|
2008
|
|
|
Izan ere, Frantziako Kultura Ministroak aurreratu duen moduan, frantses gobernuaren asmoa 2009 urtean hizkuntza gutxituak babestuko dituen lege bat aurkeztea eta onartzea da. Lege horri esker, irakaskuntza elebiduna, bide seinaleztapen elebiduna, hizkuntza gutxituetako irrati eta telebista programak eta administrazioan zein justizian
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko aukerak segurtatuak izango lirateke.
|
|
2009
|
|
|
Konstituzioak ez du esaten euskara, katalana edo galegoa erabiltzerik ez dagoenik Kongresuan eta Senatuan. Konstituzioak ez du esaten, Kongresuak eta Senatuak
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko aukera onartuko balute ere, debekatua legokeenik legebiltzarkideek biltzar legegileetako mintza jardunean euskara, katalana edo galegoa erabiltzea, hizkuntza horiek ulertzen ez dituztenei interpretazio zerbitzua bermatuz beti ere?, euren legebiltzarkide jardunean muga murriztailerik izan ez dezaten. Konstituzioak ez du halakorik esaten.
|
|
|
Ez dugu inor ezagutzen Diputatuen Kongresuan legebiltzarkide guztiak euskara, katalana eta galegoa ezagutzera behartu nahi dituenik; are gutxiago, erabiltzera behartu nahi dituen inor.
|
Hizkuntza
horiek erabili nahi dituenak erabiltzeko aukera librea izan dezan eskatzen dutenak ezagutzen ditugu. Badakigu zeintzuk diren Estatuko hizkuntza ofizialtasunaren sistemak dituen mugak.
|
|
2010
|
|
|
Baina elebidun edo eleaniztun izateaz zer ulertzen den jakitea ere beharrezkoa da. Europako Portofolio egitasmoan hizkuntza jakin bat erabiltzeko gaitasuna, apala izan arren, baloratu behar dela esaten da, norbanako bakoitzaren hizkuntza biografia kontuan hartu behar delako, hau da, bizitzan zehar norbanakoak izan duen hizkuntza ezberdinekiko harremana eta
|
hizkuntza
horien erabiltzeko gaitasuna, edozein mailatakoa izanik ere, kontuan hartzekoa dela.
|
|
|
" Estatuak, eremu horretan hizkuntza politika bolontarista eramanez eta legezko tresneria berezia berretsiz, batasuna gauzatu nahi du ez uniformatasunean baina aniztasunean" (2009/03/09). bai, azken hogei urte horietan Frantzian hizkuntza ideologia ofiziala, estatuarena hain zuzen, aldatu dela erran dezakegu. halere, aukera denetan, frantsesaren lehentasuna baieztatu da eta hori bi mendez geroz ez da aldatzen. aldiz, adibidez, nahiz eta inolako legezko testutan hizkuntzen lurraldetasuna baieztatu ez den, zeharka onartua dela ohar dezakegu. alabaina hezkuntzaren kodeak bere l312 artikuluan, 2005ko apirilean aldatu izan dena, dio: " Eskualdetako hizkuntza eta kultura irakaskuntza eman daiteke eskola ibilbide osoan zehar, estatuaren eta lurralde kolektibitateen arteko hitzarmen baten bidez finkatuak diren modalitateen arabera,
|
hizkuntza
horiek erabiliak diren eskualdeetan" 3 argi da estatuaren hizkuntza ideologia era baikorrean aldatzen dela eskualdetako hizkuntzen mesederako, emeki eta baratxe izanik ere, frantsesaren lehentasuna printzipio nagusia egonik.
|
|
2011
|
|
|
Hala hartu zion kargu atzo Espainiako Kongresuko presidente Jose Bonok EAJko diputatu Aitor Estebani. Kongresuan euskara, katalana eta galiziera erabiltzeari buruzko proposamen bat eztabaidatu zen, eta hainbat diputatuk
|
hizkuntza
horiek erabili zituztela eta, haserretu egin zen Bono. Proposamena ez zen aurrera atera, PSOEk eta PPk aurka bozkatu baitzuten.ERCk bultzatutako lege proposamena EAJk, NaBaik, CIUk, IUk eta BNGk babestu zuten.
|
|
|
«Hizkuntzen aniztasunak gizatiarrago egiten gaitu».PSOEko Pedro Jose Muñozek salatu zuen proposamena hauteskundeei begira egindakoa dela. «Senatuan
|
hizkuntza
horiek erabiltzearen alde egin bagenuen, ganbera horrek duen lurraldetasun izaeragatik izan zen. Kasu honetan ez da horrela».
|
|
2014
|
|
|
–Hizkuntzak, txikiak zein handiak, hiztun ugari zein urriak dituztenak, berdinkideak dira.
|
Hizkuntza
horiek darabiltzagun herritarrok berdinkideak garelako, duintasun bera dugulako... eta bizitzeko eta izaten segitzeko eskubide bera dugulako?.
|
|
2015
|
|
|
Bi aukera ditugu: edo
|
hizkuntza
horiek erabili edo mutu geratu».81
|
|
2016
|
|
|
Gogora dezagun nola definitzen duen Soziolinguistika Hiztegiak Hizkuntza merkatua: " Hizkuntzek duten erabilgarritasunaren edo
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko beharraren arabera eratzen den balio sistema." (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2010: 40) Hortik galdera:
|
|
|
Oinarrizko hezkuntza euskaraz egin duten ikasleen erreparoak, ziur aski, bi arlotatik datoz: batetik, beste bi
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko ohitura falta, eta, bestetik, idazkera formalean dauden testuekin aritu behar izatea.
|
|
2017
|
|
|
Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzen egoerarekin zerikusia duten betebehar zehatzak adierazten dira. Betebehar horiek
|
hizkuntza
horiek erabiltzen dituzten erkidegoetako egunero bizitzako hainbat arlotan jarraitzekoak dira: hezkuntzan, justizian, administrazioan, kulturan, ekonomian, gizartean eta mugaz haraindiko trukeetan.
|
|
|
Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzen egoerarekin zerikusia duten betebehar zehatzak adierazten dira. Betebehar horiek
|
hizkuntza
horiek erabiltzen dituzten erkidegoetako egunero bizitzako hainbat arlotan jarraitzekoak dira: hezkuntzan, justizian, administrazioan, kulturan, ekonomian, gizartean eta mugaz haraindiko trukeetan.
|
|
2018
|
|
|
Fino ugriar familiaren batasuna eta jatorri komuna frogatzeko,
|
hizkuntza
horietan erabiltzen diren zenbaki ordinalen hitzetan edo ahozko zerrendetan aurkitu zituzten ebidentziak. Antzina, batetik seira zenbatuko zuten (yksi, kaksi, kolme, neljd, viisi, kuusi), eta zazpiaren lekuan ezartzen zen ugaritasuna adierazten duen hitz generiko bat, berez," zenbakia" deritzon hitza, lukea.
|
|
2021
|
|
|
CELROM Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunak, Europako Kontseiluak 1998an onartu eta ordudanik indarrean dagoenak, estatu sinatzaileei konpromisoa harrarazten die herri administrazioan, justizian eta komunikabideetan
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko eskubidea bermatzeko, bai eta haien irakaskuntza bultzatzeko ere. Hogei urte geroago, laguntza eman behar zaie ikerketari eta esku hartze estrategikoari, bai hiztun dentsitate handiko eremuak babesteko, bai, beste muturrean, arrisku sozialari aurre egiteko, hau da, higaduratik babesteko, baita hizkuntzen desagerpenetik babesteko ere, kasu batzuetan oso aurreratuta baitago prozesu hori.
|
|
|
Funtzio exekutiboen kontzeptuarekin gertatzen denaren antzera, elebitasun kontzeptuaren aterkipean esperientzia mota ugari sartzen direla esan izan da, eta, askotan elebakar eta elebidun kategoriak bi multzo definitutzat hartu izan badira ere, pertsona elebidun bakoitza (eta elebakar bakoitza) desberdina dela argudiatu izan da (De Bruin 2019; Luk & Bialystok 2013). Alde horretatik, pertsona bakoitzak hizkuntzekin duen esperientzia partikularra denez (zer adinetan hasi den
|
hizkuntza
horiek erabiltzen; zer momentutan eta zer maiztasunekin erabiltzen duen hizkuntza bakoitza...), pertsona bakoitzaren idiosinkrasia erlazionaturik egon daiteke kontrol exekutiboaren gaitasuna neurtzeko ariketak egiten dituztenean lortutako emaitzekin. Horrela, hainbat ikerketaren arabera, pertsona elebidunek bi hizkuntzak maiz erabiltzen dituztenean bakarrik lortzen dute elebakarrek baino emaitza hobea kontrol exekutiboko ariketetan (Prior & Gollan 2011).
|
|
2023
|
|
|
Horien artean dago gaelikoa, hitz egiten den lurraldean hizkuntza hegemonikoa ez den bakarra. Euskara, katalana eta galiziera hizkuntza ofizialetan sartuz gero, horrek esan nahiko luke edozein instituziok edo norbanakok aukera izango lukeela Europako instituzioekin
|
hizkuntza
horiek erabiltzeko. Lanerako dokumentuak ere itzultzeko aukera emango luke.
|