berak deklaratzen duena zuzenean ontzat ematen dute, erabiltzailearen benetako esperientziaren egiaztatze enpiriko sistematikorik gabe. Bestalde, ELEBIDEko zerbitzuak erabiltzaileen ikuspuntua kontutan hartzen du, baina euskal hiztun proaktiboak ditu infomazio iturri bakarra(
|
hizkuntza
eskubideen urraketen aurrean kexa bat aurkezteko prest daudenak). Gainera, kexen sistema honek karga bat ezartzen dio euskal hiztunari (hizkuntza eskubideen bermearen betetze mailari buruzko informazioa eman behar izatearena).
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusiak aurkezpenean azaldu duen gisan, bide batek ekarri gaitu gaur egungo egoerara. “Urtetan, euskaldunok pairatu behar izan dugu gure
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoa, eta euskaraz bizitzeko proiektuetan buru belarri aritzeaz gain, euskararen garapenaren aurkako politikei aurre egin beharrean izan gara gehienetan”.
|
|
|
Halaber, Kontseiluak gogora ekarri nahi du Gipuzkoako Foru Aldundiaren euskara planak hizkuntza eskubideak bermatzeko neurriak jasotzen dituela eta horiek atzera botatzeak,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak betikotu egingo dituela.
|
|
2019
|
|
|
EHEk aurkeztu zuen dokumentalean haiei gertatutakoa etsipenez kontatzen dute,
|
hizkuntza
eskubideen urraketaz jabetu ez balira bezala.
|
|
|
Botila erdi hutsa ikusten dugu, aldiz, honako aspektuetan: ez da lortu hurrengo belaunaldiak osorik euskalduntzea, ezagutzaren eta erabileraren arteko tartea gero eta handiagoa da, ofizialtasunik ez dugu euskararen eremu geografiko osoan, ofiziala den eremuetan ere
|
hizkuntza
eskubideen urraketa sistematikoa da, euskarari balio sinboliko ideologikoa ematen zaio baina balio praktiko funtzionala gaztelaniari, frantsesari edo ingelesari, kode nahasketarako joera hedatu da, hizkuntza gehiago garatu da eremu formaletan informaletan baino. Bi hitzetan:
|
|
2020
|
|
|
Eskaintza eta eskariaren parametroak baliatu ditu Mayak azalpenak emateko, baina Gaubekak uste du afera ez dela hortik bideratu behar: " Eskaintzen diren euskarazko plazak betetzen dira, bai, baina arreta iruindarren
|
hizkuntza
eskubideen urraketan jarri behar da". Urraketa, finean, agintean dagoen alderdiak euskara gutxiestetik dator publikoki adierazi zuen Mayak" logikoena" eta" zentzuzkoena" eskaintza gaztelaniaz egitea dela.
|
|
|
Elebiden jasotako kexa guztiei erantzuna ematen zaie eta hauen jarraipena egiten da Euskara Zerbitzutik. Kexa hauek kualitatiboki esanguratsuak dira zerbitzu honetan izapidetutako txostenen atzean
|
hizkuntza
eskubideen urraketa dagoelako. Elebidek bere urtekako jarduera txostenetan GU ren aktibitateari lotutako lau kexa erregistratu ditu 2014an, hiru 2015ean, hiru 2016an eta kexa bakarra 2017an.
|
|
|
Horregatik da hain interesgarria Europako eskubideen jagole den Europako Kontseilua bezalako erakunde batek edota ESLAk berak, azaleko elementu folklorikoak alboratuta, hizkuntza eskubideen bermea gizarte ongizatearen erdigunean kokatzea. Are gehiago halako egoera berezi batean, are gehiago
|
hizkuntza
eskubideen urraketak han eta hemen gertatzen ari direnean. Baita gurean ere.
|
|
|
Norbanako bakoitzak" mikroboteretik" gauzak aldarazteko duen ahalmena ikusaraztea da saioaren gakoa". Hizkuntz eskubideen urraketak identifikatzeko gakoak eta horiek salatzeko Behatokiak dituen tresnak azalduko dira, hitzarmenak jasotzen duenez. Salaketarako bideok ditu egun Behatokiak:behatokia.euseuskararentelefonoa.eusAKUILARI mugikorrerako aplikazioaUsurbilgo Udalak ere, herritarren
|
hizkuntz
eskubide urraketei lotutako kexak jasotzeko hainbat baliabide eskaini asmo ditu; postontziak, atal berezi bat usurbil.eus atarian, helarazteko posta elektronikoa... Diagnosia eta jarraipen batzordeaKexu horiek guztiak Behatokiara heldu eta gero," intzidentzietan oinarritutako diagnosia helaraziko dio Usurbilgo Udalari hizkuntza eskubideen bermean antzemandako hutsune eta hobetu beharrekoen b... Bide horretan, izandako lorpenen berri helaraziko dio gero Behatokiak Udalari.
|
|
|
Euskaldunok egunerokoan pairatzen ditugun
|
hizkuntza
eskubideen urraketen adibide argia da egun, Usurbilgo anbulatorioan bizi den egoera. Zehazkiago esanda, haur txikiek eta haien gurasoek bizi dutena.
|
|
|
Epe luzerako helburuak bezain garrantzitsuak dira epe ertain eta laburreko ibilbideak eta estrategia horietan ezinbestekoa izango da herri honen hizkuntza gutxitua dela kontuan hartzea. Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiaren berbak baliatuz, euskara bera gizarte ongizaterako ez ezik, kohesioa, berdintasuna eta justizia lortzeko ere oinarrizkoa da, are gehiago horrelako egoera berezi batean, are gehiago
|
hizkuntza
eskubideen urraketak han eta hemen gertatzen ari direnean.
|
|
|
Hirugarrenik, Hizkuntz Eskubideen Behatokiak kudeatutako datuetan oinarrituz, bi ondorio ikusi du aipatu erakundeak; batetik, testuinguru honetan herritarrak
|
hizkuntza
eskubideen urraketen aurrean jarrera irmoagoa hartzen ari direla, eta bestetik, egoera honetan gertatutako urraketek hizkuntza eskubideen kontzientziazioa piztea ekarri dutela.
|
|
2021
|
|
|
Lan horrek bi bide nagusi hartu izan du. Batetik, ELEN sarearen barruan euskal hizkuntza komunitatearen aldarria eraman izan du Kontseiluak, eta ondorioz, ELENen izenean gure komunitateari eragindako
|
hizkuntza
eskubide urraketa larriak nazioartean salatu izan ditu. Bide horretan aipatzeko modukoak dira Nazio Batuen Erakundeko hainbat batzordetan egindako esku hartzeak.
|
|
|
2020ko herritarren
|
hizkuntza
eskubideen urraketen kexak jasotzen dituen txostena aurkezterakoan, Hizkuntza Eskubideen Behatokiaren arAzken urteetan, arin baino arinago gertatzen ari zen digitalizazio prozesuaren abiadura biderkatu egin da, bat bateko eraldaketa eta egokitzapenak egitera behartu. duradunek lotura zuzena egin zuten kexen kopurua handitzearen eta pandemiari lotutako bizipenen artean.... " Hizkuntza eskubideei ematen zaien bigarren mailako balioa" salatu zuten.
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak beste urte batez mahaigaineratu du euskaldunoi hizkuntza eskubideak lurralde guztietan urratzen zaizkigula. Are gehiago, zerbitzu publikoetan
|
hizkuntza
eskubideen urraketak betikotzeko arriskua dagoela aurreratu zuen, ez badira hizkuntza politiken norabideratze berri (tu) ak ezartzen. Horri gehitu behar dizkiogu etorkizunean eragin handia izango duten eztabaidak, besteak beste, ikus entzunezkoen legea, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioak euskalduntzeko dekretuak eta abar.
|
|
|
Auzitegiek «herritarren eskubideen aurkako hizkuntza politika» egiten jarraitzen dutela salatu du Paul Bilbao idazkari nagusiak: «Onartezina da herritarren
|
hizkuntza
eskubideen urraketak betikotuko dituzten ebazpenak argitaratzea. Bada garaia herritarren eskubideak erdigunean kokatzeko.
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat
|
hizkuntza
eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea euskara eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat
|
hizkuntza
eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea euskara eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
|
Behatokiaren urteroko txostenean argi ikusten da zer hiztuni urratzen zaion eskubidea administraziora jotzen duenean. Mingarria da elebakar batzuek beren burua diskriminatutzat jotzea inolako eskubiderik urratzen ez zaienean —funtzionario izatea ez baita eskubide bat—, eta, aldiz, admnistrazioa ez euskalduntzeak herritarren
|
hizkuntza
eskubideen urraketa betikotzea dakarrenean, baita langileenak ere, haiek bai baitute euskaraz lan egiteko eskubidea.
|
|
|
Iruñeko Udala da zentzugabekeria horren erantzule nagusia eta, hori gauzatzeko, Nafarroako gobernuaren laguntza eta konplizitatea du, azken finean berak ematen baitio bidea
|
hizkuntza
eskubideen urraketa horri.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza Eskubideen Behatokiak agerraldia egin du apirilaren 13an, Bilbon," Hizkuntza eskubideen egoera 2022" txostena aurkezteko. Iaz, euskararen lurralde guzietan eta eremu ezberdinetan gertatu ziren
|
hizkuntza
eskubideen urraketak bildu eta egoera zertan den azaldu du. Agurne Gaubeka Behatokiko zuzendariak eta Garbiñe Petriati teknikariak hartu dute hitza hedabideen aitzinean.
|
|
|
Hedabideak saria ematea erabaki du «haien borroka sekulako eskola delako herrigintzak eta euskalgintzak duen belaunaldi berriarentzat, eta gazte eta helduek elkarrekin hamaika ekintza egiten dituztelako». Kolektiboko kide Araitz Etxegaraik eta Maddalen Hirispuruk
|
hizkuntza
eskubideen urraketa salatzeko baliatu dute sariak emateko ekitaldia.
|
|
|
Adostasuna da guztiaren oinarria. Hori dela eta, ez da euskaldunok nahiko genukeen bezain arina eta irmoa bidea; gainera,
|
hizkuntza
eskubideen urraketak gertatzen dira maiz.
|
|
|
Aurrera baino, atzera goaz. Nafarroako familiei ez zaie euskaraz eskolara joateko aukerarik ematen, ez dute inolako bermerik,
|
hizkuntza
eskubide urraketa ikaragarria jasan behar dute.
|
|
|
ELA sindikatuak auzi eske bat jarri du epaitegietan, argudiatuta gertatutakoa «berdintasun printzipioaren eta hizkuntza eskubideen kontrakoa» dela. «EAEn euskara eta gaztelania hizkuntza ofizialak izanda, oposizio publiko batean aukerako hizkuntza erabili ahal ez izatea
|
hizkuntza
eskubideen urraketa larria da». Horregatik, ELAk Arkautiko Akademiari «exijitu» dio euskaraz egin ahal izan ez zituzten azterketako atalak baliogabetzea, eta kalifikazioa moldatzea.
|
|
|
|
Hizkuntza
eskubideen urraketak adi aztertzen ditu Behatokiak. Bertako zuzendari Gaubekak argi du:
|
|
|
Elkartasuna adierazi du Omnium Culturaleko nazioarteko ordezkari Elena Jimenezek ere, eta argi utzi du
|
hizkuntza
eskubideen urraketak «elkarrekin salatzen» jarraituko dutela. Azaldu duenez, katalanaren aurka «justiziak egindako erasoek» berekin ekarri dute botere judiziala ikasgeletan sartzea, eta horrek «hezkuntza ereduaren aurka» eta «gizarte kohesioaren aurka» egin du.
|
|
|
EH Bilduko alkategai Joseba Vivancok konpromisoen jarraipen mahaian parte hartzeko konpromisoa sinatu du. Bertan udalaren hizkuntz politikaz hitzegitearekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aurrean elkarrekin jarduteko protokolo bat osatzea adostuko da.
|
|
|
EH Bilduko alkategai Jon Berganzak konpromisoen jarraipen mahaian parte hartzeko konpromisoa sinatu du. Bertan udalaren hizkuntz politikaz hitzegitearekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aurrean elkarrekin jarduteko protokolo bat osatzea adostuko da.
|
|
|
Orain Amurrio-ko alkategai Kepa Gonzalezek konpromisoen jarraipen mahaian parte hartzeko konpromisoa sinatu du. Bertan udalaren hizkuntz politikaz hitzegitearekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aurrean elkarrekin jarduteko protokolo bat osatzea adostuko da.
|
|
|
Elkarrekin Guk Bai koalizioko alkategai Leticia Jimenezek konpromisoen jarraipen mahaian parte hartzeko konpromisoa sinatu du. Bertan udalaren hizkuntz politikaz hitzegitearekin batera,
|
hizkuntz
eskubideen urraketen aurrean elkarrekin jarduteko protokolo bat osatzea adostuko da.
|