|
2000
|
|
|
|
Hizkuntza
berria aldarrikatu du Edorta Jimenezek, hiria euskaraz deskribatuko duen hizkuntza. " Eta gero obrak motzak badira euskaren aldetik edo, bilaketaren ondorioz lortuko dugu geure obrak sinesgarriak izatea.
|
|
|
Esan ohi da, testuinguru eta pentsamolde honetan, haurtzaroan aukera direnak (hizkuntzaren jabekuntza osoan laguntzen duten ekonomiak), nerabezarotikaurrera murriztapen bihurtzen direla. Horregatik da askoz zailago adin batetikaurrera
|
hizkuntza
berriak ikastea; eta oso gutxi dira hori erabat lortzen dutenak, batik bat, ahoskeraren atalean.
|
|
2001
|
|
|
Etiopia argitaratu zen garaietan testuak sortzen zuen lilura aipatzen zen, baina era berean, testua ulertzeko zailtasunak aipatzen ziren. Nonbait liburuaren aurrean, eta bertan proposaturiko jokamoldearen aurrean, irakurleak, Lumière anaiek eratu zituzten lehen emanaldi haietara hurbilduriko ikusleen moduan aurkitzen ziren, espresamolde berri baten aurrean, bere arau propioak zituen
|
hizkuntza
berri baten aurrean. Ezaguna da zein izan ziren lehen zinemaldi hartan ikusleek izan zituzten jarrerak.
|
|
|
Esan dezakegu zinema sortzen delarik, epistemologia berria egitera agintzen diola zinemak gure kulturari, liburuaren orrialdean zentzuak zuen mugikortasun ezagatik, zentzua mugimenduan ikustera behartzen duen heinean.
|
Hizkuntza
berria da zinemarena. Epistemologia berria behar du ikusleak pantailan gertatzen dena ikusteko.
|
|
|
Gure asmoa oso bestelakoa da: ikasleei
|
hizkuntza
berria bereganatzenlagundu nahi dien irakasleak tresna erabilgarri bat eskura izatea.
|
|
|
Maila horretan ikasleak estreinako harremana izango du
|
hizkuntza
berriarekin. Hori dela eta, hautatu duen ikas prozesuan aurrera egitea izango dugu helburunagusia.
|
|
|
Poetarentzat hitzak direnak, perfumegileentzat lehengaiak dira.
|
Hizkuntza
berri baten ikasketa bezalako prozesua da lehengaien heziketa, baina usaintzen hazten dena. Honekin batera usaina errekonozitu behar da, eta berari izen bat eman behar diogu; ikasketa hori, buruko prozesua?
|
|
|
Nire nagitasunak eta nire beldurrek ez zuten oinarririk. Ingmar Bergmanek ez du film horretan
|
hizkuntza
berririk asmatu. Ongi dakien eta ongi dakigun hizkuntzan dakarren mandatua, ordea, ohi ez bezalakoa da hagitz.
|
|
|
Aspaldidanik esana dago, eta itxuraz esana, esate baterako, ez dela inor gauza izango gaurko hizkuntza batean, eta gurea gaurko
|
hizkuntza
berrietako bat da, zorionez. Lauda, Sion, Salvatorem zehazkiro emateko neurri berean.
|
|
2002
|
|
|
Dena den, unibertsitateko hezkuntzan, mugaobjektiboak dituen, lehen aipatutako muga politiko kulturalei produkziozientifikorik eza, kontzeptu zientifikoaren gabezia eta hizkuntz hedapenaren eskasia gehituz?
|
hizkuntza
berri baten ezarpenak tratamendu, baliabide eta errekurtso bereziak eskatzen ditu, lan hori egiten dutenak diskriminazio positiboaren bitartez sarituz?.
|
|
|
eta hori egiten dutela, askotan,, estrategia modura? lehenengo hizkuntzara joz
|
hizkuntza
berriaren jarduera linguistikoa hobeto egiteko. Hona hemen adibide modura elkarrizketa hau (Llobera, 1998); bertan, ikasleek, taldeka, oporretan egin dutenaz ari dira.
|
|
|
Ikasleak estrategiak erabiltzen ditu bere portaera eta
|
hizkuntza
berria erregulatzeko eta ikasteko. Ikasleak hainbat estrategia erabil ditzake:
|
|
|
Ikasleak hainbat estrategia erabil ditzake: hobeto ulertzekotestuingurua erabili;
|
hizkuntza
berria erabiltzeko testuinguru faboragarriak (hiztunpetoak) aurkitu eta horiekin interakzioari probetxu atera; arau baten erregulartasunak aurkitu; edo irakasleak eginiko oharrak idatziz jaso. Beraz, ikasteko estrategiak ondoko galdera erantzutera datoz:
|
|
|
Horren izenburuahauxe da: ?
|
Hizkuntza
Berriak: Ikaskuntza, Irakaskuntza eta Ebaluazioa.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
berria aberastasun bezala hartzea.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
berria norberarenarentzat mehatxu gisa ez sentitzea.
|
|
|
– Esperientzia berriei aurre egiteko gaitasuna(
|
hizkuntza
berria, jendeberria, jokatzeko modu desberdinak, etab.).
|
|
|
Segur aski, bai, hori da onartu behar den zerbait. Horri esaten diot nik aterabide zaila, itzulpenak egiten hastean beti baitu itzultzaileak jatorrizko testua aldatzen eta moldatzen,
|
hizkuntza
berrian irakurriko duenak itzulitako testua" bere" senti dezan.
|
|
|
Nik dakidala, beste hizkuntzetan, behintzat, ez baita gertatzen. Egia da badirela maila handiko idazle bakan batzuk, mundu osoan dozena erdi batera neketan iritsiko direnak, beren ama hizkuntza alde batera utzi eta bereganatu duten
|
hizkuntza
berrian idazten dutenak, eta hizkuntza horretan hartzen dutenak, gainera, ondra, begiramen eta fama. Baina bakanak dira, apalki ari direnak, eta horregatik ere egiten dira harrigarri eta ezagun.
|
|
2003
|
|
|
Egan en argitaratu zuen (45). Narrazio estiloan, edo pasadizu begitandu baten bidez,
|
hizkuntza
berrien ikaskuntza du ardatz edo gai nagusi ipuin honek, umorez, ironiaz eta kritika gordinez osaturiko giroan sarturik: ingeles eta euskara gaizki ikasitako gazte baten ingelesberri eta baten gertaera barre eragikarriak umore handiz eta ironia finez kontatuko dizkigu, sakonean bere betiko tesia datzala:
|
|
|
jakintzaren hizkuntza latina zen, euskaraz bazegoen idatzizko tradiziotxo bat (Etxepare eta Leizarraga) eta zuzenbidean okzitaniera (Lapurdin eta Zuberoan) edo are gaztelania (Nafarroa Beherean) erabili izan ziren. Frantsesa zuzenbidearen eta administrazioaren
|
hizkuntza
berri gisa ari zen sartzen, baina oraindik oso jende gutxik zekien eta denbora zuen nagusitzeko. Testuinguru horretan, XVII. mendean, euskara izanik Iparraldeko herritar gehienen ohiko hizkuntza, Kontraerreformako Frantzia katolikoak (Bertrand Etxaus Baionako apezpikua ordezkari zuela), egiazko fedea?
|
|
|
|
hizkuntza
berri bat zeureganatzen duzu.
|
|
|
|
hizkuntza
berri bat ikasten duzunetik
|
|
2004
|
|
|
Gizarte arauen mekanismoetan determinaturik omen dago hizkuntzen erabilera. Legitimitate sozialaren indarrak ematen dio nonbait hiztunari erabili behar duen
|
hizkuntzaren
berri: testuinguru honetan hau, beste horretan hori, harako hartan biak txandaka eta abar.
|
|
|
Eta aldakuntza hau, arrotz bihurtze hau, ez dala edozein aldetara gertatzen. Bere nazio hizkuntza trukatu berria duen herri arroztua,
|
hizkuntza
berri hori erantsi dion herriaren menpeko jartzen baita, hain zuzen, kulturaz eta politikaz; eta ez besterenik.
|
|
|
Horrela ethnia liferentziari, klaseena erasten zaio; ethnia saltzen baitute bertako agintariek.
|
Hizkuntza
berriaren gaintasuna, beraz, alegiazkoa ez baiña guztiz egiazkoa da: zapaldutako ethniak" goitik" erbestetzen dira, eta" beheitik" lehengoratzen," goitik" saltzen dira, eta" beheitik" birrerosten; atzerriaren zerbitzutan jarriz hondatzen, eta bertako herriaren zerbitzutan jarriz salbatzen.
|
|
|
Kakoa" ospea" bada, tagalerak (Filipinetako erresuma
|
hizkuntza
berria) españerak eta ingleserak berak baiño" ospe" haundiagoa duela aitortu da; biei batera nagusitzen ari zaie ta...
|
|
|
Eta, gauzak hortara, bi irteera gelditzen zaizkio: edo hizkuntza bere betekizunera bihurtzea; ala mintzatzeko betekizuna hobeki betetzen duen
|
hizkuntza
berri bat hiztunek hartzea.
|
|
2005
|
|
|
Zure liburu bakoitza ez ote da
|
hizkuntza
berri bat sortzea bezalakoa?
|
|
|
Axular zenaren ganik hunat, zer karrakaldi beharrezkoa ez dako eman eraskitzari! Zonbat hitz zahar ez ditu gaztetu; zonbat erran zuhur ez erain, Almanakaren arartekoz(...); zonbat hitz eta
|
hizkuntza
berri ez dauzkigu utzi oroitzapentzat! { 1915; Charritton:
|
|
|
batetik Mitxelena, De Hoz, eta bestelako hizkuntzalari ospetsuak behin baino gehiagotan aldarrikatu dute baskoiak elebidunak izango zirela, hau da, iberiarra hartu arren aurrekoa ez zutela galduko; eta bestetik, euskara ezin izan daiteke hizkuntza neo iberikoa, bestela bien artean ahaidetasun harreman garbiak egon lukete eta oraindik halakorik ezin izan da frogatu. Gainera euskara iberieraren ondorengo
|
hizkuntza
berria balitz, zer egin daiteke akitanierarekin edota Nafarroako latindar inskripzioetako onomastikak erakutsitako berezitasunekin (adib Lergako inskripzioa, Urchatelli eta Ordunetsi iberierazko jatorria baina euskarazko fonetismoa duten izenekin)?
|
|
|
Berez, Saharako baldintza gogorrak gogortu egiten dira, uztailean eta abuztuan jasateko zailak diren mailetaraino, 50º ko tenperaturan itzalean. Haurrei kultura berri bat,
|
hizkuntza
berri bat, ohitura berri batzuk… ezagutzeko aukera ematea, baldintza normaletan haientzat galarazia, baliabide ekonomiko gutxi baitituzte. Aprobetxa ezazu haurra azterketa medikoen bidez berrikus dadin, eta, horri esker, garapen fisiko osasungarria izateko aukerak areagotu ahal izango dira.
|
|
|
Adelaren doinua bakarra zen, berezia. Urte batzuk geroago ulertu nuen nondik zetorkion; kataluniarra jaiotzez, gu haurrokin ikasi zuelarik euskara, haurtzaroko doinu eta leloak oroitarazten zizkion horrek, eta gurekin ikasten ari zen
|
hizkuntza
berrian txertatzen zituen doinu haiek, oharkabean seguru asko. Euskaraz mintzatzeko haren modua benetan eztia egiten zitzaigun, oso eztia, eta aldi berean grazia egiten zigun.
|
|
|
• Euskara eta kultura indarberritzeko Erakunde batso rtzea gure kulturaren eta
|
hizkuntzaren
berri eman dezan mundu zabalean.
|
|
|
Behar hau ez da inon hizkuntz irakaskuntzan bezain larria" 172 Honengatik ekartzen digu gogora, jada aipatu bezala, hizkuntza ez dela" egiaz irakasten uzten baizik eta bakarrik gogoan esnatzen" 173 eta, honengatik ere, garrantzitsuagoa iruditzen zaio ikaslearen berezko gaitasun linguistikoan zentratzea, eta ez hainbeste metodoen aspektu lexiko gramatikaletan. Ikasleari" ohar" argigarriak eskaini behar zaizkio, honek bere baitan" taktu bat" landu eta garatu ahal dezan, ze, egiaz, ezinezkoa da bestela
|
hizkuntza
berri baten elementu guztien arteko" lotura" antzematea174 Bestela esanda, era honetako gaitasun bati esker bakarrik da gizakia kapaz hizkuntzaren baitako analogiak antzemateko eta beronen" formaren tipo orokor bat" 175 inferitzeko. Azpimarratzekoa da, beti ere, kontzeptu hauek guztiak Humboldten teoria linguistikoaren ideia askoren espresio edo isla direla, hauen artean garrantzitsuena hizkuntza batasun organiko (eta ez mekaniko) bat bezala kontsideratzen duena delarik.
|
|
|
Gainera ezaguna da, egiaz, honako esperientzia hau: baldin eta lehendik hizkuntza gehiago sakon ikasi dituen norbait beste
|
hizkuntza
berri bat ikasten hasten bada, orduan berak errazago ikasiko du hau eta, gainera, honen singulartasunak antzematerakoan ere bide erdia egina izango du jada, ze beronen jabekuntzaren aurretik trebatua du bere taktu linguistikoa.
|
|
|
Hau da, hain zuzen, J. G. Herderrek onartzen ez duena eta aipatutako bere idatzian zorrotz kritikatzen duena. Hizkuntzaren jatorriari buruzko gure autorearen erreflexioa, esan bezala, hemendik abiatzen da eta, gure aldetik, beronen bi aspektu kritiko bakarrik ekarriko ditugu gogora74 Batetik, ez zaio kontsekuentea iruditzen aipatutako idazle frantziarren planteamenduen oinarrizko ideia bat, hain zuzen,
|
hizkuntza
berriagoak hizkuntza zaharragoak baino perfektuagoak eta osatuagoak direla ontzat ematen duen premisa:
|
|
|
Aitortu eta onartu beharrekoa da, aurrenik, ezinezkoa dela beste hizkuntza bat era neutral oso batez ikastea eta, egiaz, hemendik datorkiola honen irakaskuntzari zailtasunik handiena: "
|
hizkuntza
berri orori, gehiago edo gutxiago, batek edo besteak duen mundua ikusteko eta baita hizkuntza ulertzeko era propioa gainezartzen zaio" 143 Zentzu batean bederen saihestezina da hau, ze, bestelako gauzetan gertatzen den bezalaxe, gizabanako bakoitzak bere erara eskuratzen du hizkuntza arrotz bat, hau da, ez da hutsetik hasten baizik eta egoera historiko konkretu batetik. Gizakiaren ikas irakas prozesuak, orokorrean, ez dio inoiz" tabula rasa" moduko eskema bati jarraitzen eta, honen haritik, hizkuntzen jabetzea halaber gehiago da ikuspuntu jakin batetik abiatutako" espontaneitate aktibo" baten emaitza," errezeptibitate pasibo" baten ondorioa baino.
|
|
2006
|
|
|
Ordu dezentetan beraz, gaztelaniaz hezten dituzte eta lau urterekin, eskolan hasteko ordua iristen zaienean, sortzen dira arazoak. Dindaia Fundazioko kide den Rikardo Ederrak adierazi digunez, «batetik, bizitzako lehen urteetan gaztelaniaz ohitu eta lau urterekin
|
hizkuntza
berrira murgiltzea zaila da eta bestetik, gurasoek bat bateko apustua egin behar dute haur horrekin». Dindaia Fundazioak beraz, haur eskolak eta ludotekak eskaintzen ditu euskaraz.
|
|
|
Dantzaren, performancearen eta arte plastikoen inguruko esperientzia berritzailea da, eta parte hartzaileek beraien artelanak aurkezteko aukera dute.
|
Hizkuntza
berrien bila ari diren artistentzat oso esperientzia polita da. Donostian eta Oporton egiten ari gara aldi berean.
|
|
|
4 Kreolizazio gertaeren eta kreoloen ikerketa. Kolonialismoaren eraginez, hizkuntza komunitatearen eta
|
hizkuntza
berriaren sorrera (esklabuena alegia) jorratuak dira, kolonoen hizkuntzatik habiatuz.
|
|
|
Gaztelania horretan izpiritu gaztelauaren itxikeria guztia hezurmamitzen da," de tal modo ha encarnado en la lengua el empecatado dogmatismo de la casta que apenas se puede decir nada en ella sin convertirlo en dogma al punto(...). Una lengua de conquistadores y de teólogos dogmatizantes, hecha para mandar y para afirmar autoritariamente" 349 Inperioko Unibertsitate gorenaren Errektoregotik, Unamuno-k, euskaldun, katalan, galegoak eta Latinoamerikako herri guztiak bere deiari jarraika dituela, Inperio berri bat fundatu gura du,
|
hizkuntza
berri bat. Ordea, denek ez dituzte partekatzen Salamancako maisuaren entusiasmo hispano ekumenistak.
|
|
|
Eskolako eremuan
|
hizkuntza
berri bat ikasten denean, berdinen arteko komunikazio egoeratan eta area desberdinetako curriculum edukien ikaskuntzan erabiliz ikasten da. Horregatik, B eta ereduen eskaintzak guztientzako irekita egon behar du, eta, bereziki, bi hizkuntzak eskolan soilik ikasi ahal izango dituztenentzat.
|
|
|
Bidezkoa da pentsatzea aukera horren arrazoia linguistikoa, kulturala eta esfortzuaren ekonomiarena izango dela. Latinoamerikatik edo Magrebetik datozenak, beharbada, nahiko lan badute hizkuntza bat ikasten beren" bizimodua konplikatu gabe", bi
|
hizkuntza
berri ikasi beharrean.
|
|
|
Etorkinen euskararen ikaskuntza irakaskuntza prozesuetan murgildu bezain laster ohartu ginen argitu beharrean geundela
|
hizkuntza
berri baten ikaste irakaste prozesuen gorabeheretan nolako antolaketa, bideratze eta lantze motak behar ziren.
|
|
|
Ikasleek besteekin batera, giro abegikor eta elkarreraginkorrean, ikasten dute
|
hizkuntza
berria. Gela arruntak hizkuntzak ikasteko baldintza ezin hobeak eskaintzen ditu, elkarrekintza errealean murgilduta daudela.
|
|
|
The Language Revolution (2004) izeneko liburuan David Crystalek aipatzen du, eta Eslovakiar Errepublikako esaera bat omen da: " Ikasten duzun
|
hizkuntza
berri bakoitzarekin, arima berri bat eskuratzen duzu".
|
|
|
Ameriketan duten zorion ofizialeko irribarre hori galdu barik. Eta
|
hizkuntza
berria. Joeren bizitzako hirugarrena.
|
|
2007
|
|
|
Zenbat eta mundukoagoa naizen orduan eta gehiago maite dut euskara, Euskal Herria, eta gure borroka.
|
Hizkuntza
berriak ikasten ditudan aldi oro euskararekin zer lotura daukaten bilatzen saiatzen naiz. Eta adibidez korearrak, egitura aldetik, sintaxia aldetik, konparaketak egiteko moduan, erlatiboan izugarrizko antza du euskararekin.
|
|
|
Boterearen neurriko
|
hizkuntza
berria
|
|
|
Baina polizia ez da 1984ko boteredunek herritarren gogoetak estu hartzeko daukaten tresna bakarra, ezta garrantzitsuena ere. Estatua, apurka apurka,
|
hizkuntza
berria ezarriz doa, protagonisten jatorriko ingelesa ordezka dezan: Newspeak (hizkuntzaberri).
|
|
|
Argumentu berriak zor dizkiogula iruditzen zait euskaldungoari, euskaldun berri ez bakarrik
|
hizkuntzaz
berri egin dadin.
|
|
|
Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
Hizkuntza
berriak entzun ez ezik gazteleraren erabilera zertxobait areagotu egin dela pentsa genezake. Izan ere alofonoek kasu gehienetan gehiengoak duen edo gehiengotua den hizkuntza ikasi eta erabili ohi dute.
|
|
|
Euskarazko izkribuak ezagutzen diren momentutik, erromantzeon eragina igarria da, latinaren oinordeko baitira
|
hizkuntza
berriok eremu osoan. Iparraldean gaskoia eta biarnesa; Pirinioez behealdean, nafararagoiera eta gaztelera.
|
|
|
16 07
|
Hizkuntza
berria niretzat. ... Arineketan.
|
|
|
Enpresetan komunikazioaz arduratzen garenok diskurtso berri bat garatubehar dugu,
|
hizkuntza
berri bat asmatu behar dugu; gizarteari batere konplexurikgabe esan behar diogu enpresaren lehenengo egitekoa dirua irabaztea dela, eta horiez dela bekatua. Enpresak dirurik irabazten ez badu, ezin ditu kalitatezko lanpostuak sortu, eta gizarteak kalitatezko lanpostuak eskatzen dizkio.
|
|
|
Hizkuntza guztien arteko elkarlotura misterioz beterik miragarriak, baina oroz gain,
|
hizkuntza
berri bakoitzagaz pentsa eta sentimenduen sistema berri batean barneratzeko gozamen goiak, azkengabeki erakartzen nau937.
|
|
|
|
Hizkuntza
berri batean sartzea, katedral ezezagun batean barruratzea bezala ei da. Frantziatik partituz hain zuzen, hizkuntza bakoitza den mundu ikuskeraren doktrina XVIII. mendean Europan jada arrunta zela segurtatzen dute U. Rickenek939, I. Werlen ek940 Parisen Zientzia eta Arteen Institutu Nazionalak konkurtsoa deitatu duenean zeinuen eragina ideien gainean zedarritzeko (hizkuntzaren eragina pentsamenduan), Berlingo Zientzien Akademian aurreko hamarkadetan erabilitako eztabaida eta konkurtsoen jarraipen artekogabean baino ez dihardu.
|
|
|
«Le meilleur moyen pour éviter la confusion des mots qui se rencontrent dans les langues ordinaires, est de faire une nouvelle langue, & de nouveaux mots qui ne soient attachés qu, aux idées que nous voulons quíls représentent».
|
Hizkuntza
berri hori ez litzateke hitz berriz egingo, baizik eta hitzen definizio zehatzez.
|
|
|
Eboluzionatu barik, hizkuntzak hil ere egin litezke: bortxaz akabatuak (espainolek hainbat hizkuntza amerikar bezala) 664, edo
|
hizkuntza
berrietan deseginak (latina hizkuntza erromanikoetan) 665.
|
|
2008
|
|
|
Kasu batzuetan zaila da ingurukoekin euskaraz hitz egitea, lotsa galtzea... gainkarga eta guzti sortu daiteke. Horregatik,
|
hizkuntza
berri bat hitz egiteko garaian, beldurrak kontrolatu egin behar ditugu.Tituluen homologazioak metodologia aldatuko al du. Kasu batzuetan bai, ikasle guztiek ez baitira tituluaren bila etortzen. Horregatik, ikasturteko plangintza egiten dugunean, ikasleak hartzen ditugu kontutan.
|
|
|
Gertakari hau urtetako aldarrikapen eta lanaren emaitza da. Paristik lurralde
|
hizkuntzentzat
berri onak salbuespenak direla jakin arren, eragiteko bataila aurretik galdua dela ezin da baieztatu, eragin gabe aldiz, segur. Funtsezko printzipioak eta eskakizunak ozenki plazaratzeko momentua da beraz.
|
|
|
Gaur egun, ordea, haurrak gero eta lehenago eskolatzen direnez umeak, 3 urte bete aurretik, etxekoa ez den beste hizkuntza bat ikasteko aukera du eta, definizio horren arabera, hori ere lehen hizkuntzatzat hartu da. Oro har horrek ez du esan nahi ikasitako
|
hizkuntza
berriak" familiako" hizkuntza ordezten duenik, bi lehen hizkuntza dituzten haurrak gero eta gehiago direla baizik. EAEk du estatuko eskolatze tasa handiena 0 eta 2 urte arteko umeentzat eta ia hirukoiztu egiten du estatuko batez bestekoa.
|
|
|
Eleaniztasun horrek, alabaina, ez zuen oztopatu merkataritzako trafikoaren eraketa; kontrara, irtenbide ugari agertu ziren aniztasunaren erronkari aurre egiteko: ulerbidez, itsas trafikoan interpretariek esku hartzea, kanbio letra bezalako instrumentuak hizkuntza desberdinetan idaztea edota
|
hizkuntza
berriak sortzea, merkataritzako elkartrukea errazteko.
|
|
|
–Jatorri etnikoari dagokion identitate zentzua erabat eta osoki galtzen duenean jendeak,
|
hizkuntza
berriak, kolonizatzaileak, inperialismoak, nazionalismo totalitarioak ezarri duen hizkuntza, jendeari alternatiba eskaintzen dio, eta hizkuntzazko etxe eroso bat.
|
|
|
Euskara deigarri egin zitzaiola esan zidan. Bazuela gure
|
hizkuntzaren
berri aurretik ere, ezagutzen zituela euskaraz idatzitako testuak. Irternetetik eta.
|
|
|
Bateratze hauetan dialektoak barietate primitibotzat jotzen dira inplizituki, estandarrari lekua utzi behar dioten barietatetzat(
|
hizkuntza
berria/ hizkuntza zaharra). Posizio hauxe da, hain zuzen ere, aldaera dialektalak, txartzat?
|
|
|
hitz egiten duenean ez da konturatzen egiten duena gaztelania ez denik13 Gauza bera aurkitzen dugu gaur egun uruguaitar eta brasilda rren mugan, portugesa eta gaztelania nahasten duten hizkuntzalarien artean. XX. mendearen hasieran euskara eta erdara berehala bizi ziren Euskal Herrian, baina nahaste honek ez zuen
|
hizkuntza
berririk sorta erazi: gaztelania goraka joan zen, eus kara gutxitzen ari zen bitartean (Echenique, 1997).
|
|
|
KGNZ galdetegietan hainbat galdera egiten zaizkie gurasoei haurraren inguruko
|
hizkuntzen
berri izateko. Lehenengo, gurasoei galdetzen zaie beren seme alabekin egon ohi diren helduek zein hizkuntzatan eta zenbat orduz hitz egin ohi duten haurrarekin daudenean.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzak zabaltzen duen leihoak paisaia berdingabea bistaratzen digu.
|
Hizkuntza
berriak ikastea beste hainbat mundu berritan sartzea da.
|
|
|
Hizlariaren ustez, Sarrionandiaren helburua hizkera berritzea da, eta hori oso gutxitan gertatzen da. «Horregatik aipatzen du Gabriel Arestirekin eta Bernardo Atxagaren Etiopia lanarekin ikusi zuela orduan poesia,
|
hizkuntza
berri baten gardentasunarekin».
|
|
|
eskoriatza> Kultura arteko afalostea, hainbat indigenarekinGarabide elkartearen eskutik, Debagoienean dauden hego mundu osoko –Bolivia, Ekuador, Paraguai, Kolonbia…– indigenekin afalostea egiteko aukera dago gaur, egubakoitza. Euren herrialdeetako egoera kulturalaren eta
|
hizkuntzen
berri emango dute. Tertulia girotzeko, kafea, menta, rona eta bestelakoak izango dira.
|
|
2009
|
|
|
Hori horrela, pentsatzekoa da bakardadean eta lanaren presiopean hizkuntza ohiturak aldatzeko urratsa egiten duen pertsonak bolada zaila pasatuko duela
|
hizkuntza
berrian lan egiten ohitu bitartean. Eta tarte horretan oso mesedegarri izango zaiola pantailan bertan kontsultatuko lukeen laguntza sistema bat, ezinbestean sortuko zaizkion zalantzak argitu eta etsi gabe aurrera segitu ahal izateko.
|
|
|
Hizkuntzaren ikaskuntzak norberaren gizarte testuinguruarekin du zerikusia.
|
Hizkuntza
berri bat ikasteko interesa estuki lotuta dago hizkuntza
|
|
|
Ikerlan honen helburua hizkuntzak ikasteko prozesuaren ikuspegia eta bizipena ezagutzea da, baita jasotako irakaskuntza eta
|
hizkuntza
berriak ikasteko motibazioak eta balorazioak ere. Aurrez esan bezala, datuak ikasleen idatzizko kontakizunetatik hartu dira.
|
|
|
Eskualde honetako hizkuntza (edo hizkuntzak) esparru pribatuan baino da erabili, etxean edo etxeari dagozkion barrutietan betiere, inoiz ez kalean edota agente, funtzionario, epaile zein agintari baten aurrean. Eskualde honetako biztanleek, beraz, ardura berezia hartu dute
|
hizkuntza
berria ahal denik arinen eta egokien ikasteko. Epea bi eta lau urte artekoa izango da (adinekoen kasuan); bitarteko guztiak jarriko ditu administrazioak.
|
|
|
Ni ez naiz inoiz atzerriratuen komunitate baten kidea izan eta, lan egingo banuen, azkar ikasi beharra neukan hizkuntza.
|
Hizkuntza
berri bat hitz egiteak ematen duen askatasuna gogoko nuen, eta hain bihurtu nintzen hiztun «jatorra» non lagun minek erne ibiltzeko adierazi behar izan zidaten. Izan ere, bolada batez «Me cago en la leche» eta horrelako esamolde koloretsuak barra barra erabiltzen nituen.
|
|
|
Programa honen bidez, teknologia berriak ikaskuntzaren funtsezko zati bihurtzea espero da. Angel Gabilondo Hezkuntza ministroak esan zuen plana ez dela soilik ordenagailuak banatzea, baizik eta ikasleek ikasteko baliabide eta
|
hizkuntza
berriak eskura izatea. 2.0 Eskola autonomia erkidegoen eta Hezkuntza Ministerioaren arteko hitzarmenen bidez garatuko da.
|
|
|
Joan den uztailean, hainbat urtetan garatu ondoren, VLCren 1.0 bertsioa jarri zen martxan, formatu berrien euskarriarekin eta aurrekoetarako akatsen zuzenketarekin.
|
Hizkuntza
berriak sartu dira eta Windows eta Mac Os Xrako kodekak eguneratu dira. Windows erako bertsioak teletesturako euskarria du, ZVBI moduluarekin.
|
|
|
Euskara
|
hizkuntza
berria delakoan dabiltza, azken 2.000 urte hauetako gertakari bat gehiago balitz bezala, Latinarekin uztartu nahian, ustetik ustera, aginteak duen indarrez. Iru, a Veleiako arkeologoekin egiten ari direna, adibidez, benetan lotsagarria da.
|
|
|
Masak manipulatu nahi dituzten pertsonek eta entitateek auzi hau ondo ezagutzen dutela argi dago, nahiz eta beharbada ezagutza hori inkontzientea izan. Orwellek 1949an publikatu zuen 1984 liburuan, gobernuak sortutako
|
hizkuntza
berria (newspeak) deskribatzen du. Hizkuntza berri horrekin jendearen pentsatzeko era moldatu nahi dute gobernutik, eta baita lortu ere.
|
|
|
Orwellek 1949an publikatu zuen 1984 liburuan, gobernuak sortutako hizkuntza berria (newspeak) deskribatzen du.
|
Hizkuntza
berri horrekin jendearen pentsatzeko era moldatu nahi dute gobernutik, eta baita lortu ere. Noski, jendearen kosmobisioa lotzeko, hizkuntza ez ezik beste tresna batzuk sortzen dituzte.
|
|
|
Baina guk oraindino mantentzen dugu batua beharrezkoa dela, bere lekuetan. Irakaskuntzan, irrati saio orokorretan, edo sortzen ari den
|
hizkuntza
berrian batua behar da.
|
|
|
deslekuetako
|
hizkuntza
berri eta
|
|
2010
|
|
|
Gizateriaren eboluzioa kate luze baten moduan irudikatzen badugu, euskara oso atzean geratzen da. Geroztik sortu dira
|
hizkuntza
berriak, zehatzak, modernoak eta garatuak, eta hizkuntza horiek agintzen dute Europa aldean behintzat. Esan dezake norbaitek, Darwinen parametroetan, espezie bakoitzeko onenak irauten duela, eta euskarak iraun badu indartsuak garelako dela.
|
|
|
Ikasleak hala esan zion irakasleari, larri: " Juli, nik gaztelaniaz ez dut barre eragiten, ingelesez berriz oso atsegina naiz eta jendearekin hitz egiten dudanean barre egiten dute eta ez dut lortzen
|
hizkuntza
berrian jendeak barre egitea".
|
|
|
Juli Palou, hitzaldia amaitzear, hasierako tesira itzuli zen:
|
hizkuntza
berria ikasteak zentzuren bat izan behar du, zerbaiterako ikasten dira. Hizkuntza berriaz jabetzen ari garela, hausnartu behar dugu nola eragiten duen prozesu horrek gure nortasunean; nola ikusten dut nire burua?
|
|
|
hizkuntza berria ikasteak zentzuren bat izan behar du, zerbaiterako ikasten dira.
|
Hizkuntza
berriaz jabetzen ari garela, hausnartu behar dugu nola eragiten duen prozesu horrek gure nortasunean; nola ikusten dut nire burua?
|
|
|
antzerkia, performanceak, dantzak eta beste. Flakuttek
|
hizkuntza
berri bat asmatzeko UTTri eman dio UTTentzat guztiz ezezaguna zen arlo elektronikoan sartzeko bidea, eta proiektu finko batean jarraitzeko UTT inprobisaziotik idazketara bidaiatzera behartu du.
|
|
|
Aldiz, euskararen normalizazioarekin lotuz, orain arte ikusi duguna nahiko kontraesankor ageri zaigu, modu honetan: 1) bertan ditugun 100
|
hizkuntza
berriak hezkuntzan sartzea eta lantzea, ahal den neurrian, badirudi positiboki eragin behar duela euskararen aldekotasuna ere indartzeko, 2) baina ez dago batere argi hori gertatzen ari den, zeren, agian, alderantzizko joera ari da hedatzen. Adibidez, EAEko haur eta gazte etorkinak nolako hizkuntza ereduarekin lotzen dira?
|
|
|
Egun KUTXAk baditu 200 bulego euskararen lurraldetik kanpo, horien erdia lurralde elebidunetan (Katalunia, Valentzia, Galizia). Beraz, hedapenaren ondorioz Kutxak bi zerbitzu
|
hizkuntza
berri ditu —katalana eta galegoa— eta bere lan taldearen %20ak dihardu lurralde gazteleradun elebakarretan.
|
|
|
Hizkuntzen kudeaketaren erakundetze prozesuarekin batera, lehen urratsak eman dira
|
hizkuntza
berrien tokia zehazteko enpresaren jardueran eta kanaletan. Kanpora begira, irizpide nagusia finkatu da:
|
|
|
Dena den,
|
hizkuntza
berri bat sisteman erabat txertatzeak aurrekontu dezentea eskatzen du eta hemen sortu da dagoeneko lehen korapiloa. Katalunian eta Valentzian (75 bulego) badago masa kritikoa gastua justifikatzeko katalanez bulegoetako eskaintza, on line kanala eta informazio korporatiboa biderazteko.
|
|
|
KUTXAren baitan bi mailatan landu da
|
hizkuntza
berrien txertatzea: erakunde jardueran eta laneko tresnetan.
|
|
|
Zinemastea garai, erabilera eta
|
hizkuntza
berrietara egokitu da. Moldaketa horretatik sortu da Zinemastea v.2 Vital Kutxaren ekintza sozialak bultzatuta sortu zen Krea eta azken horrek antolatzen du astebeteko egitaraua.
|
|
|
Zientzian mundu berriak bilatzen saiatzen diren zientzialariek, aurkikuntza berrien atzetik dabiltzan zientzialariek, nonbait,
|
hizkuntza
berri baten jabe ere izan behar dute, metaforatik, poesien baliabideetatik oso gertu dagoena. Hizkuntza sortzaileak izan behar ote dute, ordea?
|
|
|
Jende heldu batek
|
hizkuntza
berri bat ikasteko bi eredu nagusi baditu. Edo ikaskuntza akademikoa, eskolan edo autoikaskuntzaz, zuzeneko esperientziaren bidez, lanean, karrikan, eguneroko bizian.
|
|
|
Bigarren hizkuntzaren edo
|
hizkuntza
berri baten ikaskuntzan hainbat faktorek eragina dute: ikaslearen ezaugarri pertsonalak, motibazio maila, ikaslearen hizkuntza horri buruzko jarrera eta ezagutza?
|
|
|
Baina etorkinen kasuan, horiez gain, beste faktoreak badira: behin betiko immigrazioa ala ez, integrazio motibazioa, lehen hizkuntzarekiko jarrera, bizitza eta lan baldintzak,
|
hizkuntza
berriaren prestigioa, etab. Ildo honetan euskarak desabantaila handia badu: gutiengoaren hizkuntza da, beharrezkoa ez dena Ipar Euskal Herrian bizitzeko.
|
|
|
Ikasten den hizkuntzari buruzko gaitasun nagusiak ulermena eta adierazpena dira. Arestian erran bezala ulermenak bi zati baditu, entzumena eta irakurmena, hiztunek entzunez eta irakurriz
|
hizkuntza
berria ulertzen dutelarik. Adierazpenak ere bi zati baditu, mintzamena eta idazmena, hiztunak bere pentsamoldea adierazten duelarik hitz eginez elkarrizketan, bai eta ere idatziz.
|