|
2000
|
|
|
Betoz berehitzak: . Ondoko lerroetan agertuko dan bezela,
|
hizkuntzak
ematen baitu ereherritasun giroa, herritar kontzientzia, ahaidetasun ustea, herrikidetasuna, edoaberkide anaitasunik iraunkorrena. Vendryes, ek ongi dio:
|
|
|
Gauzak aldatu egin dira, eta erro errotik aldatu ere, Txillardegik ongi dioskun legez: . Mende anitz igaro dugu
|
hizkuntzak
ematen duenherrikidetasun horri helduta. Aurrerakoan ez da aski izango.
|
|
|
hizkuntza idatziaren garrantzia izugarria da; irakurketaren hedapenak kultur komunitateko esparrua sortzen du eta kultur identitatea Estatunazioaren zutabe nagusienetarikoa dugu. Gogoratu, bestalde, Hobsbawn ek
|
hizkuntzari
ematen dion garrantzia, berak aipatzen duen ingeniaritza sozialaren barruan: erabilpena garrantzitsua bada ere, maila sinbolikoak izugarrizko pisua du.
|
|
2001
|
|
|
Eta bestetik kuota lege baten alde borrokatzen hasi behar dugu. Alegia, komunikabideak ehuneko hainbesteko bat bertako
|
hizkuntzan
ematera behartzea. Estatu frantsesean eta Alemanian %40ko kuota dute, eta Katalunian %25 Guk, berriz, hizkuntza minorizatua izanik, %0ko kuota dugu.
|
|
|
Gure eskoletako ohiko jarduera, hain zuzen ere, saio komunikatiboak egiteada (eskolak xede
|
hizkuntzaz
ematen dira, eta partaideen arteko elkarreragina izatenda zeregin nagusia). Jarduera mota hori arrakastatsu suerta dakigun, maila bakoitzeko ikasleen jakintzek, gaitasunek eta jarrerek parametro jakin batzuen arteanegon dute ezinbestez, elkarri trabarik sortu gabe funtzionatzea ahalbidetukoduten parametroen artean.
|
|
|
Ez dugu berehalakoan ikusiko, izpiritu gaietan  saiatzen diren euskaldunek maiz alde egiten baitute guregandik âez ote ditugu behin baino gehiagotan gerok uxatu? â, baina ez dugu irudimena estuegi lotu beharrik. Zein
|
hizkuntzatan
emango luke berria. Euskaraz ematea, ez ote litzateke mutua hartzea oihulari?
|
|
|
Euskal herrian publikatzen diren liburu guztien %95 ingu ru euskara batuan argitaratzen omen dira. Gure
|
hizkuntzaz
ematen den irakaskuntza testuak, azken hamarurteotan, praktikan %100ean hizkuntza estandarrean eskaintzen dira, eredu horretan gure gazte guzti guztiak alfabetatuak izanez. Euskaltegietan ari diren ia pertsona nagusi guzti guztiek euskara batua ikasten dihardute.
|
|
|
Ama hizkuntzarekin berdintzen dute batzuek berenezko hizkuntza, eta horrela kontzeptu horrek ez du justifikatzen hizkuntzaren lurralde politikarik: ama
|
hizkuntzak
ematen duen eskubidea du hizkuntza propioak, ez gehiago, ez besterik. Honekin lotuta, beste batzuek gaztelania eta bertako hizkuntza hartzen dituzte maila berean berenezko hizkuntza gisa.
|
|
2002
|
|
|
Gizarte batek legitimitatea behar duenean literatura «erosi» egiten du. Gurean ez du zertan erosi,
|
hizkuntzak
ematen dio legitimitatea. Guk erdaraz esan dezakegu «euskaldunak gara eta hizkuntza berezi bat hitz egiten dugu».
|
|
|
utz ditzagun dauden egoerak dauden moduan eta gutxienez jar dezagun aldaketarako ahalegina hastear direnekin. Herri elebidun batean bagaude, horri aurre egin behar zaio eta bietan funtzionatu behar da, zerbitzuak ere bi
|
hizkuntzatan
emanez. Eta hori, kasurik gehienetan, ez da ematen, nahiz eta tartean dauden eragile guztiak euskaldunak izan.
|
|
|
Euskaraz diharduten irakasleek, oro har, erdaraz dihardutenak baino lan baldintza eskasagoetan ari dira lanean: behin behineko kontratuak ugaltzen ari dira; asignatura edo irakasgai ezberdin gehiago eman behar izaten dituzte; frankotan, gainera, irakasgai desberdin gehiago izateaz gain, bi
|
hizkuntzatan
eman behar izaten dituzte; halaber, euskarazko testuliburu eta material falta handiagoa izaten dute.
|
|
|
Lehenengo emanaldiak Arrateko Santutegiko atzealdetik egin ziren, eta Uhin Ertainean jasotzen ziren. Garrantzi handia izan zuten programazioan erlijioak eta kristau ikasbideak; euskaraz emititzeko aitzakia eta arrazoia; berriz, kristau ikasbidea baserritarrei helarazteko baserritarrek erabilitako
|
hizkuntzan
ematea komeni zela.
|
|
2003
|
|
|
Kataluniaz dihardu hori dioenean, eta anekdota batekin ilustratzen du formulazioa: " halako batean, dio?, emakume batek produktu bat hartzen du hipermerkatuko apalategitik, kutxara doa ordaintzera eta, han, kutxazainari errieta egiten dio esanez ze nahasketa den etiketak bi
|
hizkuntzetara
emanak izatea: –etiketak gaztelaniaz eta katalanez, ze gogoa gauzak zailtzeko!?; ordain kutxako langileak erantzuten dio ezen ezetz, ez daudela gaztelaniaz eta katalanez, ezpada gaztelaniaz eta portugesez; orduan, erosleak dio:
|
|
|
ez daki bere aurkikuntza jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen.
|
|
2004
|
|
|
Oso zaila da halere Saame bat zer den definitzea, nor den saame eta nor ez esatea. Aita edo ama, aitona edo amona, bietako bat izatea nahikoa da batzuentzat, besteentzat ordea
|
hizkuntzak
ematen dio izenari izana.
|
|
|
276 Paula Kasares: . Agerikoa da, Euskal Herrian, bertako
|
hizkuntzari
emandako estatus juridikoak ez duela herritarren hizkuntza eskubideen bermea berarekin ekarri, euskarari, osoki nahiz zati batean soilik, gaztelaniaren bezainbesteko ofizialtasuna aitortu ziotenetik 20 urte joan badira ere, eta 16 Nafarroan?.
|
|
|
Uste dut, kritikoki bada ere, Sabino Arana eta haren ondokoen idazkiak (berrogei eleberri) gazteek ezagutu behar lituzkela, desagertzera doan gizarte baten ispilu direlako. Zorionez berriz jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen zaizkigu, klasikoetan agertu ez zirenak, honela gazteek jakingo dute kaletar erdaldundu intelektual batzuk edo sindikalistak bazter utzita zer zen, euskaldunen Euskal Herri gehiena kontserbadore zelarik, pentsamoldea eta oraindikan gehien bat baserritar zen gizarte baten egoera. Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu.
|
|
|
Ondoko lerroetan agertuko dan bezela,
|
hizkuntzak
ematen baitu ere herritasun giroa, herritar kontzientzia, ahaidetasun ustea, herrikide tasuna, edo aberkide anaitasunik iraunkorrena. Vendryes’ek ongi dio:
|
|
|
Azaldutako eran eta neurrian, beraz,
|
hizkuntzak
ematen du pentsakera berezitasun hori. Baiñan era berean ere hizkuntzak ematen du aberkide sentikera:
|
|
|
Azaldutako eran eta neurrian, beraz, hizkuntzak ematen du pentsakera berezitasun hori. Baiñan era berean ere
|
hizkuntzak
ematen du aberkide sentikera: nik" herrikide tasun" deitu dudana.
|
|
|
ERRESUMAREN LEHENENGO INSTITUZIOA GAUR HIZKUNTZA DA. Gaur beraz
|
hizkuntzak
ematen duen herrikidetasuna oiñarri bat izan diteke, baiña erresuma behar da ere. Mende anitz igaro dugu hizkuntzak ematen duen herrikidetasun horri helduta.
|
|
|
Gaur beraz hizkuntzak ematen duen herrikidetasuna oiñarri bat izan diteke, baiña erresuma behar da ere. Mende anitz igaro dugu
|
hizkuntzak
ematen duen herrikidetasun horri helduta. Aurrerakoan ez da aski izango.
|
|
|
Eskolak mundua disekzionatu egiten du eta ikasgaiakso rtzen ditu. Horrela, matematikak ez du zerikusirik giza zientziekin, eta giza zientzietan erakusten dena
|
hizkuntzan
ematen denetik guztiz aparte dago. Badirudi egungo eskolan jarduera batek bere duintasuna lortzeko ikasgai bihurtu behar dela.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, bostehun edo hirurehun urte atzera egin, eta hemen ez dago jaki nazionalik.
|
Hizkuntzak
ematen digu horren arrastoa: zein berdurak du euskal izena?
|
|
|
Kontsumitzaile eta erabiltzaileek betetzeko egiten diren inprimaki edo eredu ofizialak bi
|
hizkuntzatan
emango dira.
|
|
|
Zehazki kontsumitzaileei zuzendutako jakinarazpenak bi
|
hizkuntzatan
eman dira, eta baita fakturak, aurrekontuak eta antzeko agiriak ere, kontsumitzaile eta erabiltzaileak berak bi hizkuntza ofizialetako bat bakarrik erabiltzea aukeratu ezean.
|
|
|
Lege horren oinarriak ondokoak dira: hizkuntza ofizialkidetarik edozeinetan (gaztelaniaz zein katalanez) aurkeztutako agiriak erregistra daitezke; erregistroko idazkuna eragin duen agiria zein hizkuntzatan izan, eta hizkuntza ofizial hori erabil daiteke idazkuna egiteko; eskatzaileak aukeratutako
|
hizkuntzan
emango dira ziurtagiriak; herritarra hartzeko, edozein hizkuntza erabil daiteke, baina bi hizkuntza ofizialetako inprimakiak egongo dira eta euren arteko itzulpen lanak arinduko dira.
|
|
|
hitz egiten eta entzuten dutenen arteko elkartzea" ez da inolaz ere puntu zatiezin batean gertatzen deneko errepresentazio formen topaketa bat, baizik eta pentsamendu esferen arteko topaketa bat" 98 Erabilitako hitza ez da inoiz guztiz neutrala edo arras objektiboa, ez emailearentzat ez hartzailearentzat, ze bakoitzak beti atxikitzen dio haren esanahiari bere esperientziarekin loturiko ezaugarriren bat. " Ulertze oro, beti eta aldi berean, ez ulertze bat da; ideien eta sentimenduen bat egite oro, aldi berean, desadostasun bat da" 99 Hizkuntza, azken finean, ez du hitz egiten duenak bakarrik zehazten edo finkatzen baizik eta baita entzuten duenak ere, eta honengatik aitortzen dio Humboldtek hainbesteko garrantzia elkarrizketari, alegia, beti eta bakarrik
|
hizkuntzari esker
ematen den elkarrizketari. Azken hau beharrezkoa da, batetik," pentsamenduen ekoizpen ekintzarako" 100, ze elkarrekin hitz eginez ikasten du batek gogoeta egiten:
|
|
|
" Horrela, bada, hizkuntza bakoitzean aurkitzen da jatorrizko singularitate eta eragiteko era bat" 106 Lehen gizatiarra denaren eta linguistikoa denaren arteko aldiberekotasun genetikoaz hitz egiten genuen bezala, orain nazioa hizkuntza baino lehen edota hizkuntza nazioa baino lehen ez dela existitzen aitortu beharrean gaude. " Nazioen arabera ematen den giza-generoaren banaketa,
|
hizkuntzen arabera
ematen den banaketa baino ez da" 107, eta, honen ondorioz, nazio bat" hizkuntza jakin batengatik ezaugarritutako eta osotasun idealarekiko indibidualizatutako gizadiaren forma espirituala" 108 dela esan dezakegu. C. Menzek honela laburbiltzen du gure autoreak gai honi buruz duen iritzia:
|
|
|
• XII. mendean, Lingua Navarrorum titulua Nafarroako Errege Antso Jakintsuak zein
|
hizkuntzari
eman zion?
|
|
2006
|
|
|
Oaxakan bertan, Boca del Monten, ayuuk, zapoteko, mixteko, txinanteko, hueve eta zokeak bildu ziren. Mezu asko beren
|
hizkuntzetan
eman zituzten. Gero, Marcosek agindu zien talde bakoitzak dauzkan preso politikoak, guztiak, denenak direla.
|
|
|
Baikor agertzen zaigu Adela Cortina, bai horixe. Dena delakoarekin, Habermas ek bizitzaren munduan berezko arrazionaltasuna aurkitu du, eta aurkikuntza hori ezinezkoa izango zatekeen, baldin filosofiak azken urteetan
|
hizkuntzari
eman dion garrantzia gertatu izan ez balitz. Habermas i eta Apel i jarraiki, gizakion arteko ulermena eta akordioa lortzea helburu duen hizkuntzaren erabilera, hizkuntza erabiltzeko jatorrizko modua da:
|
|
|
arraza ezberdinak, hizkuntza ezberdinak. Berriz ere geografiak sortzen du hizkuntza;
|
hizkuntzak
ematen dio arima parajeari; are, hizkuntzak berak dira, egiten dituztenak arrazak ere: " esta tierra hizo, con el latín, unos lenguajes, unos romances.
|
|
|
" Aferatxoa" konpondu ondoren, auskalo. Akaso hizkuntzaren normalizazioaren eremutik hizkuntzaren sormenaren eremura pasatuko dira, agian normalizatutako
|
hizkuntzak
ematen dituen aukera eta abantaila guztiak baliatu, eta hizkuntzaren barne garapenean murgildu eta bertan gozatu dute. Batek daki.
|
|
|
Nazioarteko itunak, estatu mailako legeak, dekretuak, ordenantzak, epaiak, helegiteak, jurisprudentzia..., guztiak ere, lege xedapenak oro, ezagutzen eta menderatzen ditu Zuzenbide Kapitainak. Pazientzia agortezina lagun, legeek, dekretuek, jurisprudentziak eta zuzenbideak euskarari eta oro har
|
hizkuntzei
ematen dizkieten aukera, baliabide eta zirrikitu guztiak ezagutzen ditu. Epailerik zurrunena eta bihozgabeena ere euskararen aldera lerratzeko eta konbentzitzeko gai duzu.
|
|
|
Goiko taulan, harrera hizkuntza eta jatorrizko
|
hizkuntzari
ematen zaien jokoa kontuan hartuz eta bi hizkuntzetan eskaintzen zaizkien laguntzak begiratuz, ikasle etorkinak eskolatzeko era ezberdinak erakusten dira. Hala eta guztiz ere, ohikoa da integrazio hitza bera egoera ezberdinen aurrean erabiltzea:
|
|
2007
|
|
|
" Gure seme alabek gure hizkuntza ikastea oso garrantzitsua da, honek biziraungo duela ziurtatu behar baitugu", iritzi dio Kirsten A. G. Buyo Kautokeinoko irakasleak. Aipatu estatuetan hainbat eskola daude hezkuntza sami
|
hizkuntzan
ematen dutenak eta estatistikek erakusten dutenez, urtez urte gero eta ume gehiagok ematen dute izena eskola hauetan. Hala ere, kalitate oneko hezkuntza eskaini ahal izateko, beren hizkuntzan material gehiago behar dutela dio irakasle honek.
|
|
|
Administrazioa ez da kontratazio agentzia bat, bere helburua zerbitzu publikoa ahalik eta eraginkortasun handienarekin eskaintzea da. Administrazioak euskara lehentasunetan jartzen duenean, zerbitzu hori herritarrari honek nahi duen
|
hizkuntzan
eman diezaiokeelako da. Euskararen Legeari dagokionez, aldatu egin behar da noski.
|
|
|
Leku izenak dira euskaraz ditugun lekukotasunik zaharren eta seguruenak. Euskal toponimia bakana denean ez da esanguratsua, baina maiztasun handikoa eta jarraikoa denean lurralde baten, horrek esan nahi du hango biztanleek euskara egiten zutela; euren
|
hizkuntzan
eman zizkietela izenak etxe, landa, soro, zubi, baso eta enparaduei. Euskal toki izenak bakandu edo mehazten diren lekuan, horrek esan nahi du hizkuntza ere ahul dagoela aldi horretan.
|
|
|
atal honetan hurrengo alderdiak aztertu dira: aireportua pertsona ezindu eta itsuentzat egokitua dagoen, norabideen eta ordutegien adierazleak, terminal bakoitzean orientatzeko erraztasuna nolakoa den (planoak, panelak, ikus entzunezko informazioa, etc.), irteera eta helduerak adierazten duten pantailak behar adina diren, megafoniazko sistema zuzen funtzionatzen duen eta informazioa zein
|
hizkuntzatan
ematen den, AENA ko pertsonalak erabiltzaileari ematen dion informazioaren kalitatea, atsegintasuna eta artapena, iradokizunetarako kutxa eta erreklamazio orriak badauden (eta eragozpenik jartzeke ematen dituzten) eta erabiltzaileen eskubideei buruzko informazio orritxoak eskura badauden.
|
|
|
Edonola ere, horien artean nahitaez aipatu behar dira gerra zibila pil pilean zegoela Eusko Jaurlaritza sortu berriak egindako Euskadiko lehenengo Autonomia estatutuaren itzulpena, eta horren aurretik, 1931n, Sociedad de Estudios Vascos/ Eusko Ikaskuntzak modu elebidunean idatzitako estatutuaren aurreproiektuetako bat. Demokrazia berrezarri ondoren, 1978ko Konstituzioa eta 1979ko Euskadiko Autonomia estatutua bi
|
hizkuntzetan
eman dira. Modu horretara, euskararen eta gaztelaniaren ofizialkidetasuna aitortu da, hori baitagokio sistema politiko demokratiko bati.
|
|
|
Hitzokin laburtzen du gure filosofariak bere kezkarik nagusiena, bere Egunkari pertsonalean 1915eko urtarrilaren 22an jadanik izkiriatu zuenez. Gogamena hizkuntzan gauzatzen da, besteak beste; eta gogoetak
|
hizkuntzaren bidez
ematen dira aditzera, hots perpausen bitartez adierazten dira.
|
|
|
hizkuntza bakoitzaren mundu ikuskera (Weltbild dio berak: mundu irudia) hartzerik ba al daukagu munduaren interpretaziotzat (Deutung) eta munduaren ulerkuntza, adieratzat (Auffassung)? 1363 Ez da auzikatzen, hizkuntza bakoitzak baduela munduaren «eraketa semantiko» propio bat; eta eraketa semantiko horri bidezki iritzi ahal dakiokeela «mundu irudi» (mundu ikuskera) 1364, zeren eta mundua gizakiari eman lehenik
|
hizkuntzan
ematen baitzaio zerbait eratu legez1365 Coseriu goresle gartsua da Humboldt-ena eta haren hizkuntzaren mundu ikuskerarena («1822 urtea irauliarena bezala ikus daiteke hizkuntzalaritzan eta erabat hizkuntzaren teorian») 1366, baina ez gutxiago gartsua kritikoa Sapir Whorf-en Hipotesi «zeharo onartezinarena»1367 Irakurleak eragotz lezake, Coseriu ren Whorf-en irakurkera tamalez behiala ohiko ir... Guri, ordea, Coseriu ren testua argudiaketa gisa interesatuko zaigu, ez Sapir edo Whorf-en interpretazio
|
|
|
Izan ere, interpretazioak, adierak, distantzia bat aurresuposatzen du objektu interpretatuarekiko. Munduaren distantziarik hizkuntzarekiko ez dago, mundua mundu gisa lehenik
|
hizkuntzan
ematen baita eta hizkuntzak artekogabeki, zuzen zuzenki mundua errepresentatzen baitu. Hortaz, hizkuntza batek munduaren interpretazio edo munduaren ulerkuntza gisa, bietan bat esan luke:
|
|
|
Azken oharra, dena dela:
|
hizkuntzak
ematen duen pentsakera hori ez dela, noski, ez burjesa, ez langilea, eta ez deus horrelakorik(...). Behin eta berriz liburu honetan agertzen den bezala, pentsakera hau ez da politikaren mailakoa, logikaren mailakoa baizik; askoz ere sakonagoa, beraz.
|
|
|
Ukatu ere, Pinker ek ez du hizkuntzaren influentzia pentsamenduan guztiz ukatzen, bera beste interes batzuen mailan mugitzen bada ere. «La lengua es un medio del que no se pueden separar la poesía, la literatura y la música de una cultura»1559
|
Hizkuntzak
ematen dizkio poesia eta musika gizajendeari, kulturari: hizkuntzak pentsamenduari kolorea ematen diola esaten zuten Humboldt eta Whorf-ek.
|
|
|
Arrazoimen geometrikoarekin identifikaturiko gizaki/ subjektu/ izpiritu metafisiko hori atzera desmuntatuz, Heidegger-ek berriro gizon emakumea «hizkuntza daukan esentzia» legez definitzen ditu. Gizonemakumeen pentsatzea eta jokatzea, bere izate osoa,
|
hizkuntzan
ematen da859.
|
|
|
Arrazoimen burujabe horrekiko, hizkuntzaren egitekoa haren pentsamenduari izaera finko eta kanporako espresio ematea da. Egiteko anbiguoa, zeren eta, alde batetik laguntza substantziala baita pentsamenduarentzat (eta Descartes-ek
|
hizkuntza
emango du gizakiaren ezaugarri bereizgarritzat animalia eta makinetatik); beste aldetik, baina, traba gaitza ei da zientziarentzat, hitzen zehazgabetasunak ideiak nahasarazten dituelako. Aldi honetan arrazoimen filosofikoa batez ere hizkuntzaren kritikoa izan da, «ideia garbi»en alde:
|
|
|
Halaber, norabidearen eta ordutegien adierazleak, terminal bakoitzean orientatzeko erraztasuna (planoak, panelak, ikus entzunezko informazioa, etab.) daudela ikusi da. ), irteerak eta iritsierak adierazteko behar adina pantaila egotea, megafonia sistemak behar bezala funtzionatzen duela eta informazioa zein
|
hizkuntzatan
ematen den. Eta egiaztatu da AENAko jendeari arreta emateko langileek erabiltzaileari ematen dioten informazioaren adeitasuna, arreta eta kalitatea, iradokizun postontzia, erreklamazio orriak (eta eragozpenik gabe ematen badituzte) eta erabiltzaileen eskubideei buruzko informazio liburuxkak daudela.
|
|
|
bezeroei emandako informazio kopurua eta barietatea aztertu da: kartelak, seinaleak, harrera ordutegia, informazioa zein
|
hizkuntzatan
ematen den, instalazioetan orientazio mapak edo planoak, iradokizun postontzia, erreklamazio orriak eta megafonia zerbitzua. (2).
|
|
|
• Ikasten den
|
hizkuntzari
ematen zaion garrantzia (ikastetxearen filosofia, irakaslea, gurasoa, ikaslea eta erreferentzialak diren pertsonak ikastetxeari lotuak).
|
|
|
Nola irakurtzen dira euskal liburuak? Eta irakurtzean, eduki literarioari ala
|
hizkuntzari
ematen zaio garrantzia handiagoa. Hizkuntzari eta literaturari, biei?
|
|
|
" Hizkuntzek, egiaz, nazioak banatzen dituzte[...]. Nazioen arabera ematen den giza generoaren banaketa,
|
hizkuntzen arabera
ematen den banaketa baino ez da" 202 Azpimarratu behar da, horrekin batera," nazioa" Humboldtentzat kontzeptu linguistiko kulturala dela —ez juridiko politikoa—, eta horrek, euskal kasuan, Espainiako eta Frantziako Estatuen arteko muga gainditzen duela. Horregatik hitz egiten digu" kasualitatez bakarrik elkarrengandik banandutako euskal nazioaren bi zatiez", bai eta ohartarazten ere" euskaldun guztiak —nagusi ezberdinen araberako euren banaketaz gain— bat datozela hainbat gauzatan" 203 Horien artean garrantzitsuena hizkuntza da eta, finean, horrek ematen dio bide euskal nazioaz hitz egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntza gizakiaren bizitza osoa hartzen duen errealitatea izaki, fronte askotan borroka egin beharra gertatzen zaio hizkuntza eskubideak babestu eta hizkuntza normalizatu nahi duenari; eta kontsumismoan erabat murgildurik bizi garenontzat, gero eta garrantzi handiagoa hartuz joan den esparrua da kontsumitzaileak bere egunero jardunean sustatu eta garatzen duen hori. Beraz, arlo horretan
|
hizkuntzari
ematen zaion lekuak zein deslekuak nabarmen markatzen du herritarraren hizkuntzarekiko (edo hizkuntzekiko) jarrera, praxia, balioespena eta abar. Estatu multinazional batean bizi izateak eta pixkanaka batzen ari den Europan kokaturik egoteak nabarmen jabearazi gaitu errealitate horretaz, baita estatuek, autonomiek eta enpresek kontsumitzaileen hizkuntza eskubideen aurrean hartzen dituzten erabakien koherentzia faltaz eta horiek bermatzeko legeriek dituzten zulo nabariez ere.
|
|
|
Adibidez, taldearen hizkuntza paisaia linguistikoan ikus daitekeenean, hizkuntzagutxiengoek era positiboagoan ikusi ohi izaten dute beren talde bizindarra (Landry eta Bourhis, 1997). Komunitateko kideek erakunde pribatuen portaera eta jarrera linguistikoetan ere izan dezakete eragina, gutxiengoaren
|
hizkuntzan
ematen diren zerbitzuak eskatzen dituztenean. Zerbitzu horiek emateak indartu egiten du bizindar subjektiboa eta taldearen identitate kolektiboari positiboki laguntzen dio.
|
|
|
Paisaia linguistikoan ingelesa da nagusi. Erakunde pribatuek bi
|
hizkuntzetan
ematen dituzte zerbitzuak normalean establezimendu mota batzuetan, baina ez da beti bermatuta egoten zerbitzuak frantsesez jasotzeko aukera. Elkarrengandik oso hurbil dauden hiru udalerrik osatzen dute Moncton handiaren eskualdea:
|
|
|
Bilaketa eleaniztuna da, euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko loturak bilatzen baititu. Euskarazko dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak euskarara itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen ditu. Nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru hizkuntza horietako edozeinetan.
|
|
|
–Gure borrokaren marko politikoa
|
Hizkuntzak
ematen duena da?.
|
|
|
–Nazio normalizatu baten jokaera hartzen badugu, eskuindarrak eta ezkertiarrak badirela ikusten dugu, baina hau baino lehen, haiek duten eskubidea beraien arteko ezberdintasunak hizkuntza propioan eztabaidatzea da. Egoera normal batean, beraz,
|
hizkuntzari
ematen zaio lehentasuna?.
|
|
|
Urrezko maskorra/ Drama/ SINOPSIA: François auzo gatazkatsu bateko institutu batean frantses
|
hizkuntza
ematen duen irakaslea da. Bere ikasleek 14 eta 15 urte bitarteko adina dute.
|
|
|
Kanpotik heldu ziren jakintsu eta adituek
|
hizkuntzari
ematen zioten lehentasuna gehienetan. Eta ipuin eta kantu biltzen ari zirenek, ez zioten beren uztari literaturaren heina ematen4 1882 an, Julien Vinson hizkuntzalariak, Les> Basques> et> le> Pays> basque> liburuan idazten zuen zehazki
|
|
|
Iragan mendeetan itzultzaileen lanari meritu handiko irizten zitzaion, eta ez, soilki, zibilizazio, kultura eta zientzien artean ezartzen zituzten zubi baliotsuengatik, itzultze lanari berari guztiek aitortzen zioten zailtasunagatik baizik. Denbora zaharretako idazle gorenek, beren baitako sormena originalki lantzeaz gainera, ez zuten inolako higuinik erakusten inoren obrak ere beren
|
hizkuntzetara
emateko. Eta Europaren ekialdeko idazle handienen artean ohitura horrek orain arte dirau, idazle tzaren zeregin osagarri eta ohorezko gisa.
|
|
|
Gerretan> (V, 195) kontatzen duenez, Jerusalemeko tenpluaren inguruko burdinazko hesiaren sarreran baziren, ikusgai jarririk, harlanduzko lauza handi batzuk, grezieraz eta latinez idatziak, atzerritarrei barruti santu hartara ez sartzeko aginduz, hiltzeko mehatxupean?. Bibliak berak izkribu elean itzaren beste etsenplu bat eskaintzen digu5 Jesus Golgotan iltzatu zutenean, gurutzearen goiko aldean izkribu bat eza rri zen isekaz, Hau juduen erregea da testua hiru
|
hizkuntzatan
emanik: hebreeraz\ hots, 011: 1: 1>,.,,, XU: 1> l71l17> Yesú> hannotzrÍ> hayyhudim, > grezieraz Ir ¡ aovc; o Na wpmoc; O amA.evc;,; wv Iov&mwv eta latinez:! esus> Nazarenus> rex> iudaeorum7
|
|
|
Adostasun puntuak ugariak direla azpimarratu du Lasak, baina desadostasuna eragin duten auziak ezinbestekoak dira lege egitasmoa aurrera ateratzeko. Hezkuntza Sailaren (EA) proiektuaren arabera, irakasgai ez linguistikoen %60k euskaraz izan dute; ikastetxeek erabakiko dute gainerako irakasgaiak zein
|
hizkuntzatan
eman. Proposamen horren aurka daude PP eta PSE EE ez ezik, EAJ bera ere.
|
|
|
Irakas hizkuntza nagusi izan behar du. Irakasgai ez linguistikoen %60k euskaraz izan dute gutxienez; eskolek erabakiko dute gainerakoak zein
|
hizkuntzatan
eman.
|
|
2009
|
|
|
Oraindik Gipuzkoako bulegoren batean egon daiteke norbait euskara ez dakiena, baina jada hondar batzuk dira eta epe labur batean, kariño guztiarekin esanda, desagertzear den espeziea da. Bezeroari kalitatea eman behar bazaio bere
|
hizkuntzan
ematea izango da onena. Kutxan arlo honetan gauza asko egin dira baina oso esanguratsua da, lehenengo aldiz zuzendaritza batzordean onartutako hizkuntza plan bat daukagula eta honek baditu urrats batzuk.
|
|
|
Horrela, aldaketa horiek, batetik, euskara baloratzeko betebeharra ezabatu zuten A eta B10 mailei dagozkien lanpostuetan eta, bestetik, elebitasunaren kontzeptua berrinterpretatu zuten. Aurrerantzean, Iruñeko Udalaren arabera, elebitasuna informazioa bi
|
hizkuntzetan
ematean datza baina elkarren artean bereizitako euskarrietan.11 Ordenantzaren hirugarren aldaketak ezabatu egin zuen batzorde mistoak sortzeko agindua. Aldaketaren xedea izan zen udal gobernu taldearen eskuetan soilsoilik gelditzea euskaraz jakin behar duen langile kopuruaren zehaztapena eta Iruñeko finkapen toponimikoa.
|
|
|
240 hizkuntza egotea erabateko aldaketa da, eta hasi dira politika espezifikoak aplikatzen. Esate baterako, Bartzelonako metroan, ibili berri zaretenok denetik entzungo zenuten, adibidez iragarki guztiak zazpi edo zortzi hizkuntzatan, besteak beste arabiera, kurdua, etab. Zerbitzu publikoak hainbat
|
hizkuntzatan
ematen dira, eta udalerri katalan batzuek, adibidez, amazighta hizkuntza ofizial izendatu dute beren lurraldeetan.
|
|
|
Datu hauek oso modu grafikoan erakusten dute euskal nortasuna ez dela, gaur egun, dimentsio bakar baten arabera definitzen, batzuentzat oinarri politiko administratiboa duen bitartean beste batzuentzat jatorrizko zerbait baita, edota
|
hizkuntzak
emandako zerbait.
|
|
|
Beraz, gure helburua hizkuntza portaeretan eragitea bada, emozioen alderdia aintzat hartzen saiatu behar dugula uste dugu. Hortaz, ez al genuke kontuan hartu hizkuntza normalizazioan gabiltzanok
|
hizkuntzaren inguruan
demagun gurasoei, sortzen zaizkien emozioak. Jakin badakigu emozionalki neutralitaterik ez dela existitzen.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Munduko Inperio berria jaso eta etorkizuna lideratzea Espainiari dagokio. Izan ere, Erroma izan da hiri bat, bere inguru mediterranearra Inperio batean batu eta zibilizatu eta hari bere
|
hizkuntza
eman diona. Eta, esan bezala, bera da behin eta betiko kulturaren ardatza, ez dago kulturarik erromatartasunetik at. Baina, 1) Erroma hori krisian aurkitu denean, inperatore espainol bat izan da. Trajano?
|
|
|
Gaiaren teorizazioaedozein hizkuntzatanegin zitekeen noski. Baina horko mimodrameketahorko irudiek izan jakina etazehatza etaaberatsa dute euskaraz, inongo
|
hizkuntzatan
eman ez litezkeen mila ñabardurez. Lehenik gestu orokorrakziren, berdinak kultura guztietan, noski.
|
|
|
Gaiaren teorizazioaedozein hizkuntzatanegin zitekeen noski. Baina horko mimodrameketahorko irudiek izan jakina etazehatza etaaberatsa dute euskaraz, inongo
|
hizkuntzatan
eman ez litezkeen mila ñabardurez. Lehenik gestu orokorrakziren, berdinak kultura guztietan, noski.
|
|
|
1997 Frantziako Estatu Kontseiluak
|
hizkuntzei buruz
eman duen iritziaz
|
|
|
Euskarazko lan horiei eman artak erakusten digu gure hizkuntzaren alderako estimu eta maitasun bat neurrigabea: deus ez zaio sobera gure
|
hizkuntzari
emateko eginahalako distira eta indarra! Bai zinez holako dokumentuen eskuratzea eta haietaz goza gozatzea, bizian behin bakarrik gertatzen dena dateke.
|
|
|
Bestalde, Txinako Hezkuntza Ministerioaren arabera, herrialdeko goi mailako ikastetxeek ere ikusten dute urtero handitzen direla beren ikasgeletan sartu nahi duten ikasle atzerritarren eskaerak. Ikasle horietako askok txinatar
|
hizkuntzan
ematen diren ikastaroetan interesa dute. Txinako Kultura Sailak dioenez, gaur egun 30 unibertsitate baino gehiagok eskaintzen diete prestakuntza txinatar hizkuntzan ari diren atzerriko ikasleei, beren fakultateren batean.
|
|
|
François frantses
|
hizkuntza
ematen duen irakaslea da. Eskola orduetan ahalegintzen da berez eskolak eskatzen dionetik harago joaten.
|
|
|
behin militante batek galdetu omen zion ea zein zen borrokaren marko politikoa. ?
|
Hizkuntzak
ematen duena?, erantzun omen zuen. Ezin argiago.
|
|
|
bihurtu da azken urteetan. Moranek emandako datuen arabera, sortu zenez geroztik, nazioarteko eta hemengo 400 poeta izan dira Bilboko Poesiaren Astean, eta herrialde askotako
|
hizkuntzetan
eman dituzte olerkiak, hala nola asturieraz, arabiarrez, galizieraz, katalanez eta korsikeraz.
|
|
|
Eta atzo hautetsi horiek ez zuten jantzi joan den larunbatean ezarritako xingola urdin zuri gorria. Errepublikako koloreak eramatea ez da beti harrotasun iturri, bereziki
|
hizkuntzei
emandako tratua delarik aipagai. Gehiago oraindik; hautetsi anitzek, gehienak abertzaleak, manifestari arrunten artean joatea izan zuten nahiago.
|
|
|
Ikaragarria eta guztiz erabakigarria da euskararen bizi indarra trinkotzeko ahaleginean aurreratu daitekeena, etxetik euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, eta bereziki ez formaletan, ohikotasunez erabiltzen badute euskara, gero eta gehiago horrela bakarrik izango baitira euskara adierazkortasun biziz eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. Erabakigarria da euskaldun berriek
|
hizkuntzari
eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean, zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz. Erabakigarria izango da, guraso euskaldun berriek euren seme alaben etxeko hizkuntza euskara izatea lortzen baldin badute, 15 urte barru euskararen erabilera naturalagoa eta handiagoa izan dadin egin dezaketena.
|
|
|
Bihar etzi, ordea, balio erantsi hori emango duen hizkuntza ez da ingelesa izango, gaur egungo belaunaldi gazteenetan eta ondorengoetan gehienak moldatuko baitira ingelesez: horrexegatik ingelesak ez baizik eta beste
|
hizkuntzek
emango dute balio erantsia.
|
|
|
Josu Amezagak [42], zeinak sakon aztertu baitu euskal kulturaren eta herri kulturaren arteko harremana, zera dio euskal kultura/ euskal nazioa binomioaren susperraldiaz, eta
|
hizkuntzari
emandako paperaz: " Euskal kultura kultura nagusiaren alternatiba orokor gisa agertzen da, kultura espainiarraren aurrean dagoenean.
|
|
|
[63] Fernando Sarrailh de Ihartza, Krutwigen Vasconia (Norbait, Buenos Aires [Paris], 1962) hartu izan da beti ETAren oinarri intelektualen eskuliburutzat. Interesgarria da ikustea zein den
|
hizkuntzari
ematen zaion papera, eta gizartearen euskalduntzeari buruzko ikuskera bera.
|
|
2010
|
|
|
Besteak beste: euskara, gaztelania eta atzerriko
|
hizkuntzei
eman beharreko lekua berraztertzea; aurreko Gobernuek hartutako hainbat erabaki birformulatzea; laguntza politikak EAEko elkarte eta erakundeetara mugatzeko erabakia; lanpostu deialdietan euskarari ematen zaion pisua murrizteko konpromisoa; indarrean egon diren euskalduntze planak berrikustea; hezkuntza sistema alde bakarreko proiektu politiko baten doktrinaren arrastoan sartzen saiatzea…...
|
|
|
3 Atzerriko
|
hizkuntzetan
emandako hitzaldi, sinposio eta bestelako jarduerak bultzatzea. Irakasle bisitariei eta atzerriko argitalpenei etekinik handiena ateratzea.
|
|
|
Hauen artean, salbuespenak salbuespen, hizkuntza nagusia ingelesa da. Ondorengo irudian, atzerriko
|
hizkuntzaz
ematen diren irakasgaien bilakaera ikus daiteke (ikus 3 irudia). Ikasgai hauen artean ez daude Ingeles eta Frantses Ikasketetan eta Atzerritar Hizkuntzako Irakaslea ikasketetan atzerriko hizkuntzaz ematen diren ikasgaiak.
|
|
|
Ondorengo irudian, atzerriko hizkuntzaz ematen diren irakasgaien bilakaera ikus daiteke (ikus 3 irudia). Ikasgai hauen artean ez daude Ingeles eta Frantses Ikasketetan eta Atzerritar Hizkuntzako Irakaslea ikasketetan atzerriko
|
hizkuntzaz
ematen diren ikasgaiak.
|
|
|
1 Taula: Atzerriko
|
hizkuntzaz
ematen diren ikasgaiak Arabako Kanpusean Iturria: Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetza, UPV EHU
|
|
|
2 Taula: Atzerriko
|
hizkuntzaz
ematen diren ikasgaiak Arabako Kanpusean Iturria: Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetza, UPV EHU
|
|
|
3 Taula: Atzerriko
|
hizkuntzaz
ematen diren ikasgaiak Arabako Kanpusean Iturria: Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetza, UPV EHU
|
|
|
Jadanik 450 irakaslek baino gehiagok atzerriko hizkuntzetan irakasteko gaitasuna frogatu dute. Eskola atzerriko
|
hizkuntzaz
eman baino lehen, irakasleek ikastaro bat egiteko aukera dute, gelako elkarrekintzarako behar den hizkuntza maila aktibatze aldera. Ingelesez edo frantsesez irakasten diren kredituek balio bikoitza dute irakasleentzat lehenengo bi urteetan, material berriak prestatzeko aukera izan dezaten.
|
|
|
Irakaskuntza ikaskuntza prozesua atzerriko hizkuntzan bideratuko da, hain zuzen ere, testuinguru kulturanitzetan eta eleaniztunetan hizkuntzen ikaskuntza egoerei eraginkortasunez heltzeko. Izan ere, testuinguru eleaniztunetan eta curriculuma bigarren
|
hizkuntzan
ematen den testuinguruetan, behar diren estrategiez ohartu behar gara, ondoren planifikatu eta ebaluatu ahal izateko. Eta, horrez gain, faktore afektiboak kudeatzeko tresnak ere lagungarriak izango dira.
|
|
|
Hizkuntzak ere munduko azoka globaleko eskaintzaren parte dira. Horrela, hiztun elebidun edo eleaniztunek hizkuntzen merkatuan bilatzen dituzten kontsumo eskaintzak hizkuntza jakin batzuen eskutik jasotzen dituzte, edozein
|
hizkuntzatan
ematen den eskaintza hoberena edo egokiena bilatuz, zein hizkuntzatan den erreparatu gabe. Horrela, hizkuntzen azoka horretan, euskara galtzaile izateko arriskua handia da, bere bitartez egiten den eskaintza zabaltzen eta hobetzen ez den bitartean behintzat.
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...erabakigarria da, esaterako, euskararen bizi indarra trinkotzeko ahaleginean aurreratu daitekeena, etxetik euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, eta bereziki ez formaletan, ohikotasunez gero eta gehiago erabiltzen badute, horrela bakarrik izango baitira euskara adierazkortasunez, bizitasunez eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. orobat, guztiz erabakigarria da euskaldun berriek
|
hizkuntzari
eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean edo zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz. giltzarria izango da, hain zuzen ere, guraso euskaldun berriek euskara (edo euskara ere) beren seme alaben etxeko hizkuntza izatea lortzea, 15 urte barru euskara era natural, bizi eta adierazkorragoan erabil dezaketen hiztunen masa kritikoa eta erkidegoa arrunt... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
|
11 dekretu berri horrekin, gurasoek haur hezkuntzan bakarrik aukeratu dute seme alabekin zer hizkuntza erabili, eta irakasgaia guraso gehienek erabaki duten
|
hizkuntzan
emango da. Sistema gaizto horren bidez, Steg hezkuntza sindikatuaren ustez, hiriko gurasoen %40ak galiziera aukeratu zuen ikasturte honetarako beren seme alabekin irakaskuntzan erabili beharreko hizkuntza modura; baina" galizieraren" aukera hiriko haur eskolen %10ean baino ez zen" aurrera" irten:
|
|
|
Ugari dira testu horretan hizkuntzaren inguruko gai eta arazoak: ...s aren baliabideekin zerikusia dutenak, hizkuntzekiko aurreiritzi atzerakoiak, hizkuntzatan maisu izan luketenen ezgaitasun eta ezinak, idazle biblikoen herritartasuna, itzulpen sakratuen zilegitasun eta ortodoxia, Elizan herrihizkuntzari zilegiko aitortzen zaizkion erabilera soziolinguistikoak, idazle greko erromatarren balio eta mugak, kultura eskolatuaren elitismoa, abertzaletasun linguistikoa,
|
hizkuntzari
eman litzaiokeen kultur proiektu soziopolitikoa, etab. eskaintzea, eta hizkuntzak dituen baliabide jatorrenak erabiltzea, betiere irakurlearen mesedetan eta hedatu nahi duen mezuaren zerbitzuan. horretarako, luma bizkorra erabiliko du, irudimen azkarra, eta gaztelania aberatsaren jabetasun trebatua. azkenean, liburu bakar horretako balio literarioek eraman dute Malon etxaide literatura gaztelauar...
|
|
|
Jakitate teologikoak latinez eman behar zirenean, unibertsitate munduak ohikoa hori zuenean, bigarren hautabide bat urratu nahi du Malon etxaide unibertsitate irakasleak, jada aipatu ditugun zenbait idazleren konpainian. ugari dira testu horretan hizkuntzaren inguruko gai eta arazoak: ...aren baliabideekin zerikusia dutenak, hizkuntzekiko aurreiritzi atzerakoiak, hizkuntzatan maisu izan luketenen ezgaitasun eta ezinak, idazle biblikoen herritartasuna, itzulpen sakratuen zilegitasun eta ortodoxia, elizan herri hizkuntzari zilegiko aitortzen zaizkion erabilera soziolinguistikoak, idazle greko erromatarren balio eta mugak, kultura eskolatuaren elitismoa, abertzaletasun linguistikoa,
|
hizkuntzari
eman litzaiokeen kultur proiektu sozio-politikoa, etab. testuinguru zabal horretatik noan Manifestua izenburua eman diodan testu honetako pasarte atal adierazgarriago zenbait aurkeztera46 gaztelaniari buruz ari den testua luzaro pentsatu eta aspalditik idatzia omen du, idazleak dioskunez, eta bizi izandako eskarmentu txar bati aurre egiteko emaitza gertatzen da berori. garaiko giro kulturalaren l... arrisku instituzionalak eta aurkako iritziek atzera eragin zioten Malon etxaideri lehenengo batean, lehendik idatzita zeukan lanari moldiztegirako bidea urratzeko hartan. aurrera egiteko sentitu zituen erreparoak nagusien aginduz bakarrik gainditu zituen, eta orduan ere ez kezkarik gabe:
|
|
|
Konstituzioak eskualde
|
hizkuntzei
ematen die hartze duten euskarri instituzionala.
|