|
2000
|
|
|
Gaur egun, batuak dagoeneko bere lekua hartu du, eta bere zeregina ez du inork zalantzan jartzen. Euskalkiak ere
|
hizkuntz
normalizazio prozesuan bere lekua duela esaten da. Zein da, beraz, euskalkiaren garrantzia eta funtzioa euskararen normalizazio prozesuan?
|
|
|
Eredu hori jasoagoa delako, berak horri batua edo bizkaiera jasoa deituko dio eta oso ondo ulertuko du.
|
Hizkuntz
normalizazioa ez da
|
|
|
a mantentzea,
|
hizkuntz
normalizazioan urratsak eman egin behar dira, beste kontu bat da nola.
|
|
|
Bestalde, arestian esan bezala orduko eta gaur egungo egoera politiko eta sozialen arteko aldaketak nabarmenak izan dira. Aldaketok, Euskal Herriaren normalizazioa bilatzen badute,
|
hizkuntz
normalizazioa barne dela, ez ote dauka, bada, euskalgintzak horretan zeresanik?
|
|
|
Nik neure burua ez dut mugatzen idazterakoan, ez zientzia fikziozko edo beldurrezko narrazioak idazteko momentuan, ez sexu kontuetan. Jarrera hori eta
|
hizkuntz
normalizazioak aurrera egiteko nahia uztartzearen fruitu da eleberria.
|
|
|
Zeren gauza batek bestearekin harremana duenez, denak denarekin du lotura (hizkuntzak egoera politikoarekin, legeriak erakundeen legitimazioarekin, hauek epaileekin, torturarekin, atentatuekin, irizpide etikoekin, erantzukizunen zehaztapenarekin.... eta ikusten duzue honek luze jotzen duela). Estatuaren pentsamendu bakarra euskarara itzulirik
|
hizkuntzaren
normalizazioari bere ekarpena egin nahi dionak hor konpon, baina komeni da desberdintzea zer den ikuspegi linguistikotik landutako irakurketa orokorra eta zer den barkamen eske ibiltzeko behar infinitoaren sindromea.
|
|
|
Bigarrena, Nafarroako egoeraren aurrean EAEko euskaltzaleek zer egin? galdetzen dutenean; EAEn euskararen berreskurapena,
|
hizkuntzaren
normalizazioa eta gizartearen arlo guztietan benetako ofizialtasuna lortu, azken batean euskara Euskal Herri osoan berreskuratu nahi badugu hau baita bidea: guztion artean elkartasunez arituz baina bakoitzak berean dituen aukera, ingurune eta baliabideekin ahalik eta urratsik eraginkorrenak ematea.
|
|
|
ZENBAIT EGILE:
|
Hizkuntz
normalizazioa. Elebitasuna.
|
|
|
a)
|
Hizkuntza
normalizazioari dagozkion plan orokor eta proiektu arauemaileei buruzko iritzia ematea, horiek onetsi aitzin.
|
|
|
Kontseilu hau eratzen duen Foru Dekretuak dio: , bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura,
|
hizkuntza
normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua eman diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
|
Berak ohartarazten gaitu, ordea,
|
hizkuntzaren
normalizazioa lan politikotzathartzean, hitz horrek baduela zehaztapen beharrik, nahasketarik sor ez dadin edo, politikoa= publikoa. Ez alderdi politika??:
|
|
|
Aldizkariaren erredakziotik Txillardegiren zuzendaritza lana ezagutu izan dugunok, zinez berretsi beharradaukagu berak gai horri eman izan dion garrantzia. 24 zenbakian,?
|
Hizkuntz
normalizazioko prozesuetan neurri juridiko hutsek dituzten mugak, artikuluan hainbatherriren kasuen analisia eman digu, hain zuzen ere, teoriatan geratu gabe.
|
|
|
hizkuntza bakoitzeko barne aniztasuna (kodeak, dialektoak, erregistroak,...), hizkuntza bakoitzaren arteko tipologia linguistikoa, deskribapen sinkronikoeta diakronikoa, hizkuntzen arteko nahasketak, etab., azpigai moduan; edogertuko gai hauekiko harremanak: hizkuntza bakoitzaren arteko tipologia soziala, hizkuntzen arteko ukipen egoeren motak, ukipen egoerako dominatzaile/ menpekoposizioak, hizkuntza moten araberako jabekuntza/ aprendizaia, hizkuntzaren gaitasun maila, hizkuntzaren erabilera, hizkuntza gatazka, hizkuntza plangintza,
|
hizkuntza
normalizazioa, etab. Aniztasun hori guztia jasoko duen teoria izan daiteke, berriro, komunikazio makroteoria; jadanik, zuzenean, edo zeharka, aipatu direnhauetako gai, azpigai, azpi azpigai edo gertuko gaiak aztertuta eta erlazionatutadaude komunikazio teoriaren pean.
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki; EGIA, Gotzon; AMONARRIZ, Kike Euskal Herriko
|
hizkuntz
normalizazioaren zenbait alderdi. 32 zk. (1984), 5
|
|
|
EGIA, Gotzon; LARRAÑAGA, Iñaki; AMONARRIZ, Kike Euskal Herriko
|
hizkuntz
normalizazioaren zenbait alderdi. 32 zk. (1984), 5
|
|
|
AMONARRIZ, Kike; LARRAÑAGA, Iñaki; EGIA, Gotzon Euskal Herriko
|
hizkuntz
normalizazioaren zenbait alderdi. 32 zk. (1984), 5 Euskararen berreskurapen prozesua helduen munduan. 42/ 43 zk. (1987), 85
|
|
|
(Itz.: Andoni Sarriegi). Mikel Zarateren bizitza eta lanak. 11 zk. (1979), 43 Kataluniako
|
hizkuntz
normalizazio legea. Balorazioa eta perspektibak. 82 zk. (1994), 11 (Itz.:
|
|
|
OSA, Erramun Helduen euskara ikaskuntza
|
hizkuntz
normalizazioari begira. 59 zk. (1990), 29 Zergatik siñisten dugu? 11 zk. (1960), 7 Agerkundea ta Kristo. 12 zk. (1960), 24 Nola ezagutu Kristo. 13 zk. (1960), 25 Iritzi bat. YAKINen geigarri (1960, martxoa), 4 Eliz gizaldia. 14 zk. (1961), 35 Eliza’renak egin ote du?
|
|
|
SORGINPIKOETA ikus astigarraga, joxe antonio Kataluniako Parlamentuaren 7/ 1983 Legea,
|
Hizkuntz
Normalizazioaz.
|
|
|
Aran eta" Franja" (Orain eta Hemen). 41 zk. (1986), 99 Kataluniako
|
hizkuntz
normalizazio legea. Balorazioa eta perspektibak.
|
|
|
10 zk. (1979), Katalan hizkuntza. 31/ 32 zk. (1968), 109 (Itz.: Iñaki Beristain). Kataluniako Parlamentuaren 7/ 1983 Legea,
|
Hizkuntz
Normalizazioaz.
|
|
|
OSA, Erramun Helduen euskara ikaskuntza
|
hizkuntz
normalizazioari begira. 59 zk. (1990), 29
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki; EGIA, Gotzon; AMONARRIZ, Kike Euskal Herriko
|
hizkuntz
normalizazioaren zenbait alderdi. 32 zk. (1984), 5
|
|
2001
|
|
|
987 milioi pezeta (40 milioi libera) bideratuko ditu Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza politikarako Sailburuordetzak
|
hizkuntza
normalizaziorako. Euskal komunikabideei 623 milioi pezeta emango dizkie, 134 milioi pezeta hizkuntza sustatzen duten erakunde eta taldeei, 100 milioi pezeta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian diharduten toki entitateei eta 131 milioi pezeta euskara planak garatzen dituzten entitate pribatuei.
|
|
|
Legea, Espainiako gainerako autonomietan egindako
|
hizkuntz
normalizazio legeetan egindako azkena zen eta guztiak normalizazio legeak deitzen badira, hau" Ley del Vascuence" deitzen da (hasieran Ley del Euskera deitu behar zen, baina gero Jaime Ignacio del Burgo eta bere alderdikideen proposamenez, Euskera Vascuence hitzagatik aldatu zen).
|
|
|
|
Hizkuntza
normalizazioa euskaltegian1
|
|
|
hitza, nahiz eta ez definitu. Zuzeneanesaten da, Plana
|
hizkuntzaren
normalizazioa eskuratzen jarraitzeko plan estrategikoa dela; eta arazo nagusiez, horri begirako helburuez, egitarau eta ebaluazio irizpideez mintzo da.
|
|
|
Ezer baino lehen aitortu behar dugu ezen euskararen irakaste hutsa normalizazioaren atal bat dugula; ezinbesteko atala dela esango genuke, ezinbestekoa baitagure
|
hizkuntzaren
normalizaziorako, gutxienez, euskara bera ezagutu eta menperatzea.
|
|
|
Hirugarren kapituluan,
|
hizkuntz
normalizazioari dagokionez, instituzio publikoen eta erakunde sozialen arteko koordinazioaren eta elkarlanaren beharra azpimarratzen da.
|
|
|
Desberdintasunen artean, berriz, aipagarriena ondorengoa da: Euskal Herriarentzat azken helburutzat proposaturiko
|
hizkuntz
normalizazio eredua eta bi mundu hauen arteko koordinazioareneta elkarlanaren eredua.
|
|
|
Gainera, Euskadin gizarte zibileko beste instituzio batzuen interbentzioak gizarte errealitatearen kazetari sorkuntzaren boterearen gainean zuzen zuzeneko eragina badu ere, prozesu hori oso bestelakoa da Espainian. Euskal Eliza katolikoaren jarrerek (oso moderatuak eta orekatuak, hedabideen jarrerekin alderatuz gero) eragina dute, zalantzarik gabe, gatazkaren aurreko esperientziaren sozializazio horretan; beste hainbeste gertatzen da hezkuntza sistemarekin, non egunoroko praktikaren atala baita
|
hizkuntz
normalizazioa; ezker abertzalearen bakartze politikoa edo soziala etengabe aldarrikatu arren, kirol, kultura, gizarte eta molde asko instituzioak ditugu, bertsolaritzaren adibidea ekar genezake berriro, harekiko harremanak ukatu ezin diren guneak.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
normalizazio politikari aurre eginez, hizkuntz liberalizazio absolutua proposatzen dute askok. Askatasun osoa, nahi den hizkuntza aukeratzeko.
|
|
|
|
Hizkuntz
normalizazioen aurkari kasik guztiek hizkuntzari erabilera edo komunikazio balioa aitortzen diote, ia ia modu esklusiboan. Hizkuntzak jendarterako, harremanetarako, komunikaziorako balio duen neurrian, neurri horretantxe balio du, ez gehiago eta ez gutxiago.
|
|
|
Bestetik hizkuntzaren, kasu euskararen, egoera. Zenbat eta urrats gehiago eman
|
hizkuntzaren
normalizazioan, orduan eta kezkatiago jartzen da hizkuntza hori zanpatuta izan nahi duena, eta ondorioz, defentsa erreakzio gisa, orduan eta eraso bortitzagoak ematen dira.
|
|
|
Hauek bezalako hamaika adibide gehiago aipatu genituzke, baina nire ustez aski izan daitezke azken denboraldian dexente indartu den kanpaina honen eragina handia dela ondorioztatzeko,
|
hizkuntzaren
normalizaziorako oinarrizko zutabeak kolokan jartzen dituelarik. Euskara eta bere irakaskuntzari buruz esaten denari aurre egiteko egunero egin behar den ahalegina ikaragarria da.
|
|
|
Horretarako, eztabaida lasaia eta irekia egin behar da, adostasunerako gutxienezko puntuen definizioa helburutzat harturik. Garatzeko aukerak edukitzeko,
|
hizkuntz
normalizazioak giza gehiengoaren adostasuna behar du.
|
|
2002
|
|
|
Hortaz, gerta daiteke Hego Euskal Herrian dagoen epaile euskaldun bat hemendik kanpora joan behar izatea, bere lanpostua berak baino merezimendu handiagoak dituen beste epaile batek eskuratzen duelako. Hizkuntza ez da lanpostuari lotutako merezimendu objetiboa, Epaile bakoitzaren merezimendu subjektiboa baizik, eta horren ondorioz ez dago Hego Euskal Herriko epaileen gainean
|
hizkuntzaren
normalizazio plangintza bat egiterik.
|
|
|
Mintegikideen artean hainbat unibertsitatetako irakasle ugari bada ere, badira unibertsitatetik kanpoko arlo askotako profesionalak ere, hots, hedabideetan, administrazioan, irakaskuntzan eta bestetan dihardutenak. Izan ere, mintegia zabalik dago eguneroko jardunean hizkuntza baliabide edota xede izanik,
|
hizkuntzaren
normalizazioak kezkatuta daukan edonorentzat.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
normalizaziorako zioak UPV EHUn honako hauek dira:
|
|
|
baldintzatzen du bakoitzaren bilakaera euskararidagokionez. Zer esanik ez, osasun arloaren euskalduntze prozesuari estuki lotutaageri dira medikuntza eta erizaintza ikasketak, eta horietako euskararenplangintzaren atzerapenak (EAEn) eta atzerakadak (Nafarroan) baldintzatzen dutegure
|
hizkuntzaren
normalizazioa. Etorkizuneko egoeran erabateko garrantzia duenbeste aldagai bat ere bada.
|
|
|
Talde hori oso eraginkorra izan zen Alberto Gonzalez eta Juan Garcia Blasco errektoreen urteetan, Estatutuen idazketan izugarrizko lana egin eta euskarariburuzko puntuak berak prestatu baitzituen. Talde eragile horri esker, EuskararakoAtxekitza eta
|
Hizkuntz
Normalizaziorako Batzordea sortu ziren, eta eratu ondoren, bi erakunde instituzional horien sorreran jo eta ke aritu ziren lanean.
|
|
|
Baina orduko
|
Hizkuntz
Normalizaziorako Batzordearen lanak eta Euskararako Atxekitzaren ahalegin guztiak errotik erauziak izan ziren 1995aren maiatzaren25ean, Juan Garci' a Blasco k hauteskundeak galdu zituenean. Klaustroko hauteskundeetan errektorearen taldeko kide bat bera ere ez zen hautatua izan egun hartan, oposizioko taldeak, aurretik adosturiko isilpeko zerrenda ezkutukoak erabiliz, kargueta postu guztiak harrapatu baitzituen, bozen arteko aldea benetan txikia izan arren.
|
|
|
1999/ 00 ikasturtean NUPeko
|
Hizkuntzaren
Normalizaziorako Batzordeakargitaraturiko datuen arabera, ikasleen% 18,87 euskaldunak ziren, aurreko hiruikasturteetako portzentaje berbera, eta hezkuntza ez unibertsitarioaren portzentajerekin erkatuz gero, 6 puntu goragokoa.
|
|
|
%25era igotzen da. Izan ere,
|
Hizkuntzaren
Normalizaziorako Batzordeak 1998/ 99an egindako inkestaren arabera, NUPeko ikasleen %24keuskaraz zerbait ikasteko desira adierazi zuten, eta horietatik 1.550 ikaslek, matrikulatuen arteko %15ek, eskolak euskara hutsean emateko nahia adierazi zuten.
|
|
|
Saileko elkarbizitzaren
|
hizkuntza
normalizaziorako bidean, zure ustez zeinportaera eredu komeni da euskara erabiltzeko gai direnen aldetik sailekobileretan?
|
|
|
Erakundea normalizazioaren erantzule egiteari buruzkoa: Sailak bereplangintzaren eta estrategien artean
|
hizkuntza
normalizazioa kontuan izatenal du, adibidez, kontratazio berrietarako, beken politikarako...
|
|
|
Plangintza diseinatu aurretik antzeko beste esperientzien berri jaso nahi izangenuen. Anitz dira
|
hizkuntzaren
normalizazioa xedetzat hartzen duten ekimenak.Ezin dugu, jakina, horien berri eman. Baina, gure lanean izan duten eraginagatik, biren aipamena ekarriko dugu hona:
|
|
|
Hiru urteko planak egiten ziren, orokorrak unibertsitatearentzat, etahorretan sartzen ziren euskarari buruzkoak ere. Beraz, hiru urteko planak egitenziren, bai, baina
|
hizkuntzaren
normalizazio plana 2000 urteko otsailean onartuzen, estamentu guztietatik pasatu ondoren. Beste arlo batzuk azaltzera beste batzukere etorriko direnez, bidezkoa iruditu zait Deustuko Unibertsitateko euskararenplan hori zertan datzan azaltzea, beharbada hain ezaguna ez delako.
|
|
|
Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria munduak ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat. Horrexegatik, hain zuzen ere, Mondragon Unibertsitateak, enpresarekin hain lotura estuak dituen erakundeak, aitortubehar dio bere buruari profesional euskaldunak sortzen dituen heinean enpresa mundu horretan
|
hizkuntza
normalizazioaren aitzindaritza ere bereganatzen aridela, eta, honenbestez, konplexurik gabe, bide horren aldeko apustua egin, garaibatean Eskoriatzako Irakasle Eskolak irakaskuntza munduan egin zuen antzera.
|
|
|
Bertanjazotzen dena UPV/EHUren gainerako ikastetxeetara zabal daitekeelakoan gaude, neurri batean bederen, eta, agian, Euskal Herriko beste unibertsitateen esparrutaraere bai. Errektore taldetik gutaz darabiltzaten paperetan, dagoeneko gureFakultateak erdietsi ditu II.
|
Hizkuntz
Normalizazio planak 2003 2004ikasturterako ezarritako helburuak. Beraz, pozez lehertzen egon ginateke.Baina egiteko geratzen den hobetze lana itzela da.
|
|
|
UPV EHUri dagokionez, bi Euskara Plangintza izan ditugu azken urteotan, eta gaur egun ez dugu ikusten horizonte garbirik gure hizkuntzak behar duenlehentasunezko tokia izan dezan. Laurogeita hamarreko hamarkadan zehar garatuzen I. Euskara Plangintza gure
|
hizkuntzaren
normalizazio bidean UPVn eginikolehen saiakera sistematikoa izan zen, baina, oro har, ez zen nahikoa izan euskal irakaskuntzaren hedapenerako oinarri sendoak eta ibilbide progresiboak ziurtatzeko.
|
|
|
Nafarroako unibertsitateetan euskarak jasotzen duen tratamendua benetaniraingarria da. Opus en ikastetxea alde batera.utzita, aipatu beharra dago ezen, UPNA NUP unibertsitate publikoan azken lau urteotan
|
Hizkuntza
Normalizaziorako Batzordea formalki aritu bada ere, azkenean ez dela Plangintza minimo batburutzeko ere gauza izan, agerian utzirik euskararen normalizaziorako agintarienaldetik dagoen borondate falta. NUPeko agintarien euskararekiko politika etaNafar Gobernuarena elkarrekin doaz, eta agintari unibertsitarioek azken horiekikoduten menpekotasun ikaragarria adierazten du, argi eta garbi.
|
|
|
ere erreparatu diogunez, ezin dira aipatu gabe utzi egiteke dauden lanak; besteak beste: euskarazko irakurketa eta idazketaren historia,
|
hizkuntzaren
normalizazio prozesuek alfabetatzearekin dituzten harremanena, erdarek eskoletan izan duten, sarreraren, inguruko tokian tokiko historiak, elizakeuskararen ahozko erabileraren inguruan izandako garrantziari buruzkoak, prentsaneta literaturan euskarak izandako presentziaren ingurukoak, edota irakaskuntzarenarloko testuliburuei buruzkoak21.
|
|
|
(Azpeitiko Udalaren
|
hizkuntza
normalizaziorako teknikaria)
|
|
|
Euskal Gobernuari baitagokio
|
hizkuntzaren
normalizazioaren alde hartu behar diren erabakiak hartzea eta, behin hartuz gero, erabaki horien indartzeko erabili behar diren baliabideak mahai gainean paratzea. Eusko Jaurlaritzari [12] dagokio hizkuntzaren normalizazioa, ez Euskaltzaindiari batzuek uste duten bezala.
|
|
|
Euskal Gobernuari baitagokio hizkuntzaren normalizazioaren alde hartu behar diren erabakiak hartzea eta, behin hartuz gero, erabaki horien indartzeko erabili behar diren baliabideak mahai gainean paratzea. Eusko Jaurlaritzari [12] dagokio
|
hizkuntzaren
normalizazioa, ez Euskaltzaindiari batzuek uste duten bezala.
|
|
|
Horixe da izan ere gogoeta hau abiatzeko kezka nagusia, Euskararen Unibertsoa jardunaldietan ere agertu zena:
|
hizkuntz
normalizazioaren alde hainbat ekimen, proie ktu eta ildo ditugu martxan, eta hala ere ez dirudi datozen urteotan euskararen erabilpen normalerako bidean aldaketanaba rmenik ikusiko dugunik. Unescoren Hizkuntzen Atlasak (2001) euskara desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzen artean sailkatzen du.
|
|
|
• Egoera politiko gatazkatsuak nahasi eta zaildu egiten du
|
hizkuntz
normalizazio prozesua.
|
|
|
Baina ba ote dago munduan unibertsitaterik gabeko hizkuntza normaldurik? Posible ote da
|
hizkuntzaren
normalizaziorako beste eredu bat asmatzea. Asmatzen ari gara dagoeneko?
|
|
|
elebidunak izateko bokazioz jaio ziren komunikabideetan, erdarakbe re nagusitasuna indartu du eta euskara apaingarri edo kontzientzia lasaigarri soila izatera mugatu da. Soilik euskarazko prentsaren esparrutik abiatuta lortu dugu arlo horretan ere gure
|
hizkuntzaren
normalizazioan aurrera egitea. Eta unibertsitateari gagozkiola, antzeko zerbait esan dezakegu.
|
|
2003
|
|
|
Amaierako ekitaldian, Jose Luis Castejon Nafarroako Parlamentuko lehendakariak hartu zuen parte. Ados agertu zen" Elkargo autonomoetako erakundeek Europako Hizkuntza Gutxituen Itunak dioena betetzen ez dutenean, estatuen egitekoa dela hori betearaztea" dioen analisiarekin, baina bere ustez,"
|
hizkuntzaren
normalizazioa, normalizazio politikoarekin etorriko da". Gobernuaren hizkuntza politika" okerreko bidetik" doala gaineratu zuen, baina" euskararentzat errespetuzko tratuaren" bitartez" gatazka honi osagai emozionala" indargabetzea beharrezkotzat jotzen du" maximalismoak" uxatzeko.
|
|
|
Herritarrek eta herriko beste talde, erakunde eta enpresek ikusten badute Udalak euskara darabilela, hizkuntzak eta
|
hizkuntza
normalizazio prozesuak prestigioa eta sinesgarritasuna irabazten dute. Eta egoera kontrakoa bada, desprestigioa eta sinesgarritasun falta.
|
|
|
Zoruak huts egiten du nire ustez: darabilen
|
hizkuntza
normalizazioko ikuspegiak, lurraldetasunari lotutako eskubide diskurtsoak, mehatxu eta salaketaren dinamikan sortzen duen pedagogiak... zuloak ditu alde guztietatik. Eta hiru planoen arteko lotura falta du, bisio planoaren, estrategia planoaren eta eraikuntza pragmatikoaren arteko lotura.
|
|
|
Programa hori jarduera txikiko merkataritzara, ostalaritzara eta zerbitzuetara dago zuzenduta, eta bere helburu nagusia euskararen erabilera sustatzea eta horretarako erraztasunak ematea da. ...en dute plana eta bitartekoak Siadecok jartzen ditu, besteak beste, sektorearen ezaugarrietara egokitutako hizkuntz diagnosia egiteko metodologia, jarraipenerako metodologia, establezimenduaren hizkuntz paisaian eragiteko programa, merkatarientzako euskara ikastaro espezifikoak, egitasmoaren material eta zerbitzu eskaintzak katalogo bidez zabaltzeko metodologia eta euskarriak, eta establezimenduen
|
hizkuntza
normalizaziorako plangintza integrala (MEPI).
|
|
|
Urte horretan bertan, 1976ko uztailean, Gipuzkoako Ikastolek Elebitasunaren Inguruko Symposiuma antolatu zuten74, Euskaltzaindiak babestuta eta Lan Kide Aurrezkiaren diru-laguntzari esker. Bertan ateratako ondorioen artean
|
hizkuntza
normalizazioaren beharra azpimarratzen zen, «lurralde guztietan elebidun hezkuntzari legezko eta egintzazko normaltasun bat eman behar zaio»75 UEU planteamendu horretatik urrun zegoen, elebakartasunaren aldeko apostua eginda baitzuen, zailtasunak zailtasun76.
|
|
|
Txillardegiren ustez, euzkoek? (jeltzale eta ingurukoak, euskal burgesia) betidanik egin zioten boikota UEUri, ez zutelako euskara batua, ezta Euskaltzaindia bera ere onartzen eta hizkuntza folkloretzat hartzen zutelako,
|
hizkuntzaren
normalizazio eza bere horretan mantenduz. Euskara arlotekeriaren mundutik ateratzeko ahalegin berezia egin zuenean UEUk,, euzkoek?
|
|
|
Bai Zeruko Argia n, bai Anaitasuna-n kritika gogorrak azaldu ziren Txillardegi aukeratu ez izanaren aurka, erabaki hori arrazoi politikoetan oinarritzen zela argudiatuz1 Anaitasuna-n, Mitxelenari eta Juan San Martini espresuki leporatu zieten Txillardegiren aurkako, konplota? antolatzea; Mitxelenak ez zuela libururik euskaraz argitaratu, eta, azken urteetan, Euskaltzaindian ez zuela lanik egin gehitu zuten2 Hilabete batzuk geroago, Txillardegik berak gogor kritikatu zituen Euskaltzaindiak Leioan antolatutako euskalarien jardunaldiak, ez zelako salatu euskararen hilzoriko egoera eta ez zitzaiolako tokirik eskaini ez euskararen soziolinguistikari, ezta
|
hizkuntzaren
normalizazioari ere. Jardunaldiak, haren ustez, desmobilizatzaileak izan ziren eta jauntxo kolorekoak, «Bere borondaterik onenarekin, Euskaltzaindia PNV aren joko politikoan erori da»3 Urte horren bukaeran (1980) kritika berriak egon ziren Euskaltzaindiak ez zuelako ba bestu Argia-k, Anaitasuna-k eta Jakin ek bultzatutako. Gu gara euskal prentsa?
|
|
|
1. Helduen euskalduntze eta alfabetatzearen egoeraz hitz egitea, gure
|
hizkuntzaren
normalizazioaren egoeraz hitz egitea da. Izan ere, HEAn suma daitezkeen joerak normaliz azioaren egoeraren adierazleak diren beste batzuetan ere suma daitezke.
|
|
|
"
|
Hizkuntza
normalizazioaren eremuan ezin izan dugu aholkurik eman, eta aholkatu duguna ez da inora iritsi". Argudio honekin, 1996ko martxoaren 11n eratutako Euskararen Kontseiluko hogei kideetatik hamabik dimisio ezeztaezina aurkeztu zuten, publikoki.
|
|
|
NUPeko
|
Hizkuntza
Normalizaziorako Batzordeak —1995 urtetik laugarrena— euskararen irakaskuntzarako azken zirriborroa banatu zuen departamentuen artean. Proposamenak hiruga rren mailako hautazko irakasgai libreen gainean oinarritu zuen garapen guztia.
|
|
|
Adierazpenak, horregatik, oso mamitsuak izan ziren. Gobernuko Hezkuntza kontseilariak
|
hizkuntza
normalizazioa lortua zela esan zuen —artean berde eta gazte zen antza Jesus Laguna—, eta Lizarbek elebitasunaz bere ideia benetan bitxiak errepikatu zituen: Nafarroan, erdaldunen eta euskaldunen artean" parekotasunik" inoiz ez dela egon —" elebitasun berezia izan dugu, ez perfektua" —; ikastetxe elebidunei eutsi behar zitzaiela —" hori da elebitasun perfektura iristeko bidea" —; eta hizkuntza politika sakon aztertu behar zela.
|
|
|
• Parlamentu eta udal hautetsiei eta euskalgintzari beharrezko zaie lortu nahi diren helburuak ongi planifikatzea, pausoka eta pazientziarekin jokatzea, hemendik aitzina egin beharrekoan orain arte gertatutakoa eta bizitakoa ikasbide hartzea, bigarren aldiz harri berean ezero rtzeko.
|
Hizkuntzaren
normalizaziora iristea, egoerarik hoberenean ere, urtetako lana da, eta gauden egoera honetan, zer erranik ez.°
|
|
2004
|
|
|
Euskal Konfederazioak lankidetza hitzarmen bat sinatu du 28 Herriko Etxerekin
|
Hizkuntza
Normalizazio Planak bideratzeko. Beste lau Herriko Etxek orain gutxi onartu dute plan hori.
|
|
|
Horri dagokionez, zera esan izan dut, halaxe sinesten dut eta Legebiltzarrean ere halaxe esana dut, eta idatzi ere bai:
|
hizkuntzaren
normalizazioak kultura bat dakarrela bere barruan, hau da, gauzak ulertzeko eta bizi izateko modu bat. Hor pauso handiak egin ditugu, baina egiteko dagoena ere asko da.
|
|
|
Txillardegiri merezitako omenaldiak. Zalantza barik hori eta gehiago merezi du Jose Luisek,
|
hizkuntzaren
normalizazioan ardatz diren esparru nagusi biak, corpusa eta estatusa, uztartu baititu, euskalgintzari Txillardegiren ikuspegi rizomatikoa eta holistikoa emanez. Eta, bietan maisu, bidegile eta aitzindari izan da, eraginkorrak izan diren hainbat ekarpen eginez.
|
|
|
Hona hemen ahaleginaren lerro nagusia: euskara ofiziala non izan eta lurralde horietako herritarrei halako tresna sendoa eskaintzea, alor horretako
|
hizkuntzaren
normalizazioan bultzagile izateko gogoa agerian uzten delarik.
|
|
|
Justiziaren arloan
|
hizkuntzaren
normalizazioa lortzeko, gero eta premiazkoagoa da lege testu elebidunak izatea. Erregistro Zibilaren eremuan, zalantzarik gabe, biziki atzematen da halako tresnen beharrizana.
|
|
|
Lan munduak dituen zailtasunengatik, bera izaten da azkenetakoa eremu urriko hizkuntzak suspertzeko politikak diseinatzen direnean, baina edozein hizkuntzaren berreskurapena ezinezkoa izaten da lan mundua ahazten bada. Ez bakarrik
|
hizkuntzaren
normalizazioa erabat burutuko ez delako, baizik eta normalizazioa bera ere ezinezkoa delako: hau da hautsi beharreko sorgin gurpila?. 365
|
|
|
Hizkuntza baten bazterketa beste baten pribilegioarekin, ezinbestez, lotua dago. (...)
|
Hizkuntza
normalizazioaren helburua hizkuntza batekin lotzen denean (euskararen normalizazioa, adibidez), proposatzen den normalizazioa menpekotasunaren normalizazioa da, hizkuntza nagusiaren pribilegioak aipatzeak berak beldurra ematen duelako?. 316
|
|
|
Oraingo honetan, Iñaki Arruti eta Fernando Muniozguren datozkigu elkarrekin, elkar hartuta behinola mamitu zuten proposamenaren berri ematera.
|
Hizkuntza
normalizazioaren helburuak zertan diren jakinarazteko asmotan azaldu ziren euskalgintzaren plazara. Hiru maila nagusi omen dira, funtsaren funtsean, euskalduntze politikak garatu beharreko alorrak:
|
|
|
Hiru maila nagusi omen dira, funtsaren funtsean, euskalduntze politikak garatu beharreko alorrak: . Maila orokorrean,
|
hizkuntzaren
normalizazioaren helburua euskarak momentu historiko honetan duen egoera hobetzea da, hau da, euskararen motibazioa, ezagutza eta erabilera gehitzea. Maila indibidualean, hizkuntza normalizazioaren helburua pertsonen hizkuntza egoera hobetzea da.
|
|
|
–Maila orokorrean, hizkuntzaren normalizazioaren helburua euskarak momentu historiko honetan duen egoera hobetzea da, hau da, euskararen motibazioa, ezagutza eta erabilera gehitzea. Maila indibidualean,
|
hizkuntza
normalizazioaren helburua pertsonen hizkuntza egoera hobetzea da. Hau da, euskararen aurka dauden pertsonak euskararen alde egongo diren pertsona bilakatzea, euskara ez dakiten pertsonak euskaldun izatea, euskara trakesdunak osatzea eta abar.
|
|
|
Oso kontuan izan behar dugu, hizkuntza hiztunez (pertsonez) osatua dagoen hizkuntza komunitatea dela, eta hizkuntzaren normalkuntzak hiztunen normalkuntza eskatzen duela. Gizarte mailan,
|
hizkuntza
normalizazioaren helburua gizartea euskararen arabera ere egituratzea da, hau da, gizarte zeregin garrantzitsuak dituzten pertsonen eta pertsona horien hizkuntza kontzientzia (motibazioa), konpetentzia (ezagutza) eta koherentziaren (erabilera) artean konkordantzia izatea?. 320
|
|
|
Osa ditzagun hizkuntza funtzioen eragin indarrak, kenketan jardun beharrean, Gotzon Garatek nahiko lukeen moduan. Funtzio formalen beharkizuna nabarmentzeko, Unibertsitatea bezalako hezkuntza eta kultura erakunde formala aipatuko digu
|
hizkuntza
normalizazioaren erakusgarri Deustuko Unibertsitateko irakasleak: –Euskarak hizkuntza estimatu behar du izan Euskal Herrian.
|
|
|
646 Josep M. Aymá Aubeyzon:
|
Hizkuntza
normalizazioari buruz esaten ez dena, 1996, HABE, 130
|
|
|
Edo bestela esan, irredentismoa bezala ulertu. 2)
|
Hizkuntzaren
normalizazioa ez da besterik gabe, erabat eta lor daitekeen helburua. Prozesu baten bidez lortuko dugu, lortzekotan.
|
|
|
Gizartean erabateko hegemonia daukan hizkuntza komunitatearen estatus orokorra dagoen dagoenean ukitu gabe utzi, eta diglosiaren aje guztiak berekin dituen mintzaira xumea normaltzeko itxurak egitea, ez da biderik zuzenena. Egia da, itxurakeriaren ideologia gailenaraz liteke delako
|
hizkuntza
normalizazioa zilegitzeko; haatik, goiz edo berandu, euskararen bilakaera soziolinguistikoari darizkion adierazleak izango dira, gupida izpirik gabe, ustezko biziberritze porrotaren lekuko. Hitz batean:
|
|
|
• Euskara: ez da onartzekoa euskarak telebista lokaletan bizi duen bazterketa; are gehiago, telebista lokalak paper garrantzitsua du jokatzeko
|
hizkuntza
normalizazioan. Interbentzio publikoa derrigorrezkoa da hizkuntza kuotakezarriz edota euskararentzako frekuentziak errese rbatuz, euskaraz jardungo duten zerbitzu publikoko telebista lokalak ezarriz eta euskararen aldeko gizarte ekimenak sustatuz.
|
|
2005
|
|
|
|
Hizkuntzaren
normalizazioa atzera ezinezko egoera batean utzi luketen urratsak eman al daitezke hizkuntz politika ausartago batekin bakarrik. Are gehiago, eman al daitezke gaurko egoera politikoan?
|
|
|
Egoera politiko orokorra aldatuko balitz, eta epe ertainean burujabetzarako prozesua abiatuko balitz, egin litezke, noski. Horrelako egoera bat gabe, ordea, nekez orokortu liteke
|
hizkuntz
normalizazio prozesu bizkorra Euskal Herri osora. EAEn, dena den, indar politiko eta sozial euskaltzaleak gehiengo direlarik, goian aipatu diren ekintza gehienak burutu egin lirateke nolanahi ere.
|
|
|
Itsukeria litzateke gure aldetik uste izatea garai erasokorrenak ez direla berriz gertatuko. Baina bestela ere,
|
hizkuntzaren
normalizazioak behar dituen neurri erabakigarrienak hartzeko eta gure herriaren interes sozial, ekonomiko, kultural eta politiko orokorrak aurrera ateratzeko behar dugu estatua.
|
|
|
2 Egungo hezkuntza sistemek ez dutela
|
hizkuntzaren
normalizazioa bermatzen eta lehen urrats bezala, euskararen ofizialtasuna Euskal Herri osoanezinbestekoa dela.
|
|
|
Bestalde, langileen behin behinekotasun salaketari dagokionez, Zarraoa alkate dagoenetik hamaika kategoriako funtzionario lanpostuak betetzeko hautatze prozesuak burutu direla azpimarratu dute udal arduradunek: administrazio orokorreko teknikaria, administrari laguntzailea, operarioak, atezainak, gizarte langileak, aparejadorea, Udaltzaingoko kideak eta
|
hizkuntza
normalizaziorako teknikaria hartzekoak, hurrenez hurren. Baita beste hiru kategoriatako prozesuak martxan jartzear daudela ere.
|
|
|
Egin zaitez bazkide herriko euskara elkartean” lelopean jarri du abian Bizarra Lepoan Getxoko Euskara Elkarteak bazkidetza handitzeko kanpaina. Azken urte hauetan eta Soziolinguistikan lanean diharduten adituek egindako azterketa eta ikerketen ondorioz,
|
hizkuntzen
normalizazio prozesuei buruz gauza batzuk argitzen joan dira, haietako batzuk hauek izanik: hizkuntza baten osasuna neurtzeko, honen erabilera neurtu egin behar da; hizkuntza batek bere biziraupena ziurtatzeko bere hiztunen egunerokotasunean txertatua egotea lortu behar du; eta hizkuntzaren erabileran eragiteak urte askotako lan planifikatua eta koherentea eskatu egiten duela.
|
|
|
Sorreratik bertatik, ETBri aitortzen zaizkion funtzioetako bat da euskal kultura eta euskara sustatzea. Hainbeste alditan goratua izan den eginkizun hori, ordea,
|
hizkuntzaren
normalizazioarena, ezin da barne produkzioko saioen esku utzi bakarrik. Euskaraz eta gure herrian sortutako saioak garrantzitsuak dira, bai, baina produktu bikoiztuak ere behar ditugu.
|
|
|
Edozein hizkuntzaren bizitzan telebista erreminta garrantzitsua bada, areagotu egiten da pisu hori euskara bezalako hizkuntza minorizatu baten kasuan. [...] Hizkuntza minorizatu bateko herri batean, bidezko iruditzen zaigu
|
hizkuntza
normalizazioaren funtzioan legitimatzea telebista (Torrealdai, 1985: 193). °
|
|
|
Jarrera hau, epeldu edo ahuldu beharrean, areagotzen ari da azkenaldian. Desproposito hauen azken atala
|
hizkuntzaren
normalizazioa indarkeria armatuaren bukaerarekin lotzea izan da, Nafarroako Gobernua ren balorazio instituzionalean adierazten den bezala; edota adierazpen hau baino zenbait aste lehenago bertako oposizio talde indartsuenak azken urteetako Hizkuntza Politikaren balorazioa egiterakoan egindako adierazpenak; besteak beste, ikastolaren presentzia bera erabat legez kanpokoa. Eta honen guztiaren ondorioa, Hizkuntza Politika aztertzen ari zen lantaldearen adostasun falta eta porrot erabatekoa.
|
|
2006
|
|
|
Buruntzaldeko (Gipuzkoa) udalek eskualdeko ile apaindegietan euskararen erabilera bultzatzeko egitasmoa aurkeztu dute. Hein batean, erabileraren eskutik etorri ohi da
|
hizkuntzaren
normalizazioa, ispiluan begiratuz gero orrazkera berriaz ohituko garen bezala.
|
|
|
Aho batez izendatu omen zuen Bizkaiko Buru Batzarrak, nahiz eta EAJren Euskararen Erabilera Normalizatzeko Planaren arabera, hiriburuetako alkateek euskaldunak izan behar. Erabaki honek agerian uzten du EAJk gure
|
hizkuntzaren
normalizazioari ematen dion garrantzia.
|
|
|
– Helburu linguistikoa edo soziolinguistikoa ukan dezake, besteak beste hizkuntza bat normalizatu nahi delarik. Katalunian, esaterako,
|
hizkuntzaren
normalizazioak kontutan hartzen du XX. mendean hizkuntza normatibizazioa maila handi batean egina dela.
|