|
2004
|
|
|
|
hizkuntza
jakin bateko hitzen jatorriaz informazioa ematen dutenak dira.
|
|
|
Ideologizazioa ote da hori??.
|
Hizkuntza
jakin baten erabilera gure sozializazioaren ardatzean txertatua baldin badago, pentsatzekoa da hizkuntza horretan eraiki dugula, besteak beste, geure nortasun soziala eta nazionala. Nitasunaren eta gutasunaren arteko galbahe izate horrek, tarteko zubigintza horrek, nor beraren subjektutasuna eraikitzeko erabilia izan denez, ez du oso urrun ibili behar inoren mundu mental eta ideologikotik.
|
|
|
Nitasunaren eta gutasunaren arteko galbahe izate horrek, tarteko zubigintza horrek, nor beraren subjektutasuna eraikitzeko erabilia izan denez, ez du oso urrun ibili behar inoren mundu mental eta ideologikotik. Inoren mentalitatea onduko bada, izan ere, hizkuntzaren esku hartzea noraezekoa da eta, halaber, inoren sistema ideologikoa osatuko bada, talde erreferentziak eta balioak ere
|
hizkuntza
jakin baten arragoan goritu behar. Beraz, nola itzuri dakioke giza subjektutasunari hizkuntzaren bitartekotza bere ideologiazko osaeran?
|
|
|
|
Hizkuntza
jakin baten estatusa botere adigaiaren logika epistemologikoan kokatu behar genukeela dirudi. Ez, sarri egin ohi dugun bezala, halako adierazle eta holako faktore andana baten zerrenda luze bati atxikia.
|
|
|
–Dagoenekoz aski frogatua izan da, hizkuntza, neurri batean gutxienez, pen tsamenduaren euskarria dela?. 538 Xabier Isasiren esaldi horrek orain artekoaren sintesia egiteko balio digu:
|
hizkuntza
jakin batean dugun gaitasun komunikatiboaren euskarria hizkuntza horretan bertan garatutako pentsamenduaren araberakoa izango da. Badago noski beste modurik ere gauza berbera aditzera emateko, pen tsamenduaren kide moduan gizartekotze ideia erabilita.
|
|
|
Eta zer egiten du sistema sozial eta aldakor horretan bizi den hiztunak? Bertan munduratu, mundua bertatik interpretatu, eta sozializazio prozesu horren joan etorrian
|
hizkuntza
jakin baten baliabide multzo mugatu bat bereganatu.
|
|
|
Horretara, hiztunaren izaera eta testuinguru soziolinguistikoa erauzirik, hizkuntza pertsonen arteko mintzabide eta tresna mekaniko huts dela uste izanik, izozmendiaren eragin pisua axaleko jarrera eta nahimen psikologikoen lanbropean estaltzen da. Hiztunaren jarrera psikologikoa aztertzen ibiltzen gara zozoak bezala, jarrera horrek erabakiko balu bezala
|
hizkuntza
jakin baten ordez bestea erabiltzea. Identitate kontzientziaren eragina neurtzen ikerketa lan sakonak egiten ditugu, euskararen erabilera identitate balioen araberako zer edo zer delakoan.
|
|
|
Zerk girotzen du modu naturalean
|
hizkuntza
jakin baten erabilera. Noiz sentitzen da hiztuna berezko giro linguistikoan inolako tirabirarik gabe?
|
|
|
Edo bestela esanda: askatasuna ahalmen konkretu gisa erabiltzen dela, eta
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzeko, posible egiten duten ahalmen baldintzak egon behar dutela. Hizkuntza askatasunaren ariketarako ahalmen baldintzak ezin dira inoiz ere izan gizabanakoaren baldintzak.
|
|
|
3) Mintzamenak ez duela
|
hizkuntza
jakin bat lehenesten.
|
|
2005
|
|
|
Honelako ikurrek testu idatziak laburtzeko balio dute, baina irakurtzeko orduan deskodetu egin behar dira hizkuntza bakoitzean. Batzuetan idatzizko segidaren hurrenkera ez dator bat
|
hizkuntza
jakin bateko sintaxian dugun hitz hurrenkerarekin eta irakurketa hizkuntzaren arabera egiten da: 1 cm idatzi, baina zentimetro bat irakurtzen dugu euskaraz22?
|
|
|
10 Juntaduraren eta menderakuntzaren garapen diakronikoa, behintzat,
|
hizkuntza
jakin bat kultur tresna gisa hartuz doan irmotasunari erantsirik doa. Ikusi gaztelaniarako Gili Gaya (1961:
|
|
|
Sims Williams-ek (1998) bere lanean adibide desberdinak baliatuz genetika eta linguistikaren arteko elkarrekikotasuna oraindik ez dagoela frogatuta erakusten du. Genetikan aurrerapenak egon diren arren,
|
hizkuntza
jakin bateko etnia, gene eta hizkuntzaren arteko koerlazio erregularrak aurkitzea oraindik ez baita lortu. Gainera azkenaldian genetistek hizkuntza eta geneen arteko harremana aztertzeko, fidagarritasun gutxiko lanetara jo dute, munduko hizkuntzen arteko genealogia fantasiosoenak proposatu dituztenengana (adib.
|
|
|
Bilaketa aurreratua erabili. Bilatzaileen ezaugarri aurreratuei esker, bilaketa eremua
|
hizkuntza
jakin batera, domeinu jakin batera edo web gune jakin batera murritz daiteke. Ez da “aurreratua” hitzarekin beldurtu behar; bilaketa indartsuagoa da, baina ez da zailagoa hitzak jarri eta botoi bat sakatzea baino.
|
|
|
" Horrela, bada, hizkuntza bakoitzean aurkitzen da jatorrizko singularitate eta eragiteko era bat" 106 Lehen gizatiarra denaren eta linguistikoa denaren arteko aldiberekotasun genetikoaz hitz egiten genuen bezala, orain nazioa hizkuntza baino lehen edota hizkuntza nazioa baino lehen ez dela existitzen aitortu beharrean gaude. " Nazioen arabera ematen den giza-generoaren banaketa, hizkuntzen arabera ematen den banaketa baino ez da" 107, eta, honen ondorioz, nazio bat"
|
hizkuntza
jakin batengatik ezaugarritutako eta osotasun idealarekiko indibidualizatutako gizadiaren forma espirituala" 108 dela esan dezakegu. C. Menzek honela laburbiltzen du gure autoreak gai honi buruz duen iritzia:
|
|
2006
|
|
|
Burmuinean, zehazki. Gramatika hori
|
hizkuntza
jakin baten isuriarekin beteko dugun ontzia da, nolabait esateko. Hazi ahala gramatikaren arau asko alde batera utziko ditugu, eta soilik gure hizkuntza konkretuak behar dituenak erabiliko ditugu.
|
|
2007
|
|
|
Hau da, hizkuntzak eta kulturak aberatsagoak dira eurak zabaltzen diren neurrian; nahasteak ez du zertan txarra izan. Arazoa, betiere, gertatzen da
|
hizkuntza
jakin batek eta kultura jakin batek hartu baino ez diotenean egiten beste bati, orduan" gain jartzapena" ageri da, eta hizkuntza eta kultura hartzaileek indarra galtzen dute, eta, buruenik, hil egiten dira. Horixe da hainbat hizkuntzari eta kulturari jazo zaiena.
|
|
|
Esaterako, kirolek badute eragin hezur mamitzaile izaera ere. Horretara, bada, kultura jakin baten eta
|
hizkuntza
jakin baten isla ezberdina eskaintzen dute pilotak, sokatirak, estropadek, ahari topekek, txapelketek, txinga eroateak, aizkolari demek, gizon probek, idi probek, mando probek, barrenariek, fardo altxatzeak, korrikalariek eta bestek.
|
|
|
Baliteke kultura berezirik izatea hizkuntza berezi barik? Ezinbestekoa ote da
|
hizkuntza
jakin bat kultura berezia izateko. Baliteke euskal kulturarik izatea euskara barik?
|
|
|
Egunerokotasuna eraikitzen duten egoerek hainbat baldintza ezartzen dizkiete hiztunei, adibidez: aurrez aurre dituzten solaskideak
|
hizkuntza
jakin batetan gaituak diren ala ez jakitea; hizkuntza bereko hiztunak izanda, elkarrekin harremanak trinkoak izatea eta ez egotea beste hizkuntza baten harreman sareetan barreiatuta; egoerak ezartzen duen marka linguistikoa tarteko, hiztunak hobesten duen hizkuntzaren aldeko hautua egiteko ahalmena izatea; taldeko kide gehienak hizkuntza horretan aritzeko gai izatea ere (Amonarriz, 1991)....
|
|
|
Hizkuntzaz haraindi ez dago ezer, kulturaren munduan sartzen garen unetik.Artistak, beste lanbide askotan bezala, bere hizkera eta kode bereziak erabilikoditu berariazko produktuaren ekoizpena mamitzeko. Nolanahi ere, kultur eta arteerreferentzia oro
|
hizkuntza
jakin batean edo bestean pentsatua eta hezurmamituadagoenez, inspirazio iturri eta sormen gaiak ez dira hizkuntzaz haraindiko gertakari sozialak, testuinguru historiko eta kultural baten altzoan txertatuak daudelako.Hizkuntzak estetika artistikoaren alor batzuetan ez du bere itxura nabarmenikutziko agerian, baina horrek ez du esan nahi hizkuntzaren bitartekotzarik ezdagoenik halako arte produktue... Mundu sinboliko orokorraren mugarriak hizkuntzaren bidez eraikiak dauden neurrian, kultura eta arte adierazpideakoro mugarri horien barnean mamitzen dira, arte hizkera eta estetika kode berezienautonomia erlatiboa gorabehera.
|
|
|
Txanpona besterik ez dute, baina horretan aberatsegiak direla esan behar, eta ez pobreak. Izatez, ez dago neurri erabakarrik
|
hizkuntza
jakin baten aberastasuna edo
|
|
|
...rte esentzial bat hitzen hots edo boz diferentzien gainetik («zaldi», «cheval», «horse») hizkuntza guztietan berdina bada (berba ezberdin denok objektu berari dagozkio), arrazoia, antza, hizkuntzan bertan parte bat pre edo ezhizkuntzazkoa delako da162 Are, (c) hizkuntzetan bertan, gramatikan nahiz lexikoan, «hamaika gauza» a priori ezarria da, unibertsala eta guztietan halabeharra hortaz?,
|
hizkuntza
jakin baten baldintzetarik aske163 Esperientzian, Kant-i jarraituz, sentigarritasuna eta adigarritasuna bi ahalmen gisa bereizten baditugu ere, hizkuntza ezberdinen arteko diferentziak (kontingentziak) sentigarritasunaren kapitulura mugatzen dira Humboldt-en ustetan. Hori erabakigarria da zuzen ulertzeko Humboldt-en eboluzioan, haren adierazpen batzuek (hizkuntzak egiten duela mundua, estiloan) betiere beren zentzua mugatua zein mugen barruan daukatela, ezin baitira zentzu absolutuan hartu.
|
|
|
Kontrara, ozta ozta da posible puntuak edireitea, esan ahal izateko, horietantxe, banaka harturik, erabakigarriki itsatsia ageri dela hura. Horregatik
|
hizkuntza
jakin bat errepasatzen bada, hainbat gauza topatzen da, bestela izanez ere pentsa litekeena bere formaren okerrik gabe esentzian, eta berau bereiz garbi atzemateko, ostera ere inpresio orokorrera igorriak gara. Hemen, baina, justu
|
|
|
Kontuan hartu behar da, alabaina, elkarrizketa beti
|
hizkuntza
jakin batean gertatzen dela —hizkuntza, ikusi bezala, hizkuntzetan bakarrik da erreala—, eta horrek nahitaez garamatza hizkuntz pedagogiaren alde etikoa aniztasun linguistikoaren perspektibatik ere aztertzera. Egia da, zentzu batean, Marinak esaten duena:
|
|
2008
|
|
|
Internet bidezko zerbitzurik erabiliena posta elektronikoa izan da eta sakelako telefonoen bidezkoen artean SMS mezuek sekulako arrakasta izan dute. Bi komunikazio sistemetan erabiltzaileak
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzen du. Interesgarria litzateke euskaldunok esparru horietan zer jokabide dugun jakitea, baina ez dut ezagutzen xede hori duen ikerlanik.
|
|
|
Internet bidezko zerbitzurik erabiliena posta elektronikoa izan da eta sakelako telefonoen bidezkoen artean SMS mezuek sekulako arrakasta izan dute. Bi komunikaziosistemetan erabiltzaileak
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzen du.
|
|
|
Lurralde jakin batean (hiri nahiz eskualde batean) H1 hiztunek duten banaketa oso lotuta dago hiztun taldearen barruko gizarte sarearen indarrarekin eta, beraz, esparru pribatu eta publikoetan H1 hizkuntzak duen erabilera maiztasunarekin (Landry eta Allard, 1994a, 1992a). Zenbat eta handiagoa izan
|
hizkuntza
jakin bateko hiztunen proportzioa eskualde jakin batean, orduan eta sendoagoak izango dira harreman linguistikoen sareak eta orduan eta aukera gehiago izango ditu gutxiengoaren hizkuntzak talde barruko komunikazioetan erabilia izateko egoera pribatu eta erdi publikoetan. Gutxiengoaren hizkuntzaren bat erabiltzen duten taldeek, kide dezente eta sare sendoa baldin badituzte eskualde jakin batean, beren hizkuntza esparru publikoetan erabiltzeko modua izan dezakete, esaterako, dendetan edota negozioetan, eta litekeena da gobernuaren zerbitzu batzuk gutxiengoaren hizkuntza horretan ematea ere lortzea (Bourhis, 1979).
|
|
|
Identitate funtzioak, soilik, ez du benetan aukera handirik komunikaziofuntzioan gutxi asetzen diren —edo batere ez— nahiak konpentsatzeko. Hizkuntzak komunikaziorako gizarte erabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke,
|
hizkuntza
jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil dezakeen taldearentzat izan dezakeen erreferentzia funtzioaren bitartez. L. J. Calvetek hizkuntzaren gizarte funtzio horri buruz mahaigaineraturiko galdera funtsezkoa da, baina, gure ustez, galdera horren erantzun bakarrak ez luke izan behar esatea funtzio hori betetzeko ahalmena galdu duen hizkuntza jada ez dela baliagarria, eta ez dela harritzekoa hizkuntza horren hiztunak hizkuntza horretatik aldentzea.
|
|
|
Hizkuntzak komunikaziorako gizarteerabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke,
|
hizkuntza
jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil dezakeen taldearentzat izan dezakeen erreferentziafuntzioaren bitartez.
|
|
|
Webgunea
|
hizkuntza
jakin batean garatu den zerbaiten itzulpen edo adaptazioa denean. Webgune eleanitza denean.
|
|
|
Lastradukzio automatikoek edukiak
|
hizkuntza
jakin bat menderatzen ez dutenei hurbiltzen dizkiete Itzulpen automatikoen ezaugarriak ez dira zehatzak. Bere egitekoa jatorrizko testuaren ideia orokor bat ematera mugatzen da, akats ugari egiten dituztelako eta beren lanean literaltasun handiegia dutelako.
|
|
|
Hala ere, oso alderdi positiboa dute: edukiak
|
hizkuntza
jakin bat menderatzen ez duten pertsonengana hurbiltzen dituzte. Ingelesak ahalik eta itzulpen programa gehien ditu, Interneten duen nagusitasunagatik.
|
|
|
Gizon on jator jakintsuak zinez egiten duena da: aurrena,
|
hizkuntza
jakin bateko, grekozko, hitz bati balio unibertsal ahalguztidun bat eman, eta gero, hitz jainkozko horrexen baliokide egin beste hizkuntza bateko, euskarazko?
|
|
2009
|
|
|
Eta hizkuntzarekin zer lotura du horrek? Bada, Emotok ez duenez aipatzen urari ideiak transmititzeko
|
hizkuntza
jakin bat erabili behar denik, pentsatu dugu urak munduan diren hizkuntza guztiak ulertzen dituela: estatus ofizialekoak nahiz minorizatuak, hedadura handikoak nahiz txikikoak, euskara batua bezala Gorritiko hizkera...
|
|
|
Testuinguru berri honen ezaugarriak ezagutzea ezinbestekoa zaigu bertan
|
hizkuntza
jakin batean bizi eta hizkuntza hori sustatu nahi dugunon ikuspuntutik. Ba al da lekurik hizkuntza gutxituentzat komunikazio globalean?
|
|
|
Xabier Urdangarinek (1998) 4.3 atalaren hasieran azaldu dudan produktu, diskurtso eta hizkuntza desplazamenduaren adibide batzuk eman ditu. Autoreak dioenez, gizarte ekintza edo jarduera bat
|
hizkuntza
jakin baten bidez heltzen zaigunean, hizkuntza horretan barneratzen ditugu ekintza edo jarduera berriari loturiko portaera ereduak, erlazioak eta dagokien interpretazioa. Horren ondorioz, kultur osagai horiek beste hizkuntzan eransten dizkiogu geure ezagutza soziokulturalari.
|
|
|
Fishmanek (1991) galdera hau jartzen du mahai gainean: irakaskuntza elebiduna gai al da bere kabuz
|
hizkuntza
jakin bat ordezkatzeko prozesua leheneratzeko. Eskolak garrantzi handia du ezagutzaren garapenean; horrez gain, erakunde horrek eragin handia du ikasleek garatu behar duten hizkuntza jokabidean ere.
|
|
|
Motibazioa aztertzeko orduan, bi mota bereizten dira: lehenbizikoa,
|
hizkuntza
jakin bat ikasteak izan dezakeen erabilgarritasuna eta, bestea, hizkuntza jakin hori hitz egiten duen taldean sartzeko gogoa. Hizkuntza osagai garrantzitsua da inondik ere talde jakin batekin identifikatzeko:
|
|
|
Hizkuntza osagai garrantzitsua da inondik ere talde jakin batekin identifikatzeko: hori hala izanik,
|
hizkuntza
jakin batekiko jokabidea asko alda daiteke hizkuntza horrek gizarteko esparruetan —hezkuntzan, lanean, lagunartean, familian, aisialdian... — duen eginkizunaren arabera.
|
|
|
Sorkuntza literarioa
|
hizkuntza
jakin batean gauzatzen da, eta hizkuntza jakin hori ez da besteengandik bereizten hiztegi, morfosintaxia edo sintaxiagatik bakarrik. Bereizten da musikagatik ere, Josetxo Azkonak Hots eta soinuak poeman dioen bezala:
|
|
2010
|
|
|
Are gehiago, hainbat kasutan, euskaraz askoz hobeki hitz egin arren erdarazko jardunari gogor eusten diotenen kasuan alegia, leialtasuna egotekotan erdararekiko leialtasunaz hitz egin genuke. Izan ere,
|
hizkuntza
jakin batean traketsago eta nekezago moldatu arren, eta horretarako behar saihestezinik izan gabe, hala ere zerorren hizkuntza alde batera utzi eta hain erosoa gertatzen ez zaizun beste horretan aritzeko erabakiaren atzean, harekiko nolabaiteko leialtasuna daukazula ere ondoriozta liteke. Leialtasun hori zerk eragiten duen eta nolakoa den?
|
|
|
Hizkuntzak egon badaudela ohartzen dira, jakina, eta agian nolabaiteko gogoeta ere egin egiten dute horren inguruan. Baina, oro har behintzat, ez genuke esanen
|
hizkuntza
jakin baten edo hizkuntza aldaera edo erregistro jakin baten aldeko jarrera" ideologikoa" edo kontzientea, edo aldekotasun esplizitua dutenik.
|
|
|
Umeek erregistroen erabilera kontziente eta esplizitu hori egitea, gure aburuz, hizkuntzaren bizitasunaren adierazle bat da. Umeak
|
hizkuntza
jakin batez oso ongi jabetu behar du hizkuntza jakin horren aukerak baliatzeko. aurpegiaren espresioaren aldaketa barne. Marka gramatikal baten erabilera kontziente batez —" maltzurkeria" eta guzti— ari gara, 3 urteko haur baten kasuan.
|
|
|
Umeek erregistroen erabilera kontziente eta esplizitu hori egitea, gure aburuz, hizkuntzaren bizitasunaren adierazle bat da. Umeak
|
hizkuntza
jakin batez oso ongi jabetu behar du hizkuntza jakin horren aukerak baliatzeko; hizkuntzaz maila horretan jabetu ahal izateko esposizioak handia izan behar du, eta hizkuntza intentsitate handiz jaso behar du, etengabe, eta iturri askotatik. Hizkuntzan zenbat eta trebeago eta osatuago, orduan eta errazago jostatuko da harekin pertsona, logikoa den moduan.
|
|
|
Europako Portofolio egitasmoan
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzeko gaitasuna, apala izan arren, baloratu behar dela esaten da. baita, jadanik, gure eskoletan eta hezkuntza arduradunen ahotan entzuten den nahia ere. Baina elebidun edo eleaniztun izateaz zer ulertzen den jakitea ere beharrezkoa da.
|
|
|
Baina elebidun edo eleaniztun izateaz zer ulertzen den jakitea ere beharrezkoa da. Europako Portofolio egitasmoan
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzeko gaitasuna, apala izan arren, baloratu behar dela esaten da, norbanako bakoitzaren hizkuntza biografia kontuan hartu behar delako, hau da, bizitzan zehar norbanakoak izan duen hizkuntza ezberdinekiko harremana eta hizkuntza horien erabiltzeko gaitasuna, edozein mailatakoa izanik ere, kontuan hartzekoa dela.
|
|
|
Aipaturiko dimentsio bi horiek gazteen euskararekiko jarrerak aztertzerakoan ere agertu dira. behar da, hizkuntza identitate sozialaren (talde sozial, linguistiko, etniko edo besteren) ezaugarri adierazkorrena dela dioen premisari jarraituz,
|
hizkuntza
jakin batenganako jarrerek, izatez, bere hiztunekiko jarrerak islatzen dituztela ontzat hartzen duela eredu teoriko honek. horrela, estatusaren dimentsioa ezaugarri objektibo, hautemangarri eta egiaztagarrien bitartez zehazten da. ezaugarri horiek, hizkuntza jakin bateko hiztunei uztartzen zaien eragite ahalmena, boterea eta kontrola dira, besteak beste. hori dela eta, estatusaren dimentsioari er...
|
|
|
...da, hizkuntza identitate sozialaren (talde sozial, linguistiko, etniko edo besteren) ezaugarri adierazkorrena dela dioen premisari jarraituz, hizkuntza jakin batenganako jarrerek, izatez, bere hiztunekiko jarrerak islatzen dituztela ontzat hartzen duela eredu teoriko honek. horrela, estatusaren dimentsioa ezaugarri objektibo, hautemangarri eta egiaztagarrien bitartez zehazten da. ezaugarri horiek,
|
hizkuntza
jakin bateko hiztunei uztartzen zaien eragite ahalmena, boterea eta kontrola dira, besteak beste. hori dela eta, estatusaren dimentsioari erreparatuz gero, balorazio positibodun hizkuntza bateko hiztunak pertsona argi, harro, arduratsu eta benetako profesional gisa hautematen dira. era berean, eurek hitz egiten dutena goi mailako funtzioetarako ezinbesteko hizkuntza garrantzizkotzat hartzen da; p...
|
|
|
Lehen hobekuntzetako bat hizkuntzaren detekzioa izan zen. Hizkuntza teknologiak erabiliz, webeko orri bat zer hizkuntzatan dagoen detektatzeko gai dira bilatzaileak, eta, horrela,
|
hizkuntza
jakin bateko orriak soilik eskaintzen dituzte. Gainera, orrien hizkuntza ezaguna dutenean, hizkuntza horren araberako tratamendu berezia eskaintzen diote orriari.
|
|
|
279 Ez da hori euskararekin eta euskal kulturarekin gertatzen den fenomeno bitxia, mundu zabaleko lege orokorra baizik. Lokarri sendoz bilduak egon ohi dira, hemen eta nonahi,
|
hizkuntza
jakin bat eta hizkuntza horretaz baliatzen den etnokultura: kultura horren zati, adierazpide eta sinbolo ikur izan ohi da, besteak beste, berarekin estuenik asoziaturiko hizkuntza.
|
|
|
Hizkuntza soziologiak ezer erakutsi badu azken mende erdian horixe da, hain zuzen: norbanakook
|
hizkuntza
jakin bat egitea (edo beste bat, edo biak) ez da zori itsuaren ondorio, hiztun talde jakinak hizkuntza horretaz/ horietaz baliatzeko duen beharraren eta egokieraren emaitza baizik. Jatorrizko hitzetan esateko,, the vast majority of any speech community comes to speak (read, write) in the ways it does, monolingually or bilingually because of its long and intricate involvement in reward systems requiring such speech?
|
|
|
Ez da inor ukatzen duenik,
|
hizkuntza
jakin baten berba egin ahal izateko, beharrezkoa dela gramatika eta hiztegia ezagutzea, ez eta hori nahikoa denik ere.
|
|
|
Horiek berdintzeko azken arrazoia, finean, W. v. Humboldten beste esaldi batean aurkitzen dugu, zein egiaz zaila den baina aldi berean —eta hizkuntza komunitatearen giza legearen ikuspuntutik— erraz uler daitekeen: " Nazio bat
|
hizkuntza
jakin batengatik ezaugarritutako eta osotasun idealarekiko indibidualizatutako gizadiaren forma espiritual bat da" [W. v. Humboldt, GS VI, 125]. Hor, zinez, hizkuntza komunitateen araberako gizadiaren banaketa apurtezinak —gizadiaren helburu espiritualerako hain beharrezkoa den banaketak— suposatzen duen guztia biltzen da.
|
|
2011
|
|
|
http://goo.gl/d387.Google bilatzailearen aukera aurreratuakGoogleren bilatzailea askotan erabili arren, agian ez diogu erreparatu testu eremuaren ondoan erakusten den «Bilaketa aurreratua» aukerari. Bertan sakatuta, bilaketa mugatzeko hainbat iragazki daude eskura; esaterako,
|
hizkuntza
jakin batean dauden emaitzak jaso ditzakegu, edo webgune bakar batean egin dezakegu bilaketa.Google Docs, datu orriakGoogle Docsen (http://docs.google.com), dokumentu berri bat sortzeko orduan, datu orria egiteko aukera eskaintzen zaigu. Datu orri horiek galdeketa edo inkesta moduan erabil ditzakegu, eta gure lana galdera erantzunak prestatzea izango da.
|
|
|
Aracilen arabera, hezitzaileek, hizkuntza pairatzen dugun arazotzat eduki beharrean, ulertu beharreko gaitzat hartzen saiatu lukete. hezkuntzan soziolinguistika lantzeko egiten ziren" kulturaeta jolas jarduerak" eskasegiak iruditzen zitzaizkion. ...ntza erabiltzeko modua (kontu horrek azken ehun urteotako hizkuntzaren defendatzaileak itsutu ditu), baita hizkuntza erabiltzea bera ere, bere izatean eta izate horren baldintzetan, egituraz eta funtsaz gramatikariak arduratzen baitziren. hain zuzen ere, bere ustez, hizkuntza deskribatu baino gehiago kokatu egin behar zen; hau da, erabilera eremuetan, bai lurraldeari eta bai gizarteari dagokionez,
|
hizkuntza
jakin bat badagoen edo ez dagoen argitzea. Adibide bat jartzearren, Nova Cançó katalanaren iraultza soziolinguistikoa modu berezi batean aztertu beharreko fenomenoetariko bat izango litzateke.
|
|
|
Moblang proiektu europarraren barruan sortutako aplikazioetako bat da, eta bi urte eman dituzte lanean parte hartu duten nazioarteko erakundeek.
|
Hizkuntza
jakin baten oinarrizko bi mila hitz eta esaldi nola esaten diren irakasten dio aplikaz
|
|
|
|
Hizkuntza
jakin baten oinarrizko bi mila hitz eta esaldi nola esaten diren irakasten dio aplikazioak erabiltzaileari. Izan ere, hitzak ikastea da hizkuntza jakin bat ikasten hastean egin behar den lehenengo gauza, hizkuntza ikasketaren teoria pedagogikoen arabera.
|
|
|
Hizkuntza jakin baten oinarrizko bi mila hitz eta esaldi nola esaten diren irakasten dio aplikazioak erabiltzaileari. Izan ere, hitzak ikastea da
|
hizkuntza
jakin bat ikasten hastean egin behar den lehenengo gauza, hizkuntza ikasketaren teoria pedagogikoen arabera. Gero, hiztegi minimo bat menderatutakoan, hasten gara gramatika ikasten, dio Elhuyar Fundazioko Danel Solabarrietak.
|
|
|
–Baina erabat ziur nago, herri batek
|
hizkuntza
jakin bati dion loturari erantzun nahi zaionean, azalpen erabat instrumentalak ez direla nahikoa eta egin litzaiokeela aipamen bat herri horrek bere hizkuntzarekiko duen lotura emozionalari?. Josep R.
|
|
|
–Hizkuntz komunitate baten nortasunaren adierazle bilakatzen da hizkuntza, eta komunitate horri bere kulturarekin identifikatzen lagunduko dion mediorik jatorrena. Hala, italiarra naiz, iombarra naiz edo indiarra naiz esaten dugunean, talde kultural jakin batekin eta
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzen duen taldearekin identifikatzen garela esan nahi da?. File, Clifford N.,. Hizkuntza, identitate kulturalaren euskarria?, Unescoren Albistaria, 3 alea, 1985, 6 or.
|
|
|
Eta gizartearen elementu eratzailea denez, balio bat dauka, zeren lehenengorik gabe ez dago bigarrengorik. Hizkuntzaz hemen modu orokorrean adierazi dugunak berdin berdin balio du
|
hizkuntza
jakin bati buruz ere. Sortu zuen gizarte bakoitzarentzat ere bere hizkuntza historikoa elementu eratzailea da, komunikazio tresna horretan funtzionatzen baitu.
|
|
|
berezi batean? (?) Gogoaren lengoaia unibertsalean pentsatzen bide dugu, ez
|
hizkuntza
jakin batean. Mintzaira hipotetiko horretan kontzeptuak hitzik gabe errepresentatzen dira gogoan?.
|
|
|
Alde batetik, nazioz gaindiko curriculum gaiak landu behar ditu, hau da, hezkuntza plan guztietako ikasketa planetan ager daitezkeenak. Era berean, ez du zehaztu behar
|
hizkuntza
jakin baten ezagutza zabala, ez eta irakasleak hizkuntza hori erabiltzeko laguntza metodologikoa ere; intuitiboa eta erabilerraza izan behar du.
|
|
|
Ezagule hutsak ez gara, ordea, ezta ezagutzeko aktoan berean ere: zernahirekin ere munduan topo egin, beti aldarte, sentiera, askotariko interesekin egiten dugu (eta
|
hizkuntza
jakin batekin, etc.). Adimena edo arrazoimena bagara, bai, baina hori ezin dugu hartu bagaren beste guztitik isolatua.
|
|
2012
|
|
|
a) Testu hizkuntzalaritza: aztergaia testua du (testua bere osotasunean hartuta) eta ez da
|
hizkuntza
jakin bateko testura mugatzen.
|
|
|
perpausaz gaindiko gramatika (gramática transoracional) nahiz elkarrizketaren analisia (análisis de la conversación) izendapenak eman izan zaizkio.
|
Hizkuntza
jakin bateko testuak ditu azterkizun; hau da, hizkuntza horrek dituen gramatika arauetan oinarriturik, perpausaren muga gainditzen duten gertakizunak ditu aztergai: hitzen ordena, elipsia, topikalizazioa, numerazioa, anafora, diskurtso antolatzaileak, etab. Hortik datorkio perpausaz gaindiko gramatikaren izendapena ere (Casado Velarde 1993:
|
|
|
eskola ohituretan, etengabe gauzatu behar diren era guztietako praktika burokratikoetan, kontsumomediatikoetan, kirol eta kultura jardueretan, hizkuntza erabileretan, eta abar. , eskolaratzean, administrazioekin harremanetan jartzean, telebista ikustean, kirol ikuskizunetan parte hartzean, ezkontzean, automobila matrikulatzean, osasunzentrora joatean edo, besterik gabe hiri paisaia ikustean (eraikin ofizialak, banderak, kale izenak,
|
hizkuntza
jakin batean idatziriko errotuluak...), estatu gizartekoherritarrek identitate marko nahiz mundu ikusmolde jakin batzuk inskribaturikdauzkaten egitura kognitiboei itsatsitako praktika arruntak gauzatzen dituzteberen eguneroko bizitzan eta, hartara, egitura horiek bereganatzen dituzte modunaturalizatuan. Horrela birsortzen da nazio estatuaren ordena sinbolikoa.
|
|
|
Izan ere, Legeak berak jasotzen dituen jokaera desleialen artean oso eraginkortasun maila apala dutenak ere jasotzen ditu. Adibidez, desleialtzat jotzen du Europar Batasuneko merkatari batek ondasun bat saltzen duenean,
|
hizkuntza
jakin bat erabiliz, eta erosleari jakinarazten ez dionean salmenta osteko zerbitzua beste hizkuntza batean jasoko duela soilik (Tato, Fernández eta Herrera, 2010: 93).
|
|
2013
|
|
|
Europako hizkuntzak ikasteko ahaleginak arindu nahi dituen irakasbide berritzailea da EuroCom. Ez da, alabaina,
|
hizkuntza
jakin bat irakasteko metodo bat gehiago, familia bereko hizkuntzak batera ikastekoa baizik.
|
|
|
Izan ere, herrialde katalandunetan egindako hizkuntza erabileren azterketek emaitza sistematiko bat izan dute: ezinezkoa da argi eta garbi
|
hizkuntza
jakin bat eskatzen duten erabilera eremuak identifikatzea (ikus Vila 2005 eta Sorolla liburuki honetan bertan). Noski, horrek ez du eragozten erabilera eremu nozioa katalanaren erregistroen azterketa funtzionaletarako erabiltzea (Payrató 1998).
|
|
|
Eta ez dut sakonduko hala nola ontasunari, musikaltasunari, arruntasunari eta jatortasunari buruzko balorazio ugarietan, baina kontuan izan behar da horiek ere aldaketa linguistikoa baldintzatzen dutela, komunitate elebakarretan barne (Lippi Freen 1997, Tusón 1988). Azken finean,
|
hizkuntza
jakin bat zer den definitzean edo, zehatzago esanda, hizkuntza baten barruan zer barietate dauden definitzean, hein handi batean, hertsiki egiturez baino gehiago irudikapenez ari gara5 xix. mendearen amaieran, G. I. Ascolik adierazi zuen franko proventzera eta erretoromaniera izeneko hizkuntzak zeudela; bada, gutxienez ordutik dakigu hizkuntzen mugak ezartzean hiztunen kontzientzia kolektiboak ko... Elaborazio bidezko hizkuntzen indibiduazio prozesua (Ausbau) —edo aurkako Einbau prozesua, hau da, hainbat barietate hizkuntza berean bateratzea— barietateen adibidez beteta dago; hau da, sistema linguistikoen adibidez.
|
|
|
Hebreera modernoaren adibideak erakusten du zein garrantzitsua den,
|
hizkuntza
jakin baten errealitatea behar bezala ulertzeko, aipatutako lau dimentsioak aldi berean kontuan hartzea. Jakina denez, mende askoan hebreera ia hilda egon zen.
|
|
|
Baita hizkuntzaren erabilerari dagokioenez ere. Hau da, hautu pertsonala da
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzea, baina baita ez erabiltzea ere, eta biak begitantzen zaizkie eskubidezko. Ikuspegi horrek samur egingo du talka abertzaletasunean oinarritutako diskurtso batekin.
|
|
|
Modu berdinean, hizkuntzaren erabilera nahiko kontzeptu argia da ere:
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzen dugu edo ez, euskaraz mintzo gara edo ez... Hori bai, hainbat ñabardura gehi daiteke kasu batean zein bestean.
|
|
|
Erabileraren kasuan ere xehetasunak gehi daitezke. Erabilera ikertzea
|
hizkuntza
jakin bat ea erabiltzen den bai/ ez dikotomiari erantzutea baino finagoa da: beti eta jende guztiarekin ez dugu berdin eta hizkuntza berarekin hitz egiten; euskañol bezalako kasuen tratamendua ez da erraza, gainera.
|
|
2014
|
|
|
WordNet da mundu mailan dagoen ontologia bat; Estatu Batuetako Princeton Unibertsitatean asmatutakoa. Hiperonimoak, homonimoak, sinonimoak eta abar ditu, eta ontologia horretan sartzen da hitzen arteko erlazioa, baina ez
|
hizkuntza
jakin batean, baizik eta kontzeptu abstraktuen artean, adiera multzoak eratuz. Hori hasieran mapeatu zen ingelesez, eta gero egin da beste hizkuntza askotan, baita euskaraz ere.
|
|
|
Hala ere, ikuspegi biologikoak ez du hizkuntzaren jatorria azaltzen; umeek hizkuntza ikasteko egitura neurologikoa eta ekipamendu biologikoa dituztela besterik ez du esaten. Umeei
|
hizkuntza
jakin bat erakusten ez bazaie, ez dute ikasten.
|
|
|
Ohartu ginen gu aspaldi horretaz, hizkuntzen mapa koloretsua nahi dugunok, alegia, eta ohartu ziren aspaldi mapa monokromatikoagoa nahiago dutenak ere. Arnasa eman edo arnasa kendu,
|
hizkuntza
jakin batekiko jorra litezkeen bideen eskema sinple eta txuri beltzekoa, bi jokamolde horien artean egon litezkeen erdibide eta aukera guztiak gorabehera. Eskema horren sinpletasuna ekarri dugu hona, hain zuzen ere, gurean azken aldian indartsu dabilen eta euskararen normalizazioaren egungo aparatu teorikoan eta praktikoan garrantzitsu bihurtzen ari den ideia bat aipatzeko:
|
|
2015
|
|
|
Zein dira komunitate batean hiztun komunitateak ezarritako arauak(
|
hizkuntza
jakin baten erabilera) aldarazten dituzten eragileak. Galdera honen erantzunak ez du eskatzen eraso edo egiturako aldaketen inbentarioa egitea bakarrik.
|
|
|
Bestalde, eskala batek bi arazo sortzen ditu maila geografikoan. Lehenik eta behin, zaila da, hain faktore eta irizpide orokorrekin, herrialde batean
|
hizkuntza
jakin batek zein egoera duen jakitea: Euskal Herrian euskararen egoera berdina al da?
|
|
|
Beti
|
hizkuntza
jakin batean musukatzen da.
|
|
|
(...) Hizkuntzaz haraindi ez dago ezer, kulturaren munduan sartzen garen unetik. (...) kultur eta arte erreferentzia oro
|
hizkuntza
jakin batean edo bestean pentsatua eta hezurmamitua dagoenez, inspirazio iturri eta sormen gaiak ez dira hizkuntzaz haraindiko gertakari sozialak, testuinguru historiko eta kultural baten altzoan txertatuak daudelako.?
|
|
|
Nola izanen da datu baliagarria, euskaldunetan zenbatek ez dakien euskaraz irakurtzen esaten ez bazaigu? (?) zelan da posible alderatzea
|
hizkuntza
jakin bateko kontsumitzaileak, hauena ezagutzen ez duten beste hizkuntza batekikoez, ezagutzen ez duten hartan irakurtzekoak diren produktuen salmenta neurtzeko??
|
|
|
Matematikaren kanpoko adibide batek lagun diezaguke gertaera hori hobeto ulertzen. Hizkuntza gaitasunez ari garela, Europako hizkuntzen erreferentziazko markoa hartzen da kontuan41 Haren arabera, DBH amaitutakoan, ikasle batek B1 maila lortu beharra du
|
hizkuntza
jakin batean. Ikasle horrek B2 edo goragoko maila erakutsiz gero, zein kalifikazio dagokio?
|
|
|
Hau da, jokoaren gaineko erabakiak hartuko ditu akzioaren bitartez. Ondoren, transmititutako informazioa
|
hizkuntza
jakin batean kodifikatzen da, eskema klasikoaren arabera: «mezua?
|
|
|
Berez, polaritate positiboko edo negatiboko osagaiak deitu izan direnak sentikor dira hurrenez hurren perpausaren baiezko edo ezezko izaerarekin. Hala ere, ezaguna da era berean PPO eta PNO horiek ez dutela banaketa osagarria erakusten
|
hizkuntza
jakin baten gramatikan. Zehazkiago, deskribatu da PNO direlakoek beheranzko irakurketa delako bat eragiten dutela.
|
|
|
Ikusia dugu bada polaritatea ez dela hain erraz azaltzen bere osotasun horretan(, ezezkoetan baizik ez?,, baiezkoetan baizik ez?). Lehenengo eta behin, polaritatea duen osagai bakoitzak, baditu
|
hizkuntza
jakin batean bere ezaugarri lexiko propioak, besteak beste hizkuntza horren bilakaerari eta osagaiaren jatorri etimologikoari lotuta. Adibidez, inongo (txoririk) ere eta inolako (txoririk) ere bat datoz ezezko perpausetan azaltze horretan, hau da, esan daiteke bai polaritate negatiboko osagai direla eta bai antzerako esangura dutela.
|
|
2016
|
|
|
a) Hizkuntza Politikaren inguruko hausnarketak eta eztabaidak hizkuntza ez ezik, beste zerbait ere badira. Teoria politikoak, ekonomikoak zein sozialak lanabes baliotsuak eskain ditzakete jardun horietan. b) Akademikoek zein ikertzaileek Hizkuntza, Hizkuntza Politika, Estatua eta halako terminoen inguruan egiten dituzten definizioek eta erabilerek, HPPen jardueran eragiten dute, analisien zein gomendioen bitartez. c) Hizkuntza ororen edo
|
hizkuntza
jakin baten gaineko ideologiek eragin argia dute, eta ezartzen dute zer den eta zer ez den posible HPPren arloan. d) HPP ikerkuntza, diziplina aniztasunaren eta diziplinartekotasunaren, bi bien, ekintza gisa ulertu behar da.
|
|
2017
|
|
|
Denboran zehar erabat aldatu da" hitz egitea" eta
|
hizkuntza
jakin bateko" hiztun" izatearen esanahia, bien arteko muga apur bat lausotuz (Hornsby, 2015). Historian zehar Soziolinguistika jatorrizko hiztunetan enfokaturik egon bada ere, geroz eta gehiago dira begirada ‘hiztun berriengana’ zuzentzen dutenak, izan ere, hizkuntzen biziraupenean garrantzi handia hartu dutela erakutsi dute, esaterako kopuru mailan, batzuetan hiztun tradizionalen taldea gainditzeraino (Ortega eta beste, 2013).
|
|
|
...a hizkuntza ez da komunikatzeko kode hutsa, ezta komunikazio tresna gramatikal soila ere. auguste Comte soziologiaren sortzaileak gertaera sozialtzat definitu zuen hizkuntza; gizartean gauzatzen diren harreman mota guztiak hizkuntza bidez gertatzen dira eta (larrañaga, 1995). hizkuntza komunitatea kontzeptuari izendapen anitz eman zaizkio hizkuntza guztietan eta bereziki euskaraz (zalbide, 2006).
|
hizkuntza
jakin bat erabiltzen duen taldea da hizkuntza komunitatea bloomfielden esanetan (bloomfield, 1933). John gumperzek (1971) hizkuntza komunitatea eleanitza izan daitekeela dio; Mackeyrentzat, aldiz, hori ez da posible (Mackey, 1972). aniztasun honen aurrean, zalbidek (2006) Fishmanek egindako sintesi definizioa laburbiltzen du:
|
|
|
Ohartzen zara hizkuntza asko galdu direla hiztun komunitateen arteko komunikazio bideak aldatu direlako? Eta hizkuntza berreskuratu nahi izan denean, ez dira saiatu sare hori berrosatzen, baizik eta
|
hizkuntza
jakin bat, hizkuntza isolatua, berreskuratzen saiatu dira. Berriro diot, ez da bat bera ere berreskuratzen.
|
|
|
[?] Hizkuntza soziologiak ezer erakutsi badu azken mende erdian horixe da, hain zuzen: norbanakook
|
hizkuntza
jakin bat egitea (edo beste bat, edo biak) ez da zori itsuaren ondorio, hiztun talde jakinak hizkuntza horretaz/ horietaz baliatzeko duen beharraren eta egokieraren emaitza baizik?. Mikel Zalbide.
|
|
|
eskola ohituretan, etengabe gauzatu behar diren era guztietako praktika burokratikoetan, kontsumo mediatikoetan, kirol eta kultura jardueretan, hizkuntza erabileretan, eta abar. Hitz egitean, eskolaratzean, administrazioekin harremanetan jartzean, telebista ikustean, kirol ikuskizunetan parte hartzean, ezkontzean, automobila matrikulatzean, osasun zentrora joatean edo, besterik gabe hiri paisaia ikustean (eraikin ofizialak, banderak, kaleizenak,
|
hizkuntza
jakin batean idatziriko errotuluak...), estatu gizarteko herritarrek identitate marko nahiz mundu ikusmolde jakin batzuk inskribaturik dauzkaten egitura kognitiboei itsatsitako praktika arruntak gauzatzen dituzte beren eguneroko bizitzan eta, hartara, egitura horiek bereganatzen dituzte modu naturalizatuan. Horrela birsortzen da nazio estatuaren ordena sinbolikoa?
|
|
|
deritzona ez da halabeharrez zehaztua. Gogoratu beharrekoa da determinatzaileak balio anitzak har ditzakeela
|
hizkuntza
jakin batean, eta areago hizkuntzetan zehar. Mugatzaile hurbilak, jakina, beste semantika balio bat du eta areago, beste sintaxi bat.
|
|
|
Ikerketa falta honen zergatia ez dago garbi.
|
Hizkuntza
jakin baten sintaxi historikoa ikertzekocorpus handiak behar dira, baina sajoiera zaharrak horrelako arazorik ez dauka, 80.000 hitz ingurukoeta hainbat testutako corpusa baitu (Sanders, 1985: 1105).
|
|
|
Baina ez autoitzultzeko arrazoiaskotarikoak ere eman dituzte idazleek; gurean, esaterako, ezagun da Anjel Lertxundirenjarrera: «Nire bizitza osoa eman baldin badut estilo jakin hori lantzen
|
hizkuntza
jakin batean, zertan hasi behar dut neure libururen bat itzultzen, aurrez baldin badakit guztiz neutralizatutageldituko zaidala nik nahi nukeen estilo hori?» (Egia, 1999: 120).
|
|
|
Printzipioz, ekoizpen zientifikoen zabalkundea ahalik eta gehienengana iritsi daitekeen hizkuntza batean egiteari oso bidezko deritzogu. Baina nola onar daiteke kalitate goreneko ekoizpenak bakarrik
|
hizkuntza
jakin batean eta ranking batzuetan dauden aldizkarien bitartez, bakarrik, egin daitezkeela. Eta zer balio dute ranking horietatik kanpoko aldizkarietan argitaratzen diren ehunka lanek?
|
|
|
Nazio bat
|
hizkuntza
jakin batengatik ezaugarritutako gizadiaren forma espiritual bat da. [...] Nazioen arabera egiten den giza generoaren banaketa hizkuntzen arabera egiten den banaketa baino ez da (VI, 125).
|
|
2018
|
|
|
Emakumeek euren egoera soziala hobetzea bilatzen dute eta hartzen dituzten erabakietan zein aurrera eramaten dituzten jarduna edo praktiketan asmo hori ikus daiteke. Asmo horrek ez du zertan lotura eduki behar
|
hizkuntza
jakin batetiko jarrerarekin (esate baterako, hizkuntza jakin bat baztertu nahiarekin), baina argi dago horrekin lotutako erabakiak eta praktikek ondorio jakin bat eduki dezaketela hizkuntza horretan. Hau da, emakumeek, bere egoera soziala hobetu nahian praktika batzuk garatu ditzakete eta horiek hizkuntzan eragina zuzena eduki dezakete.
|