|
2009
|
|
|
17.1
|
Hizkuntza
eskakizunen sistema berritzeaz
|
|
|
|
Hizkuntza
eskakizunen sistema dugu euskararen erabilera administrazio publikoan sustatzeko eta bermatzeko oinarri nagusietako bat. Duela hogei urte pasatxo sortutako sistema da, eta administrazio publikoko lanpostu guztiei hizkuntza gaitasun bat esleitzea du oinarri.
|
|
|
Teorian behintzat, helburu horrekin antolatua dago
|
hizkuntza
eskakizunen sistema. Horregatik definitzen dira hizkuntza eskakizunak lanerako hizkuntza gaitasuntzat.
|
|
|
Ez al dugu, hortaz,
|
hizkuntza
eskakizunen sistema modu automatikoegian aplikatu hainbat testuingurutan. Ez al dugu ahalegin gutxiegi egin gure benetako egoera soziolinguistikoa aintzat hartzeko?
|
|
2010
|
|
|
" ez inposatu, ez eragotzi" printzipioak berma dezake hizkuntza aukeratzeko askatasuna. kontua horixe baita: ...an dugun legez euskal gizarteak behin eta berriz berretsi duelako elebidun izan nahi duela. alde honetatik begiratuta, oso arriskugarria ikusten dut euskararen sustapenerako hizkuntza politika positiboa inposizioarekin lotzeko batzuek darabilten diskurtso politikoa. oraindik orain, herri agintari batzuek aldarrikatu dute iragan urteetan euskararen inposizioa gertatu dela administrazioan, adibidez,
|
hizkuntza
eskakizunen sistema dagoelako. osakidetzako zerbitzuei buruz ari zirela kontuan hartuta, agian gogorarazi genieke erakunde horretan ez dela %16ra iristen hizkuntza eskakizuna derrigorrezko izaeraz duten lanpostuen kopurua; halaber, herri agintari horiei gogorarazi genieke onenean ere paradoxikoa dela halako inposizio mamurik plazaratzea, non eta ez epaile edo fiskal izateko, zinegotzi edo alkate ... zer egin dezaket nik euskararen alde?
|
|
|
Eztabaida horiek, gainera, albora utzi behar izan ziren une batez, EGAk hizkuntza eskakizun berriekin izatekoa zuen harremana argitu artean, demagun 1990 epean. EGAk
|
hizkuntza
eskakizunen sistema berrian zuen kokagunea argitu ondoren, EGAren eta HABEren arteko harremanak argitzeari ekin zitzaion berriro144 Neurri horiek guztiak bi agindutan gauzatu ziren 1999 urtean (EHAA: 1999/7/21; 1999/9/30).
|
|
2011
|
|
|
hizkuntza eskakizunak ezarrita dauzkate, eta euskararen ezagutza egiaztatzeko beharra legez jasota dago, beti ere administrazio publikoek zerbitzua ele bitan ematera bideratuta eta euskararen normalkuntza prozesuan eredugarri izate aldera. Baina administrazio publiko horietako buruak, kargu politikoak,
|
hizkuntza
eskakizun sistema horretatik kanpo gelditzen dira, ezerk ez ditu behartzen euskaraz ikastera. Horrela, langileak euskalduntzeko ahalegina egin eta gero, erdaldun peto petoak horien arduradun izendatuta, erabat erdaraz funtzionatzera eramaten ditu egoera honek.
|
|
|
Euskara planak oinarritik huts egiten duenez,
|
hizkuntza
eskakizunen sistema sostengurik gabe geratzen da, eta onura gutxien ordainean alboondorio larriak gertatzen dira euskaldunen interesen kalterako. Bide batez, euskaren aurka lehiatzen dutenen aparatu intelektualak benetako arrazoiak aurkitzen ditu diskurtso negatiboa indartzeko.
|
|
2016
|
|
|
Administrazioaren esparrutik mintzatu da Amundarain. «Urte hauetan sistemak berak eraman gaitu gaitasunean zentratzera;
|
hizkuntza
eskakizunen sistema ikaragarri inportantea izan da. Hala ere, datozen urteetan partida beste bat izango da:
|
|
2018
|
|
|
Nik neuk ere ekarri nahi nuke nire alea, agian ez garrantzitsuena, baina aipagarria. Eta elefantea, nire begietan, administrazio publikoaren euskalduntzearen porrota da, zehatzago esanda,
|
hizkuntza
eskakizunen sistemaren agortzea. Euskarak aurrerakada itzelak egin ditu hezkuntza sisteman baina porrot ikusgarria administrazio publikoan.
|
|
|
Ezagutzaren datuak ez dira behar bezain magikoak. Bildu dugun eskarmentuarekin, ondo dakigu euskaldunen hizkuntza eskubideak ez direla errealak, gehienetan, asmo onen adierazpenak baizik, eta Administrazioko
|
hizkuntza
eskakizunen sistemak ez du kontrakoa erakusten. Thomas Hobbes ek, XVII. mendeko ingeles filosofo ospetsuak, azpimarratu zuen eskubide politikoak botere subiranotik zetozela.
|
|
|
Halere, badira erakunde gutxi batzuen esperientziak hor, zeintzuetan kostata bada ere, lortu duten euskara zerbitzu hizkuntza izateaz gain ohiko lan hizkuntza ere izatea; baina honetara heltzeko borondate handia behar da: lehenengoz bermatu behar da erakundearen hizkuntza gaitasuna(
|
Hizkuntza
Eskakizunen sistemak, bere akats eta guzti, bete lezake funtzio hau); gero erakundearen eginkizunen mapa eta solaskideen mapa egin behar da, zehaztu ahal izateko nork egiten duen zer eta norekiko; azkenik, behin lan zirkuituak aztertu direla, Hizkuntza Irizpideak diseinatu eta betearazi behar dira. Noski, gure kasuan, irizpideok lehentasuna eman liokete euskararen erabilerari helburua baita erakundearen jarduna euskaratzea.
|
|
2021
|
|
|
Horren muturreko adierazpena dugu euskara menderatu behar den lanpostuen nahitaezko ehunekoa(' nahitaez bete beharreko indizeak') gutxieneko portzentaje(' gutxieneko betetze indizeak') bihurtzeko ahalegina, administrazio bakoitzaren nahieran igo daitekeena. Horrekin,
|
hizkuntza
eskakizunen sistemaren helburua urratzen da, hura' nahierako' sistema bat bilakatuz, boluntarismo politikora irekia; gainera, erkidegoko erakunde komunek hizkuntza politikaren zuzendaritzari uko egitea dakar, funtsezko elementua izan arren Estatutua onartzeko itunean. Hizkuntza eskakizunari derrigortasun data ezarri nahi zaio lanpostu guztietan (hortik aurrera, hizkuntza eskakizuna nahitaez bete behar da lanpostu horretan sartzeko edo lanpostuari eusteko), eta horrek esan nahi du herri administrazioetako hizkuntza normalizazioaren helburua (pertsonen hizkuntza eskubideen erabilera eraginkorra bermatzekoa zena) aldatzen dela, administrazioen euskalduntzea, bera, sistemaren beraren helburu bihurtuta.
|
|
|
Komunikazio maila pasiboa lortu dutenak ere kontuan hartu behar dira (euskara ulertu arren euskaraz sortzeko gaitasun bera ez dutenak). Euskaraldian hainbeste goraipatu dena —belarriprest—
|
hizkuntza
eskakizunen sisteman eta egiaztapenean islatu behar da, sistemari malgutasun eta errealitate dinamiko batera egokitzeko gaitasun nabarmen handiagoa emanez.
|
|
|
Euskal gizarteak eta euskararen etorkizunak hizkuntza politika orekatua behar dute (ekitatezkoa, zentzuduna eta zuhurra), aldi berean errealista izango dena (praktikoa eta errealitatera egokitua) eta adostasun zabala ekarriko duena —gehiengo sozialaren adostasuna ahalbidetuko duena—
|
Hizkuntza
eskakizunen sistemaren erreformak egun benetan existitzen den euskal gizartean bizikidetza eleaniztun egokia erraztuko duten balioei erantzun behar die.
|
|
|
«Euskararen ezagutzaren derrigortasun ehunekoa kalkulatzeko erabilitako formulek errealitatea baino emaitza handiagoak ematen dituzte, euskararen ezarpenaren eta erabileraren lurralde desberdintasunarekin bat ez datozenak. Horrekin,
|
hizkuntza
eskakizunen sistemaren helburua urratzen da. [...] Hizkuntza eskakizunari derrigortasun data ezarri nahi zaio lanpostu guztietan administrazioetako hizkuntza normalizazioaren helburua (pertsonen hizkuntza eskubideen erabilera eraginkorra bermatzekoa zena) aldatzen dela».
|
|
2022
|
|
|
Zortzi hamarkada kontzientziatze eta kanpaina. Badira hamabost urte eskatzen dela
|
hizkuntza
eskakizun sistema martxan ematea lan munduan. Badira 25 urte lanean ari naizela eta ene saria doi doi 500 euroz igo dela.
|
|
|
Ahozkoa ohikoa den lanpostuetarako, eskatuko den gutxienekoa mintzameneko B2 maila izango da. Halaber, dekretua indarrean sartzean edo ondoren lehen aldiz
|
hizkuntza
eskakizunen sistemara batuko diren erakundeei zein hizkuntza eskakizun eskatuko zaien ere zehazten du dekretuak. Idazmenean nahiz mintzamenean B1 maila egiaztatu da gutxienez, baldin eta «lanpostuan sartzeko ikasketarik eskatzen ez bada edo eskatzen diren ikasketak euskaraz burutzeagatik EAEko legediak salbuespen mailarik aitortzen ez badu».
|
|
|
herritarrekin harreman zuzena izatea eskatzen dutenak, herritarrekin «zeharkako» harremana dutenak, kanpoko beste erakundeekin ohiko komunikazioak dituztenak eta hutsik dauden lanpostuak. Horrez gain,
|
hizkuntza
eskakizunen sistemara lehenengoz batzen diren erakundeen kasuan, derrigortasun data ezartzeko orduan lehentasuna izango dute herritarrekin ahozko harremana izatea eskatzen duten lanpostuak.
|
|
2023
|
|
|
|
Hizkuntza
eskakizunen sistema konplexu eta zaindu bat ezarrita dute horretarako administrazioko lanpostuek. Hau da, herritarrak administrazioarekin euskarazko harremana izateko, edota lankideen artean euskara erabiltzeko, lanpostu bakoitzak banan banan du ezarrita euskara maila bat.
|
|
|
Hori epai erabat ideologikoa da. Gero, Irungo udaltzainena heldu zen; hor, ez zaio kasurik egiten
|
hizkuntza
eskakizunen sistemari, eta esaten dutena da ez dela proportzionatua derrigorrezko hizkuntza eskakizuna eskatzea. Bi sententzia horiek ez zioten erreparatzen, nolabait ere, gure legeriari.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan,
|
hizkuntza
eskakizunen sistema deritzona aplikatzen da. Sistema hori Euskal Funtzio Publikoari buruzko Legean arautu da, eta EAEko herri administrazioetan euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duen apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak
|
|
|
Hasteko, egungo sistema blindatzeko beharrezkoak diren lege erreformak sartu lirateke, lege bidez nagusiki. Hots,
|
hizkuntza
eskakizunen sistema blokea ez dadin, beharrezkoa dirudi urgentziazko lege estaldurak, Funtzio Publikoari buruzko Legean nahitaezko aldaketak eginez.
|
|
|
Nolanahi ere, etorkizunari perspektiba handiagoarekin begiratu behar zaio, gizarte eremu guztietan euskararen erabilera ardatz hartuta. Administrazio arloan, egungo
|
hizkuntza
eskakizunen sistema birpentsatu litzateke, euskara erabilera normaleko hizkuntza bihurtzeko tresna egokia ote den aztertuz. Hots, helburua baldin bada euskara ohiko funtzionamendu hizkuntza bihurtzea, galdera da hizkuntza eskakizunen sistema tresna baliagarria ote den horretarako.
|
|
|
Administrazio arloan, egungo hizkuntza eskakizunen sistema birpentsatu litzateke, euskara erabilera normaleko hizkuntza bihurtzeko tresna egokia ote den aztertuz. Hots, helburua baldin bada euskara ohiko funtzionamendu hizkuntza bihurtzea, galdera da
|
hizkuntza
eskakizunen sistema tresna baliagarria ote den horretarako. Heldu zaigu, agian, hizkuntza ezagutza orokortzen duen sistemarantz iragateari buruz hausnartzeko unea.
|