|
2008
|
|
|
44. Badakigu Euskal Herrian eta Bretainian badiren epailerik aski beren
|
hizkuntzaz
egin itzulpen horren ezartzeko?. Michel de Montaigne, Entseiuak> LVI, > Klasikoak, Bilbo,
|
|
2009
|
|
|
Aditz hizkuntzetan, aldiz, Moduak ez du hainbesteko garrantzirik, eta Moduzko aditzak askoz ere urriagoak dira. Hori dela eta, eta Slobinen ikerketak argi erakusten duenez, ingelesetik aditz
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenetan Moduzko aditz askoz ere gutxiago ageri da jatorrizko testuan baino: 26 Moduzko aditz desberdin jatorrizkoan eta 17,2 batez beste aditz hizkuntzetara egindako itzulpenetan.
|
|
|
Hori dela eta, eta Slobinen ikerketak argi erakusten duenez, ingelesetik aditz hizkuntzetara egindako itzulpenetan Moduzko aditz askoz ere gutxiago ageri da jatorrizko testuan baino: 26 Moduzko aditz desberdin jatorrizkoan eta 17,2 batez beste aditz
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenetan. Satelite hizkuntzetara egindako itzulpenetan Moduzko aditzen kopurua ia berdin mantentzen da:
|
|
|
26 Moduzko aditz desberdin jatorrizkoan eta 17,2 batez beste aditz hizkuntzetara egindako itzulpenetan. Satelite
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenetan Moduzko aditzen kopurua ia berdin mantentzen da: 25,6 batez beste (Slobin, 2005:
|
|
|
Aditz batek har ditzakeen Bidezko osagaien kopurua desberdina izan ohi da satelite hizkuntzetan eta aditz hizkuntzetan. Jatorrizko ingelesezko testuan, baita satelite
|
hizkuntzetara
egindako itzulpen gehienetan ere, aditz bakar batek Bidezko osagai bat baino gehiago hartzen ditu askotan. Aditz hizkuntzetara egindako itzulpenetan, aldiz, Bidezko osagai bakoitzarentzat aditz bat ezartzeko joera nabari da.
|
|
|
Jatorrizko ingelesezko testuan, baita satelite hizkuntzetara egindako itzulpen gehienetan ere, aditz bakar batek Bidezko osagai bat baino gehiago hartzen ditu askotan. Aditz
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenetan, aldiz, Bidezko osagai bakoitzarentzat aditz bat ezartzeko joera nabari da. (8) adibideko ingelesezko esaldian aditz bakarra ageri da Bidezko hiru osagairekin.
|
|
|
Arazoa menpeko esaldi asko daudenean dator, edo dialektoak eta kolokialismoak daudenean. Adibidez, Al Jazeeraren webgunean arabieratik beste
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenak onak dira, arabiera batua eta esaldi laburrak erabiltzen dituztelako. Hizkuntza ordenatu bat erabiltzeak ere eragin zuzena du itzulpenaren fidagarritasunarekin.
|
|
2012
|
|
|
Aurreko atalean aipatu bezala, Sarrionandiak zubi testuak baliatu ditu hizkuntza arrotzetan idatzitako zenbait testu euskaratzeko. Gehienetan zubi testu horiei buruzko aipamenik egiten ez badu ere, berak uler litzakeen
|
hizkuntzetan
egindako itzulpenak arakatuz eta han hemenka ematen dituen pistei tiraka, zenbait (itzulpen) antologia topatu ditugu, Sarrionandiak euskaratutako testu askoren jatorrizkoak nahiz itzulpenak (batez ere gaztelaniazkoak, baina baita frantsesezko eta ingelesezko batzuk ere) biltzen dituztenak. Interesgarria iritzi diogu bilaketa horri, Sarrionandiak zein motatako liburuak irakurri dituen jakiteko informazio baliotsua eman diezagukeela uste dugulako:
|
|
|
Hizkuntza komunitate orok eskubidea du bere burua berezko hizkuntzan izendatzeko. Hortaz, beste
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenetan, izendapen nahasgarriak eta erdeinuzkoak saihestu dira.
|
|
2013
|
|
|
Santa Teresaren testuek gaztelaniaz erakusten dute beren izaera jatorra, gaztelania du haren obrak berezko jantzia. Beste
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenak ez ote dira, nolabait, obra originalaren mozorroak. Hona, inauteri giroan, airean uzten dudan galdera.
|
|
2014
|
|
|
3 Euskararen eta antzeko beste hizkuntza ez ofizialen aurka ari ziren erdaldunen iritziak urte batzuk geroago ederki zehazturik agertu ziren Michel Eyquem de Montaigne() frantses idazlearen saioetan, 1580 eta 1588an argitaratuetan, H. Knörrek haren pasarte ho netan erakusten duenez: Sçavons nous> bien> qu, en> Basque> &> Bretaigne> il> y> ayt> des> > pour> establir> cette> traduction> faicte> en> leur> langue? >. Ba ote dakigu Euskal Herrian eta Bretainian ba al den nahiko epailerik beren
|
hizkuntzan
eginiko itzulpen hau [ongi egina ote den] erabakitzeko?. Montaigne 123 or. Saioak> L.i, LVi 10, 1580 eta 1588ko edizioetan.
|
|
2015
|
|
|
Formentor saria irabazi zuen Jorge Semprúnek, frantsesez idatzitako Bidaia luzea eleberriarekin. Hurrengo urtean, hain zuzen ere 1964ko maiatzaren lehenean, liburuaren itzulpen bana eskuratu behar zuen epaimahaia osatzen zuten hamabi argitaratzaileen eskutik, hamabi
|
hizkuntzatara
egindako itzulpenen ale bana?, Salzburgen. Carlos Barralek eman behar zion espainierara egindako itzulpenaren alea; alabaina, zentsura frankistak debekatua zuen liburu hori argitaratzea, eta Mexikon argitaratu zuten.
|
|
2017
|
|
|
Azkenik, EHUren Argitalpen Zerbitzuan arteari buruz agertzen diren izenburuen errepaso labur bat egin nahiko genuke, eta berriz ere gutxi direla ikusiko dugu. Gehienak beste
|
hizkuntzetatik
egindako itzulpenak dira, euskarazko baliabideak zabaltzeko, eta beharbada asmo horrekin ere, askok eskuliburu edo hiztegi izaera dute. Horren adibide, Jose María Faerna García Bermejo eta Adolfo Gómez Cedilloren Arteari buruzko oinarrizko kontzeptuak (2015), Rosina Lajo Pérez eta José Surroca Coreten Artearen lexikoa (2010) edo Vicente Aguilera Cerníren Arte garaikidearen hiztegia (1995).
|
|
2021
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako itzulpenaz denaz bezainbatean, 1980ko hamarkadaz geroztik egindako literatur historiografietan hasten dira aipamenak agertzen. Historiografien banakako azterketetan ikusi dugunez, Urkizuren historiarekin hasten da, nolabait, joera hori (historiografia beren beregi kanpora begira idazten denean); baina, batez ere Olaziregik integratzen ditu euskaratik beste
|
hizkuntzetara
egindako itzulpenen aipuak modu sistematikoan, bai Urkizuren historiografian, bai berak zuzendutakoan; ez hori bakarrik, beste literatur eremu batzuetan kritikak euskal literaturaz egindako aipuak ere ekartzen ditu Olaziregik. Euskal literaturaren" sistema" itzulpen bidez zabaltzeko edo sistema eremu zabalagotzat jotzeko ahalegina dakusagu hor.90
|