|
2000
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko jendearen artean elkartasuna egon ohi bada ere, zenbait gunetan benetako ezinikusia sortu da asturleoneraren eta galizieraren aldekoen artean. Hizkuntza bien garapena begiratuta, Penintsulako gainontzekoen antzekoa dela ikus daiteke:
|
|
|
" Gure hizkuntzak bizi daitezen" lelopean, Frantziako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko kanpaina abiatu dute Korsika, Bretainia, Okzitania eta Euskal Herriko hainbat lagunek. Frantziak Konstituzioko bigarren artikulua alda dezan eta Eurokarta berrets dezan eskatuko dute.
|
|
|
Baina hizkuntza oro ere bere hiztunen giza eskubide bat denez, euskararen egoerak kezkatzen du San Martin: euskarak epaitegietan dituen arazoak, Nafarroa hiru hizkuntz eskualdetan banatzeak dakartzan bidegabekeriak, Araban euskarari jarri zaizkion oztopoak, Treviño= Uda auzia, Frantziako Estatua bere Konstituzioa ez aldatuz
|
hizkuntza
gutxituen aldeko Eurogutunari jartzen dizkion trabak eta horrek Iparraldean sortzen dituen eragozpenak... Amaitzeko, Nazio Batuen Erakundeak onartutako Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala eskaintzen du osoki.
|
|
|
Handik laster jakin genuen, berriz ere, gure eta Europaren Batasun eta bakebidearen zoritxarrerako,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko gutunari Frantziak betoa jarri ziola. Eta orain arte hor jarraitu izan du, onespenaren faltaz eta europarron ahalkegarri.
|
|
|
Horren arabera, ez luke behar laguntza berezirik. Baina, hara hor, Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku du hizkuntzei dagokien arazo hau eta bera da Europako Batasunean
|
hizkuntza
gutxituen aldeko gutunari betoa jarri diona, bere Konstituzioaren 2 artikuluaren kontrakoa omen dela eta. Orain onartu duelarik, zer gertatuko ote bere Estatu barnean?
|
|
|
Eurogutuna, Europako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko agiria, Europako Kontseiluak aurkeztu zuen 1992ko otsailean lege proposamenez. Eta gaur egun oraindik geldi dago.
|
|
|
Eta gaur egun oraindik geldi dago. Zeren Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku omen du hizkuntzei dagokien arazo hau eta Europako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko gutun horri betoa jarri baitzion, arrazoibidetzat adieraziz bere Konstituzioaren 2 artikuluaren aurkakoa dela. Artikulu horrek, horrela, Europaren izaera naturala ukatzen du eta aldi berean anaikiro elkartasunean bizi ahal izateko era arriskuan jarri.
|
|
2001
|
|
|
Puntu biok batera jarrita, hauxe ondoriozta dezakegu: EBko
|
hizkuntza
gutxituen aldeko jarrera epelak pizgarri bat du hizkuntza horiekiko grina sortzeko; eta hor dago gure eginkizuna, hizkuntza horien hiztun komunitateen partaide eta ordezkari guztiena, hain zuzenere: hizkuntza gutxituen normalkuntza hizpide bihurtzea, etxean bertan nahiz Europan.
|
|
|
Hitza da gutxiena, bestalde. Beste kultura batzuetan bestelako izenak hartu izan ditu
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko ekintza mota honek: language planning, amenagement linguistique, adibidez.
|
|
2002
|
|
|
Bestalde,
|
hizkuntza
gutxituaren aldekoa barik, hobeste jarrera hizkuntza nagusiaren aldekoa denean eta azken horrek lehena baztertu gura duenean, 1.1 tipologiaren aurrean aurki gaitezke, zeinean gutxituarenganako enorazio politika baita nagusi.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko adostasunaren bila
|
|
2003
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko elkarteen lankidetza
|
|
2004
|
|
|
Ildo horretatik, Frantziako hizkuntza gutxituen bozeramaileekin topaketak egiteko asmoa dute.
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko lege proposamen bat idatzia eta onartua dutela ere jakinarazi zuen Cronenbergek eta Iparraldean ere Hautetsien Kontseilua proposamen bat lantzen ari dela. Biak konparatu eta onena ateratzeko proposamena egin zuen.
|
|
2006
|
|
|
Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta euskararen arteko harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa
|
hizkuntza
gutxituen aldeko neurriak hartzen hasi dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
|
Beraz, Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta euskararen arteko harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa
|
hizkuntza
gutxituen aldeko neurriak hartzen hasi dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzen inguruan lanean ari diren hainbat erakundek eta elkartek legeztatzeko aukera izango badute ere (tartean Seaska edo Iparraldeko AEK), kontuan izan behar da hizkuntzak ondare gisa onartzeak ez dituela haien eskubideak aitortzen. Are gehiago, diputatuek eta senatariek adierazi dutenaren arabera, ez zaie ofizialtasunik aitortuko, eta Frantziak ez du Eskualde eta
|
Hizkuntza
Gutxituen Aldeko Europako Agiria (1992) berretsiko. Esanak esan, Kongresuak argi esan du frantsesa dela Frantziako hizkuntza bakarra eta jarduera ofizial guztietan balioa duena.
|
|
|
Gainera, 20 hizkuntza ofizial daude Batasunean, nahiz eta elkartea osatzen duten 27 estatuetan 60 hizkuntza hitz egiten diren. Are gehiago, hainbat dira Eskualde eta
|
Hizkuntza
Gutxituen Aldeko Europako Agiria berretsi ez duten estatuak, nahiz eta euren mugen barnean hizkuntza gutxitu asko dituzten.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, egoera bere sakontasunean aztertzen badugu, laster ikusten dugu egoera ez dela gehiegi aldatu. Izan ere, oso estatu gutxik bultzatzen dituzte
|
hizkuntza
gutxituen aldeko politika aktiboak eta eraginkorrak. Erranak eder, eginak lander.
|
|
|
" Ondo aukeratu zure etsaia, bera bezalakoa bihurtzen bukatuko baituzu".
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko ahaleginak ikuspegi ekologiko eta holistikotik egin behar dira, sekula ez derrigortasunaren ikuspegitik. Gizartearen onarpena eta pertsonaren ongizatea lortu nahi baldin badira behintzat —eta, nire uste apalean, hizkuntza gutxituak defenditzeak dituen benetako helburuak horiek biak dira hain zuzen ere— Eta etsaia ondo aukeratu beharra aipatzen denean, azken finean D. Crystalen ikuspuntua gogoratzen dugu:
|
|
|
Hala ere, 1990eko hamarkadatik landa,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko neurriak hartzen hasi dira, ohartu baitira frantsesa ingelesarekiko antzeko egoera batean zegoela. Zentzu horretan, frantses gobernuaren ekimena izateak, Frantziako Legebiltzarrean onartua izateak, Frantses Akademiak eta Senatuak ezezkoa eman arren berriz Konstituzioan sartu izanak, agerian uzten dute pentsamoldeak pixkanaka aldatuz doazela eta duela hogei urte ezinezkotzat jotzen zena gerta daitekeela.
|
|
2009
|
|
|
Kultura Ministerioko arduradunen azken adierazpenen arabera, aski litzateke
|
hizkuntza
gutxituen aldeko promozio kanpaina batzuk burutzea hizkuntza horien iraupena bermatzeko. Frantziako ondare izanda hizkuntza gutxituek pairatzen dituzten trabak desagertuko direla adierazi zuen lehengo astean Metayetek.
|
|
|
Korsikako Parlemu Corsu kolektiboak elkartasuna adierazi dio Deiadar manifestazioari. Hizkuntz eskubideak bermatzea lortzeko,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko indarren metatzea funtsezkoa dela nabarmendu du. Nahiz eta korsikerak estatus berezia ukan, Frantziak normalizazioa bultzatzeko borondaterik ez duela diote.
|
|
|
Oraingoan ere, okzitaniarrek indartsu eutsi egin diote erronkari. Ez da izanen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko ekimen bakarra. Bretainiako Carhaix hirian, adibidez, atzo bezala, gaur ere liburu azoka eginen dute.
|
|
2010
|
|
|
Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak jakitera eman dute Frantziako Parlamentuan
|
hizkuntza
gutxituen aldeko lege proposamena bertan behera utz dezaketela diputatuek. Frantziako Gobernuak jakinarazi zuelarik ez zuela aurkeztuko hizkuntza gutxituen aldeko lege xederik, hainbat diputatu lege proposamena osatzeko bildu ziren.
|
|
|
Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak jakitera eman dute Frantziako Parlamentuan hizkuntza gutxituen aldeko lege proposamena bertan behera utz dezaketela diputatuek. Frantziako Gobernuak jakinarazi zuelarik ez zuela aurkeztuko
|
hizkuntza
gutxituen aldeko lege xederik, hainbat diputatu lege proposamena osatzeko bildu ziren. Talde horretan eskuineko zein ezkerreko alderdietako diputatuak bildu ziren, 70 inguru.
|
|
|
Orain dela gutxi arte, frankismoaren bukaerako jarrerak nagusitzen ziren, EAEn gutxienez. Europa mailan, 60 eta 70eko hamarkadetan,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko mugimenduak zabaldu ziren: jarrera etikoa zen, menperatzaileari bere lekua aitortzea eta indargabeari denon ahaleginaren bitartez indarra ematea zen helburua.
|
|
2011
|
|
|
Deiadar horrek Euskal Herriko mugak gaindituko ditu. Izan ere, euskaldunekin batera,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko manifestazioak antolatuko dituzte Alsazia, Bretainia, Okzitania, Katalunia eta Korsikan, egiazko lege geriza eskatzeko. Baliteke Parisen ere antolatzea manifestazio bat, han bizi direnei hizkuntza gutxituen aldeko aldarria egiteko modua emateko.Zortzi hilabeteko epearekin antolatu dute manifestazioa, eta epe horretan hainbat ekimen bultzatu nahi dituzte.
|
|
|
Izan ere, euskaldunekin batera, hizkuntza gutxituen aldeko manifestazioak antolatuko dituzte Alsazia, Bretainia, Okzitania, Katalunia eta Korsikan, egiazko lege geriza eskatzeko. Baliteke Parisen ere antolatzea manifestazio bat, han bizi direnei
|
hizkuntza
gutxituen aldeko aldarria egiteko modua emateko.Zortzi hilabeteko epearekin antolatu dute manifestazioa, eta epe horretan hainbat ekimen bultzatu nahi dituzte. Manifestazioa kanpaina zabal horren gailurra izanen da, baina ez da horretan bukatuko.
|
|
|
Ez zen bozketarik egin. Luc Chatel Frantziako Hezkuntza ministroak adierazi zuen Frantziako Gobernuak zirkular bat eginen duela,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko neurriak bilduz.
|
|
|
2 eleanizTaSuna garaTze aldera, zer da lagungarri? hasteko, esan dezagun,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko politika guztiak, haiek normalizatzeko egiten diren ahaleginak, hizkuntza aniztasunaren aldeko ekimenik lehenenak eta oinarrizkoenak direla. Ingelesa ikas/ irakastea eleaniztasunaren aldeko izan daiteke, baina kontrakoa da gehienetan (Skutnabb kangas, 2000). hainbat lekutan hala izan da.
|
|
|
Eta kasurik onenetan, hau da, hezkuntzari buruzko artikuluetan hizkuntza ere aipatzen denean, formulazioak lauso xamarrak dira edota ez behintzat beste artikuluetan bezain zehatzak. Adibidez, hurrengo atalean aipatuko dugun Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunean hainbat eta hainbat baldintza aipatzen dira,
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko neurriak hartzea zaildu edo agian oztopa dezaketenak (letra etzanez jarri ditugu baldintza horiek):
|
|
|
– Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako gutunean hainbat baldintza aipatzen dira
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko neurriak hartzea zaildu edo oztopa ditzaketenak:
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, legediari dagokionez, Frantziako hainbat gobernuren erabakiak gorabehera handien ondorioak dira. Legegintzaldirako aurkeztu egitasmoan, François Hollande lehendakari berriak, Frantziak 1992an Europako Kontseiluak ebatzi
|
Hizkuntza
Gutxituen Aldeko Europako Karta izenpetuko duela hitzeman badu ere, oraino ez da argi ikusten zein epe eta baldintzatan gauzatuko den ekimena.
|
|
2014
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da hizkuntza bat erabiltzearen alde egotea hizkuntzakomunitate hori ez badago nahikoa baloratua.
|
|
|
Joan i Mar� k (2012) esaten duen legez,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da hizkuntza bat erabiltzearen alde egotea hizkuntza komunitate hori ez badago nahikoa baloratua.
|
|
2015
|
|
|
Helburu hori abiaburu hartuta, hainbat plangintza jarri ditu martxan euskara irakaskuntzaren esparruan eta esparru zientifikoan txertatzeko, irakasleriaren hizkuntza trebakuntza eta hizkuntza eskakizunak barne. Baina, gaur egun, balio eta eskakizun instituzional aldakorrek gidatzen dute akademikoen identitateen eraikuntza testuinguru globalean, eta ibilbide akademikoaren diseinuan nazioartekotzearen eredu hegemonikoak sortutako eraginak ez datoz beti bat
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko politika aktiboekin. Akademiko euskaldunen identitate akademikoak aldatzen ari dira, dudarik gabe.
|
|
2017
|
|
|
Eskualdekatze murritza du. Europako legeak nekez onartzen ditu, bereziki
|
hizkuntza
gutituen aldekoak. Federalismorik ezin du aditu, ez barnean, ez kanpoan:
|
|
2018
|
|
|
Zera ere egin dute: Europako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko lasterketen gutuna. Besteak beste, espreski txalotzen da" Korrikaren sorrera, 1980an, euskaraz bizi nahi duten gizarte eragileak biltzen dituen errelebo lasterketa, eta Europako hizkuntza gutxituen beste komunitate batzuek eredu hori beren gain hartu izana".
|
|
|
Euskara biziberritzeko «norbanakoen, gizartearen eta administrazioen arteko ahaleginak uztartu eta elkar elikatzen segitzea» beharrezkoa dela azpimarratu dute agerraldian, eta gisa berean, «beharrezkoa jotzen dugu
|
hizkuntza
gutituen aldeko hizkuntza arau sozial berriei ere leku egitea». Testuinguru horretan kokatu dute Eusko Jaurlaritzak eta Topaguneak, Nafarroako Gobernuarekin eta bertze hainbat eragilerekin elkarlanean martxan paratu duten Euskaraldia ekimena.
|
|
2019
|
|
|
Ondorioztatzen dugu, gizataldeen hierarkizazio arbitrario bat dela hizkuntza diskriminazioaren iturria".
|
Hizkuntza
gutituen aldeko lege eta politikak diren eremuetan, ez da lege bakar bat hizkuntza gutitu horri ahalbidetzen diona nagusi den hizkuntzaren hein berera heltzea, parekoa izatea.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutituen aldeko hizkuntza politikek, gizarte elebidunak aldarrikatzen dituzte helburu gisa. Bizkitartean, ez dabil:
|
|
|
Joan i Mari-k (2012) esaten duen legez,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da hizkuntza bat erabiltzearen alde egotea hizkuntza komunitate hori ez badago nahikoa baloratua.
|
|
|
2 Egungo mundu globalizatuaren baitan,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko dinamikek badute arrakasta lortzeko aukerarik, ala epe
|
|
|
Meneko egoeran dagoen hizkuntza bat suspertu eta biziberritzeko egiten diren ahalegin mota guztiek ez dute arrakasta bermatzen, dendenak ez baitira gai izango globalizazioaren joera suntsitzailea gainditzeko eta iraultzeko. honako hau da hipotesi horren mamia, gako ideia gisa laburtuta: a) Mundu globalizatuak berdinkeriarako joera du, eta bulkada horretan espezie biologiko zein kultural asko (hizkuntzak barne) suntsituak suertatzen dira. korronte orokor horren baitan, kontrako noranzkoari eusten diote
|
hizkuntza
gutxituen aldeko mugimenduek. b) Berariazko euskalgintza marka pean koka daitezkeen euskalgintza sozialak eta euskalgintza instituzionalak, partaidetzazko ereduari atxikiz, hainbat hpp mota garatzen dituzte. horrela, euskararentzat kaltegarriak diren globalizazioaren eraginei aurre egiten saiatzen dira. c) Berariazko euskalgintzaren ekarpenari esker euskarak gizartean garrantzia pixkanaka irabazi... Berez, bide berri horretan garatzen diren hppak eredu teknokratikoari dagozkie, baina euskalgintzaren mesedetan suerta daitezke. d) Berriki, Gizarte berrikuntza delakoa gurutzatu da euskalgintzak darraion bidearekin. horren baitan, korronte eta interpretazio ezberdinak agertu dira, botere ekonomiko/ politikoaren mesedetan pentsatutakoak ere barne. horietatik bereizteko Gizarte Berrikuntza Eraldatzailea formulazioa agertu da, zeinak egungo gizartea irauliko duen aldaketa sakona eta orokorra aldarrikatzen duen; hala nola oinarrizko balioetan, botere politikoan zein ekonomikoan, eta giza eta gizarte harremanetan.
|
|
|
Alegia, euskalgintza soziala eta euskalgintza instituzionala eskutik joatea. tzeko, ala sistemaren oinarri bera aldatu ezean antzu gertatuko da? hizkuntza gutxituen aurka suertatzen den gizarte globalizatuan nolako aldaketak eragin lirateke
|
hizkuntza
gutxituen aldeko ahalegina arrakastatsu gerta dadin. Nola aztertu eta baloratu hori guztia euskararen eta euskalgintzaren ikuspegitik?
|
|
|
egoera honetan euskarak iraun al dezake estaturik gabe? Laburretik jota esan genezake, irautekotan eta, batez ere, normalizatzekotan,
|
hizkuntza
gutxituek aldeko jarrera izango duten estatuak dituztela. Eta ezinezkoa izango zaie normalizazio prozesuan aurrera egitea eta epe ertain luzean bizirautea, estatuek horren aurkako jarrera hartzen badute.
|
|
|
Hizkuntza gutxituen tropelaren buruan joateak, ordea, erantzukizun erantsia dakarkigu, euskararen normalizazio prozesuaren arrakasta ez baita garrantzitsua bakarrik euskal herritarrontzat, baizik eta baita munduan zehar beren hizkuntzen alde borrokan ari diren beste hizkuntza komunitateentzat ere. Hala jaso izan dugu Garabideren eskutik etorri ohi diren herri indigenetako ordezkariengandik eta Europako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko aktibista eta arduradunen ahotik. Brexitak hizkuntza gutxituen geroan izan zezakeen eraginari buruzko artikulu bat txiokatu nuen 2017ko apirilaren 12an, eta halaxe erantzun zidan Inma Muñoa adiskideak:
|
|
|
Ez hori bakarrik, estatuek, askotan,, makillaje? hutsa diren
|
hizkuntza
gutxituen aldeko agiriak sinatu eta neurriak hartu arren, ez dute benetako borondaterik hizkuntzen eta hizkuntza komunitateen desagerpena ekiditeko.
|
|
2021
|
|
|
Frantziako Konstituzio Kontseiluak hizkuntza gutxituen legea bere parte nagusienean hautsi du. Apirilean Legebiltzarreko parlamentarioen gehiengoaren sustenguarekin
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea, Paul Molac bretoi diputatuak eramana, onartua izan zen, besteak beste murgiltze edo imertsio sistema lehen aldikoz ikastetxe guzietan eskubidezkoa bilakaraziz. Gertakari historikoa, han eta hemen idatzia izan zen bezala, jende eta instituzio asko loriaturik utziz.
|
|
|
Baina bere baitarik beste artikuluak ere ikertu ditu, eta murgiltze sistema bereziki legearen puntu nagusiena, gure araberalegez kanpokoa dela erabaki du, frantsesa baitzaio Errepublikako hizkuntza bakarra. Akabo beraz eskualde askotako
|
hizkuntza
gutxituen aldekoen esperantzak! Euskaldun, gaskoi, korsikar, bretoi, alsaziar, okzitaniar, katalan, savoiar eta beste, zoazte antzara ferratzera!
|
|
|
Frantziako Konstituzio Kontseiluak aste honetan ematekoa du
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legearen kontra diputatu batzuek jarritako helegiteari buruzko ebazpena
|
|
|
Egun garrantzitsuak dira euskarazko irakaskuntzaren aldeko eragileentzat. Larunbat honetarako emanen du Frantziako Konstituzio Kontseiluak
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legeari dagokion ebazpena. Ondoko egunetan, lau mobilizaziotan parte hartzera deitu du Euskal Konfederazioak.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko elkarteek EAJ, EH Bildu, ERC, Junts, BNG, Compromis, CUP, En Comu Podem eta Mes per Mallorca taldeei eskatu diete legeak «zehapen araudi argia eta zehatza» izan dezala, eta berma dadila plataforma bakoitzaren katalogoan edukien %6 euskaraz, galizieraz eta katalanez egotea, «egoitza [Espainiako] estatutik kanpo dutenetan ere».
|
|
|
Konstituzio Kontseiluak murgiltze eredua Frantziako Konstituzioaren kontrakoa zela ebatzi zuen maiatzean:
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea atzera bota zuen partzialki, hainbat diputatuk ezarritako helegitearen ondotik. Erabakia «zerbitzu publikoa eskaintzen duen egitura orori» aplikatzen zitzaiola adierazi zuen orduan, eta hala, itunpeko eskoletan ere murgiltzea konstituzioaren kontrakotzat jo zuen.
|
|
|
Urriaren 5ean beteko dira ehun urte, zehazki, Londresen lehen PEN kluba sortu zutenetik, eta aitzakia horrekin kaleratu dute erakundearen ordutik aurrerako historia eta erronkak biltzen dituen 500 irudi eta 320 orriko formatu handiko liburua. Orriz orri, ziztuan doaz zentsura salaketak, elkartasun mezuak, urkatutako idazleak, presio ekintzak, murriztea lortutako zigorrak,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko bilkurak, eta, mende betez, planeta osoa gurutzatzen duen aldarrikapen eta gatazka kontakizun zabal horretan, bada Egunkaria ren itxieraren eta atxilotutakoen tortura salaketen kasuari buruzko orri bat ere, Donostian egindako manifestazioaren irudi ikusgarriarekin. 214 orria, hain zuzen ere.
|
|
|
Erakundeen hitzetan," ez dira inondik inora nahikoak" lege proiektuan jasotzen diren
|
hizkuntza
gutxituen aldeko urratsak. Iradoki dute legedi" justuago eta demokratiko" batek euskararen gisako hizkuntzei orain arte" ukatu zaizkien espazioak berreraikitzen eta berreskuratzen" lagundu behar duela.
|
|
|
Euskaltzaindiarentzat aurrerapausoa da Frantziako Asanblea Nazionalak onartu berri duen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea, baina uste du Frantziak zor historikoa duela hiztunen elkarte gutxituekin, luzaroan baztertuak izan baitira euskara, bretoiera, katalana, okzitaniera, korsikera eta bestelako hizkuntzak baliatzen dituzten herritarrak, Errepublikak berak aitortutako pertsona guztien eskubideen berdintasuna urratuz.
|
|
2022
|
|
|
Ekitaldi horretan zeuden
|
hizkuntza
gutituen aldeko lagunek irakasleak, Hezkunde Nazionaleko ikuskariak eta hezkuntza saileko arduradunak, Euskaltzaindiko ordezkaria, etab. denek zioten estimagarri dela beste eskualdeetakoen berri hartzea. Eta elkartasuna horrela sustatzen ahal baita.
|
|
|
Azaldu nahi denaren adibide on bat Xan Airek esplikatu zuen UEUk antolatutako
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko aktibazio soziala: egoera eta etorkizunerako gakoak ikastaroan.
|
|
|
Orduan zein da arazoa, ezin dela ekitaldi berean bi aldarrikapen egin? Zer uste duzu, euskarari beti eragozpenen bat paratzen diotenak, bestea gabe, presoen argazkirik gabe eta, lasterka abiatuko zirela gure
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko ekimena babestera. Ez naiz horren inozoa.
|
|
|
Iazko maiatzean Frantziako Konstituzio Kontseiluak murgiltze eredua Frantziako Konstituzioaren kontrakoa zela ebatzi zuen:
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea atzera bota zuen partzialki, hainbat diputatuk ezarritako helegitearen ondotik. Erabakia «zerbitzu publikoa eskaintzen duen egitura orori» aplikatzen zitzaiola adierazi zuen orduan, eta hala, itunpeko eskoletan ere murgiltzea konstituzioaren kontrakotzat jo zuen.
|
|
|
Ikusi gehiago: Ikus entzunezko Legean ezarritako kuotak «testimonialak» dira,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileen arabera
|
|
|
Ikus entzunezko Legean ezarritako kuotak «testimonialak» dira,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileen arabera
|
|
|
«Diputatu hautatua bazara,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko konstituzio aldaketa bat proposatzeko lan eginen duzu?». Pour que vivent nos langues kolektiboak (Gure hizkuntzak bizi daitezen) galdetegi bat bidali die Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeetara aurkezten diren hautagaiei.
|
|
|
Bretainiako Paul Molac diputatuak abiatu zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legearen bataila. Bere lurraldean irakaskuntza arloan egiten dena legez onartua izatea nahi zuen.
|
|
|
EH Baiko hautagaiek baiezkoan erantzun diete PQVNL kolektibokoen galderei,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileek dituzten eskaerekin bat egiten dutela erakustera emanez. Gauza bera egin du Iñaki Etxaniz NUPES Frantziako ezkerreko aliantzaren 4 hautesbarrutiko hautagaiak.
|
|
|
Gainerako hizkuntza gutxituen egoerei erreparatuta egin zuen ariketa hori Maialen Sobrinok. Garabide elkartean ibilitakoa da, eta munduko hainbat
|
hizkuntza
gutxituren aldeko egitasmoak gertukoak ditu. Hain justu, horietako zenbaiten berri eman zuen.
|
|
|
Eguneko bigarren hitzaldian, Gorka Julio ingeniari informatiko eta Talaios kooperatibako kideak argi utzi zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko aktibismoak, mugaz gaindikoa izate horretan, eremu digitala ere bereganatu beharra duela. Ziberaktibismoaz aritu zen, eta ohar egin aktibismo mota horrek baduela bere arriskua:
|
|
|
2021eko maiatzaren 21ean zentsuratu zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea Frantziako Konstituzio Kontseiluak, hilabete eta erdi Frantziako Asanblearen gehiengo batek babestu zuena edukiz hustuz. «Funtsezko» bi artikulu bertan behera utzi zituela azpimarratu dute txostengileek:
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza gutitueri buruz Frantziak erabiltzen duen politika zikoitza ikusirik, holako joko baten beha ginauden. Europar Batasunean sartzeko xedea duten herrieri
|
hizkuntza
gutituen aldeko Eurokarta baldintza bezala betetzea galdegiteko Frantzia lehenetarik baldin bada, berak izenpetu duen Eurokarta hori berresteko eta aplikatzeko presarik ez du batere. Besteentzat baitezpadako baldintza gisa finkatzen duena etxean gauzatzeko nahikari politikorik ez du.
|
|
|
Nazioarteko ordezkariak ere agertu dira Bilbora, hala nola Estatu espainoleko bertze
|
hizkuntza
gutituen aldeko eragile sozialen ordezkariak.
|
|
|
Ikerketa honen ibilbidea nazioarteak eta Europak
|
hizkuntza
gutxituen aldeko marko juridikoa garatzeko zein ekarpen egin dituzten aztertzen hasi da. Nazioartean zein Europan hizkuntza eskubideen inguruan aipagarrienak diren erreferentziak eta ikerketan aztertu direnak honakoak izan dira (taulan horietako bakoitzaren ezaugarririk adierazgarriena jaso da):
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko hautu kontzientea eta aktibazio soziala ezinbesteko elementuak izango dira hizkuntzen biziberritze prozesuetan. Konparazio batera, hilabete hauetan, hainbat albiste irakurri dugu Islandiako Gobernua islandieraren alde hartzen ari den neurrien inguruan, guztiz kezkatuta baitago, haurrek eta gazteek gero eta gehiago jotzen dutelako ingelesera.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko aldarriak aditu ziren Kongresuan. Bel Pozueta Nafarroaz aritu zen EH Bilduren hitzaldian, euskaraz eta gaztelaniaz:
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko eragileak batu egin dira babes juridikoa irmotzeko
|
|
|
Atzo, halaber, Euskal Herritik kanpoko babesa jaso zuen martxak: Espainiako Estatuko
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragile nagusien ordezkariek iragarri zuten beraiek ere Bilbon izango direla gaur. Kontseiluarekin batera, adierazpen bateratu bat aurkeztu zuten katalanek, galiziarrek eta asturiarrek.
|
|
|
Uste dut hortik abiatu behar dugula. Seguru aski, Europako hizkuntza gutxituen artean horrelako
|
hizkuntza
gutxituen aldeko biziberritzearen aldeko mugimendu sozial gutxi dago. Hemen egin dena ikaragarria izan da, baina mugatua ere bada.
|