|
2002
|
|
|
\ Euskeria. Errderia be, badakije
|
izkuntza
ori egiten dan errijetan, alan da guzti be, asi erriko ikastegian ta gora beti errderia ta erderazko idaztijak erakusten deutses".
|
|
|
Kate horren emankizun donostiarra 1979ko apirilean hasi zen emititzen, aurretik Radio San Sebastián izenekoak programazio propioa eskaini eta gero. Emisora donostiarraren FMko emanaldietan euskara erabiltzen zen,
|
hizkuntza
horretan egiten zen parrillaren portzentajea oso murritza zen arren. Araban, Gasteizko Aurrezki Kutxaren Radio Vitoria emisoraren bidez eskaintzen zen kate musikalaren programazioa 1982ra bitartean, FMn zuen maiztasunean.
|
|
2004
|
|
|
Horrek guztiak baieztatu besterik ez du egiten ageri ageriko errealitate bat: Euskal Herriko biztanleak, neurri handi batean, euskaldun elebakarrak ziren eta nekez ezagutzen zuten gaztelania edo bestelako hizkuntzarik; horregatik, herriari testu juridikoak itzuli behar zitzaizkion beraren hizkuntzara edo
|
hizkuntza
horretan egin behar zitzaizkion galdeketak.
|
|
2005
|
|
|
Eta ikasle berak arrazoi bera ematen du ostera: " Nire ustez, berez doblajean galdu egin behar du, ez delako
|
hizkuntza
horretan egindako gauza bat".
|
|
2007
|
|
|
Estrukturalistek ez dituzte gogokoak izaten hizkuntza eta pentsamenduaren era honetako azterketak; horiek hizkuntzaren egitura formala, semantika, filosofia eta kultura tradizionala, dena nahasten omen baitute. Alabaina Humboldt-en ikusmoldean, irakurleak gogoratuko duenez, hizkuntza ez da hizkuntza bera formalki soil, baizik eta, hori gehi
|
hizkuntza
horretan egiten den biziera guztia, literatura, etab., eta Humboldt-ek, hain zuzen, hizkuntza batean landuriko filosofiari eman dio inportantzia handia. Hizkuntza, pentsamenduarekin bat?
|
|
2008
|
|
|
Hamar hizkuntza gutxituetan aritzen diren hedabideen kopurua horixe da, 1.092 Horrek ez du esan nahi jarduna osorik
|
hizkuntza
horretan egiten dutenik. Ikerketarako ordea, 1.092 hedabide horietako langileak hartu beharrean kontuan, 1.025etakoak hartu dira.
|
|
|
Mekanismo horien artean zera antzeman dezakegu erraz asko: hizkuntza batean bizi baldin bazara,
|
hizkuntza
horretan egiten diren gauzak partekatzen dituzulako, hizkuntza horren araberako nortasuna garatzen duzula zure izaera nazionalean. Hizkuntzak, onerako edo txarrerako, egitura nazionalen barruan eratuak daude gaurko munduan.
|
|
|
Lucre Mbak azaltzen duenez," Marokoko paziente bat artatu behar duen mediku baten kasuan, adibidez, gaixoak eskolan ikasi ez badu, ezinezkoa da arabiar estandarra ulertzea, eta, beraz, beharrezkoa da Marokoko dialektoa hitz egiten jakitea". Baina marokoarraz gain, agian gehien eskatzen den dialektoa, herrialde horretatik etorritako etorkin kopuru handia dela eta, Egiptoko dialektoa da irakaskuntza arabiarreko zentroetan gehien eskaintzen denetako bat, izan ere, Mostafa Mahamoud ek dioenez," dialekto hori da hedatuena, 80 milioi hiztun inguru dituena, batez ere mundu arabiarreko ia film guztiak
|
hizkuntza
horretan eginak daudelako". Non ikasi Lortu nahi den hizkuntzaren ezagutza mailaren arabera, ikasteko modu desberdinak aukeratu ahal izanen dira:
|
|
2009
|
|
|
hizkuntzarekin. Poetak, ordea,
|
hizkuntza
horrekin egin behar du borroka, hitza metonimizatu, norma hautsi, esanahia eraldatu...). Esan ohi da poesia batek, idatzi duen indibiduoaren munduaz gainera, tenoreko mundu osoa, idealak, karakterea, motiboak, gustua, kultur sistema, biltzen dituela.
|
|
|
4 Estrategien izenetarako erabilitako hizkiak ingelesezko hitzetatik hartu ditugu, orain arteko ikerketa gehienak
|
hizkuntza
horretan egin direnez, terminologia berbera mantentzea erabaki baitugu. Beraz, M erabili dugu Modua (Manner) adierazteko, P Bidea (Path) adierazteko, Pos Jarrera (Posture) adierazteko eta N Neutroak (Neutral) adierazteko.
|
|
|
Batasuneko estatu bateko nazionala izatea, herritartasun eskubide guztiez gozatzea, Europar Batasuneko hizkuntzetako bat gutxienez menderatzea eta beste hizkuntza bateko (ingelesa, alemana edo frantsesa) ezagutza egokiak izatea. Test eta proba guztiak bigarren
|
hizkuntza
horretan egiten dira beti. Gainera, lanbide esperientzia eta deialdian zehazten diren berariazko kualifikazioak izan dituzte.
|
|
|
Joan den astean, ikasturterako TIL eredua Hizkuntzen Tratamendu Integratua eskola publikoetan ezartzeko asmoa agertu zuen Carlos Perez Nievasek, Nafarroako Hezkuntza kontseilariak. Egitasmo horrekin ingelesaren alde egin nahi du Nafarroako Gobernuak,
|
hizkuntza
horretan egiten diren eskola orduak gehituz eta, horretarako, euskarari eta gaztelaniari ematen zaizkionak gutxituz. Anduezaren iduriko, eredua duten eskolak dira eleaniztasunaren adierazgarri.
|
|
|
Otsailaren 19an, Perez Nievasek aurtengo ikasturterako ikastetxe publikoetarako TIL Hizkuntzen Trataera Integralaren eredua aurkeztu zuen. Nafarroako Gobernuak ingelesaren alde egin nahi du egitasmo horren bitartez, eta
|
hizkuntza
horretan egiten diren eskolak %30 izango dira ereduan, programa hori martxan jartzen duten ikastetxeetan.
|
|
2010
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate mailako ekoizpen zientifiko gehiena Euskal Herriko Unibertsitateak sortzen du. Erabat estandarizatua ez dagoen hizkuntza batentzat, ikertzaileek
|
hizkuntza
horretan egin dezaketen ekarpenak derrigorrezkoak dira. UPV/EHUk arlo honetan ere ahalegin berezia egin du, eta une honetan euskaraz argitaratzen diren hiru aldizkariz gain, euskarazko Doktore Tesien kopurua eta Tesi Europarretan erabiltzen den hizkuntza ofiziala euskara izatea bultzatu nahi dugu.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatemailako ekoizpen zientifiko gehiena Euskal Herriko Unibertsitateak sortzen du. Erabat estandarizatua ez dagoen hizkuntza batentzat, ikertzaileek
|
hizkuntza
horretan egin dezaketen ekarpenak derrigorrezkoak dira. UPV/EHUk arlo honetan ere ahalegin berezia egin du, eta une honetan euskaraz argitaratzen diren hiru aldizkariz gain, euskarazko Doktore
|
|
|
2 artikuluan zehar mahai inguruetako partaideen aipuak agertuko dira, gako baten bidez emanda, haien konfidentzialtasuna gordetzeko. gakoaren lehen bi letrek taldea identifikatzen dute (ba barakaldo, bi bilbo, ka kazetariak eta abar) eta ondorengoek solaskidea; zenbakiek aipu bakoitza zein berba hartzetan dagoen adierazten dute. artikulu honetan ageri diren aipu gehienak gaztelaniaz daude,
|
hizkuntza
horretan egin zirelako. gainera, berbalizazio zehatzak ematen dira partaideek eurek esanda bezala. horregatik, aipuek ahozko hizkuntzaren ezaugarriak erakusten dituzte.
|
|
|
ordura arte, alderdien arteko bi aldekoetan, Txillarren nahiz Sabin Etxean, gaztelania izan zen elkarrizketetako hizkuntza nagusia eta gaztelaniaz idatzita zeuden trukatutako paper guztiak. Loiolako negoziazio osoa gaztelaniaz egin zuten eta, beraz, proposamen idatzi guztiak
|
hizkuntza
horretan egin zituzten.
|
|
2011
|
|
|
Desbideratzeek ez dute zerikusirik sarearekin; irakasleen eta ebaluatzeko sistemaren araberakoa da».Ingeles probaren esperoanDekretuak jasotako beste aukera bat da proba ez egitea ez gaztelaniaz ez euskaraz. Ingelesa zabaltzeko programak ari dira egiten azken urteetan ikastetxeetan, eta ikasgai batzuk
|
hizkuntza
horretan egiten dituzte. Areago, hiru eleko eredua zabalduta, gehiagok egingo dute aukera hori.
|
|
|
aurrez aurreko bi hizkuntzek bizirik irautea, era batera edo bestera, kontaktu gune berrian; b) mintzaldatzea (language shift): aurrez aurreko bi hizkuntzetariko batek hiztun talde horretako jardun guneak, harreman sareak eta, azkenik,
|
hizkuntza
horretan egiten dakiten (eta egin ohi zuten) hiztunak galtzea; c) hizkuntza hedapena (languago spread): L1 moduan ikasten ez den hizkuntza batek kontaktu gune horretan" bere lekua" egitea baina, Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz.
|
|
|
Hori mantentzen saiatzea garrantzitsua dela erantsi du, eta alde horretatik berak beti kontatzen dituela hemen gertatzen diren istorioak. . Euskaraz egitea litzateke euskal zinemari baino atxiki ezin zaion ezaugarria, kanpoan ez delako
|
hizkuntza
horretan egiten, baina hala ere, hemen egin eta hemen bizi garenon bizimodua islatzen duen zinema ere bada euskal zinema, nire ustez. Munduari erakusten diogu hemen gertatzen dena, hemengo janzkerarekin, paisaiarekin, izaerarekin?
|
|
|
Hizkuntzaren galera oso aurreratua dago, erabiltzaileak oso gutxi direlako eta, sarritan, diren horiek ere ez direlako gai hizkuntza eguneroko kontuetarako erabiltzeko. Izan ere, inguruan ez daukate inor
|
hizkuntza
hori egiten duenik. Hizkuntza horren komunitate edo harreman sarerik ez dago ia.
|
|
|
Eta jarraitzen du Atxagak esplikatzen normalena, hizkuntza gutxitu bati zegokiona,
|
hizkuntza
horretan egiten zena baserri girokoa izatea zela, edo zenbait produktu kitsch, eta ez alderantziz, modu orokorrean gertatu bezala:
|
|
2012
|
|
|
A hiztun elkartea (edo bertako Ai hiztun taldea) dentsitatez eta kontzentrazioz nabarmen ahultzea. Hiztun horien kontzentrazioa nabarmen ahultzea eta, horren ondorioz, A hizkuntzako hiztunek A hizkuntzako beste hiztunekin eguneroko jardunean beren A
|
hizkuntza
horretan egiteko aukera edota beharra nabarmen gutxitzea. Hiru prozedura nagusik eragin ohi du gogorrenik dislokazio demografikoan:
|
|
|
Izan ere, hizkuntza kanpamenduak oso bilatuak dira, batez ere ingelesez. Jarduera guztiak
|
hizkuntza
horretan egiten dira; beraz, haurrek aisiaren bidez hizkuntza hobeto menderatzen dute eta beren artean modu berean komunikatzen dira. Horixe da Madrilgo kasua.
|
|
2013
|
|
|
esan eta dantzara joan zen, barrezka. Noizbehinka itzultzen zen, kukua erlojutik irteten den eran, ea dena ondo zihoan, eta zuen arteko
|
hizkuntza
horretan egiten zion berba lagunari. Zuk ere ba al dakizu deabruaren hizkuntza ulerkaitz hori...?
|
|
|
Baina eremu hori, komunikazio espazio bat den neurrian, hizkuntza batean egiten da (Cormack 1998). Eta
|
hizkuntza
horretan egiteak hizkuntza hori sendotzea dakar, beste hizkuntza posibleen kaltetan. Hartara, integrazio politikoaren helburua gazteleraz burutzen bada, gaztelera indartu egiten da; eta euskarak gizarteko zentraltasuna galtzen du, ezinbestean.
|
|
2014
|
|
|
Bestalde, euskara menderatzen ez dutenekin posible da elkarrizketa errazak
|
hizkuntza
horretan egitea. Horretarako argudio batzuk ere ematen dizkiegu gurasoei, egoera horri zelan eman buelta jakin dezaten.
|
|
|
" Baldintzak ez dira berdinak. Hizkuntzarekin duten harremana estua da, eskolak ingelesez jasotzen dituzte eta lagunek
|
hizkuntza
horretan egiten diete". Hau da, eguneko ordu asko ingelesean murgilduta dabiltza, ziurrenik gurasoak ez bezala.
|
|
|
Gurasoekin erabiltzen duten hizkuntzaren inguruan aniztasuna dago. Ikasle hauen gelan badira gurasoak euskara ez den beste hizkuntza bat erabiltzen dutenak, gutxi gorabehera %18, 75 Hori horrela izanda, guraso eta ikastetxearen arteko batzarrak ere
|
hizkuntza
horretan egiten dira% berdinean. Nahiz eta zenbait gurasoren hizkuntza euskararen bestelakoa izan, umeak euskaraz bizi dira, jatorri etorkina eta euskara ikastetxeko hizkuntzarekin lotzen duen hiztunen kasuak kenduta.
|
|
2015
|
|
|
Berez, hizkuntza ofizialtasunak dakarrena da
|
hizkuntza
horretan egindakoak formalki eragin juridikoak sortzeko ahalmena duela, norbanakoek erabili nahi duten hizkuntzari kalterik egin gabe. Barne funtzionamenduko dokumentuak euskaraz landu daitezke arazorik gabe, jakinarazpenak eta zerbitzuak eskaintzerakoan, ordea, norbanakoaren hizkuntza eskubideak errespetatu behar dira.
|
|
|
Eta ez dago ustekaberik emaitzetan: azken aldi honetako literaturan ere gaztelerazkoa da ugariena, eta
|
hizkuntza
horretan egiten ari dira ahaleginik handiena ETAren historia gatazka politikoaren inguruabarrean kokatzea eta aztertzea propaganda nazionalista dela diotenak, indarkeria guztien biktima guztiak aintzat hartzea ETAren biktimei irain egitea dela argudiatzen dutenak. Bestelako lanik ere argitaratu da bestelako ikuspegietatik, baina pisu berezia dute arazoaren sustrai politikoa ukatu edo desitxuratzen dutenek.
|
|
2016
|
|
|
" Hizkuntza batek biziraun dezan, nahitaezkoa da hiztunek bizitzako gauza guztiak
|
hizkuntza
horretan egin ahal izatea, iraindu, ondo pasatu eta poesia erromantiko bat idatzi", nabarmendu du Casalsek," horregatik, geure geureak diren elementu ludikoak behar ditugu eta inprobisazioak zeregin hori betetzen du". Corrandescolaren asmatzaileak ziurtatu duenez," katalanaren geroa aisialdiaren eremuan erabakiko da".
|
|
|
– ebaluazio probak
|
hizkuntza
horretan egitea.
|
|
2017
|
|
|
Neurri hori betetzen den ala ez jakitea erraza da, edo badago korsikerazko katea edo ez dago. Beste kontu bat litzateke ordea, kate oso bat eskatzeaz gain, gainerako kateetan korsikera entzun dadin hizkuntza irizpideak jartzea, esate baterako korsikera hiztunei
|
hizkuntza
horretan egiten uztea nahiz eta katea frantsesez izan. Norena da hizkuntza gutxiagotua telebista kateetan egotearen ardura?
|
|
2018
|
|
|
Hizkuntza ordenatzeak mundua ordenatzea esan nahiko luke (Cameron, 2003). Euskararen arazo, auzi eta gatazkara ekarrita, hizkuntzaren beraren ezaugarritzeak (hau da, eransten zaizkon –tasun eta –keriak, hala nola, funtzio komunikatubo batzuetarako erraztasun zein mugak,) euskararen gaineko ideologia bat osatuko lukete, eta, horrenbestez, jendeok
|
hizkuntza
horrekin egiten ditugun (edo ez ditugun) praktiketan eragin..
|
|
2019
|
|
|
Beraz, bertako mediku ikasle gehiago behar ditugu eta galesaren bidez ikasiko duten ikasle gehiago. Ikasleek galesa erabiltzeko konfiantza lortzea nahi dugu, batzuek oinarrizko gauzak ikasiko dituzte, beste batzuk medikuntzaz galesez hitz egiteko gai izango dira, medikuntza lanak
|
hizkuntza
horretan egingo dituzte beste batzuek.
|
|
|
alegia, sarrera metodoa izateak ez du testua sortuko denik ziurtatzen, are gutxiago erabilera digital indartsua izango duenik. Sistema eragileare n mailako euskarriak bideratzen du sistemarekin interakzioak egitea, eta beraz, hizkuntza horretan izanez gero, esate baterako, menuen bidezko aukeraketak edo erroreen inguruko azalpenak
|
hizkuntza
horretan egin ahal izango dira.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Erria, Euskalerriaren Alde, Euskalzale... Bertsolaritzaz idatzi zituen hamabi testuetatik zortzi ingelesez izan ziren, tartean
|
hizkuntza
horretan egindako lehen kronika: Londreseko The Cornhill Magazinen 1882an argitaratutako" Festival among the Basques".
|
|
|
Eta, partikularki, gurasoengan: «Haurrari
|
hizkuntza
horretan egitea bezain garrantzitsua da haurraren aurrean ere hitz egitea», azaldu zuen Amonarrizek. Jakinarazi zuenez, arrakasta lortu du ariketa sozialak:
|
|
|
Carlos Gimenok 2017an bultzatutako foru lege baten ondorioz, atzerriko hizkuntza duten lanpostuetarako, oposizio aldiko proba guztiak
|
hizkuntza
horretan egin behar dira; beraz, oposizioetarako bertako eta atzerriko hizkuntzak bereizten badituzte, ingeles, frantses edo aleman hutsezko kontratazio zerrendak sortu lituzkete.
|
|
|
Komunitatearen eraikuntzan eta herrigintzan kazetaritzak, oro har, eta euskarazko kazetaritzak, bereziki, jokatu duen rolaren gainean, alegia. " ‘Kazetaritza’ sustantibo modura hartzen dut nik, kazetaritza langintza unibertsala dela kontsideratuz; ‘euskarazko’, ostera, adjektiboaren planoan jartzen dut, baina adjektibo horrek determinatzen du erabat
|
hizkuntza
horretan egiten den kazetaritza.
|
|
|
Emakumearen mundu erreferentziala (mundu intimoa, sexualitatea, gorputza, fisikoa...) izan da oso kanpotik eta goitik behera tratatu den zerbait eta oso estereotipikoki. Geuk ez badugu landu, ez bagara ausartu horretaz hitz egiten, normala den bezala terreno hori ibili gabe dago eta
|
hizkuntza
hori egin gabe. [...] Zakilari buruz hitz egiteko hamar milioi metafora daude.
|
|
|
Erd Ele tipologiako ikasleek aitortzen dute errazago eta erosoago moldatzen direla gaztelaniaz, hala jaso dutelako etxean eta ohitura dutelako
|
hizkuntza
horretan egiteko. Bi ikaslek aipatzen dute gustatuko litzaiekeela dakizkiten 3 hizkuntzetan gaitasun berdina lortzea.
|
|
2022
|
|
|
Kurian, gortean, izkribuak latinez idazten zituzten. Apez eta monjeek ere
|
hizkuntza
horretan egiten zituzten mezak, baina aitortza gehienak euskaraz, nobleen haurrak inudeek hazten eta hezten baitzituzten eta hura izaten baitzen beren lehen hizkuntza. Edonola ere, gortean bezala herri eta hiri gehienetan eguneroko eta gehienen hizkuntza euskara zen, nekazari, abeltzain, morroi, zerbitzari eta soldaduen hizkuntza.
|
|
|
Eta, gainera, hizkuntza ohituretan ere arrastoa utzi zuen bigarren aldiak: Euskaraldiak irauten duen bitartean egindako aldaketen artean, lehen hitza euskaraz egiteari eutsi diote tinkoen, baita euskaraz ulertzen dutenekin
|
hizkuntza
horretan egiteari ere. Hala ondorioztatu du Siadecok egindako ikerketak; gaur aurkeztu dute, Bilbon, eta nabarmendu dute emaitzak kontuan hartuko dituztela aurtengo Euskaraldiari begira.
|
|
|
«Hitzarmen bat izenpetua izan da azterketak eskualdeko hizkuntzan pasatzeko, eta ez da errespetatua izan.
|
Hizkuntza
horretan egiten dituzte ikasketak, eta ezin dituzte azterketak euskaraz pasatu. Nik hori ez dut ulertzen».
|
|
2023
|
|
|
– Benedikto XV.aren Maximum illud (1919) eta Pio XI.aren Rerum Novarum (1926) entziklikek diote Elizaren nahia dela ama hizkuntza dakitenen artean saiatzea apez izanen direnak prestatzen,
|
hizkuntza
horretan egin diezaieten bertakoei.
|