|
2009
|
|
|
Beste modu batez esanda: ...a esparru bataren eta bestearen artean aukera baztertzaile bat egitea; kontua da jakitea bi eremuen artean erronka nagusia zein den, kontua da, batez ere, jakitea euskararen bizi indarraren partida zein zelaitan jokatzen den; kontua da, halaber, ohartzea eremu pribatu eta ez formalaren pisua hain handia eta erabakigarria izatean, denboran belaunaldiz belaunaldi asko luzatzen diren prozesuak direla
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuak, eta euskararena, jakina, ez dela salbuespen bat. Horrexegatik, ezbairik gabe, pazientzia, patxada, jarraikitasuna eta zuhurtasuna bidelagun baliosoak dira honelako prozesu batean.
|
|
|
Ez dira ohartzen esperientzia arrakastatsuenetakoa eta eredugarrienetakoa dela euskararena, Europan ez ezik mundu zabalean ere. Diogunaren karietara, argigarriak dira Miquel Gros i Lladós abokatu eta soziolinguistak Euskal Autonomia Erkidegoko
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuaren gainean idatzitako hitzok (Gros i Lladós, 2009):
|
|
2010
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: ...e prozesuaren arrakasta neurri handi batean hiru faktoreren uztarduraren emaitza dela; zehatz esanda, euskararen ibilbideak erakusten du lege babes egokia, hizkuntza politika eraginkorra eta gizartearen atxikimendua (adostasun politiko eta sozial batek hauspotua) uztarri berean lotuta doazen heinean biziberritu daitekeela hizkuntza ahuldu bat. eta hirugarrenik, paradigmatikoa da erakusten duelako,
|
hizkuntza
biziberritze prozesuetako askotariko mugen artean muga sozialak direla prozesuen erritmoak guztiz baldintzatzen dituztenak, nahi izate hutsa ez delarik aski ahal izateko. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain laburtu beharrez hitz bitara errenditu bagina euskararen hamarraldiotako bilakaera soziala adierazteko, hazkundea eta paradoxa hitzak erabiliko genituzke. euskara inoiz... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
2011
|
|
|
Ebaluazio txostenak azaleratu dituen ahulezia handiak eta kezkatzeko moduko arazoak Administrazioko hainbat euskara planetan ere nabariak dira, hein desberdinetan bada ere. Horregatik, aukera ona da
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuari modu desberdin batez begiratzeko, lantegi horretan dihardugun teknikari askok ohiko estrategiak berritzeko premia sentitzen dugunez. Hortaz, saio honen muinean Osakidetzako eskarmentua badago ere, balio orokorra emateko asmoz lotu natzaio lanari, gutxienez, baldintza soziolinguistiko eta instituzional eskasetan edo Erkidego mailako erakundeetan burutzen diren euskara planak kontuan hartuta, alegia, gehien gehienak.
|
|
2013
|
|
|
Amaitzeko, BAT aldizkariaren 86 zenbaki honen GUREAN atalean argitara eman dugun artikuluak Kolonbiako enbera
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan euskal lankidetza proiektu baten berri ematen dugu. " Enberera hizkuntza Kolonbian:
|
|
|
Euskalgintzaren esperientziaren ikerketa eta sistematizazioa da Garabide Elkartearen eginkizun nagusienetakoa. Garabide Elkarteak tokian tokiko
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuak laguntzeko eta indartzeko asmoz euskal esperientzia estrategikoki sistematizatzen duten lan tresna pedagogikoak garatzeko helburua du, liburuxka eta ikus entzunezko ezberdinetan zehazten den asmoa.
|
|
|
Aipatutako blokeez gain, partaide bakoitzak proiektua garatu behar du, bere komunitatean gauzagarria izan daitekeena eta bere
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan aurrerapausoa izan daitekeena. Proiektu honen garrantziaz jabeturik, Garabide Elkarteak berorren jarraipena egiten du ondorengo urteetan.
|
|
|
kitxua ketxuak (Ekuador eta Bolivian), aimarak (Bolibian), guaraniak (Paraguai eta Bolivian), nasak (Kolonbian), kaqhikelak (Guatemalan), maia yukatekoak (Mexikon), nahuatlak (Mexikon), kurduak (Turkian), amazighak (Libian), maputxeak (Txilen). Oro har, tamaina aldetik masa kritiko aipagarria duten hiztun komunitateak dira, eta nolabait
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuetan hasita daudenak.
|
|
|
Mota honetako lanetan azken urteotan gauzatxoak egin ditugularik, saiatu gara jakiten mundu mailan nortzuk ari diren jatorrizko
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuei aholku ematen, norbere herriaren esperientzia trukean oinarriturik.
|
|
2015
|
|
|
" Beti jaso dituzte zuriengandik' gaizki ari zarete, hau horrela egin behar da' lako mezuak". Euskaldunek, ordea, nasen
|
hizkuntza
biziberritze prozesua baloratzen dute: " Gurekin ikusten dute ez daudela bakarrik munduan, eta aukera horiek badaudela errealitatean".
|
|
|
Euskararen eragileak adierazle sistema propioa sortu nahi duten honetan, nazioarteko eskala horiek azaldu eta era kritikoan aztertu dira, euren alde on eta txarrekin. Helburuak bi dira, 1) adierazle sistema berri honi hainbat aldagai proposatzea, denon artean egindako lanarekin gure
|
hizkuntzak
biziberritze prozesu luze eta malkartsu honetan pausu luze eta indartsuagoak ematen jarraitu dezan, eta 2) munduko eskala horiek nolakoak diren ezagutzea. • Hitz gakoak:
|
|
2016
|
|
|
Arrakastatzat jotzen dena desberdina, indibidualista eta behin behinekoa da, izan ere, arrakastatsutzat hautematen den ekimen hori berehala abiatzen da helburuak, estrategiak eta ikuspuntuak aldatzera. " Arrakasta" ezin da, ezta ere, ahaleginaren amaieratzat jo,
|
hizkuntzaren
biziberritzea prozesu bukaezina baita; beste hizkuntza bat menderatzailea den lurraldean, ezin da ahaleginean etsi.
|
|
|
Gure artean ere aspaldi kezkatu gara Irlandako
|
hizkuntza
biziberritze prozesuen arazoez. Oraindik ere ondo irakurgarria da Joxe Azurmendiren 1977ko artikulua (berak indio reserbatuak deitzen ditu Irlandako gobernuek eratutako Ghaeltacht guneak), edota beste ikuspuntu batzuetatik bada ere J. Albarezen 1990ekoa.
|
|
2017
|
|
|
Sarri aipatzen da euskararen biziberritze prozesu malkartsu honetan, oso kontuan hartzeko bi elementu nagusi daudela: ...ko bideak dibertsifikatu direla, eta, beraz, bide horiek erabakigarriak direla euskaldun/ euskaradun izateko moduetan. ebidentzia horren jakitun izanik, interesgarri da espresuki biltzea gaia aztertzen ari diren ikertzaileen lanak. eta horretara dator hemen aurkezten dugun zenbaki monografikoa. izenburuak dionez, ez ditugu soilik euskararen hiztun berrien inguruko lanak bildu. hiztun berrien gaia,
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuetan garatzen den gertakaria da, ezinbesteko prozesu komuna. baina hizkuntza komunitate bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu, eta ez da beti samurra izaten orokortasunetara heltzea. edozein kasutan, esan daiteke zalantarik gabe, hiztun berriak estrategikoak direla bai euskararentzat eta baita gainerako biziberritzen ari diren hizkuntzentzat ere....
|
|
|
Gurasoak
|
hizkuntza
biziberritze prozesuan aktore ipar euskal herrian azken hamarkadetan euskararen familia bidezko transmisioaren etena gertatu da. ordea, azken aldian hiztun kopuruaren hazkunde apala gertatu da eta horretan izan dute zerikusirik seme alabak euskarazko murgiltze eskoletara eramateko erabakia hartu duten gurasoek. izan ere, euskararen jarraipenaren aktore gisa jokatzen dute eta bere egiten dute"... Jakitun dira euskarazko murgiltze ereduaren aldeko hautua eginda ahalegin kolektibo baten partaide direla.
|
|
|
Hiztun berrien papera
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan hizkuntza komunitatea heterogeneoagoa bilakatu da; bertan biltzen dira hizkuntzarekiko identifikazio eta harreman ezberdinak dituzten pertsonak (ortega et al., 2015, 2016: 104; urla, 2012:
|
|
|
...t aski ongi moldatzen da euskaraz eta batzuk euskararen ikasketa prozesuan murgilduta daude. hiztunaren eta hizkuntzaren arteko harreman konplexua da. hizkuntzaren jabekuntza prozesu bizi eta dinamikoa da, eta, azken batean, hizkuntza gaitasuna continuum afera da. honek" hiztun berriez" gogoeta egitera garamatza. hiztun talde horrek berebiziko garrantzia dauka eta izanen du aurrerantzean
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan eta ikergai bezala arreta berezia eskatzen du (ortega et al., 2015).
|
|
|
6.2.10 Guraso erdaldunak eta euskararen biziberritze prozesua bildu ditugun iritzi eta gogoetak askotarikoak badira ere, orokorrean muga bererako joera dute: euskarari presentzia sozial handiagoa eman beharra zaio. guraso horiek beren burua abian den
|
hizkuntza
biziberritze prozesuaren baitan kokatzen dute eta euskararen jarraipenean
|
|
2018
|
|
|
Legitimazioa nork eta zeren arabera merezi duen definitzen duen hizkuntza ideologia nagusiak jatorrizko hiztuna izan du hiztun legitimoaren eredutzat (Woolard, 1998, 2008), eta profil bati berez emana zaiona, besteak irabazi beharra dauka. Alabaina, legitimo sentitzea bera gako izanik hiztun berrion aktibaziorako, legitimazio prozesua bera ulertzea estrategikoa da
|
hizkuntza
biziberritze prozesuan eragiteko.
|
|
|
ADOS NAGO
|
hizkuntzak
biziberritzeko prozesuak ez direla linealak. Inflexio puntuak daude, diskontinuitateak; une kritikoak, gradu batetik bestera igarotzeko aukera ematen dutenak.
|
|
|
Aitzineko zutabean erran genuen Garabide Elkartean hizkuntza lankidetza egiten dugula, hau da, munduko
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuak bultzatzen ditugula euskaldunek eta bertze hizkuntza aunitzek bidean pilatu ditugun esperientziak trukatzeko. Hori zehazteko gaur Mexiko alderat joanen gara eta han gaur egun solasten diren 65 hizkuntza indigenetatik haundienera begira paratuko gara:
|
|
|
Garabideren lana ez da bakarrik Euskal Herritik kanpokoa, hemen ere aritzen gara hizkuntzen arteko esperientzia trukerako espazioak irekitzen, herritarren aktibaziorako tresna paregabea baitira gure ustez. Munduko bertze
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuak ezagutzeak eskutik ekartzen du barnerat begiratzea. Mexikon, adibidez, nahuatlek alimaleko motibazioa, ilusioa dute mundutik edan eta etxekotzen dutenarekin eredu propioak sortzeko.
|
|
|
Hizkuntza gutxituetan eta hedabideetan interesa duen edonork. Batez ere, hemen, Euskal Herrian, zorionez gauza asko egin dira gure
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuan eta konkretuki hedabideen alorrean. Baita Europa eta mundu mailan egiten ari diren gauzak.
|
|
|
Zein da hizkuntza gutxituen hedabideen egoera. Denetarik dago. Zorionez Euskal Herrian gure
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesu honetan azken berrogeita hamar urteetan aurrerapauso handiak eman ditugu. Guaixe da horren isla, esate baterako.
|
|
2019
|
|
|
Askoz urriagoak dira, ordea, hizkuntzen biziraupenari edo hizkuntza komunitateek beren hizkuntzei eusteko egin dituzten ahaleginei erreparatu dieten ikerketak eta argitalpenak. Esango nuke, hala ere, ugaltzen ari direla
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuei buruzko argitalpenak, munduan zehar pizten eta indartzen ari diren mugimendu ugarien eta berauek dakartzaten ikuspegi aldaketaren ondorioz.
|
|
|
Oihaneder Euskararen Etxeko lagunek jakinarazi dutenez, munduko hizkuntza aniztasunaren galera arazo edo gertakari linguistiko bezala aztertu izan da historian zehar, eta gaur egun jakina da herrien hizkuntza eta kultura galtzeak haien garapena baldintzatzen duela. " Euskaldunak gure
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuarekin batera ohartu gara beste herrietako hizkuntzek ere, eta bereziki gutxituek, aldeko jarrera eta ahalegina eskatzen dutela. Hizkuntza kooperazioak ahalegin horretan jarduteko aukera ematen digu", azaldu dute.
|
|
2021
|
|
|
|
Hizkuntza
biziberritze prozesu bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Hizkuntzak duen egoera, herritarron ezaugarriak eta herri bakoitzaren ezaugarri kulturalak kontuan hartuta jardun behar da kasu bakoitzean.
|
|
|
Gogoetarako hona hemen Arawi Ruizek Kichwa hiztunaren galderak:
|
Hizkuntza
biziberritze prozesuak horietan inplikatutako pertsonen bizitzetan aldaketa nabarmenak egotea ekarri du. Mundua ikusteko eta bizitzeko modua aldatzea dago hizkuntza ohiturak aldatzeari lotuta?
|
|
|
Ale bereziaren aurkezpenean, Mireia Zarate Sabino Arana Fundazioaren presidenteak azpimarratu du Hermes aldizkariaren ale honen helburu nagusia “euskararen erabilerari lotutako etorkizuneko joerak aztertzea” izan dela, “egun darabilgun
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuan kontuan har daitezen”.
|
|
2022
|
|
|
Hein honetan, azken urteetan egin diren ikerketetan oinarrituta, artikuluan zehar gaiaren gaineko garapen teoriko bat egiten da lehenik, amaieran eredu bat proposatzeko asmotan. Antropologia, neurozientziak, hizkuntza antropologia eta
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan oinarrituko gara honetarako. Funtsean, biziberritzeari dagokiola hausnarketa bide berri bat zabaltzea da helburuetako bat.
|
|
|
Hizkuntzaren biziberritze edota normalizazio prozesua den erreakzio kimikoan, kulturakpraktika eta errepresentazio bezala ulertuta katalizatzailearen papera jokatzen du. Hitz gutxitan, kulturak
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesua azkarrago eman dadin laguntzen du.
|
|
|
Irudi hau analogia bidez artikuluaren gaiarekin lotzen bada, gure iritzian hizkuntzaren biziberritze edota normalizazio prozesua den erreakzio kimikoan, kulturak praktika eta errepresentazio bezala ulertuta katalizatzailearen papera jokatzen du4 Hitz gutxitan, kulturak
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesua azkarrago eman dadin laguntzen du.
|
|
|
Gizarte bizitzaren esparru orotan euskararen erabilera erosorako aukera bermatzeko, euskaraz inongo eragozpen eta zailtasunik gabe egin ahal izateko,
|
hizkuntza
biziberritze prozesua indartu eta zabaldu behar da. Erabilerarako baldintza erosoak bermatzeko bide horretan, euskararen ezagutza unibertsalizatzeak tarteko helburu gisa joka dezake, besteak beste.
|
|
|
Baina lehen inpresio honen ondoren, datuen inguruko hausnarketa sakonagoa eginda, esan genezake, azken urteetan egindako lanak eman dituela bere fruituak, baina
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuak aurrera egingo badu, bultzada indartsuagoa eman behar diogula.
|
|
|
Topalaberen" Berrindartu eta jauzi" txostenean JAUZI hitza aipatu genuen. Oso modu kontziente eta grafikoan adierazi nahi genuen,
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuak beste fase batera eramango gaituen bultzada indartsua behar duela. Jon Sarasuak Guggemhein berri baten irudia erabili izan du, ahaleginaren tamaina irudikatzeko (Sarasua, 2020), eta Karmelo Aiestak, txostenean bertan, ikuspegi sistemikoa aplikatzea proposatzen du:
|
|
|
Hizkuntzaren biziberritzean azken urteetan urrats handiak egin dira
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuan, deitzaileen arabera: «Orain dela hamarkada batzuk hilzorian zegoen, eta guztion artean emaniko hauspoak berriz bizitu zuen, ezinezkoa bazirudien ere».
|
|
|
Horrek ez du esan nahi herri euskaldun guztietan jaitsi denik erabilera, baina orokorrean hori gertatu da. Normalean, herri euskaldun horiek herri ertainak eta txikiak dira, eta nabarmendu egiten dugu datu hori,
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesurako interes estrategikoa dutelako euskaldun dentsitate handiko eremuek. Horietan, euskara osasuntsu dago eta modu naturalean transmititzen zein garatzen da.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi herri euskaldun guztietan jaitsi denik erabilera, baina orokorrean hori gertatu da. Normalean, herri euskaldun horiek herri ertainak eta txikiak dira, eta nabarmendu egiten dugu datu hori,
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesurako interes estrategikoa dutelako euskaldun dentsitate handiko eremuek. Horietan, euskara osasuntsu dago eta modu naturalean transmititzen zein garatzen da.
|
|
|
Etorkina izanik eta legez behartua ez bazina (euskara ofiziala den lurraldeetan ere ez da exijitzen euskararen ezagutza), zergatik ikasiko zenuke tokiko hizkuntza gutxitua? Mundu mailan, tokiko
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuetan, euskara eredu dela eta euskalgintza berrikuntza sozialaren adibide dela jakitea lagungarria izango litzaizuke zure motibazioan. Euskarak irautearen misterioak euskaldunekiko interesa piztuko lizuke?
|
|
|
Baina bestalde, aurrekoarekin kontraesana dirudien arren, Garabiden insistentzia egiten dut horretan: teknologia digitalaren arotik birpentsatu behar ditugu
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuak. Alegia, euskararen ibilbidea ez bezala, hirurogei urte geroagoko zikloan hasten ari direnek, hortik pentsatu behar dituzte haien aukerak.
|
|
|
Ez da erosoa, gonbidatu moduan etorrita, beste pertzepzio hau formulatzea: hizkuntzaren gainbehera larria da; hizkuntzaren arloan" gauzak egitea" eta
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesu serio bati heltzea, bi gauza dira. Txalogarria da egiten ari direna, aipagarria, baina ez da nahikoa, eta solte samar daude ekimenak.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi herri euskaldun guztietan jaitsi denik erabilera, baina orokorrean hori gertatu da. Normalean, herri euskaldun horiek herri ertainak eta txikiak dira, eta nabarmendu egiten dugu datu hori,
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesurako interes estrategikoa dutelako euskaldun dentsitate handiko eremuek. Horietan, euskara osasuntsu dago eta modu naturalean transmititzen zein garatzen da.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, EAEko herritarren %70ek euskararen aldeko jarrera aktiboa dute: euskara sustatzearen alde egoteaz gain,
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuan parte hartzeko prest daude. Halaber administrazioan lanean aritzeko euskara jakin behar dela uste dute %74, 7k.
|
|
|
Hori dela eta, gaur egun herri indigenek argi dute euren hizkuntza eta kultura mantentzea eta indartzea garrantzitsua dela eta burujabetza politikoa eta lurraldea berreskuratzeko borrokarekin uztartu dituzte prozesu horiek azken hamarkadetan (FPCC 2018k, 27). Haien ustez,
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesua talde lana da, eta herriek eta erakundeek elkarrekin egin behar dute lan. Kanadako gobernu federalak eta probintzialek egindako politikak eta plangintza nahiko oinarrizkoak dira horretarako.
|
|
|
Bigarrenik, hizkuntza programek belaunaldien arteko transmisioa sustatu behar dute. Adin guztietakoek, gazteek, gurasoek zein adinekoek,
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesuan parte hartzea beharrezkoa da. Horrez gain, hizkuntza biziberritzeko ahaleginak belaunaldi gazteenetan zentratu behar dira batez ere.
|
|
|
3 Hala ere,
|
hizkuntzak
biziberritzeko prozesuak konplexuak dira, eta norbanakoaren hizkuntza biografia eta tokian tokiko egoera soziolinguistikoak kontuan hartu behar dira. Halaber, etengabe aztertu eta egokitu behar dira, herrien errealitatea, gizartea eta egoera soziolinguistikoa etengabe aldatuz doazelako.
|
|
|
Hizkuntza gutxituen aldeko hautu kontzientea eta aktibazio soziala ezinbesteko elementuak izango dira
|
hizkuntzen
biziberritze prozesuetan. Konparazio batera, hilabete hauetan, hainbat albiste irakurri dugu Islandiako Gobernua islandieraren alde hartzen ari den neurrien inguruan, guztiz kezkatuta baitago, haurrek eta gazteek gero eta gehiago jotzen dutelako ingelesera.
|
|
|
«Lehendik ere datorren prozesu baten beste katebegi bat da, baina badu garrantzi kualitatiboa.
|
Hizkuntza
biziberritzeko prozesuan, argi dugu euskarak berezko funtzioak eta berezko esparruak behar dituela, eta horixe galarazi nahi dute epai hauek. Bigarren mailako hizkuntza bihurtu nahi dute euskara:
|
|
|
«Lehendik ere datorren prozesu baten beste katebegi bat da, baina badu garrantzi kualitatiboa.
|
Hizkuntza
biziberritzeko prozesuan, euskarak berezko funtzioak eta esparruak behar ditu, eta horixe galarazi nahi dute epai hauek. Bigarren mailako hizkuntza bihurtu nahi dute euskara:
|
|
|
Sarri aipatu dugun bidegurutzearen ideia. Bestelako bultzada bat behar du
|
hizkuntzaren
biziberritze prozesuak, eta bultzada horren emaitzak izan behar du erabileran jauzi bat egitea. Erabilera handitzen den neurrian, euskararen presentzia, beharra eta motibazioa handitu egingo da; bestela, atzera egiteko arriskua daukagu.
|
|
|
Ez da erraza horrelako eferbeszentzia kolektibo bat errepikatzea. Edozelan ere, argi dago gutxieneko baldintza batzuk behar direla
|
hizkuntza
biziberritzeko prozesu bati indarrez ekiteko. Bitartean, ahal den neurrian eustea da aukera bakarra herri askorentzat.
|