|
2000
|
|
|
tontu, chapurriau... Ezezagutzaren eta mesprezuaren gainean eraikitako ideiak gaindituz, gaur eguneraino heldu da ordea
|
hizkuntza
hori bera, eta Kantauriko kostaldetik Duero ibaiaren haraneraino laurehun mila lagunek baino gehiagok mintzo dute. Mendetako ukazioaren aurka, ezagupen ofiziala eta hizkuntza eskubideen borroka puri purian bizi dituzte, eta azken urteotan eztabaida politikoa interesgarria piztu da.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza batek bere gain hartuak dauzkan funtzioen zer nolakoa
|
hizkuntza
horren beraren estatus egoerarekin lotua dagoela dirudi. Funtzioen zer nolako hori izango dugu, inondik ere, hizkuntzaren erropen eta erakarpen indarraren adierazlerik zuzenena.
|
|
|
Nik ez dakit kukuak nola joko digun hemendik urte batzuetara. Baina, nolanahi ere, hizkuntza bat eskolan ikastetik
|
hizkuntza
hori bera bizitzaren gainerako erabilera esparruetara zabaltzeak dituen trabez ez dakit behar bezain ohartuak gauden. Ez dirudi.
|
|
|
Ulmann’ek ongi dio: " Hizkuntza bakoitzari kanpoko munduaren azterketa berezi eta jatorrizko bat datxeko; eta azterketa hori eta gaiñerako hizkuntzena, edo baita
|
hizkuntza
horren beraren aspaldikoak ere, desberdiñak dira".
|
|
2007
|
|
|
Kanpotar batentzat nahiko zaila da eguneroko bizitza, eta maitasun berezia du halako hizkuntza bat euskara, alegia, ikasteko, jakinik euskara gabe ere bizi litekeela. Are gutxiago ikasiko du,
|
hizkuntza
horrek berarenganako sinpatiarik ez baldin badu. Hori da daukagun apustua.
|
|
2008
|
|
|
Nolanahi ere, Leizaolak euskal kultura idatzian egin dituen ekarpenak auzitan jarri gabe, kontraesan gogorregia iruditzen zait hainbeste maite omen zuen euskal hizkuntza etxean ez erabiltzea. Esanguratsua baita euskal literaturaren arloan bere ekarpentxoa egitea eta, bien bitartean,
|
hizkuntza
hori bera ez erabiltzea familia bizitza eratzeko eta ezaugarritzeko. Beste hipotesi batzuk baztertu gabe, ni honako honi lotuko natzaio:
|
|
|
Esan liteke euskal hiztegiak exozentrikoak zirela, ez zirela bere baitakoak. Hiztunak bere hizkuntzako hitz eta esapideen esanahiari buruzko informazioa
|
hizkuntza
horretan berean bereganatzeak berebiziko garrantzia du. Euskarazko unibertsoa euskarazko esanahiez osatzen da lehenik eta, horiekin batera, elkarkide, gainerako hizkuntzetako ordainak egoten dira, kulturaren osagarri eta adierazgarri.
|
|
|
Komunikazio tresna zen lehen, negozio unitatea da orain txoritxoaren katea. Hizkuntza baten hedapenerako mugarri zen lehen, eta
|
hizkuntza
hori bera bigarren mailako iriztea da orain telebistako arduradunen asmoa. Ezinezkoa den orekaren bila jarraitzen dute, alegia, espainolez egiten duen kateak (ETB2k) iragarkiei esker diru sarrera handiagoak dakartzanez, edukiz hornitu behar da, etengabe, gainerako lehiakideek (Espainiako kateek) ezarritako erritmoari jarraituz, euskarazko egiten duen katean edozeren errepikapenak, marrazki bizidunak eta askotariko kirolak besterik ez den ikusten bitartean.
|
|
2009
|
|
|
Beste hitzetan esanda, bidezkoak (legitimoak, alegia) eta aukera berdintasunerako eraginkorrak izango diren hizkuntza politikak behar dituzte. Hizkuntza baten biziraupenarekin jokoan dagoena hizkuntza horren hiztun erkidegoaren eta
|
hizkuntza
hori bere ondaretzat eta autoidentifikazio erreferentziatzat hartu duen gizataldearen elkargune bat da, eta, beraz, horrexegatik beragatik, gizarte bizikidetza bera da jokoan dagoena, hizkuntza baten biziraupenarekin eta hizkuntzen arteko oreka edo desorekarekin batera.
|
|
2010
|
|
|
Horren haritik, eta oraingoz horretan gehiegi sartu gabe, lehen hizkuntzak gizabanakoarengan duen esanahia eta garrantzia azpimarra dezakegu. " Inongo hizkuntza ez da jaiotzetiko hizkuntza bezalakoa", honela Bloomfield bera," inor ez dago guztiz seguru ondoren eskuratutako hizkuntzan" 132 Kontua da, horrekin batera, lehen hizkuntzak ere dagokion giza taldea oinarritzen duela, hain zuzen,
|
hizkuntza
horrek bertako pertsonak elkarren artean lotzen dituelako edo, bestela esanda, pertsona horiek —hizkuntza komun hori dela eta— talde bereko kide sentitzen direlako. Hizkuntz komunitate berean" inork ezer itzuli behar ez duela" gogoratu ondoren, zera dio Bohanannek:
|
|
2011
|
|
|
hizkuntza birekin funtzionatu izan da belaunez belaun, eta hizkuntza kontaktuaren iturburuko gorabehera zaharrak (dislokazio soziokulturalak eta, ez gutxitan, dislokazio fisiko bortitz mingarriak eragindakoak) ahaztuz joaten dira urteekin. zer esanik ez mendeen joanean. ezaguna dugu oso, gure artean ere, diglosiazko k+ B formula. euskal/ erdal diglosiazko moldaera zaharragoak (latina, gaskoia, nafar aragoiera tarteko izanik) alde batera utzita ere hori izan da euskal herriko herribildu askotako moldaera nagusia, XVI. mendetik XVIII.era arte bederen. gero ere indarrean izan dugu diglosia, Bizkai gipuzkoetan eta Iparraldean bereziki, XIX. mendea aski aurrera joan arte. ez gara beraz fenomeno arrotz batez ari, gure historia sozial ezagunean erro sakonak eta hedadura zabala izandako moldaera soziolinguistikoaz baizik. diglosiazko eramolde horren kalteak eta hipotekak behin eta berriro azpimarratu izan ditu gure literatura soziolinguistikoak: batez ere diskurtso politiko ideologikoan oinarritutakoak, baina ez horrek bakarrik189 Askoz gutxiagotan azpimarratu izan da, aldiz, diglosiazko moldaera horren alde argia, kontestualki ahula den hizkuntzaren (orobat ustebalioz eta sinesmenez, iritziz eta jarreraz
|
hizkuntza
hori bere baitan biltzen eta babesten duen konstelazio etnokultural osoaren) mesedegarria: etxeko eta auzoko, kaleko eta lantegiko, plazako eta (latinari eta, partez, gaztelaniari gorderikako funtzioetan salbu) elizako hizkera arrunta, ahozko jarduneko mintzamolde arrunta euskara izan den artean segurtatutik, aski garantizaturik egon izan da euskararen (eta euskaltasunaA eta B hiztunelkarte edo hiztun talde bik elkar jotzen dutenean aukera bi baizik ez daude funtsean:
|
|
|
espezieek ez dute desagertu nahi! haien habitat naturala suntsitzen denean desagertzen dira espezieak.
|
hizkuntzekin
hori bera gertatzen da. gainera, guretzat hizkuntzen arazoa beste hizkuntzak dira: zein da beste hizkuntzekiko loturaren oinarrizko kontzeptua?
|
|
|
hemen oraindik ere bizi bizirik dago etnozidioaren historia lazgarria. Izatekotan ere, Paraguaiko guaraniera izan liteke salbuespen bakarra, eta agian Ekuadorko kitxua, eta beste maila apalago batean azken
|
hizkuntza
hori bera eta aimara Bolivian eta Perun. Guztiarekin ere, ordea, hizkuntza horiek beroriek ere, Txileko maputxeen mintzairarekin, mapudungun?
|
|
2015
|
|
|
Haatik, erabilera maila behar adinakoa bada, hau da, baldin eta behar besteko erabilera esparruak baditu (erabileraren nahikotasun maila gainezkatutakoan, hortaz), hizkuntza horretan trebatu egingo da (ezagutza eskuratuko du) eta, ondorioz,
|
hizkuntza
hori bere egunerokotasunerako eta mundua interpretatzeko tresna egokia zaiola ikusita (ezagutzaren nahikotasun maila gainezkatuta, beraz), hizkuntzarekiko motibazioa ere hazi egingo da.
|
|
2016
|
|
|
tartean lan mundura.
|
Hizkuntza
hori bera egiten duen bikotea aukeraturik, azkenik, hala mintzo diren seme alaben guraso bihurtzen dira biak. Etxeko transmisioa belaunez belauneko transmisio jarraipen bihurtzen da normalean, osasun oneko hiztun elkarteetan.
|
|
|
Zerbaitetan hobera egin dugu behintzat; bestetik, asteburu berean, abenduaren 8an amaitu zen Bilbon lehendabiziko Korrika, euskararen aldeko lasterkaldi kementsu, jendetsu eta batez ere izerditsua; honek ere ez du aurkezpenik behar gure irakurlearentzat, eta Alsinari azaltzen hasiko bagina, berriz, korapilotsuegi izango litzateke: izan ere, nola adierazi, hitz gutxitan, hizkuntza berreskuratzearen alde hainbat jende izerdi patsetan, barea lehertzear eta birikak botatzeko zorian ibiltzea, eta gero jende horrek berak
|
hizkuntza
hori bera erabiltzeko batere gogorik ez izatea. Gizartearen errainu ere ba omen da eleberri bat, baina ez gaude hemen soziologia merkea egiteko; beraz, utz dezagun alde batera.
|
|
2017
|
|
|
benekotasunaren (authenticity) ardatza batetik eta anonimatoaren ardatza bestetik. Benekotasunaren balorea
|
hizkuntza
horrek bere inguruarekin daukan erlazioa da. Hau da, hizkuntz barietate bat euskalkiak gure kasuanbenetakoa kontsideratzen da berau leku eta komunitate konkretu bateko hizkuntz bezala identifiEuskara batua eta euskalkiek legitimitate maila desberdinak dituzte gizartean.
|
|
2019
|
|
|
Euskara komunikabideetan egotea ezinbestekoa da euskara erabili eta garatzeko eta, aldi berean, herritarren eskubide ukaezina da komunikabideen eskaintza berezko hizkuntzetan hartzen dela bermatzea; eskaintza hori herritarrek bizitokia duten autonomia erkidegotik har dezakete edo
|
hizkuntza
hori bera berezko eta ofiziala duen beste erkidego batetik. Nafarroan bizi direnei dagokienez, eskubide hori bermaturik gelditzen da Euskal Autonomia Erkidegoko telebistak egiten dituen emanaldiekin.
|
|
|
Bestalde, ikasleek erabili hizkuntza kudeatzen ikasi behar da. H2a ikasten ari delako, gerta daitekeikasleak ez dakielarik gauzak nola adierazi
|
hizkuntza
horretan bere H1a (erdara) erabiltzeakomunikatzeko. Halakoetan, irakasleek dute ikasi nola erantzun, zein jarrera erabili.
|
|
2022
|
|
|
Juro a Dios tan mientes como cristiano". Beste edonork baino lehenago Historiako gizon haundiek maitatu zuten
|
hizkuntza
horren azpitik bere benetako hizkuntza dabilela erakusten du modu horrek.
|