|
2005
|
|
|
Kontuan izan behar dugu, hori dena horrela izanik ere, ezin ditugula euskara, gaztelania eta ingelesa (atzerri hizkuntza ezagunena aipatzeagatik) zaku berean sartu, hiru horien trataera ez da inola ere gauza bera. Ikuspegi juridikotik
|
hizkuntza
ofizialak bi dira, eta beraz bai hiritarren eskubide nagusiak eta bai agintarien obligazio nagusiak bi horietan zentratzen dira, ez hirugarrenean. Bestelako trataera izan dezake hirugarren honek, baina ez da gauza bera.
|
|
2006
|
|
|
Hizkuntzari Euskal Herriko herrikide guztien baterapide denaren aitorpena egin ondoren, euskal herritarrek hizkuntzaren alorrean dituzten eskubideak gure Lege Antolapidetzaratu (sic) beharra dago, eta,,
|
hizkuntza
ofizial bietan ihardutzeko eskubidea, eta hizkuntzarekiko babesaren bermea, Euskal Herriak gordetzen duen kultura ondare baten funtsezko zati denez.
|
|
2007
|
|
|
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herritarrei harrera egiten dieten funtzionario guztiek gaztelania zein euskara ezagutu ditzaten, Gasteizko Legebiltzarrean lege aldaketa eskatu du Aralarrek. Era horretan, herritarrek administrazioarekiko hartu emanak EAEko
|
hizkuntza
ofizial bietan izateko aukera izan dezaten lortu nahi du ezkerreko alderdiak. Zehazki, 6/ 1989ko Funtzio Publikoaren Legeari honako puntua gehitzea eskatu du Aralarrek:
|
|
|
Zehazki, 6/ 1989ko Funtzio Publikoaren Legeari honako puntua gehitzea eskatu du Aralarrek: " jendaurreko funtzionarioen lanpostu guzti guztiei
|
hizkuntza
ofizial bietan jardutera derrigortuz eta herritarron hizkuntz eskubideak bermatuz". Euskal hiztunen hizkuntz eskubideak betetze aldera, lanpostu guzti guzti horietan 2010eko derrigortasun dataz ezartzea ere eskatu du alderdiak.
|
|
2008
|
|
|
Euskararen erabilera sustatuko dugu plan horren bitartez eta urrats esanguratsuak egingo ditugu erabilera horren normalizazio bidean. Euskal Herriko Unibertsitateko
|
hizkuntza
ofizial biek pareko estatus eta erabilera maila edukitzea da plan horrekin lortu nahi duguna, egiazko unibertsitate eleanitza ikusmiran izanik.
|
|
2009
|
|
|
Patxi Lopez lehendakaria inbestitu aurretik PPk eta PSOEk sinatutako Euskal Autonomia Erkidegoko gizartearen aldaketa demokratikoaren oinarriak akordioaren atal bat aipatu du kontseilariak. Horretan, alderdi biek helburu finkoa zuten;
|
hizkuntza
ofizial bien erabilera zabaltzea elebitasuna gizarteratzeko asmoz.
|
|
|
Gure irudiko, okerreko bideari ateak irekitzen dizkiona zera da: profesionaltasuna eta bertako hizkuntza ofizialen ezagutza elementu kontrajarriak edo elkarrengandik bereizi beharrekoak balira bezala kontsideratzea, non eta elebiduna den eta are elebidunago izan nahi duen eta
|
hizkuntza
ofizialak bi dituen gizarte batean, non eta herritarrek zerbitzu publikoetan bi hizkuntzetarik nahi dutena aukeratzeko eskubidea aitortua duten gizarte batean, noiz eta administrazioko lanpostuetan jarduteko egoki den euskararen ezagutza egiaztatzeko sistema Auzitegi Konstituzionalak berak ere babestu eta berretsi duenean.
|
|
|
Zertarako hainbeste buruhauste" nor nori nork" eta" diezazkigukete" ikasten, gero lanean jarduteko behar ez bada? Baina nola liteke gizarte elebidun batean, eta are elebidunagoa izan nahi duen batean,
|
hizkuntza
ofizial biak ez izatea neurriren batean ohiko laneko hizkuntzak?
|
|
|
|
Hizkuntza
ofizial bien egoeran ere bide onean mugitzen ari da EHU, gabeziak gabezia eta ahuldadeak ahuldade. Datu batzuk ematearren, ikasle hasiberrien %45ek euskaraz ikastea hautatzen du, irakasleen %40 eskolak euskaraz emateko gai da eta derrigorrezko ikasgaien %90 euskaraz eskaintzen dira.
|
|
2010
|
|
|
IV.2 Ikasleek
|
hizkuntza
ofizial bien ezagutza praktikoa eskuratu
|
|
|
–Irakasteredu elebidunak? esaten zaie hauei,
|
hizkuntza
ofizial bietan oinarritzen direnez beti eta nonahi82 Eredu bakoitzak begiz joak zituen helburuen, kasuan kasuko ikasleei eskuratu nahi zitzaien euskara mailaren eta berauen artean bultzatu nahi zen erabileraren arabera bereziak ziren ereduak83 Eusko Kontseilu Nagusiak eraturiko lan batzordea aski eragingarri gertatu zen eginbehar horretan, eta Estatuko MECek berak langintza horren lehen oihartzun...
|
|
|
Derrigorrezko eskola-aldia amaitzean (demagun, 16 urterekin), EAEko ikasle guztiek euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiten, irakurtzen eta idazten jakin behar dute: parez pareko elebidun izan behar dute
|
hizkuntza
ofizial bietan. Hori da EEN legeak, eta harrez gerozkoek, diotena.
|
|
|
b) Irakaskuntza
|
hizkuntza
ofizial biotan izateko eskubidea.
|
|
|
Gero, EEN legea onartu ondoren, 1983ko, elebitasun dekretu, ak ekarri zuen bere garapen sendoena: Hezkuntza eta Kultura Sailaren uztailaren 11ko 138/ 1983 dekretuak,
|
hizkuntza
ofizial biek EAEko irakaskuntza ez unibertsitarioan izango zuten trataera eta gutxienezko garapen planifikatua zehaztu zuenak (E.H.A.A., VII). Beste arauzko erabaki asko ere kontuan hartzekoak dira, ordea.
|
|
|
VII uztailaren 11ko 138/ 1983 dekretua,
|
hizkuntza
ofizial biek EAEko irakaskuntza ez unibertsitarioan izango zuten trataera eta gutxienezko garapena planifikatuz.
|
|
|
Batez ere EEN legearen bigarren kapitulua, hezkuntzari buruzkoa, hartu behar da kontuan aplikazio operatibo hori aztertzeko110 Zer egin da hezkuntza alorrean, EEN legea aplikatu eta garatzeko? Zer egin da, batez ere, gurasoek beren seme alaben eskola hizkuntza aukeratu ahal izateko, ikasleek
|
hizkuntza
ofizial bien ezagutza praktikoa eskuratu ahal izateko eta eskola giroa euskaldunduz euskararen erabilera indartzeko. Funtsezko hiru puntu horiei helduko zaie, beraz, atal honetan.
|
|
|
IV.2 Ikasleek
|
hizkuntza
ofizial bien ezagutza praktikoa eskuratu ahal izatea
|
|
|
Gaztelaniaz gainera EAEko hiritarrek euskaraz jakingo dutela segurtatzea: hori da Autonomia Estatutuak eta EEN legeak hizkuntza kontuan berekin dakarten berritasun handiena120 Zer neurri hartu dituzte EAEko herri aginteek, bertako ikasle guztiek
|
hizkuntza
ofizial bien ezagutza praktikoa eskuratu ahal izango dutela segurtatzeko. Bost
|
|
|
Ba al dago, gaur egun, euskaraz zein gaztelaniaz ikasterik? Ikasleek lortu al dute
|
hizkuntza
ofizial bietan behar adinako ezagutza praktikoa. Zabaldu al da euskararen erabilera, eskola munduan eta, azken batean, gizarte osoan?
|
|
|
Elebidun izan ahal izateko aukera bera eskaintzea ikasle guztiei. Bigarren interpretazioa aukeratzen baldin bada, aldiz,
|
hizkuntza
ofizial bien parez pareko ezagutza praktikoa ezartzen da helburu206: interpretazio horren arabera erdararen pareko hizkuntza gaitasuna behar dute euskaraz EAEko ikasleek, derrigorrezko eskola-aldia amaitzerakoan.
|
|
|
Nik, behintzat, ez dut ikusten nola.
|
Hizkuntza
ofizial bi baldin baditugu, eta bertako ofizialtasun markoa hizkuntza eskubideen norbanako irizpidean oinarriturik baldin badago nagusiki, nola eragotzi behar zaio norbanakoari (berdin du ikasle izan edo guraso) bere (edo beren seme alaben) ikasbidea hizkuntza ofizial batean (euskaraz) edo bestean (gaztelaniaz) oinarritzea. Ikasketak hizkuntza ofizial batean zein bestean egitea ezin liteke, egungo lege markoa aldatu gabe, debekatu.
|
|
|
Alondegi hitzak bere garrantzia dauka, eta izatea eman dioten eraikinen beherakada historikoarekin, horietarik gelditzen diren ale bakanen irautearekin loturik dauka biziraupena berbak ere. Oraingoan, presagatik nonbait, kulturgunea bertoko
|
hizkuntza
ofizial bietan jartzea ahaztu zaiei arduradunei. Barkatu, espainolez besterik ez dute jarri, bertokoa ere, bestearekin batera, jakina, aspaldiko 30 urteotan ofiziala den arren.
|
|
2012
|
|
|
Alegia, gaztelania jakitea derrigorrezkoa da Osakidetzan lan egiteko; mediku batek ezin dezake Osakidetzan lan egin gazteleraz ez badaki, beste dozena bat hizkuntza eta dozena erdi master izanda ere; euskara jakiteak, aldiz, puntuatzeko bakarrik balio du. Ez du ba legeak esaten
|
hizkuntza
ofizial bietan osasun arreta ere jasotzeko eskubidea dugula. Ba, badirudi hiru urte eta erdi iraungo duen Legegintzaldi honetan atzera egin dugula euskararen defentsan.
|
|
|
mediku guztiek baitakite gazteleraz. Beraz, PPren eta PSEren arabera, pediatrei
|
hizkuntza
ofizial biak eskatzeak dauka pediatra gabeziaren errua. Euskara errudun moduan aurkezten diote gizarteari.
|
|
|
Erabaki hori indarrean dagoen normalizazio dekretuaren aurkako erabakia da argi eta garbi. Dekretu horrek azpimarratzen du herritarrei osasun arreta
|
hizkuntza
ofizial bietan eman behar zaiela eta eurekin komunikazioa gaztelaniaz eta euskaraz izan behar dela. Alegia, komunikazioaren kalitatea eta zerbitzuaren kalitatea hertsiki lotuta daudela, logikoa den moduan.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, Euskararen Legeak 30 bat urte bete eta gero, gizartea oraindik ez dago jakitun Lege horrek dakarzkion eskubidez. Erdaldunak izan edo euskaldunak izan, gutxik dakite Legeak aitortzen digula
|
hizkuntza
ofizial bietako edozeinetan ahoz nahiz idatziz egiteko eskubidea.
|
|
2014
|
|
|
Lege horren bigarren kapituluan aitortzen zaio EAEko lurralde guzietako ikasleria guziari baduela eskubidea irakaskuntza euskaraz jasotzeko, eta horrekin batean arautzen da nahitaezkoa dela irakastea hautatu ez den hizkuntza ofiziala. Hamazazpigarren kapituluan, berriz, ezartzen da Jaurlaritzak hartuko dituela behar diren neurriak ikasleriari bermatzeko
|
hizkuntza
ofizial bien jakintza praktiko nahikoa nahitaezko ikasketen amaieran (Eusko Legebiltzarra, 1982).
|
|
2015
|
|
|
Horretaz ari bagara, gu ez gatoz bat eta gainera ez da posible, gure buruari eman diogun legediak ez duelako onartzen". Izan ere, Euskararen Legearen arabera (1982) hizkuntza aukeratzeko familiek duten eskubidea bermatu behar da, eta
|
hizkuntza
ofizialak bi dira EAEn.
|
|
|
Halaber, legea hiritarrek sortua (eta betea, noski) behar izate hori, Rousseauk aldarrikatua, gaiztotu egiten du geurean hainbat eta hainbat legeren bete ezinak, sorkuraz gainera, eta ez menturaz: presoen urrutia, senideenganako sadismoa, autoen abiadura, A eredua (EAEko legeak dio nahitaezko hezkuntzatik ikasleak
|
hizkuntza
ofizial bien jakitun irten behar duela; baina A ereduak ez du ikasle bakar bat ere euskaldundu; beraz, legez kanpokoa da nabarmen nabarmen; hortxe dirau, haatik), eta abar gizen bat. Honek halako etsipena eta malenkonia eragiten du herritarrengan, eta legez kanpoko jokabideak bultzatzen ditu.
|
|
|
Paisaia linguistikoa, hau da, inguratzen gaituzten kartelen hizkuntza ia bakarrak gaztelania eta frantsesa diren bitartean, euskaldunok gurea ez den herrian bezala biziko gara, eta bigarren mailako hiritarrak izango gara?.. Salbatzeko esan du Xabier Kintanak euskarak kaleko erabileraren borroka irabazi beharra dauka?. Bere hitzetan,. Euskal Herriko
|
hizkuntza
ofizial biak berdintasunean erabiltzea lortzen ez den bitartean, euskaraz bizi nahi duten hiritarrek bereizkeriaz diskriminaturik segituko dute beren herrian bertan?. Erramun Osa: Euskarak denon beharra duAmaitzeko, Erramun Osa Euskaltzaindiko idazkariordeak hartu du hitza.
|
|
2016
|
|
|
Horrela, aurrerantzean euskara ingelesarekin lehiatuko da, eta lehia horretan galtzaile aterako. Jaurlaritzak ez du diseinatu 2 (ume gehienek adin tarte horretan eskolaraturik daude) eredu eleanitza,
|
hizkuntza
ofizial biak segurtatuta gero ingelesa indartuko duena. Ez:
|
|
|
Kontabilitatearen alorreko ikasgaiei dagokienez, Bilboko Ekonomia eta Enpresa Fakultatean, ikasleek libreki aukera dezakete ikasketen hizkuntza ikasgaia nahitaezkoa denean. Irakaskuntza gida, ikasgaian parte hartzen duten irakasle guztien artean zehazten da eta ahal den neurrian, material teorikoa eta praktikoa,
|
hizkuntza
ofizial bietan berdina izaten da.
|
|
2020
|
|
|
Eleaniztasuna da EHDn aurki ditzakegun espazio urbanoen ageriko beste ezaugarri bat. Eleberrian zehar, txandaka agertzen dira Suitzako
|
hizkuntza
ofizialetako bi, frantsesa eta alemana, eta horrez gain ingelesa. Halaber, amaierako pasarteetako batean italierazko elkarrizketa bat irakur daiteke, herrialdeko beste hizkuntza ofiziala dena.
|
|
2021
|
|
|
Oraingo erabakiari dagokionez, Kontseiluak uste du auzitegiak planteatu duen aferak ofizialtasunaren printzipioaren aurka egiten duela," gaztelania ez diren gainerako hizkuntza ofizialek maila baxuagoko estatusa dutela berresten da, hau da, indarrean dagoen ofizialtasuna ez dela simetrikoa". Auzitegiaren tesiek aurrera egitez gero," agerian geratuko da
|
hizkuntza
ofizialak bi mailatan sailkatzen direla, gaztelania eta gainerakoak", eta hari horri tiraka," lehen eta bigarren mailako herritarrak bereiztea bezala litzatekela", azaldu du Kontseiluko eledunak.
|
|
2023
|
|
|
«Indarrean den araubideak modua ematen du hizkuntza klausulak ezartzeko. Are, lanpostuetan
|
hizkuntza
ofizial bietan jarduteko gaitasuna duten langileak jarri beharra jasotzen du, eta epaiak ez dio horri erreparatu», nabarmendu du Kontseiluak.
|
|
|
Hori ez da zalantzan jartzen, adibidez, Katalunian edo Galizian: funtzionario izateko,
|
hizkuntza
ofizial bien gaitasuna frogatzea eskatzen da, eta ez da inon zalantzan jartzen. Konstituzio Auzitegiak ere zuzena dela esan zuen.
|
|
|
Helburu hori, adibidez, administrazio mundura ekarriz gero, udalek bi hizkuntzatan jarduteko gaitasuna ekarriko luke. Bide bertsutik, norbanako edo administratuen ikuspegitik,
|
hizkuntza
ofizial bietan jarduteko gaitasuna lekarke.
|