|
2000
|
|
|
– Praktikaren kontrolerako ez zen deus antolatzen, tradizioz edo egoerasoziolinguistiko euskaldunagoz indarrean egon zitezkeen
|
hizkuntz
ohiturei erebide utziz.
|
|
|
Bistan da euskararen kristau arteko betidaniko
|
hizkuntz
ohiturak indar gehiagozuela, hirian izanda ere, Gobernuko agindu makurrak baino (Egiako euskaldunelebakar praktikoak ez ziren hain gutxi, nonbait), ezarri nahi izan zen eguneroko etanonahiko kontrola zorrotz eramaten ez baldin bazen, behintzat.
|
|
|
Horrek ez zuen esan nahi, ordea, eliz jendeak, frankista izanik ere? bere
|
hizkuntz
ohiturak bat batean aldatu behar zituenik (ohitura arauturik ere zegoen toki edo zereginetan behintzat).
|
|
|
Elizaren kasuan, arau jakin batzuk ez ezik
|
hizkuntz
ohitura eginak zituen elizbarrutiak, aurreko hamarkadetan duintasun berriz eraman nahi izan zirenak, gainera (ikusi besterik ez dago, adibidez, nola eman zitzaion leku hizkuntzari, eta nola gozabertako euskara Gasteizko Gotzaindegiaren Buletinean eta Katekesian).
|
|
|
Monarkia isabeldarrak edo canovistak gaztelaniaz bakarrik egiteko joera makurrabaldin bazuen, karlismoarentzat, aitzitik, euskara edo katalana ez ziren izan sekulahizkuntza arrotzak, inoiz gudaroste karlistako euskaldunen
|
hizkuntz
ohiturez zenbaittalde gaztelau elebakar kexu izateraino. Bestalde, armak irabazle suertatu eta berariazko Aldundiak eratu zituztenean, euskararen aldeko politikarik ere egin nahi izanzen, arrazoi ideologikoengatik ez ezik hizkuntzari aitortzen zioten kultur balioagatikere.
|
|
2002
|
|
|
MUren harreman hizkuntza euskara izatea, geroago eta pertsonagehiagoren artean erabiltzeko eta geroago eta zeregin gehiagotarako. Zailtasunakzailtasun eta tokian tokiko
|
hizkuntza
ohiturak oso kontuan hartuta, egunetikegunera eta urtetik urtera euskara gehiago irradiatuko duen unibertsitateaeraikitzen joatea da markaturiko norabidea.
|
|
|
Gizarte gune berrien hizkuntza euskara (soilik edoerdararen parean) izatean datza euskararen zinezko normalizazioa, eta horretara zuzendu lirateke normalkuntza plangintzaren ahaleginik handienak. Izan ere,
|
hizkuntz
ohiturak finkatu gabe dagoen gizarte talde berri batean askoz errazagoa da euskara ezartzea, abian dagoen (erdarazko) beste batean ohiturak aldatzea baino. Lehenik eta behin, gizartean nagusitzen den esparru pribatuarenpisu handia ahaztu gabe.°
|
|
2003
|
|
|
|
Hizkuntza
ohituretan aldaketa gertatzeko ezinbestekoa da euskara ongi menperatzea eta inguruan euskaldun dentsitate altua izatea. Baina hori ez da nahikoa.
|
|
2004
|
|
|
Etxe barruko hizkuntza jokaerak zein gradutaraino bereiz ditzakegu hura inguratzen duten hizkuntza erabileraren korronteetatik? Casenaveren aitorpen zintzoak gordinak bezain lazgarriak egingo zaizkigu euskaldunoi, baina
|
hizkuntza
ohituren oinarrizko arau batera garamatzate: gizarte modernoen harreman eraketan bizitza pribatuko hizkuntza esparruek nekez erdiets dezakete beregaintasun askirik hizkuntza hegemoniaren logikak bere lege gupidagabeak ezartzen dituenean.
|
|
|
Familiaren adibidean nabarmenki azpimarratu dugu gauza bat: hau da, etxe barruko
|
hizkuntza
ohiturak ezin direla erabat eta osoki bakartu inguruan nagusi diren hizkuntza jokamoldeak kontuan hartu gabe. Lantegiaz, orobat, beste horrenbeste esan genuke.
|
|
|
Herrian herriko informazioaren euskal kazetaritza molde hau agian ez da izango euskal kultura irakurriaren ispilurik onena.391 Gauza garrantzitsuen berri jakiteko, badakigu, erdarazko prentsara jotzen du gehienbat euskaldunak, herri edo eskualde mailakoak bigarren graduko hizkuntzaren bidez jasotzen dituen bitartean.
|
Hizkuntza
ohitura diglosikoaren isla dugu, batez bestekoan, euskaldun elebidunaren kultura jardun hori. Zernahi ere, agindua zor:
|
|
|
Utikan, burugabekeriak! Edonola ere, bi jokabide horien arteko elkarrekintza ukaezina dela iruditzen zait, eta giza harremanen esparru mikroan finkatzen diren
|
hizkuntza
ohiturek badutela zerikusia diodanarekin. Jakina, egitura makroetan finkatzen dira mintzairazko joera hegemonikoak, hortik hedatzen eta ezartzen dira esparru mikroetara, eta hori ondo gogoan izan behar dugu.
|
|
|
Erdarazko giro itogarrian euskal hauspoaren sortzailea irakaskuntzaren alorrean: . Euskara ikastetxe barrenean eta kanpoan era biltzeko
|
hizkuntza
ohiturak lortzea ez dela eskolaren eginkizuna argudiatzen dute, gizartea dela erantzukizun hori bere gain hartu behar duena, gure hizkuntza berreskuratzeko ahalbideetan hain mugatua dagoen gizarte hori, hain zuzen?. 483 Hankaz gora jarri digu Gorostidik itxuraz zentzuzkoena zirudien gure burubidea. Mezua, halere, ur gardena bezain garbia da:
|
|
|
jainkoarren, ez gaitezen gizartea euskaldundu zain gera eskola umeen hizkuntza azturak euskararen aldera iraultzeko. Has gaitezen hezkuntza esparrua euskal hiztun gazteen gune bihurtzen,
|
hizkuntza
ohiturak aldatzen. Horra hor, bada, ohiko iritziaren logika hautsiz, euskalduntze estrategiaren ikuspegi kritikoa:
|
|
|
militantzia ideologiarik gabeko hiztunak ez du ezer askorik egingo hizkuntza erabileraren arauak erro errotik aurkakoak baldin baditu. Une oro
|
hizkuntza
ohiturak auzipean jartzeko gaitasun psikologikoa ez dago nornahiren esku.
|
|
2006
|
|
|
Plan horrek, ordea, ez zuen nahi adina arrakastarik lortu. Ez zen aldaketa nabarmenik izan langileen
|
hizkuntza
ohituretan. Gauzak horrela, bestelako plan bat prestatu zuten, 2003an hasi eta oraindik ere martxan dagoena.
|
|
|
Aldi berean, lokalizatuagoa da, nagusiki departamentuan bertan gauzatzen baita. Ahozkoak aukera paregabea ematen digu mintzamolde formalean ez ezik informalean ere eragiteko, eta bigarrena erabakigarria da
|
hizkuntza
ohiturak finkatzerakoan. Horrekin batera, departamentu askotan, ahozko ekoizpena idatzizkoa baino ugariagoa da».
|
|
|
Esperientzia honetatik ondorio garbiak atera dituzte. Batetik, biek ala biek uste dute
|
hizkuntza
ohiturak aldatzea oso zaila dela. Gonzalezen esanetan, «lankide batekin gazteleraz hitz egiteko ohitura hartzen duzunean ez da erraza hizkuntza aldatzea, lan handia egin behar duzu ohitura hori aldatzeko».
|
|
|
Atal horietako batek horrela zioen: " Euskaraz jakin bai, baina beren artean hitz egiten ez duten bikoteen
|
hizkuntza
ohiturak aldatzen laguntzeko gida metodologikoa" egitea. Buruhausterik gehien eman duen ataletako bat izan da, noski.
|
|
|
|
Hizkuntz
ohiturak aldatzearen eta euskararen aldeko" hautua" egitearen kontua askotan aipatzen da bai euskararen aldeko kanpainak egiten direnean eta baita erabilera bultzatzeko planak eta antzerakoak diseinatu eta inplementatzen direnean ere.
|
|
|
Asmoa edo helburua honakoa omen zen...: guraso gazteen" bikoteko
|
hizkuntz
ohituretan eragitea". Hitzaldiaren amaieran, gure alboan entzuten ari zen katalanak argi zeukan:
|
|
|
Nola egin dute?
|
Hizkuntza
ohituretan eragiteko esperientzien bilduma. TRENOR ZULAIKA, Idoia.
|
|
2007
|
|
|
Halaber, herri bakoitzak norbere egitasmoak landu ditu, eta Oiartzunen egitasmo asko sortu dira, «batzuetan eskualde mailakoak eta beste batzuetan guk sortuak». Guraso eta seme alaben artean euskararen transmisioa bermatzeko plana, bikote euskaldunetan
|
hizkuntza
ohiturak sendotzeko ekimena, Ttur ttur euskaltzaleen bilgunearekin sinatutako lankidetza hitzarmena, merkataritza eta elkarteetan euskara sustatzeko egitasmoa edo bereziki garrantzitsua den Ola plana. «Ola planari esker eskualdeko enpresa handietan Alcampo edo Niessen, esaterako euskara normalizatzeko aurrerapausoak eman dira, eta enpresen mundua oso garrantzitsua da euskara normalizatzeko», azpimarratu digu Arnaizek.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak neurgailua jarriko du eta Eudel (Euskadiko Udalen Elkartea) izango da horren kontrolatzailea. Besteren artean, langileak euskaraz trebatzeko bitartekoak jarriko dituzte eta
|
hizkuntza
ohiturak aldatzen saiatuko dira. Handik urtebetera neurtu eta zehatz mehatz jakin ahal izango dute non duten zer hobetua eta zein aldagaietan egin dituzten aurrerapausoak.
|
|
|
Beraz, apustua erabileran dago, iniziatiba euskaraz hartzean. " Finean, langile mordoaren
|
hizkuntza
ohituretan eragitea da eta horrek bi gauza eskatzen ditu: lana tajuz egitea eta denbora".
|
|
|
Izan ere, helburua ez da gehiago norberaren burua euskalduntzea, baizik eta talde-kideen arteko harremanak euskalduntzea (norberaren burua euskalduntzea helburu honen zati baino ez litzateke izango).
|
Hizkuntz
ohiturak aldatzeak ardazten du estrategia eta euskara bera erabiltzea da prozesuaren eragilea (Jauregi, 1996: 44).
|
|
|
Aipatutako esparru horiek pertsonen bizitza pribatuarekin lotuak daude eta horietan legeek eta arauek eragin gutxiago dute. Esparru hauetan, beraz,
|
hizkuntza
ohituretan eragiteko bestelako bideak jorratu behar dira: eskaintza oparoa, erakargarritasuna, gozamena, praktikotasuna, erosotasuna, sentiberatzea,...
|
|
|
• Helburu pedagogikoa izan da nagusi gehienetan; hizkuntza erabiltzeko baino, hizkuntza lantzeko tresna modura ikusi dira. Egia da bidenabar harreman sareak,
|
hizkuntz
ohiturak eta identifikazio soziokulturala lortu direla askotan, baina ez dira normalizazioari begirako proiektu espezifikoak izan, horrela," benetako" hizkuntz komunitatetik urrun geratu dira praktikariak askotan.
|
|
|
Alegia, inkestatuak hainbat galderari erantzuten dio: bere hizkuntza ezagutzari buruz, bere
|
hizkuntza
ohiturei buruz, bere hizkuntza iritziei buruz eta abar. Inkesta horiek oso interesgarriak dira eta egoera soziolinsoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 guistikoei buruz datu aberasgarri anitz ematen dizkigute.
|
|
|
Hasieran aipatu dugun modura, neurketek eragiten diguten irakurketa gazi gozoa da, baina batez ere, lanean jarraitzeko bide erakusle direla esan genezake. Kale hizkera (hizkera informala) sortu eta aisialdiko
|
hizkuntza
ohituretan eragiteko guneak sortzen eta ereduak lantzen jarraitu behar dela erakusten dute datuek. Horretarako tresnak sortzea dagokigu euskararen normalkuntzan ari garenoi.❚
|
|
|
hau ez du auzoak ulertzen. Bere
|
hizkuntza
ohitura eta eskubideetan aurkitu zuen».
|
|
2008
|
|
|
Honek ez du erabilpen bermerik ematen, baina garrantzitsua da ezagutzea jomuga txikien bitartez euskara nola erabili laguntzen diegu eta. Oso garrantzitsuak dira
|
hizkuntza
ohitura aldaketak, dinamika espontaneo batean sartzeko. Dinamika honek mantentzen du hizkuntza bizirik.
|
|
|
I. Arruti. Iruditzen zaigu erakundeak ez dakit zer
|
hizkuntza
ohitura ekartzen digula. Ez dago korrelazio zuzenik, eragina izan dezake baina xirimiria bezalakoa da.
|
|
|
Esate baterako, eta dinamika horren harian, ez al luke gizarte zibilaren sektore jakinetan beste horrenbeste eragin behar? Ez al dugu ba esaten ordezkari politikoak, plaza gizon eta emakume diren bezainbatean, eredugarri direla
|
hizkuntza
ohiturak aldatzeko. Guk ez dugu horrelako eraldaketa ohargarririk antzeman oinarri sozialaren aldetik.
|
|
|
Nola eragin seme alaben
|
hizkuntza
ohituretan, hitzaldi sorta emango du gizarte hezitzaileak datozen egunetan.
|
|
|
Iñaki Eizmendi (Lasarte, Gipuzkoa, 1973) guraso eta gizarte hezitzailea da, eta hainbat urtez soziolinguistikan eta euskararen erabilera sustatzen aritu da lanean. Hitzaldi sorta emango ditu bihartik aurrera, Nola eragin seme alaben
|
hizkuntza
ohituretan, izenburupean.
|
|
|
San Juan bezpera dela eta, sua, dantzak eta zizka mizkak izango dira 20:00etatik aurrera Zizurkil Goian nahiz Behean.EUSKARAEkainak 20, ostirala: “Nola eragin seme alaben
|
hizkuntza
ohituratan? ” hitzaldia Iñaki Eizmendi eta Julio Ibarraren eskutik, 19:00etan Gurea antzokian. Ondoren Zizurkil eta Villabonako Udalek antolatutako Mintzalaguna eta euskara ikastaroetan aritu diren ikasle, irakasle eta laguntzaileen afaria, 21:00etan Irrintzi elkartean.KIROLAEkainak 14, larunbata:
|
|
2009
|
|
|
herriko umeekin, euskaltegikoekin eta unibertsitateko ikaskide ohiren batekin. Dena den, aitortzen du
|
hizkuntz
ohiturek pisu handia dutela eta behin baino gehiagotan eskatu diola kafesnea gaztelaniaz tabernari gazteari, alegia, seguruenik euskara maila gutxienekoa baduenari. " Egunero erabiltzen dut euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
ohiturak aldatzea lanik zailenetakoa da. Besteak beste, horregatik idatzi zen hain gustuko dudan esaldi hau:
|
|
|
Besteak beste, horregatik idatzi zen hain gustuko dudan esaldi hau: Bere
|
hizkuntza
ohiturak aldatzeko gai izan den enpresa, bereziki dago prestatua berrikuntzarako.
|
|
|
Hori horrela, pentsatzekoa da bakardadean eta lanaren presiopean
|
hizkuntza
ohiturak aldatzeko urratsa egiten duen pertsonak bolada zaila pasatuko duela hizkuntza berrian lan egiten ohitu bitartean. Eta tarte horretan oso mesedegarri izango zaiola pantailan bertan kontsultatuko lukeen laguntza sistema bat, ezinbestean sortuko zaizkion zalantzak argitu eta etsi gabe aurrera segitu ahal izateko.
|
|
|
|
Hizkuntza
ohiturak aldatzea lanik zailenetakoa da. Besteak beste, horregatik idatzi zen hain gustuko dudan esaldi hau:
|
|
|
Besteak beste, horregatik idatzi zen hain gustuko dudan esaldi hau: Bere
|
hizkuntza
ohiturak aldatzeko gai izan den enpresa, bereziki dago prestatua berrikuntzarako.
|
|
|
Baina badator olatua berriro. Neurgailu hau ere amaitzear dago, eta bitartean lan bikaina egin dute Kutxak eta Buruntzaldeko udalek, elkarren arteko jardun guztiak identifikatzen eta horietan
|
hizkuntza
ohiturak eta gaitasunak aztertzen. Erradiografia xehea daukagu orain, jardun guztien zerrenda eta horietan hizkuntzaren egoera jasotzen duena.
|
|
|
2 Donostiako erakunde publiko eta pribatuen erabilera publiko guztietan Euskal Herriaren berenezko
|
hizkuntza
ohituraz erabilia izan dadin lortzea eta jarduera osoa, menpeko baldintzatan izan gabe, gara dadin lortzea.
|
|
|
Horrekin guztiarekin batera, programaren izaera pilotua azpimarratu behar da. Han hemen egin izan diren tankera bertsuko beste programa batzuetako ekarpenak begien aurrean edukita, urrats eraginkor bat egin nahi izan da
|
hizkuntza
ohiturak hobetzen joateko gida bat eskainiz.
|
|
|
Egonkor den sistema batek ez du bere burua aldatzeko inongo beharrik, ez barne beharrik behinik behin. Ohitura bat, edozein dela ere,
|
hizkuntza
ohitura barne, harreman eremu bateko egituratzat har genezake zalantzarik gabe.
|
|
|
2008 urtean Soziolinguistika Klusterrak Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarentzat Bikoteen artean hizkuntza ohituren aldaketa ikerketa lana egin zuen. Lan horretan, beren harremaneko
|
hizkuntza
ohitura aldatu duten EAEko bikoteak aztertu ziren: beren kasuak gertutik ezagutu, beraiengandik ikasi eta aldaketa prozesu horien gakoak zein diren sakonetik ezagutzen saiatu.
|
|
|
1)
|
Hizkuntza
ohitura aldaketaren fenomenoa sakonetik ezagutu eta ulertzea, bikote harremanaren eta familia bidezko hizkuntza transmisioaren testuinguruan.
|
|
|
Ikerketan erabilitako oinarri teorikoaren osagai nagusiak artikuluaren lehen zatian azaldutakoak dira. Pello Jauregi EHUko irakasleak
|
hizkuntza
ohituraren aldaketari buruz urtetan eginiko ikerketak daude, besteak beste, guztiaren oinarrian: bai doktore tesian landutakoak eta baita Kuadrillategi egitasmoaren baitan mamitutakoak ere.
|
|
|
|
HIZKUNTZA
OHITURA ALDAKETARI BURUZKO" GAKO" AK
|
|
|
Gorago esan dugu ikerketak bi helburu izan dituela, horietatik lehena
|
hizkuntza
ohitura aldaketaren fenomenoa sakonetik ezagutu eta ulertzea izanik. Fenomenoari buruzko ezagutza eta ulermen hau gakoetan laburtu dugu.
|
|
|
1)
|
Hizkuntza
ohitura aldaketaren fenomenoa sakonetik ezagutu eta ulertzea, bikote harremanaren eta familia bidezko hizkuntza transmisioaren testuinguruan.
|
|
|
HARREMANAREN
|
HIZKUNTZA
OHITURA ALDATU DUTEN EAEKO BIKOTEEN SAILKAPENA
|
|
|
Aurtengo ekitaldiak badu berezitasun bat. Gurasoei zuzendutako sentiberatze hitzaldiak eta tailerrak garatuko dira euskaraz eta gazteleraz, seme alaben
|
hizkuntz
ohituretan eragitera eta umeei eskolako lanetan gurasoek zelan lagundu aztertzera bideratuta. Parte hartzea errazteko hitzaldiak haurrentzako ikuskizunak gauzatuko diren udaltegi eta ordutegi berean egingo dira.
|
|
|
Hala ere, desadostasun hori ez zen betiko izan eta denboraren eraginez euskal herritarrek berriro batzeari ekin zioten. Horren arrazoiak kulturalak(
|
hizkuntza
ohiturak, etab.) eta erlijiosoak izango lirateke (guztiak kristau katolikoak baitziren). Horrekin lotuta, betarramistek Montevideon sortutako eliza izan zen gune garrantzitsua, euskaldunen eliza bezala ezagutzen zena alegia (bertan euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez ematen baitzituzten elizkizunak) (Rodríguez, 1991).
|
|
|
Hizkuntza hori hautatzean eta hizkuntza bat edo beste erabiltzeko erabakia hartzean, emaitza baldintzatzen dugu. Pertsonen arteko harremanetan
|
hizkuntza
ohiturak aldatzea da egin daitekeen aldaketarik zailenetakoa; gure inguruko enpresen kasuan, aurrez gaztelaniaz izaten ziren harremanak gero euskaraz izatea. Ohitura aldaketa hori ere bada berrikuntza.
|
|
|
|
Hizkuntza
ohiturena da, halaber, muga garrantzitsua, zuzenean eragiten baitu euskarazko produktuen kontsumoan.
|
|
|
Hainbat testuingurutan euskara bakarrik, eta, beste hainbatetan, gaztelania bakarrik. Horrek besteak beste eskatzen du herri administrazioak helburu eta eginkizun horretara egokituz joatea eta bi hizkuntzetako edozeinetan eroso lan egiteko eta zerbitzua emateko prestatzea, eta herritarrak ere
|
hizkuntza
ohiturak aldatuz joatea euskararen mesedean, kontziente izanik herritar bakoitzaren esku dagoela neurri handi batean euskararen erabilera.
|
|
|
Hedabideek oro har, eta gazteei dagokienez, ikus entzunezko hedabideek batez ere? eragin itzela dute herritarren
|
hizkuntza
ohiturak errotzean eta hizkuntza gaitasunaren garapenean; esana dugunez, bi horiek hizkuntza erabileretan eragin erabakigarria duten faktoreetariko batzuk dira. Asko da euskarak jokatzen duena hedabideen partidan, hizkuntza guztien antzera, baina bera baino pisu handiagokoak diren hizkuntzek dituzten baino arrisku handiagoak saihestu ditu gure hizkuntzak, ezinbestean.
|
|
|
Ohikoa da, euskarazko hedabideen indar meharraz gogoeta egiterakoan, era honetako arrazoiak aipatzea ahulezia horren izateko arrazoi gisa: euskara normalizazio bidean dagoen hizkuntza dela, herritarren
|
hizkuntza
ohiturak gaztelaniazko produktuen aldekoak direla, euskarazko hedabideak herritarren begietara ia ia ikusezinak direla, euskarazko kioskoa gaztelaniazkoa baino askoz urriagoa dela, euskarazko hedabideetan erabiltzen den hizkera ez dela egokia edo lerratze ideologiko handia duela, beste zenbaiten artean. Ez goaz horietako bakoitzari buruz dukegun ikuspuntua azaltzera, luzeegi joko bailiguke horrek, baina komentarioren bat edo beste egingo dugu, jakinaren gainean egonda aipaturiko arrazoi horiek eta aipatu gabeko beste hainbatek osatzen dutela euskarazko hedabideen egoeraren puzzlea.
|
|
|
Bigarren lekuan aipatu dugun gertakariak ere, elebidunen lehen hizkuntzari dagokionak, alegia? zuzenean eragiten du erabileran, zuzenean eragiten baitu bai
|
hizkuntza
ohituretan, baita euskararen gaitasun erlatiboan ere. Izan ere, etxeko hizkuntza gaztelania eta euskara bigarren hizkuntza duten elebidun askoren euskara gaitasuna, arrazoi horrexegatik normala denez, gaztelaniaz duten gaitasuna baino murritzagoa da, eta, ondorioz, gaztelaniara jotzen dute oso modu naturalean.
|
|
|
Aldiz, badirudi historiako lanak handik hogei edo hogeita hamar urtera idatziak direla, helduaroan. Esan nahi ote du horrek denbora horretan aldaketa handi bat gertatu dela Arabako nobleen
|
hizkuntza
ohituretan. Horrelakorik pentsatzea ez litzateke zorakeria, baina froga gehiago genituzke, oraingoz ez daudenak.
|
|
|
Donostia 1761: hizkuntzak eta hiztunak edo Bizkaiko arrantzaleen
|
hizkuntza
ohiturak XIX. mendean. Mikel Zalbidek lehendik argitaratuak dituen hainbat artikulu soziolinguistiko ere har daitezke adibidetzat.
|
|
|
Bikoteen
|
hizkuntza
ohiturak
|
|
2010
|
|
|
Askotan begiratu baino ez diete egiten" azken finean gure garaian plazan egiten genuena, handienekin jolastu edo euren jolasak errepikatu" diote arduradunek.Garai batean, umeak parkean lagunartean" jorratzen genituen ekintzak Amaraun ludotekan egiten ditugu". Euskara oinarriLudotekaren helburua aisia euskalduna bultzatzea da" euskara helburu eta bitartekari izanik eta aisiako metodologia erabiliz" azaltzen digute. ...onetan, haurrak, gazteak eta gurasoak hartzen dira kontuan," baina adin talde bakoitza modu autonomoan aztertu beharrean, guztiak batera landuz" gaineratu digute.Urte ugari dira ludoteka martxan jarri zenetik" eta konturatu gara umeengan eragina dugula". Gurasoen garrantziaAmaraun ludotekan umeez gain, gurasoek ere garrantzia handia dute" gauza asko beraiekin lantzen dira,
|
hizkuntz
ohituretan eragiteko euren papera ezinbestekoa da". Horretarako, hainbat ekitaldi; txotxongilo saioak, antzerkiak... antolatzen ditugu.
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun, beran eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): ...i asko, euskalduna baita. ingurune euskaldunak bete egin du euskarak etxean zuen hutsunea eta —gazteek beraiek hala adierazita— aitatxi amatxi, barride edo auzo lagun, haurtzain eta halakoekin izan zuten euskararekin harreman goiztiarra eskolan hasi baino lehenago ere. horiek bezalako kasuek agerian uzten dute hizkuntza sozializazioan familiak stricto sensu duen eragin mugatua eta aldiz,
|
hizkuntza
ohiturak ezartzeko ingurune hurbilak duen indarra. gazteen euskararen bizipena ez da eskolara mugatu eta euskaraz aritzeko esparru, harreman eta aukerak eman dizkien herrian hazi dira. nahiz eta etxean erdaraz egin, euskaraz sozializatu dira ingurune euskalduna eta eskola euskaraz izan baitituzte. etxarri aranazko gazteak ahizparekin etxean egiteko ohitura hartu du, hau da, inguruak etxeko erabil... Mendialdeko herri erdaldundu horietan bi hamarkadetan euskararen errealitatea aldatu da eta oraingo gazteek euskararen" normaltasunean" hazi dira:
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun, beran eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): ...ne hurbilak duen indarra. gazteen euskararen bizipena ez da eskolara mugatu eta euskaraz aritzeko esparru, harreman eta aukerak eman dizkien herrian hazi dira. nahiz eta etxean erdaraz egin, euskaraz sozializatu dira ingurune euskalduna eta eskola euskaraz izan baitituzte. etxarri aranazko gazteak ahizparekin etxean egiteko ohitura hartu du, hau da, inguruak etxeko erabilerari eragin dio, hiztunak
|
hizkuntza
ohitura kontzienteki aldatu nahi izan duelako, noski. elizondoko kasuetan, bai eta amaiurko gaztearen kasuan ere, gune erdaldundu eta erdalduntzailearen eragina nabarmena da eta gazteek adinkideekin (izan anai arreba, izan adiskide, izan lankide) dituzten harremanetan erdarak du leku handia. gure gazteak sortu zirenerako (1990erako) euskarazko irakaskuntza erabat zabalduta zegoen herri erdaldundu... Mendialdeko herri erdaldundu horietan bi hamarkadetan euskararen errealitatea aldatu da eta oraingo gazteek euskararen" normaltasunean" hazi dira:
|
|
|
Ikerketen alorrean Soziolinguistika Klusterrak iaz bikoteen
|
hizkuntza
ohituretan eragiten duten aldagaiak aztertu zituen eta 2010 urte honen hasieran gazteen hizkuntza ohituretan eragiten duten faktoreak aurkeztu dituzte. Ikerketa oso interesgarria eta sakona da, beraien webgunean aurkitu daitekeena (www.soziolinguistika.org/gazteak).
|
|
|
Ikerketen alorrean Soziolinguistika Klusterrak iaz bikoteen hizkuntza ohituretan eragiten duten aldagaiak aztertu zituen eta 2010 urte honen hasieran gazteen
|
hizkuntza
ohituretan eragiten duten faktoreak aurkeztu dituzte. Ikerketa oso interesgarria eta sakona da, beraien webgunean aurkitu daitekeena (www.soziolinguistika.org/gazteak).
|
|
|
Esan nahi du euskarak har zezakeela beste errespetagarritasun bat. Oraindik urteak joango ziren Arantzazuko sistema osoa euskalduntzen edo
|
hizkuntzaren
ohitura berriak sortzen. Baina orduan hasi zen aldaketa.
|
|
|
Beraz, adinagatik, erraz jasotzen dituzte kanpoko eraginak, eta, gaur egun, dena edo gehiena erdaraz etortzen zaie. Egoera horren aurrean pentsatzen dugu euskaraz gauza erakargarriak egin ahal direla,
|
hizkuntz
ohituretan eta eragiteko.
|
|
2011
|
|
|
Jabetu al dira bere hizkuntza portaerak berebiziko garrantzia duela ikuspegi soziolinguistikotik? Jabetu al dira herritarron
|
hizkuntza
ohituretan duen eraginaz. Eta guk, hautesleok, benetan baloratzen al dugu hautagaien hizkuntza gaitasuna?
|
|
|
Nerabeek euskararekin duten jokabidea ikertzeaz aparte, erabileran eragitea izan da ikerketaren xedea, eta dinamizatzaile bat jarri zuten lan horretarako, nerabeekin aritu zedin. Dinamizatzaile edo zirikatzaile horrek esku hartu aurretik eta ondoren jaso dituzte datuak, eta Basurtok aitortu du hark apenas izan duela eraginik nerabeen
|
hizkuntza
ohituretan: «Ikusi dugu taldetik kanpoko norbaitek luzaroagoan esku hartu lukeela taldearen ohituretan eragin ahal izateko; gazteen harremanetan barneratuta egon behar luke».Zenbakiek diotenaz gain, hizkuntza moldeez ere ondorioak atera ditu Soziolinguistika Klusterrak.
|
|
|
Elkarrekin zenbait gauza erdietsi dezakegula garbi izan behar dugu eta gauza txikiak egiten hasi behar dugu, hala nola, kontsumitzaile gisa telefonia mugikorreko konpainiei kontuak eskatzen.
|
Hizkuntza
ohiturak aldatzearekin lotuta dago. Poliki poliki gutako bakoitzaren ohiturak aldatzen joan behar dugu eta euskararen beharra sortzen.
|
|
|
Hau argitzeko Arrasateko gazteen hizkuntza erabileran zerk eragiten duen azaldu litzateke lehendabizi eta hori ez da batere gauza erraza10 Izan ere gazteen erabilera informalean eragiten duten faktoreak askotarikoak dira eta elkarren artean nahastuta doazenak gainera. ...zten euskarazko harreman sareak, hizkuntzaren gizarte irudia eta estatusa, gizartean erreferente diren pertsonaien jokaera, familia mistoak ala elebakarrak diren, erdaldunekiko harremanak, hizkuntzaren ospea edo euskarazko kontsumo eskaintza dira, batzuk aipatzearren, aztertu beharrekoak gazteen sozializazio prozesuan euskararen erabilerak duen etenaren zergatiak argitzeko, haurtzaroan jaso zituen
|
hizkuntza
ohiturak askotan desagertu egin baitira.
|
|
|
gizartean gertatzen denaz ohartu, hausnartu eta norabidez aldatu, hau da, hizkuntzatzat euskara hartu. Beraz, hizkuntzaren normalizaziorako, haur izatetik gazte izatera pasatzen den garai honetan
|
hizkuntza
ohiturei eusteko bideak lantzeak izan luke lehentasuna.
|
|
|
Alde batetik, etxeko soziolinguistika deitutakoaren inguruan dibulgazioa egin beharra dago, eta autolaguntza moduko aholkuak eman. egunerokoan
|
hizkuntza
ohiturak aldatzeko prozesuetan laguntzen eta zirikatzen gabiltzanok ikusten dugu jendeari tresna batzuk falta zaizkiola, eta nik uste dut soziolinguistikatik etor daitezkeela tresna horiek, esan dudan moduan, soziolinguistikaren ikuspegi zabaletik; gehiago psikolinguistikatik soziologia hutsetik baino.
|
|
|
Udaberrian argitaratutako txosten batean Eurobarometroak europarrok Interneten nabigatzeko ditugun
|
hizkuntza
ohiturez bildutako datuak jakinarazi ditu. User Language Preferences online deritzo txostenari (ikus:
|
|
2012
|
|
|
Maisu maistrak haurren eskolaz barneko nahiz kanpoko hizkuntza portaeraz eta kalitateaz arduratzen dira eta, horregatik, gurasoen
|
hizkuntza
ohiturak eta haurren kultura kontsumoa izaten dituzte kezkabide.
|
|
|
Maila indibidualera jaitsiz, hiztunek ere zeresan handia dute honetan guztian. Izan ere, euskaldunen
|
hizkuntza
ohiturek zeresan handia izan dezakete, euskaldun askok eta askok ezezagunari zuzenean erderaz (gaztelaniaz edo frantsesez) egiten diogu eta:
|
|
|
Nor izendatu kalean, auzoan edo kirolean umeen jarduna lantzeko eta zaintzeko arduradun? Nork eragin dezake familiako
|
hizkuntza
ohituretan, euskararen erabilera bermatzearen erronka gutariko bakoitzarena eta denona da, horrexegatik gertatzen da sarri esaerak dioena," Ugazaba askoren idia, goseak trageu".
|
|
|
Beurko institutuko gazteei euren
|
hizkuntza
ohiturei buruz galdetzean, euskaraz dakiten ikaskide edo lagunekin zergatik beti erdaraz egiten duten galdetzean, honelakoak erantzun zizkidaten: denek gaztelaniaz badakite, errazena eta erosoena gaztelaniaz aritzea da.
|
|
|
Goian aipatutakoaz gain 14.orrialdeko taulan agertzen diren kontzeptuak aztertzea ezinbestekoa da, Barakaldoko euskaldunen
|
hizkuntza
ohiturak ulertzeko:
|
|
|
Lan honen asmo nagusietako bat Barakaldoko euskararen errealitatea islatzea izan da, eta horretarako, hiriaren ezaugarriak (bilakaera historikoa) ezagutzea ezinbestekoa da. Ikerketa hau, haur eta gazteengan zentratu dut bereziki, horiek baitira euskaldun kopururik handiena; gainera, erabileran eragin nahi bada, ezinbestekoa da euren jarrera eta
|
hizkuntza
ohiturak ezagutzea. • Hitz gakoak:
|
|
|
Ikerketa hau, haur eta gazteengan zentratu dut bereziki, horiek baitira euskaldun kopururik handiena; gainera, erabileran eragin nahi bada, ezinbestekoa da euren jarrera eta
|
hizkuntza
ohiturak ezagutzea.
|
|
|
Ikerketa hau, haur eta gazteengan zentratu dut bereziki, horiek baitira euskaldun kopururik handiena; gainera, erabileran eragin nahi bada, ezinbestekoa da euren jarrera eta
|
hizkuntza
ohiturak ezagutzea.
|
|
|
Horrek guztiak ondorio argia du haurren ezagutzaeta erabilera tasetan, zeinak dagoeneko gainerako adin talde guztienen gainetik azaltzen baitzaizkigu. — Nerabezarora iristearekin batera, ordea,
|
hizkuntza
ohiturak erdaldundu egiten dituzte haur izandako askok, eta erdarara jotzeko joera areagotu egiten da. Euskararen erabilerak atzera egiten du nabarmen.
|
|
|
2011 ALDAHITZ: Euskara ikasi dutenen
|
hizkuntza
ohitura aldaketak lan munduan.
|
|
|
umeak daudenean tartean, adin guztietako hiztunek erabiltzen dute gehiago euskara, umerik ez dagoenean baino. Haurren
|
hizkuntza
ohituratan eta hizkuntzarekiko jarreratan eragiteko kontzientzia ondo txertatua dagoela berresten du datuak, gizarteak ondo barneratu duela haurren ezagutzan eragiteko, etxean ere lan egin behar dela. Baina haurrik ez dagoenean portaera aldatzeak pista berri bat ematen du, kontzientziarekin batera koherentzia landu beharra dugunaren ideia.
|
|
|
Etengabeko eraldaketan bizi gara, eta eraldaketa honetan euskarak dagokion lekua izan dezan, gazteen iritzia ezagutu behar dugu, etorkizunean euskararen erabileran lider izango direnak aktibatu. Soziolinguistika Klusterrak eta Topaguneak gazteen
|
hizkuntza
ohiturei buruzko ikerketa lan batzuk egin dituzte, baina horrelako gehiago behar dira.
|
|
|
Egindako ikerketan argi gelditu denez, guraso eta heldu aunitzen arteko harreman hizkuntza gaztelera izaten da, haurrei euskaraz egin arren. Guraso eta helduen artean,
|
hizkuntz
ohituretan aldaketa sustatu gogoz, plan bat martxan jarri dute Ricardo Baroja eskolako patioan, arratsaldeetan, klaseak bukatu ondotik. Planaren xedea argia da:
|
|
|
Planaren xedea argia da: patioan ere euskaraz egitea eta
|
hizkuntz
ohiturak aldatzea. Helburu horrekin, Euskararen Eguna eskola orduetan ez ezik, eskola ordutik kanpo ere ospatzea erabaki zuten, guraso eta ikasleen artean hainbat jarduera eginez.
|
|
|
Aldahitz ikerketaren ondorioak aurkeztu zituen, gai honen inguruan: helduen
|
hizkuntza
ohituren aldaketa lan munduan; Hausnartu ikerketa soziolinguistikoen IV. sarien irabazleak ezagutarazi zituzten; eta otsailaren 24an urteko jardunaldia burutu zuen Soziolinguistika Klusterrak, aurten" Kulturgintza euskararen garabidean" izenburupean. Beste berrien artean, aipagarria da Zumaian euskararen inguruan antolatu zen hitzaldi zikloa:
|
|
2013
|
|
|
Kalera atera ginen, ziren, baina orain administraziora, dendetara, bulegoetara zein merkatura atera behar dugu. Astero ordubetez egiten duten ahalegina egunerokora zabaldu behar dugu,
|
hizkuntza
ohituretan eragin, eta euskararentzako eta euskaldunontzako gune berriak irabazi behar ditugu. Algortako tabernan zein Bergarako parkean biltzen diren boskote horien lana islatu dezagun.Ezin dugu ardura guztia euskaltegien esku utzi, hauek lana ederto eginda ere.
|
|
|
Egun berean egingo dute DBHn matrikulatu nahi dutenentzat ate irekien eguna eta, bezperan, urtarrilaren 22an, arratsaldeko 16:30ean Aiako Kultur Etxean DBHri buruzko informazio bilera izango da.Zaragueta eskolakoek bi hitzaldi emango dituzte urtarrilaren 22an.Lehenengohitzaldia Zuek duzue giltza, guraso berrientzako hitzaldia, 17:30ean hasiko da. Hitzaldian
|
hizkuntza
ohiturei dagokionez, lehenengo urteak zein garrantzitsuak diren azpimarratuko da. 0 eta 12urte bitarteko haurrak dituzten gurasoentzat dago zuzenduta.Bigarrenhitzaldia, berriz, Euskera, entra un idioma en casa, 19:00etan hasikoda.
|
|
|
17:30ean hasiko da. Hitzaldian
|
hizkuntza
ohiturei dagokionez,
|
|
|
Adibidez, ulertzeko bai baina hitz egiteko gai ez den langilea hilabete batez ikasten aritzen da, eta hona euskara ahoan duela etortzen da, gerora maila lantokian hobetzeko. Inportantea da, langile berria lehenengo harremanetan euskaraz egiteko gai izatea, zeren gaztelaniaz badator, gero ezin dira 200dik gora lankideren
|
hizkuntza
ohiturak aldatu.
|
|
|
Lana egiteko bai, adibidez," euskaraz idatziko ditut e postak", eta inork ez du zalantzan ipintzen bilera euskaraz egin behar denik, baina Jose Luisekin elkartzen naizenean erdaraz egiten dut, kuadrillan [kanpoan] erdaraz egiten dugulako. Kanpotik dakarten
|
hizkuntza
ohitura aldatzea nekeza da.
|
|
|
Irentsi, bai. Hala ere, langileak [kuadrillakoekin gaztelaniaz egiten duenak] beste gauza asko lortzen ditu,
|
hizkuntza
ohitura berriak hartzen ditu eta ez dauka problemarik langile berriekin euskaraz egiteko, nahiz eta kaleko hizkuntza joerak baldintzatzen duen.
|