|
2000
|
|
|
Gainera, askok betiko aitzakia aipatzen du horretarako: gure
|
hizkuntzak
ez du irainerako balio. Baina irain mordoa dago euskaraz eta erabili ere erabiltzen dira hainbat tokitan.
|
|
|
Hizkuntza gutxitua edo eremu urriko hizkuntza? Gogorra da esatea baina hala da, euskara" lesser used language" edo
|
hizkuntza
ez hain erabilia izatearen errua euskaldunek dute. Aitzakia hutsa da oraindik Francoren zapalkuntzaren ondorioak nozitzen ari garela esatea, hil zenetik mende laurdena pasa da-eta!
|
|
|
beharrezko transizioa" gaiaz ariko da eta, Jagoba Zulueta" Hizkuntza komunitatea Euskal Herrian" gaiaren inguruan. Geo Politikan doktore den Julen Zabalok"
|
Hizkuntza
ez da (beti) arima" gaiari helduko dio. " Inmigranteak Euskal Herrian" hitzaldiaren haritik, Miguel Angel Elorzarekin batera ariko den Cesar Martinez hizlariak dioskunez," globalizazioaren testuinguruan, Europak datozen urteetan biziko duen etorkin uholdearen arazoaz mintzatuko gara.
|
|
|
Egia esan, guztiok onartu genuen. Eta inori ez zitzaion iruditzen etikoa ombudsman batek bere eskualdean birizik zirauten
|
hizkuntzak
ez jakitea. Lehen lehenik, administrazioaren aurrean, hiritarren eskubideak gorde behar zituenarentzat nahitaezkoa iruditzen zitzaigun bertako hizkuntzak ezagutze hori.
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez,
|
hizkuntzarik gabe
ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non e... Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
|
Lurraldetasunaren arazoa eta bertako hizkuntzaren arazoa txanpon beraren bi aurpegiak baitira, hizkuntzak bere lurraldea behar baitu.
|
Hizkuntza
ez baitago soilik paperean, lurraldetasuna osatzen duten pertsonen bar nean baizik.
|
|
|
Goitik zetozen iradokizunei jarraiki, ziur, Komandante Militarrak (uste dudanez, Gipuzkoakoak) jada 1937ko ekainean kontrolatu nahi izan zuen elizetako Liturgia,
|
hizkuntza
ez ofizialen jendaurreko erabilpena debekaturik zegoela gogoratuz. Lehenerabakitzat, edozein herritan zela ere, mezatan gaztelania erabiltzeko agindu zuen, nahiz eta lehen orduetakoetan euskarak, salbuespenez, lekuren bat izan zezakeen.Agindu prozedura honek hautsi egiten zuen, garbiki, Elizaren aginte autonomia, etaagintari zibil edo militarren irizpideetara jartzen elizetan zaindu zen hizkuntzpolitika.
|
|
|
euskaldun izate hutsa askiizango da, abertzalea ez bada ere, herri kidetasunaren sentimen lotura txertatua izateko.Hori erakusteko, honako adibide hau jarriko digu bere hausnarketan barrena: ?
|
Hizkuntzari
ez datxeko nahia, baiña bai izana. Erdaldun < euzko> edo < euzkotar> horietakobatek hau esan dezake eta pentsa zoritxarrezz < yo soy español, y no vasco>.
|
|
|
Lehenik, hizkuntzaren izaera eta funtzioa eraldatzen ari zaigula historian barrena, eta eraldaketa horrenoinarrian dagoen estatu modernoaren aginpidea gotortu ahala ari dela aldaketa horigertatzen.
|
Hizkuntza
ez dela, besterik gabe, gizajendeak elkarrekiko mintza beharrakasetzeko soilik darabilen tresna aldagaitza. Hizkuntzaren instituzio izaera hori, horieta horrenbestez, nazionalismoaren ardatzean funtsatutako gertaera berria delahizkuntzaren historian.
|
|
|
Nazioidentitatearen oinarrizko zutabea dela euskara; hain zuzen ere, zeinurik garaiena beradela, euskaldunon arteko kidetasuna eraikitzeko. Hizkuntza atxikimendua ez delaaxaleko kontua,
|
hizkuntza
ez dela mintzabide eta lanabes, hotz, eta, neutral?
|
|
|
Eman dezagun hemen arrazoi operatiboak jokatzen duela, baina operatiboa izanik ere, ezin da ukatu Estatuaren eta populazioaren arteko lokarria dagoela; eta, esango genuke, bi instantzien arteko identifikazioa ere sortzen dela, espainiarrak omen diren herritarren artean batasun ezaugarria sortzen baita, kolektibitate sentimendu bat. Gaztelaniak izan ezik, beste inongo
|
hizkuntzak
ez luke eskolan lekurik izan behar, ezta Estatuarekin harremanetan jartzeko aukerabiderik ere.
|
|
|
Eta horren kariaz, euskara bigarren tipokoa denez gero, logika horrekin espero izateko ondorioa ateratzen zuen: gure
|
hizkuntzak
ez zuela balio Euskal Herrian jadanik jaiotzen ari zen hirugarren mailako gizarte mota honetarako, eta horrexek zekarkiola, hain zuzen, bere noraezeko beherakada7.
|
|
2001
|
|
|
Musika hartu badut, bere kodea,
|
hizkuntzarena
ez bezalaxe, unibertsala delako da. Musikak ez du aberririk ezagutzen, musikak batu egiten gaitu.
|
|
|
Orduan, ari zarenean, uneren batean ikusten duzu norbaitek oztopoa jartzen dizula. Gure ustez saiatu behar da oztopoa jartzen dizunaren
|
hizkuntzan
ez erortzen eta pentsatu den eskema aurrera eramaten.
|
|
|
Horrexegatik, honela dioHormann ek Chomsky-ri buruz: honen hizkuntzaren azterketan,
|
hizkuntzak
ez duzeregin eta asmo komunikatiborik. Antzeko zerbait egiten dute Bloomfield enjarraitzaileek ere:
|
|
|
–Euskarak motiba dezake, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzenbadio; plus bat, gainerako
|
hizkuntzena
ez bezalako kultur molde original bat (ez hobea, ez txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak ematekokosmo ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastukoduena. (...) Gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merkebatekin ez goaz inora.
|
|
|
Ingurune hurbilak garrantzi handia du, ikaslea bertan bizi baita; eta
|
hizkuntzak
ez dio aldatuko ingurunea osatzen dutenekin duen harremana. Ingurune horretarako behar du euskara, eta bertan erabiliko du; edo bertan eragingo du, erabiliahal izateko.
|
|
|
Abe, Carton, Regent, Cembalo eta Hollec en definizioa neure eginez,, testu errealak benetakokomunikazio egoeran sorturiko enuntziatu guztiak ditugu?. Testu didaktikoa, berriz, ama
|
hizkuntza
ez den beste edozein ikasteko xedeaz ekoitzitakoa da.
|
|
|
Obabako mundua, bere kutsu erruralistagatik batik bat, desperiferizaziorako oztopo gisa dakusa Atxagak, eta Gizona bere bakardadean bezalako thrillerhiritarrak arazo honi erantzun bat ematen dio. Bestalde, Horas extras gogoeta liburuxka, gaztelaniaden
|
hizkuntza
ez periferikoan baino ez da argitaratu, periferikotasunetik ateratzeko borroka teorikogisa irakur dezakegu bere osotasunean.
|
|
|
7 Ez du bigarren
|
hizkuntzaren
ez jabekuntzaren kasua posibletzat hartzen.
|
|
|
Hortik abiatuta, motibazio integratibo eta instrumentala desberdindu zituzten, ama
|
hizkuntza
ez zen beste edozein ikasterakoan (Gardner, 1966).
|
|
|
Erosi egin nituen elizetan hindiz kantatzen dituzten kantuak, beren liburuxkekin. Noizean behin entzun egiten ditut, orduan ikasi nuen hindi
|
hizkuntza
ez ahazteko. Indioak oso musikazale dira.
|
|
|
Izkribu euskararen, euskara idatziaren ohiturak eta usadioak ongi finkatuak eta mugatuak zeuden punturik gehienetan, euskalki bakoitzaren barrenean behintzat, eta aski jokabide argia dugu haiei amore ematea, haiei lotzea eta obeditzea. Aho
|
hizkuntzan
ez dugu batasunerako biderik idoroko, bereizkuntzarako baino, bestearen aldean askozaz ere aldakorragoa eta desberdinagoa dugunez gero.
|
|
|
Badakit hau ez dela oso esaera egokia, behar den bezala ez hartzeko arriskua duelako. Guztiok dakigu
|
hizkuntzek
ez dutela gorputzik; beraz, gorputzik ez dutenez gero, ezta neurririk ere.
|
|
|
" Bitartekoa da hizkuntza, ez ontzia:
|
hizkuntzak
ez du deus barrenen eta zernahi izan dezake". Esaldi horretan biribilduta dago Mitxelenak hiz  kuntzari buruz pentsatzen zuena.
|
|
|
" Alemanez, ingelesez, espainolez eta frantsesezko idazlanak bakarrik jasoko dira". Beren
|
hizkuntzak
ez du, beraz, lekurik hor. Eta Suedia ez da Euskal Herria eta horrelako oharrak ez dira han bakarrik agertzen.
|
|
|
Hizkuntzaren eta janzkeraren kontuan, ordea, ez dut hain argiro sumatzen zertarako sartzen den linguistika. Hizkuntzak nola hurbil eta urrun gaitzakeen ikusteko, aski da, eta hobe, linguistika ez ezik,
|
hizkuntzak
ez jakitea. Hizkuntza noraino den lokarri eta bereizgarri, izan ere, inork baino hobeki daki bere bizilekuan egiten denaz baliatzeko gauza ez den ezjakinak.
|
|
|
Hori ez da adarra jotzeko gogoa baizik.
|
Hizkuntzak
ez du iraungo euskaldun eta ezjakin gauza berdinak baldin badira. Eta ikasiagoren bat gure artean, ez dakit zer nolako mirariz, euskaraz mintzatzen hasten bada, ez dezagula, Jainkoarren, guregandik hastan eta.
|
|
|
Landuagorik, bai, jakina, zenbait momentutan honelako edo halako premiatarako trebeagorik. Ez ote zaizue, bada, miresgarri iruditzen, goi eta behe mailako
|
hizkuntzarik
ez baldin bada, euskalkiren bat (aski landua bera) besteak baino behartsuago eta erromesago gertatzea, adimenduaren trabagarri, ez laguntzaile?
|
|
|
|
Hizkuntza
ez da hor goian bi hegalez airean dabilen izpiritu mehea (hots, gorputzik ez duen sistema baten eskema soila), baizik eta hemen behean, gizatalde batean, oinak landaturik dituen zer bizi eta sendo bat: gizartean bizi da, hiztunengan; hiztunak ditu jasaile, hiztunek bizi dute.
|
|
|
Bestela esan, guztiok bagara hizkuntzaren jabe, ez da inortxo ere hizkuntzaren jabe. Hizkuntza bera da, soil soilik, bere eskuko eta bere buruaren jabe; damurik,
|
hizkuntzak
ez du ahorik mintzatzeko, ez eskurik deus aldatzeko. Guk gorputzaren alde batera eta bestera dugun bezalako eskurik, diot.
|
|
|
Beste askotan, aldiz, alderdi honi balio gehiegi emateko zaletasuna izan daiteke. Beti harritu izan nau" gure  hizkuntza indoeuroparrak" solasean maiz aipatzeko hizkuntzalarien joerak10, ez jatorriko gizarteaz dihardutelarik, axaleko diferentzia handiak gorabehera, guztien artekoa den oinarrizko ezaugarri multzo batez baizik (beste
|
hizkuntzenak
ez bezalakoak, kontrakoak ez badira: " gure hizkun  tza indoeuroparretan bederen gertatzen ez den bezala", e.a.). Nolanahi ere, iritzirik zuhurrenarentzat ere, euskararen historiak egiaztatzen duenez, elementu honek, kidetasuna ala bakartasun genetikoa, konparatistaren bide estuak gainezkatzen duen interesa du.
|
|
|
Txillida mundu zabaleko seme dugu. Darabilen
|
hizkuntzak
ez du hitzen premiarik, aditzera eman nahi lukeena ez baitu inongo hitzek emango aditzera. Eta hitzak ezinbestean bereizgarri gertatzen direnez gero, bada, edozeinentzat, judu nahiz jentilentzat, mintza daiteke eta hala mintzatu da, mintzatu ere.
|
|
|
eztarridunak, ahodunak eta (hala holako) burudunak, haren bitartez, hura dela medio, mintzatzen direnak. Garbitasuna eta zikinkeria ere hauen aho buru eztarrietan datza, ez
|
hizkuntzak
ez dituenetan.
|
|
|
Orain, gero eta presio handiagoak jasaten ari dira Quebec frantsesdunaren aldetik. Guk dakigun neurrian,
|
hizkuntzarena
ez da beste arazoak bezain larria, baina kontuan hartu beharrekoa da. (1970eko hamarkadan, berriz, frantsesa ezartzen saiatu ziren, nahiz eta gero, erresistentzia handia ikusita, atzera egin zuten.
|
|
|
Liberalismoaren planteamendurik oinarrizkoeneankokatzen dira diskurtso gehienak hizkuntzaren auzian.
|
Hizkuntzak
ez du eskubiderik, ez dago eskubide kolektiborik, ez komunitariorik. Eskubideak soilik indibidualak dira.
|
|
|
Baina ez da hor besterik ukatzen. Eta batez ere,
|
hizkuntza
ez da inoren baztertzaile gisa hartzen, orain horren erraz salatzen bada ere. Mentalitate dikotomikoak bakarrik har dezake bata bestearen ukazio bailitzan.
|
|
|
Hizkuntza txikien aldeko mugimenduak hortxe daude preso, nazionalismoan, etnian. Ikuskera honetan,
|
hizkuntzak
ez du askatasunik, ez nortasunik. lazko abuztuan Problemes politiques et sociaux aldizkari frantsesak zenbaki monografiko bat atera zuen gai honen inguruan: " L’ethno nationalisme en Europe occidentale".
|
|
|
J.R. Lodares hizkuntzalaria gogotik saiatu da bere liburuan Francoren hizkuntz politika argitzen. Ideien kontra baietz, baina
|
hizkuntzen aurka
ez zuela jo Francok, dio berak. Bien, ideien eta hizkuntzen kontra jardun zuen Francok, behar zenean behar zena joz.
|
|
|
Anormala (gutxiengoaren hizkuntza) normal (guztion hizkuntza) bihurtu, eta normala (espainiera) anormalbihu rtu. Edota berenezko
|
hizkuntza
ez dakitenak" anormal" bihurtzen ditu, zentzu sozial eta patologikoan. Are gehiago:
|
|
|
Hitzak adigai enpirikoak lirateke, eta errealitatea letreiatzeko balio dute. Baina
|
hizkuntza
ez da inolaz ere hitz askoren bilkura soil bat. Errealitatea hitzen bidez letreiatu ahal izateko harreman sare trinko bat behar da, egitura sendo bat, hots, gramatika.
|
|
|
Damurik,
|
hizkuntzak
ez dira inoiz nire puntu indartsua izan. Zer izen frantses esango dut, egin nuen nire artean.
|
|
2002
|
|
|
Hortaz, gerta daiteke Hego Euskal Herrian dagoen epaile euskaldun bat hemendik kanpora joan behar izatea, bere lanpostua berak baino merezimendu handiagoak dituen beste epaile batek eskuratzen duelako.
|
Hizkuntza
ez da lanpostuari lotutako merezimendu objetiboa, Epaile bakoitzaren merezimendu subjektiboa baizik, eta horren ondorioz ez dago Hego Euskal Herriko epaileen gainean hizkuntzaren normalizazio plangintza bat egiterik.
|
|
|
Egia da euskaraz eta gaztelaniaz gain beste hizkuntza gehiago hitz egiten dela, arabieratik hasita. Etorkin horiek hemen geratzen badira, nafar izango dira, noski baietz, Euskal Herriko jendea izango da, baina haien ohiturak eta
|
hizkuntzak
ez daude Euskal Herrian finkatuta. Urteek erakutsiko dute hori nola geratzen den eta hemen denborarekin gure ohituren artean finkatzen den.
|
|
|
zure barruko hutsunea beteko duzu. Ze agian, zure arbasoen
|
hizkuntza
ez jakiteak sortzen dizu neurri batean zure barruko hutsune hori». Horrela hasi nintzen euskara ikasten, eta arrazoi zuen, nortasuna aurkitu nuen, aberastu egin ninduen jatorrizko hizkuntza ikasteak.
|
|
|
Baina Koldo Mitxelena ez bide zen itzulinguruka ibiltzea gustuko zuen gizona, eta zuzen erantzuten zion eskatutakoari: " Herriaren artean, oraingoz, gure
|
hizkuntza
ez doa aurrera: inora mugitzekotan, atzeraka dabil.
|
|
|
esperientzia baten azterketa»; «Bideratze lana gizarte eragileen lanbide garapeneko esperientzia batean: azterketa etnografikoa»; «Bigarren hezkuntzaren hastapenak Gipuzkoan, Donostiak garatutako prozesua»; «Gipuzkoako auzo eskolak, 1930 1938»; «Eskolako hizkera ereduaz, euskara batuaren eta Euskalkiaren arteko harremanen testuinguruan»; «Ama
|
hizkuntzak
ez du gramatikaren barnerakuntzaren ordenamendua baldintzatzen»; eta «EAEko ikastetxeen zuzendaritza taldeen inguruko Pertzepzioak».
|
|
|
Egoeraren arabera, erabilera mota bat edo beste bat egon daiteke. Denon gustukoa litzateke lau urtez lau urte ahalik eta erabilera handiena izatea, baina
|
hizkuntzekin
ez dago jauzi kualitatiborik halako epe motzetan. Hizkuntza aldaketa gizarte aldaketa mota bat da, eta gizarte aldaketak oso geldo doaz baldin eta Europako Ekialdeko herrialdeetan bezala gertatzen ez bada:
|
|
|
izan ere, lehenengo fikzioa kazetaritzaren balizko «objektibotasunarena» baita. Gaur egun, gauza frogatua da kazetarien
|
hizkuntza
ez dela denotatzaile hutsa, konnotatzailea ere badela, eta beraz, esanahiaz gain, ezinbestez zentzu edo intentzio markatua ere badaramala, baita itxuraz «neutroenak» diren informazio eta albisteak ematerako orduan ere.
|
|
|
J. M. Larrea eta J. Juaristi (1987b: 109) bat datoz Eganen inguruan bildutako idazle taldeak belaunaldi baten ezaugarri guztiak dituela; izan ere, haien arteko adin, ideologia eta estetika desberdintasunak gorabehera, zenbait berezitasunek markatzen dute nortasun kolektiboa: haietako gehienen ama
|
hizkuntza
ez da euskara, agnostikoak dira, ideologiaz abertzale berritzaileak eta jarrera politiko askotarikoak. Bestalde, taldea osatzen dutenen artean kultura unibertsal zabala duten kideak nagusi badira ere, gehienek ez zuten unibertsitate ikasketarik egin eta autodidaktak izan ziren.
|
|
|
Kanpoan utziko ditugunak, hautaketalibrekoak eta bereziak? oso gutxi dira, %5 inguru, eta horietan erabiltzen den
|
hizkuntza
ez da auzigai.
|
|
|
Delako metodologia hori aplikatzen ari da, non eta ikasleak beren ama
|
hizkuntza
ez beste batean eskolak jasotzen ari diren esparruetan. Esaterako, EstatuBatuetako lurralde askotan ingelesez irakasten zaie ama hizkuntza modura bestehizkuntza bat duten ikasleei.
|
|
|
Ikasleentzat saioak gogorrak izaten dira, eta hasieran bere ustean 20 minutukoelkarrizketa besterik ez denak, saioak aurrera egin ahala, lan handia eskatzen dio: prestaketa, zuzenketa, gaia gehiago jorratzea, eta abar. Gainera, ez dago keinurik, ezdu solaskidearen aurpegia ikusten, ezta ahozko
|
hizkuntza
ez den beste baliabideriklaguntza eskatzeko ere.
|
|
|
Gai interesgarriren bat izatekotan, eta euskaldunik ez tartean, erdaraz ere egingo litzatele. Ikusi zen
|
hizkuntzak
ez zuela oztopo izan behar informazioarentzat28.
|
|
|
67). Gogor salatu zuen estrategia aldaketa Argia aldizkariak, batez ere euskarari zegokionez, gaztelaniazko emisorekiko audientziaren lehian, kanpoko profesionalak kontratatu baitzituen euskal emisorak10 Bikoizketa horren ondorioz, oso nabaria izan da bi kateen arteko bereizketa, erabilitako
|
hizkuntzan
ez ezik, edukietan11 ere bai: Euskadi Irratia euskalduna eta gipuzkoarra da; Radio Euskadi, ordea, erdalduna eta bilbotarra.
|
|
|
Arazoa estatusa da. Hizkuntza batzuek estatus bat dute gizartean eta beste batzuek beste bat; eta, horretan, jada,
|
hizkuntzak
ez dira berdinak.
|
|
|
Berez, eremu urriko hizkuntzak estatu
|
hizkuntza
ez direnak edo gehientsuenak dira. Hala ere, atal honetara ekarri gura izan dira, familia linguistiko berekoak izanik, onarpen ofizialik ez duten estatu hizkuntzen kide diren horiek, zeintzuek lurralde eta eremu txikietan erabiltzen baitira.
|
|
|
Era berean, hizkuntzak aintzatespen errazionala behar du.
|
Hizkuntza
ez da bakarrik izan dena eta gaur egun dena. Hizkuntzak ere badu etorkizunerako proiekzioa.
|
|
|
|
Hizkuntza
ez da linguistika hutsa. Esaldien egitura eta esangura ez dago bakarrik lotuta hiztegiak agintzen duenarekin edo gramatikak ezar dezakeenarekin.
|
|
|
Izena duen esperientzia errazago gogoratzen dugu, normalean.
|
Hizkuntzak
ez du memoria mugatzen; baina kodifikagarriak diren esperientziak errazagoak dira gogoratzeko.
|
|
|
Beraz, sistema sinbolikoen, pentsamenduaren, hautematearen eta memoriaren arteko harremanak korapilatsuak dira, oso.
|
Hizkuntzak
ez du mugatzen prozesu kognitiboa, baina ezinbesteko erreminta da ezagutza errepresentatzeko eta komunikatzeko; gainera, berebiziko rola du errealaren pertzeptzioan eta obserbazioan.
|
|
|
sinboloak aldatu egiten dira, ugaritu, birsemantizatu?
|
Hizkuntzak
ez dira irmoak, irmotzen direnean hil egiten dira, eta fosilizatu edo desagertu.
|
|
|
Hizkuntza burmuinaren ispilu da.
|
Hizkuntzak
ez digu soilik gizakien beharrei buruz informatzen; horrez gain, hizkuntzak, erabilia den gizartean, hiztunen, giza kolektibitate moduan ulertuta, zelakotasunei buruz ere egiten digu berba.
|
|
|
Desberdintasun horiek beharrezkotzat dauzkate euskarak eta euskal hiztunek; bestela zertarako sortu terminoak? Inguruko hizkuntzetan, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko
|
hizkuntzek
ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek berek ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari. Kuriosoa da ikustea, ildo horretan, gure arteko erdaldunek zelan erabiltzen duten, los aitas?
|
|
|
Haur batzuen mesfidantza gainditzeko, bost boluntarioek beren koloretako panpinak egiten dituzte atentzioa emateko. “Batzuetan panpinekin ipuinak konta diezazkiekezu, soinuak eginez eta animalien soinuak imitatuz, besterik ulertzen ez dutelako edo etorkinak direlako eta zure
|
hizkuntza
ez dutelako hitz egiten, gero eta ohikoagoa den zerbait”, esan dute. Gainera, idatzi gabeko beste arau batzuekin jolasten dira, esperientzia urteen poderioz lortutakoekin.
|
|
|
Badirudi barrea sortzeko ateraldia dela, Buñuelen film batetik hartua, baina egiatan negar egiteko moduko zinezko gertaera baizik ez da. Diodan gisa, erdara izan zen nire
|
hizkuntza
ez bakarrik lehen mailako ikasketetan: maila guztiak erdaraz egin ditut sei urte nituenez geroz, beste aukerarik ez bainuen gainera, erdara eskolan ikasi ondoren.
|
|
|
Ez zen euskalduna. Beste
|
hizkuntzarik
ez zekienez gero, horrela jakin izan dut mutua zela.
|
|
|
Oso testuliburu gutxi daude euskaraz; irakasgai gehienetarako ez dago bat ere, eta arazo larria da hori. Pentsa litekeenaren kontra, arazoa ez da norberaren
|
hizkuntzaz
ez dauden testuliburu etan ikasi behar izatea. Hori askotan gertatu eta gertatzen da eta ez da gauza txarra.
|
|
|
Ingelesak eta atzerriko beste
|
hizkuntzek
ez lukete toki handiegia izan. Hau da, zenbait gai aukeratutan soilik erabili lirateke, eskariaren arabera eta unibertsitateen ahalmenen arabera ere.
|
|
|
hizkuntza gizarte osagarri bat delako agertzen da eta prozesu hau, nahitaez, gizartean burutzen da, hizkuntz komunitateko hiztunekin harremanetan aritzean; beste hitzetan, hizkuntza erabiltzean.
|
Hizkuntza
ez da komunikaziorako tresna hutsa, ezta neutroa ere: bere hiztun taldearen isla da eta harremanetan eragiten du ere.
|
|
|
Prejudice erantsi du zure belarriak zulatzeraino, komunikazioa normaltze puntura iritsia ez balitz bezala. Dagoeneko
|
hizkuntza
ez da traba, den dena aditzeko gai ez zaren arren. Bestelakoa da traba, bistan dago.
|
|
2003
|
|
|
Euskarazko umoreak, euskararen eta euskal kulturaren ibilbide bera eraman du eta darama:
|
hizkuntzarik gabe
ez baitago umorerik eta umorerik gabe ez baitago hizkuntzarik.
|
|
|
Eta artikulu egileen arabera, horrek erran nahi omen zuen Errepublikaren
|
hizkuntza
ez dela izan behar nehola ere ingelesa. Baina laster aitzakia ederra izan dute horrekin gure legelari eta epaileek, postetako buruzagiek eta estatuko zerbitzari kontaezinek, erresuma barneko hizkuntza gutitu guztien, lasaiki eta hobeki, lehertzen jarraikitzeko.
|
|
|
Ekialdeko elizen ohitura, aldiz, Teodor Balsamon Antiokiako patriarkak() honela finkatu zuen: . Grekozko
|
hizkuntza
ez dakitenek Jainkoa ospa bezate beren hizkuntza propioan!?.
|
|
|
Ohartaraziko dugu halere, zenbait historialariren ustez, horrelako historia batek adieraz dezakeela zergatik hain errazki suntsitu zen VIII. mendean Ipar Afrikako eliza osoa: eliza hori ez omen zen batere herriko
|
hizkuntzan
ez kulturan sartua, osoki latinari emana baizik.
|
|
|
Judua zenez, izuaren eraginez, iruditzen zitzaion gertakarien errateko hizkuntza erotzen ari zela eta etsai guztien eliminazio fisikoa planifikatzen zuen egitura totalitarioak ahoskatzen zuen Goethen mintzaira lehen baino lehen abandonatu behar zuela. Ingelesez idazten hasi zen,
|
hizkuntzak
ez zuela erokeria kolektibo horretan errurik konturatu zen arte. ETA erakundeak bere ekintzak justifikatzeko agiri bat ateratzen duen oroz, gure hizkuntza zaharra gisa horretako galimatiak erruten  zertan ari den galdetzen diogu geure buruari.
|
|
|
hitz handiagoak dira burujabetasuna, lurraldetasuna eta ez dakit zer gehiago. Herririk gabeko
|
hizkuntzarik
ez da, horra latina. Baina latinak hor daude, nork bere herrian garatu duena.
|
|
|
Gizakiak bere harreman indibidualak zein kolektiboak garatzeko eta bideratzeko beharrezkoa duen tresna kognitibo eta azaltzaile nagusia da hizkuntza, giza eta gizarte harremanetarako eta komunikaziorako erremintarik behinena. Gizakiak eta gizarteak hizkuntzaren beharra dute mundu erreala ezagutzeko, eta mundu horri buruz eztabaidatzeko. Â
|
Hizkuntza
ez da beste tresnaren bat, da Tresna. Nazioaren eraikuntzan tresna kognitibo eta azaltzailea falta baldin bazaigu, hankamotz gabiltzala esango nuke.
|
|
|
Esaten ari direna, abertzaleek nahiz besteek honoko hauxe da:
|
hizkuntzak
ez duela gizartean nortasuna ematen" eta posible dela vasco/ basque izatea (gurean) euskaraz jakin gabe24".
|
|
|
Ez zait iruditzen inor motibatzen denik egunero egunero muturretik pasatzen zaionean bere
|
hizkuntzak
ez diola beti balio, ezta berak ordaintzen dituen erakunde publikoetan ere.
|
|
|
Aitzatespen arrazionala etorkizuneko proiekzioa arautzen ahalegintzen dena da; hots:
|
hizkuntza
ez da bakarrik izan dena eta gaur egun dena, ezpada bihar etzi izango dena. Eta etorkizunari begiratzen dion proiekzio horrek hizkun  tzaren garapen sistematikoa eskatzen du.
|
|
|
Egun honetan, Nafarroako Gobernu batek, lehen aldiz, publikoki onartu zuen bere lurraldeko jatorrizko
|
hizkuntzak
ez zuela inolako baliorik izango administrazioarenjardunean. Ez lanpostuetarako deialdi publikoetan, ez iru di korporatiboan, ez herrita rrekiko harremanetan.
|
|
2004
|
|
|
144 artikulua.
|
Hizkuntza
ez ofizialean idatzitako agiriak
|
|
|
zer izango litzateke gizakia, mintzairarik gabe?
|
Hizkuntzatik kanpo
ez dago gizatasunik. Ez dago giza bizitzarik.
|
|
|
Hizkuntzaren izaera giza harremanen arloan funtzio mekanikora murriztu nahi duenak, mintzairaren betekizun eratzailerik ez balego bezala,
|
hizkuntzari
ez dio opa noski guk opa diogun lekua, eragina eta itzala. Gureak ez luke, haatik, sinesmen hutsaren nahikeria izan behar, uste sendoen gogoetatik ateratako euskarriak nahi genituzke esaten duguna oinarritzeko.
|
|
|
bitartekoak edozein eduki beregana omen dezake,. Bitartekoa da hizkuntza, ez ontzia:
|
hizkuntzak
ez du deus barrenen eta zernahi izan dezake?, zioen behinola Mitxelenak. Hau ez al da, ordea, betiko leloaren oihartzuna?
|
|
|
Beste galdera bat, aurrekoez gainera:
|
hizkuntza
ez al dakiguke bada bihur euskal nortasunaren eta kulturaren eduki ere alde eta aldi berean. Euskara ez ote dugu bada euskaltasunaren edukia ere bitartekotza lana ukatu gabe?
|
|
|
–Izan ere, hizkuntza pentsamendurako tresna funtsezkoa izateaz gain, gizarteko praktika askoren euskarria, gure bizitzaren arlo gehienetara zabaltzen baita. Argi dago
|
hizkuntza
ez dela sistema adierazle bakarra; baina hori bezain argi dago gainerako sistemak iristen ez diren egoeretaraino iristen dela bera. Gainera, bestelako sistemak bere baitan integratzeko ahalmena dauka, gauzak eta harremanak izendatzeko eta sailkatzeko duen gaitasunagatik.
|
|
|
Edozein hizkuntza komunikazio tresna hutsa bailitzan definitzea eta horretara mugatzea, norbanakoaren garapena alderdi horretara mugatu nahi izatea bezalatsu da. Adierazi moduan,
|
hizkuntza
ez da soilik komunikaziotarako erabiltzen, emozioetan, pentsamenduaren garapenean eta ihardueran besteak beste erabili beharrekoa baita?. 31
|
|
|
Hauxe dugu kazetari euskaltzalearen planteamendua: ?
|
Hizkuntza
ez da nork bere berri emateko eta elkar aditzeko bidea bakarrik. Zerbait sakonagoa da.
|
|
|
oso kontutan hartu behar dela auzi honetan. (...). Baina
|
hizkuntza
ez ote da, gero, tresna huts soila baino besterik??, galdetuko du zenbaitek. –Ez ote du gizonak hizkuntzan beste balio batzuk ere aurkitzen?
|
|
|
Horra, bada, balizko bikoiztasunaren oinarria:
|
hizkuntza
ez da gizarte errealitate horren baitako osagarria, horren eta hiztunaren arteko tresna huts baizik. Beste modu batera adierazita:
|
|
|
Beste modu batera adierazita:
|
hizkuntza
ez da gizarte errealitateari berezko zaion elementu osagarria, horren eta subjektuaren artean bitarteko lanak egiten dituen sorkari sinbolikoa baizik.
|
|
|
Aldagai ezberdinak daude, eta egoera bakoitzean gauza batzuek beste batzuek baino gehiago eragiten dute. Oro har, hizkuntza nagusien presioak, norberaren hizkuntzaren estatus txikiak, komunitatea baztertuta sentitzeak... horiek eragiten dute
|
hizkuntza
ez erakustea. Baina kasu asko daude, eta ezin dira konparatu hizkuntza indigenak eta euskara edo Europako edozein hizkuntza gutxitu?. 143
|
|
|
Estatuaren egitura beren eskuko duten hizkuntzen erabilera desideologizatua dagoen bitartean,
|
hizkuntza
ez normalduen auzia izaten da ideologizatzeak sorrarazten duen gaitz hau.185 Zertan ote da egungo egunean, horrenbestez, euskararen eta ideologia nazionalistaren arteko hartu emana. Noiz iritsiko zaigu gure hizkuntza nazionala haiek dagoeneko eskuratua duten estatus desideologizatura?
|
|
|
daukanak ez dauka, eta ez daukanak badauka. Alegia, Estatuaren
|
hizkuntzak
ez dauka ezaugarri ideologikorik; hizkuntzaren kontrolik ez daukanak, ostera, instrumentalizazioaren lelokeria hauek aditu behar ditu gogait eragin arte.
|
|
|
hots, nire ideologiaren aurkakoa denez gero halako edo holako, sektoreak? argitaratzen duen edo ez duen zera, neure
|
hizkuntza
ez den beste batean aseko ditut ene informazio beharrak, hori egitea hobe izango da-eta neure ghettoan bizitzea baino. Sinestezina, zinez.
|
|
|
Goazen, ordea, aitzinago oraindik:
|
hizkuntza
ez markatuen edo Estatu hizkuntzen normaltasun horrek zer du izaera neutraletik hizkuntzen arteko elkarbizitza gatazkatsuan?
|
|
|
gutxitua denean, halakoari dagokion lekuan dagoelako, ezin du bere inguruan ardaztu euskal herritar guztien borondatea. Haatik, gehiengoaren mintzabidea izan zenean ere gauza bera gertatzen zitzaion; baina, orduan, boteretsuen
|
hizkuntza
ez zelako. Batean zein bestean jatorrizko hizkuntzaren gizarte eta botere estatus ahula ageri zaigu euskararen estigma izaera madarikatuaren sorburu.
|
|
|
Hara: hizkuntzaren gibelean Estatuaren gotorlekua dagoenean espazio historia horretako
|
hizkuntza
ez da zalantzan jarriko, eta baldintza historiko hori hezurmamitu ez bada, ordea, hizkuntza bat baino gehiago egon litezke nazionalitate egoeratik (Katalunia, Euskal Herria...) Estatuaren fasera igaro ez den herrialdean. Zein ote da, honenbestez, auzi honetan zer esaten ari den ez dakiena zinez eta benetan?
|