|
2008
|
|
|
Gainera, 20 hizkuntza ofizial daude Batasunean, nahiz eta elkartea osatzen duten 27 estatuetan 60 hizkuntza hitz egiten diren. Are gehiago, hainbat dira Eskualde eta Hizkuntza Gutxituen Aldeko Europako Agiria berretsi ez duten estatuak, nahiz eta euren mugen barnean
|
hizkuntza
gutxitu asko dituzten.
|
|
|
Horretarako, Baionan talde bat biltzea erabaki zen. Ezin ziren hizkuntza eremu guztiak ekarri,
|
hizkuntza
gutxitu asko daudelako; baina geografikoki hurbilenak direnak gomitatuak izan ziren. Hala nola, Bretainiatik, Alsaziatik, Ipar Kataluniatik, Korsikatik, Okzitaniatik baietzak eskuratu ziren.
|
|
2009
|
|
|
Indar zentrifugoak desoreka hori gainditzen saiatzen dira, horrretarako zentro boteretsuen bideetatik aldendu eta euren bidegorri sare propioak eratuta. Haatik, dirua behar da horretarako, eta hor hasi ohi dira oztopoak
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat.
|
|
|
Indar zentrifugoak desoreka hori gainditzen saiatzen dira, horrretarako zentro boteretsuen bideetatik aldendu eta euren bidegorri sare propioak eratuta. Haatik, dirua behar da horretarako, eta hor hasi ohi dira oztopoak
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat.
|
|
2010
|
|
|
Gaur egun, euskarak eta Europako beste
|
hizkuntza
gutxitu askok beste erronka bat dute: ingelesaren hedapena.
|
|
|
Gaur egun, euskarak eta Europako beste
|
hizkuntza
gutxitu askok beste erronka bat dute: ingelesaren hedapena.
|
|
2011
|
|
|
ACNuren 2010eko iraileko buletinetik ateratakoa da ondoko adibidea: ondo dakigu hizkuntza ukipen egoera guztiak ezegonkorrak direla, nolabait diglosian bizi dira; zenbat eta gutxituagoa hizkuntza orduan eta desagertze arriskuari aurre egiteko zailtasun handiagoa.
|
hizkuntza
gutxitu asko (%90?) mehatxupean, eta desagertzen ari direla gauza ezaguna da. hainbat ikerlarik, (Comrie, Matthews & polinsky, 1996; Nettle & romaine, 2000; Crystal, 2000, hagège, 2000, wurm, 2001; Brezinger (ed.), 2007..) egoeraren gordintasuna zehazki erakutsi digute. uNeSCok beste alde batetik eta hainbat hizkuntzalariren artean" hizkuntzen bizitasun eta arriskuen markoa" er... Bertan aurreko markoaren arabera hizkuntza gutxituak bost irizpideren edo egoeren arabera sailkatzen dituzte arrisku txikiagotik desagerpenera.
|
|
|
Orain arte aipatutako hiru ezaugarriez gain, beste pare bat ere badakargu hona. Batez ere murgilketako irakasleen gelako diskurtsoari buruzkoak dira eta
|
hizkuntza
gutxitu asko eta asko halako programen bidez irakasten diren neurrian, uste dugu baliagarriak izan daitezkeela atal honetarako.
|
|
|
Aipatu ditugun hizkuntzaren irakaskuntzari dagozkion alderdi horietan guztietan aldaera estandarra izan ohi da irakaskuntza eta ikaskuntza edukia, alegia, ikasleek menderatu beharreko hizkuntza formak, egiturak eta erabilerak aldaera estandarrarenak izan ohi dira. Baina
|
hizkuntza
gutxitu asko eta askok ez dauka aldaera estandarrik, alegia, hezkuntza sistemaren bidez komunitatean hedatu beharreko aldaera komunik. Ondo gogoan izan behar da hizkuntza estandarraren kontzeptua Mendebaldeko gizarteetakoa dela, hizkuntza idatziarekin lotu izan dena, gainera (Martí et al., 2005).
|
|
|
Baina hala eta guztiz ere, ez dugu begien bistatik galdu behar
|
hizkuntza
gutxitu askok eta askok ez daukatela ez aldaera estandarrik ezta hizkuntzaren modalitate idatzirik ere. Ondorioz, nolabaiteko oztopo edo zailtasunak sor litezke eskolan hizkuntza gutxituaren irakaskuntza eta ikaskuntza bideratzeko, sarritan erabaki egin behar izaten baita eskolan zein dialekto irakatsi.
|
|
2012
|
|
|
Azken batean, horrek erakusten digu aztergai dugun eremuan aldagaiak eta faktore moderatzaileak asko eta askotarikoak izan daitezkeela kasu bakoitzean, eta kontuz ibili behar dela ondorio orokorrak ateratzeko garaian. Horregatik esan dugu lehenago, eta errepikatuko dugu hemen orain, ikerlan honetan hizkuntza gutxituen ikerketarako ekarpenen bat egiten eta
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat baliagarria izan daitekeen ikerketa ildo bat sortzen saiatuko garela, baina gero ikerketa honen emaitzak direla inondik inora zuzenean estrapolatu. Kasu bakoitzean egoki aztertu dituzte ikerlariek, gu hemen egiten ari garen bezala, aztergai duten hizkuntzaren egoera soziolinguistikoa, herritarren harekiko aktitudeak eta ikerketan aztertzen ari garen beste zenbait irizpide soziolinguistiko eta psikolinguistiko.
|
|
2019
|
|
|
— Jende falta:
|
hizkuntza
gutxitu askok arazoak dituzte Ikt hizkuntzateknologiak garatzeko behar den jendea biltzeko. Arazoak izan ditzakete:
|
|
|
Ez gara erraldoiak baina ez gara nimiñoak. Ez gaude osasuntsu baina ez gaude hiltzear, eta jasaten dugun gaixotasun larria sendatu ez badugu ere (gaixotasun kronikoaren sintoma guztiak ditu), arintze eta hobetze bidean jartzea lortu duten munduko hizkuntza komunitate gutxietakoa gara, eta gure berreskurapen prozesua erreferentzia, akuilu eta adibide iradokitzailea da munduko
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat.
|
|
|
Euskararen aldeko kontzientzia eta aktibismo sozial honek bihurtu gaitu mundu osoko
|
hizkuntza
gutxitu askoren erreferentzia. Gure esperientziak ezer erakusten badu, hain zuzen ere, horixe da:
|
|
2020
|
|
|
Gure herriak munduarekin partekatzeko zein esperientzia edo jardunbide bereizgarri dituen pentsatzen hasita ezinbestean dator burura euskararen biziberritze prozesua. (...) Hori dela eta, biziberritze bidean pila (tu) tzen dugun jakintza altxorra da munduko
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat, are gehiago hizkuntzen galera prozesua inoiz baino biziago den garai honetan. (Garabide Elkartea, 2020a).
|
|
|
Dena den, ekimen zibiletik sortu eta azpiegitura sarea oinarri duen hizkuntza biziberritze esperientzia moduan, ez du pareko gehiegirik. Hori dela eta, euskararen biziberritze bidean pila (tu) tzen dugun jakintza, altxorra da munduko
|
hizkuntza
gutxitu askorentzat, are gehiago hizkuntzen galera prozesua inoiz baino biziago den garai honetan. (Garabide 2020)
|
|
|
Ezin ziren eremu guztiak hunkitu,
|
hizkuntza
gutxitu asko daudelako, baina geografikoki hurbilenak direnak gomitatuak izan ziren.
|
|
2021
|
|
|
Jasandako kalteen adibideak baino ez dira, eta zerrenda hobeto osatu da. Bestalde, munduko
|
hizkuntza
gutxitu askori gertatu zaiena baino ez zaio gertatu euskarari: pandemiak zaurgarrienak ukitu ditu, baita hizkuntzak ere.
|
|
2022
|
|
|
Gainera, posible da, beste aldaketa pertsonal edo sozial batzuekin lotuta, bigarren hizkuntza horren erabilerara muda egitea erabakitzea. Subjektu hori gero eta ohikoagoa da, eta nolabaiteko adostasuna dago
|
hizkuntza
gutxitu askoren etorkizunean erabakigarria izango dela, hiztun tradizionalen presentzia gero eta txikiagoa baita (Amorrortu eta beste, 2019).
|
|
2023
|
|
|
Munduko hizkuntzen bidez, gainera, belaunaldiz belaunaldi, eskualdekako ingurunera moldatzeko jakinduria transmititu da. Gaur egun, ordea, hizkuntza gutxi batzuen nagusitasunak,
|
hizkuntza
gutxitu askoren galeraz gain, hizkuntza horietako askorekin lotutako jakinduriaren transmisioa desagertzeko arriskuan jarri du, eta, ondorioz, hainbat mundu ikuskera edo jakinduria ere galtzear daude (Garabide 2015).
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza gutxi batzuen nagusitasunak,
|
hizkuntza
gutxitu askoren galeraz gain, hizkuntza horietako askorekin lotutako jakinduriaren transmisioa desagertzeko arriskuan jarri du, eta, ondorioz, hainbat mundu ikuskera edo jakinduria ere galtzear daude.
|