|
2006
|
|
|
Laburbilduz, esan daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza bateko bi aldaeren ala bi hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da bi
|
hizkuntzen arteko
erabilera oso argiki berezia delarik. Adibidez, Frantsesa hizkuntza formal, ofizial eta prestigioduna den bitartean, euskara hizkuntza arrunta bezain gutxietsia lez ikusia da.
|
|
2008
|
|
|
Are gehiago Iparraldeko kasuan, non euskararen ezagutza desestrukturazio prozesu arinean sartua dagoen. Hamar urtetan (hau da, 1991tik 2001era) euskararen ezagutza %33tik %25era pasatu da, eta bitartean euskaldun horien
|
hizkuntz
erabilera oso baxua da eta jaisten ari da. 1993an Iparraldeko euskararen erabilera euskararen kale neurketen arabera %7 bazen, 2006ko neurketaren arabera %4, 6 zen.
|
|
2009
|
|
|
NBEren erakundearen arabera, ume gehienek euskara dakite, baina
|
hizkuntzaren
erabilera oso mugatuta dago, batik bat Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian.
|
|
2010
|
|
|
Kanpora begira, euskararen erabilerari buruzko diskurtsoak eta estrategiak egokitzeari ekin zioten. Gertukoekin, kontzientzia dutenekin, edo
|
hizkuntzaren
erabilera oso naturala dutenekin, erraza da lan egitea, ohartarazi du Uriartek. Baina urrunago daudenekin, euskararen presentzia handia izateak, asko esplizitatzeak, lana zailtzen duela ohartu ziren.
|
|
2011
|
|
|
Eta guk, hautesleok, benetan baloratzen al dugu hautagaien hizkuntza gaitasuna? Balioa ematen al diogu irizpide horri. Politikariek eragin nabarmena dute hizkuntzaren prestigiatze publikoan, beren jardueraren dimentsio publikoaren eta hedabideetan egunero egunero ateratzearen ondorioz, beren
|
hizkuntza
erabilera oso garrantzitsu bihurtzen da euskara ere «hizkuntza normala» dela gizartean zabaltzeko. Eta jendaurrean euskaraz aritzeko, noski, jakin egin behar da.Politikariek, gainera, agintera iristen direnean, beste funtzio garrantzitsu bat betetzen dute:
|
|
2012
|
|
|
Hori dela eta, oreka egoera horretan, agente elebidunek A eta B hitz egiten dute interakzioan. Estrategia mistoaren oreka sendoa da, egonkorra delako, baina ahula izan daiteke hizkuntzen aniztasunaren ikuspegitik, litekeena delako B
|
hizkuntzaren
erabilera oso txikia izatea. Ondoko paragrafoetan garatuko dugu argudio hori.
|
|
|
hizkuntzek elkar ukitzearen arabera —A nagusi da gizarteko eremu guztietan—; informazio inperfektuaren arabera; gizalege arauen arabera; eta eredutik kanpoko beste faktore batzuen arabera, hala nola gutxiengoaren hizkuntzaren erabilera formal eta informal eskasaren eta gutxi garatutako ahozko eta idatzizko diskurtso ereduen arabera. Horren guztiaren ondorioz, litekeena da
|
hizkuntzaren
erabilera oso txikia izatea.
|
|
2013
|
|
|
«Beti ibili behar genuen hitzen erabilerarekin oso kontuz, esan behar ez zena ez esateko beldurrez.
|
Hizkuntzaren
erabilera oso kontzientea zen, oso oso neurtua», esan du Cartmillek. «Oso ezberdina da terrorista edo paramilitarra esatea», gaineratu du.
|
|
2015
|
|
|
Euskal Herria aitzindaria da euskararen erabilera neurtzeko diseinatu zuen kale erabilera behatzeko tresnarengatik (Altuna eta Basurto, 2013).
|
Hizkuntzaren
erabilera oso ezaugarri garrantzitsua da hizkuntzaren diagnostikoa egiteko, eta zorionez, euskarak hori modu zehatz eta fidagarrian neurtzeko baliabidea du. Eskala batean txertatzeko, erabilera ehunekoen araberako irizpideak eta taldeak finkatu lirateke.
|
|
2016
|
|
|
%47, 5ek diote euskaraz mintzatzen direla nagusiki etxean eta %37, 3k erdaraz. Inkestetan emandako erantzunen eta benetako portaeren artean sarri askotan egon ohi den tartea aintzat hartuta, pentsa daiteke bi
|
hizkuntzen
erabilera oso parean ibiliko dela gaur egun udalerri euskaldunetako etxeetan". Ikus orobat Aldai, 2016:
|
|
2017
|
|
|
...ideen internetaren erabilera. zenbakia osatzeko hausnartu sarietara aurkezturiko bi lan argitartu dira monografiko honetan. lehenengoa da Eneko Oiartzabalek egindako" Hizkuntza erabilera neurtzeko ikuspegi berri bat" hondarribian eginiko euskararen erabilerari buruzko ikerketa kuantitatiboa. ikertzaileak neurtu nahi izan du zein den zehazki, hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa, ahozkoa zein idatzizkoa. horretarako, denbora banaketa mugatuaren arabera neurtu du erabilera, eta hainbat aldagairekin datuak gurutzatu (sexua, adina, lehen hizkuntza). horrela, lan zientifiko bati dagozkion urratsak jarraitu ditu (ikerketa objektua definitu, helburuak finkatu, marko teorikoa eraiki, hipotesiak egin, eta abar), finean emaitzak eta ondorioak ateratzeko. nola den e... Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak" lana argitaratu dugu. ikerketan, ikasle horien hizkuntza ohiturak, jarrerak eta euskararen gaineko diskurtsoak aztertu dituzte, erabileran duten eragina ezagutzeko. ikerketa lehendik antzemandako irudikapen batetik abiatu zuten, alegia, ideia zabalduta zegoen ikasleek ezagutza maila ona izan arren, erabilera murritza zutela. beraz, ikerketarako metodologia kuantitatiboa eta kualitatiboa uztartuz, kale neurketaren metodoa erabiliz, galdetegi soziodemografikoa eta eztabaida saioa eginez bildu dituzte ikerketa datuak, aurreideia hori kontrastean jartzeko. horrela, datu errealak biltzeaz gain, ikasleen ohituretan sakontzeko aukera izan dute, eta baita ikasleen identitatea zein den ulertzeko ere. azkenik, identifikatu ahal izan dituzte ezagutzaren eta erabileraren arteko tartean eragina duten hainbat faktore ere. irakurlearen esku geratzen dira artikulu guztiak, beraz, interesgarriak izango direlakoan.•
|
|
|
• Hitz gakoak:
|
hizkuntza
erabilera osoa, denbora esparruak, jardun motak, metodologia berria.
|
|
|
Helburu nagusia hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa, hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea. era berean, helburu nagusi hori beste helburu zehatzagotan banatzen da:
|
|
|
4 MARKO TEORIKOA euskararen erabilerari buruzko neurketa nagusien ezaugarriak aztertu eta ikerlan honen helburuak definitu ondoren, ordua da, ikerketa horietatik jasotako informazio eta irakaspenak kontuan hartuta, ikerlan honen helburuak lortzeko baliagarri izango den marko teorikoa definitzeko. horretarako, ezer baino lehen, helburu nagusia ekarriko dut gogora: " hondarribiko 16 urtetik gorako euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa, hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea". bertan, batetik, ikerketa objektua zehazten da," hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunak"; eta, bestetik, aztergaiari buruzko bi hitz gako daude, ikerketaren ardatz direnak: hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa. ikerketa objektuari dagokionez, hondarribian bizi diren eta euskaraz dakiten pertsonak izango dira aztertuko ditugunak; ez du zentzurik emaitza jakina daeuskaraz ez dakitenen euskararen erabilera aztertzea, erabiltzeko ezagutza izatea ezinbestekoa baita. era berean, arrazoi operatiboak direla-eta (aurrerago aipatuko den Denbora Aurrekontuen Inkestan hala egiten delako, besteak beste), 16 urte edo gehiagokoak soilik hartuko dira kontuan. laburbilduz, 16 urtetik beherakoak eta euskaraz ez dakitenak ikerketa honetatik kanpo geratuko dira. eta aztergai diren hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa hitz gakoei dagokienez, joan nadin banan bana:
|
|
|
" hondarribiko 16 urtetik gorako euskaldunen hizkuntza erabilera osoa, hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea". bertan, batetik, ikerketa objektua zehazten da," hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunak"; eta, bestetik, aztergaiari buruzko bi hitz gako daude, ikerketaren ardatz direnak:
|
hizkuntza
erabilera osoa eta zenbatekoa. ikerketa objektuari dagokionez, hondarribian bizi diren eta euskaraz dakiten pertsonak izango dira aztertuko ditugunak; ez du zentzurik emaitza jakina daeuskaraz ez dakitenen euskararen erabilera aztertzea, erabiltzeko ezagutza izatea ezinbestekoa baita. era berean, arrazoi operatiboak direla-eta (aurrerago aipatuko den Denbora Aurrekontuen Inkestan hala egiten dela... lehenik eta behin, zeri deitzen diogu hizkuntza erabilera osoa?
|
|
|
" hondarribiko 16 urtetik gorako euskaldunen hizkuntza erabilera osoa, hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea". bertan, batetik, ikerketa objektua zehazten da," hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunak"; eta, bestetik, aztergaiari buruzko bi hitz gako daude, ikerketaren ardatz direnak: ...z ez dakitenen euskararen erabilera aztertzea, erabiltzeko ezagutza izatea ezinbestekoa baita. era berean, arrazoi operatiboak direla-eta (aurrerago aipatuko den Denbora Aurrekontuen Inkestan hala egiten delako, besteak beste), 16 urte edo gehiagokoak soilik hartuko dira kontuan. laburbilduz, 16 urtetik beherakoak eta euskaraz ez dakitenak ikerketa honetatik kanpo geratuko dira. eta aztergai diren
|
hizkuntza
erabilera osoa eta zenbatekoa hitz gakoei dagokienez, joan nadin banan bana: lehenik eta behin, zeri deitzen diogu hizkuntza erabilera osoa?
|
|
|
hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa. ikerketa objektuari dagokionez, hondarribian bizi diren eta euskaraz dakiten pertsonak izango dira aztertuko ditugunak; ez du zentzurik emaitza jakina daeuskaraz ez dakitenen euskararen erabilera aztertzea, erabiltzeko ezagutza izatea ezinbestekoa baita. era berean, arrazoi operatiboak direla-eta (aurrerago aipatuko den Denbora Aurrekontuen Inkestan hala egiten delako, besteak beste), 16 urte edo gehiagokoak soilik hartuko dira kontuan. laburbilduz, 16 urtetik beherakoak eta euskaraz ez dakitenak ikerketa honetatik kanpo geratuko dira. eta aztergai diren hizkuntza erabilera osoa eta zenbatekoa hitz gakoei dagokienez, joan nadin banan bana: lehenik eta behin, zeri deitzen diogu
|
hizkuntza
erabilera osoa, edo, hasteko, zeri deitzen diogu hizkuntza erabilera?
|
|
|
Ondotxoz datu gutxiago daukagu, horregatik, irakurrizko eta idatzizko jardunaren zabaleraz eta sakonaz.". (Zalbide, 2016 22 or.) hortaz, inkesta Soziolinguistikoaren zehaztasun falta saihestu eta informazio hutsune hori betetzeko asmoz, ikerketa honen marko teorikoak hizkuntza erabileraren definizio osoa Soziolinguistika hiztegiak dakarrena, alegiaizango du oinarri; hortik, helburuetan
|
hizkuntza
erabilera osoa zehaztapena egin izana, argi gera dadin jardun mota guztiak hartuko direla aintzat: hitz egitea, entzutea, idaztea eta irakurtzea. horrela, informazio aberatsagoa eta zehatzagoa lortu ahal izango da, baita oso baliagarria ere. baina ez hori bakarrik, horretaz gain, erabileraren ikuspegi jakin baten alde egiten da, jardun mota hartzaileei entzuteari eta irakurtzeariekoizleei adinako garrantzia aitortzen diena, hain zuzen ere, eta hori ere garrantzitsua da. izan ere, batetik, jardunmoten artean lotura bat badago, nahiz eta informazio faltagatik ez jakin oso ondo zenbaterainokoa zenbatetan ez da gertatzen txiste, film edota istorio bat jaso den hizkuntzak gero horiek kontatzeko hizkuntza baldintzatzea?; eta, bestetik, Joxe Manuel odriozolaren hitzetan:
|
|
|
Hiznet, 13 or. eta orain ekar dezadan ikerlan honen helburu nagusia gogora: " hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa, Hipotesi zehatza: Hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen heren bat(% 33) edo gutxiago aritzen da euskaraz egunean zehar denbora erdiz edo gehiagoz.
|
|
|
9.1
|
Hizkuntza
erabilera osoa
|
|
|
9 taula. Hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa(%).
|
|
|
2 Grafikoa. Hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen
|
hizkuntza
erabilera osoa(%). ikus daitekeenez, lagin osoa 171 kasutakoa da (n= inkesta kopurua), eta horiek egunean zehar, batez beste, denboraren %45, 6 aritzen dira euskaraz; eta gainerakoa, %54, 4, erdaraz. bestela esanda, hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunak denboraren erdia baino gutxiago aritzen dira euskaraz.
|
|
2022
|
|
|
Jokamolde horren oinarriak mota desberdinetakoak izan daitezke.
|
Hizkuntzaren
erabilera oso mekanismo konplexua da, eta euskara ez erabiltzearen zergatiak ere askotarikoak dira.
|