|
2002
|
|
|
...k ikusi ahal izan dira; berreskuratu nahi den hizkuntza izendatzen dela administrazioko hizkuntza bakarra edo lan hizkuntza, administrazioarekiko harremanak beste hizkuntzan izateko eskubidea bermaturik; hezkuntza sistemak ziurtatu egiten duela haurrak hizkuntza horretan trebatuak izatea; eta, azkenik, sektore pribatua legez eta arauz derrigortzen dela hizkuntza gutxitua erabili eta honen hiztunen
|
hizkuntz
eskubideak errespetatzera.
|
|
2003
|
|
|
Lan horren emaitza izan zen Euskara Arautzeko Legea (1982). Bertan zehaztu ziren Jaurlaritzak eginbeharrekoak herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eta garatzeko. Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea (HABE) ere garai horretakoa dugu.
|
|
2006
|
|
|
Euskarari egindako erasoen ekaitzak gogor jotzen du, ez du atertzen, eta, hala ere, kalean behar bezalako erantzunik ez duzu ikusten? Zure herriko edo eskualdeko osasun zerbitzuek, bake epaitegiek, udal bulegoek ez dituzte herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen eta inork ez du deus esaten. Hizkuntza politika ofizialaren marketinaren ondorioz euskaltzaleak motelduta eta erlaxatuta sumatzen dituzu?
|
|
2007
|
|
|
" Antzuolako osasun etxeak ez ditu bermatzen herritarron hizkuntza eskubideak eta horixe izan da gure jardunbide nagusia; osasun etxea euskalduntzeko lanari eman diogu lehentasuna bi urte hauetan". Besteak beste, horixe eskatzeko, osasun etxeak
|
hizkuntza
eskubideak errespeta ditzala, alegia, sinadurak batzen jardun zuten; 400 herritarrek eman dute euren sinadura. Orain, sinadurok agintariei bideratzeko asmoarekin dabiltza.
|
|
|
udalerrian euskara ofiziala eta lehentasu nezkoa izendatzea: hizkuntza politikaren helburu nagusia euskararen normalizazioa izatea; herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko neurriak izatea; Udaleko lan hizkuntza euskara izatea; eta Udalak argitaratzen dituen euskarri komunikatiboetan euskara lehentasunez agertzea.
|
|
2008
|
|
|
19:30ean Ajoarriero txapelketa. 20:00etan
|
Hizkuntza
eskubideak errespetatu. Kontzentrazioa, plazan.
|
|
2009
|
|
|
Hots, bi hizkuntza ofizial dituen eta elebiduna izan nahi duen gizarte batean hizkuntza pluraltasuna sustatzea eta, aldi berean, gizabanakoen askatasuna bermatzea guztiz bateragarriak dira, baldin eta hartarako malgutasunik baldin badago, hizkuntza aniztasunarekiko atxikimendurik baldin badago, deserosotasun batzuk onartzeko prestasuna baldin badago eta, jakina, proportzionaltasunaren eta progresibotasunaren printzipioak aplikatzen badira. Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide honek erakusten du egingarria dela herritar guztien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea eta egiazki bermatzea, inoren eskubideak ukatu eta zapaldu gabe, eta herritar guztien eskubide guztiak errespetatuz. Hori da bidea, gure iritzian, gizarte kohesioa sendotzeko eta hizkuntza pluraltasuna aberastasun sozial legez errotzeko.
|
|
|
Hizkuntza politikak interes orokor eta sozial bat du helburu: gizabanakoarentzat aberatsa eta gizarte bizikidetzarako ere guztiz onuragarria den hizkuntza aniztasunari osasuntsu eustea, gutxiagoturik dauden hizkuntzak biziberritu nahiz indarberritzea, eta herritarrei aitorturiko
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu eta errespetaraztea. Helburu horiek zilegi direnez, zilegi izan behar du helburu horietara gerturatuko gaituen politika hezurmamitzea, hots, zilegi da hizkuntza politika, beti ere herritarren borondatea errespetatuz, kohesio soziala bermatuz eta hizkuntza eskubideak herritarrei aitorturiko gainerako eskubideekin uztartuz egiten den neurrian.
|
|
|
Eta, jakina, Hizkuntzen Euroituna bera izan daiteke Espainiako Gobernuak eta gainerako erakunde zentralek nahitaez berehala behar duten hizkuntza politika propio horren bide erakusle. Estatuko erakunde zentralen obligazioa baita herritarrei aitorturiko
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea, hizkuntza legeriak eragindako obligazioak betetzea eta kohesio sozialerako hain onuragarria den hizkuntza pluraltasuna sustatzea, hartarako, esan dugunez, pedagogia sozial eraginkorra eginez, hain justu ere Hizkuntzen Euroitunaren zazpigarren artikuluan ezarritakoa gizarteratzeko:
|
|
2010
|
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: ...i lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
2012
|
|
|
Etorkinen %0, 4ª besterik ez dago eredu euskaldunetan derrigorrezko bigarren hezkuntzan. Udalak barnera zein kanpora begira, oraindik ez ditu
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen. Oso gutxi dira euskaraz erosteko aukera ematen diguten herriko dendak.
|
|
2013
|
|
|
Eztabaidan gehiegi sartu ez badira ere, Artur Mas presidentea, ERCko Oriol Junqueras edo ICVko Joan Herrera, Voltasen tesien alde agertu dira, esanez estatu independentean katalana eta gaztelania ofizialak izango liratekeela, zatiketa eta liskarrak ekiditeko eta denen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko. Katalana hizkuntza ofizial bakarra izatearen alde egin du, aldiz, SIko Toni Strubellek.
|
|
2014
|
|
|
Anbulatorioan
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatu dio Udalak bertako arduradunari
|
|
2015
|
|
|
Berez, hizkuntza ofizialtasunak dakarrena da hizkuntza horretan egindakoak formalki eragin juridikoak sortzeko ahalmena duela, norbanakoek erabili nahi duten hizkuntzari kalterik egin gabe. Barne funtzionamenduko dokumentuak euskaraz landu daitezke arazorik gabe, jakinarazpenak eta zerbitzuak eskaintzerakoan, ordea, norbanakoaren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu behar dira.
|
|
|
legealdian, Gipuzkoako Foru Aldundiak euskara berreskuratzea helburu duen hizkuntza politika berria ezarri du bere jardunean, euskal herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eta bermatzeko, euskaraz lan egingo duten erakundeak lortzeko eta Euskal Autonomia Erkidegoan ofizialak diren bi hizkuntzen arteko berdintasuna lortzeko.
|
|
|
Bide hau ezinbestekoa iruditzen zaigu
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu, euskararen erabilera berreskuratu eta bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasuna lortzeko. Elkarlana eta parte hartze kritikoa sustatzeak, emaitza garrantzitsuak ekarriko ditu.
|
|
|
Ezker Anitzaren leku hartzeideologikoaren eta bideratutako hizkuntza politikaren artean jarraipena erabatekoa dela esandaiteke. Euskal herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatze aldera eta euskararen egoeradiglosikoa ezagun, Ezker Anitzak estatu egituren pean kokatzen diren zerbitzuak euskarazjasotzeko politika aurrerakoiak baititu proposagai.
|
|
|
Euskara Batzordeko lehendakaritza duen taldeak altsasuar guztiak udalarekin bat egitera eta galdetegiak erantzutera animatu dituzte, “altsasuar guztien hizkuntza eskubideak bermatzeko bidean beharrezkoa baita egoera soziolinguistikoaren ahalik eta argazki zehatzena izatea”. Aldi berean, “altsasuar euskaldunak udalarekin duten harremana euskaraz izan dadin eskatzera gonbidatzen ditugu”.Koaliziotik azaldu dutenez, “oraindik ere euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen ez diren honetan, erabaki honek hainbat altsasuarrek urtetan zehar udalari egin dizkioten eskaerekin bat egiten du”. Udalak hartutako erabakiak “etorkizunean nahi dugun Altsasu euskaldun baterantz hurbiltzen gaituela” azaldu dute koaliziokideek batzordearen lehendakaritzatik.
|
|
2016
|
|
|
Plana hiru printzipiotan oinarritzen da:
|
hizkuntz
eskubideak errespetatzea, zerbitzuen kalitatea hobetzea eta progresibitatea.
|
|
|
Bitxia iruditu zaigu galderak jasaten duen birformulazioa Eusko Jaurlaritzaren Zoru Komunaren txostenean, honetan ez direlako jada partidu politikoak inondik aipatzen, dioelarik: Guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen akordio bat lortzearen garrantzia (Eusko Jaurlaritza 2016b, 19). Eta ez dirudi gauza bera denik aipatzea, nire ustez?:
|
|
|
– Guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen akordio bat lortzearen garrantzia; eta
|
|
|
– Alderdi politiko guztiak ados jartzea [ren garrantzia] guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen akordio bat lortze aldera.
|
|
|
– Zure ustez, zenbateko garrantzia du alderdi politiko guztiak ados jartzeak guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen akordio bat lortze aldera?
|
|
|
% 14 aurka (Nahikoa aurka% 8; Guztiz aurka% 6). Ez dirudi bide zuzenena guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko.
|
|
2017
|
|
|
.... horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria egoeratik hasita, bi hizkuntza ofizialen berdintasuna helburu duena. horregatik, plana bera ezin dela arrazoi horregatik, legez kontrakotzat jo, betiere, bi hizkuntzen koofizialtasun egoera eta gaztelania hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen baditu. (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo behar zituela euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten euskarazko administrazio atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundiko euskara planaren bigarren artikuluaren lehenengo atalak, auzitegiak legezkotzat jo zuena, honela dio:
|
|
|
Europako hizkuntza komunitate gutxiagotuetako 200 gizarte eragile ingururi galdetu diete: zuen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko zein neurri hartu behar direla uste duzue? 400dik gora ekarpen egin dituzte.
|
|
|
Euskaraz ere egotea asko gustatuko litzaidake, euskaraz lan egiterakoan itzulpen lanak aurrezteko eta euskal hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko.
|
|
|
Horregatik, euskal hiztunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea nahi dut, nire lanerako itzulpen lanak aurrezteko.
|
|
|
Gaztelania hutsean idatzita dago eta euskaraz ere egotea eskatzen dut: euskaraz lan egiterakoan itzulpen lanak aurrezteko eta euskal hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko.
|
|
|
Hori dela eta, euskaraz lan egiterakoan itzulpen lanak aurrezteko eta euskal hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko, euskaraz ere egon dadin eskatu nahi dut.
|
|
|
Osaskidetzak, aldiz," euskararen ezagutza egiaztatu gabeko langileak kontratatzeari eusten" diola uste du LABek," lanpostuko betekizunak urratuz". Zentzu horretan, euskara sustatzeko eta herritarren
|
hizkuntz
eskubideak errespetatzeko" borondate falta" leporatzen dio.
|
|
2018
|
|
|
1) erabiltzaileen hizkuntzaeskubideak errespetatzea; 2) enpatia eta komunikazio argia eta gertukoa bermatzea, pertsonengan ardaztua eta haien hizkuntzan garatua, asistentziazerbitzuaren kalitatearen adierazgarri gisa; eta 3) helburuak progresiboki ezartzea. planen oinarrian, badira funtsezko hiru printzipio: 1) erabiltzaileen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea; 2) enpatia eta komunikazio argia eta gertukoa bermatzea, pertsonengan ardaztua eta haien hizkuntzan garatua, asistentzia zerbitzuaren kalitatearen adierazgarri gisa; eta 3) helburuak progresiboki ezartzea. Horregatik guztiagatik, kontuan hartuz 2016ko abenduan amaitu zela Euskararen Erabilera Normalizatzeko Bigarren Planaren garapenaren lehen fasea, Osakidetzak aldi horren ebaluazioa7 egin du, 2017an, apiril eta azaro bitartean.
|
|
|
Honela, oraindik orain, Turku hiriburu duen eskualdean suedieraz mintzatzen den komunitatea bizi da (Finlandiako hiritarren %6 dira). Herrialdeko hizkuntza ofiziala finlandiera izanagatik ere, biztanle horien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu egiten dira, eta, esate baterako, suediar jatorriko ikasleek suedieraz ikas ditzakete ulermen eskolako 9 ikasmailak eta baita goi mailako bigarren hezkuntza ere.
|
|
2019
|
|
|
Administrazioan
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko premia azpimarratu dute foru funtzionarioek, Lauaxeta Saria hartzean. Iñigo Astizi eman diote poeta gaztearena; mezu kontrajarriak egotzi dizkio diputazioari
|
|
|
Gure erantzukizuna ere bada-eta belaunaldi berriei paradigma berrietan oinarrituriko euskalgintza dinamiko eta sendoa uztea, eztabaida baztertu gabe adostasunetik lan egiten jakingo duena eta, inertziak eta erosotasunak gaindituz, euskararen erabilera dinamikak nonahi sustatuko dituena. Eta gure erantzukizuna ere bada guri begira dauden munduko beste hizkuntza komunitateei aniztasuna eta herritar guztien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen hizkuntza normalizazio prozesu arrakastatsu eta eredugarria sortzea.
|
|
2020
|
|
|
Funtsean, «gida bat» eskaini diete hautetsiei, gobernatzen dituzten instituzioetan euskararen aldeko planak gara ditzaten. «Herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko hizkuntza politika batek landu beharreko eremuak, hartu beharreko erabaki nagusiak eta kontuan hartu beharreko irizpideak eskaintzen dituen dokumentua», azaldu du Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak. Haren hitzetan, hiru eginkizun nagusi bete behar ditu anbizio handiko politika abian jarri nahi duen herri administrazioak:
|
|
|
Justizian gutxiengoen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatu dio Espainiari, berriro, Nazio Batuen Erakundearen kontalariak
|
|
|
Gaubekak uste du gizartearen ongizatea bermatzeko ezinbertzekoa dela
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea. Krisialdi honetan, ordea, areagotu egin dira urraketak, haren hitzetan.
|
|
|
Herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuak izan daitezen gaur egun eragozpenak dituzten lanpostuen azterketa eginda, zerbitzu gehiago ere badiren arren, UEMAk lehentasunezkotzat jo ditu honako arloetako lanpostuak: osasun arlokoak, liburuzainak, Nafarroako Enplegu Zerbitzukoak, mendizainak, foruzainak.
|
|
2021
|
|
|
Sektore turistikoari eman nahi zaion bultzadaren ondorioz, zerbitzu asko hizkuntza horiei eta kanpoko bezeroei begira jarri dira. Barne turismoa handitu den bi urte hauetan ere, kostatu da herritar horien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea. Horregatik, garrantzitsua iruditzen zaigu, besteak beste, Uemak jatetxeetan karta euskaraz izateko bultzatu duen kanpaina.
|
|
|
Belaunaldi berriek hortara bultzaturik, noizbait helduko ahal gira plegu onen hartzera, gure
|
hizkuntzaren
eskubideen errespetatzera!
|
|
|
Irizpide hauek hiru helburu dituzte: lehenik, euskararen normalizazioa sendotzea eta horretan sektore publikoa" eredu" izatea; bigarrenik, herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea eta hirugarrenik, kalitatezko komunikazioa sustatzea.
|
|
|
Osasun krisia lehertu eta berehala (2020/03/25) Europako Kontseiluak mezu publikoa helarazi zien kide dituen estatuei herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu eta osasunari lotutako komunikazioa tokiko eta gutxitutako hizkuntzetan egitearen garrantzia nabarmenduz.
|
|
|
Herritarrok ezin ditugu eskubide urraketak normalizatu. Bigarren mailako altsasuarrik egon ez dadin, gure
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko exijitzen diogu udalari; euskararen ordenantza betetzen dela bermatu eta euskara bere jardunaren erdigunean jartzeko. Era berean, herritarrei dei egiten diegu dagozkigun hizkuntza eskubideak aldarrikatzeko eta heldu den ostiralean, ekainaren 11n, 19:00etan udaletxe aurrean egingo dugun kontzentrazioan agertzeko.
|
|
|
Iban Thikoipe, Etxepare Lizeoko zuzendaria: «Frantziak
|
hizkuntz
eskubideak errespetatu behar ditu»
|
|
|
|
Hizkuntza
eskubideak errespetatzen ez direnean jazotakoa salatzea inportantea dela nabarmendu du Gabi Basañezek. Horrez gainera, euskaldunen arteko babesa bilatu behar dela dio, elkarrekin ekiteko.
|
|
|
Euskal Hirigune Elkargoaren eredua segituz, euskara Ziburuko hizkuntza gisa ofizialki aitortzea, eta euskal hiztunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea eta bermatzea, euskararen normalizazioa eta garapena lortzeko plangintza osatzea, bertan hartu beharreko neurriak eta horien gauzatzeko epeak zehaztuko direlarik, Euskararen Normalizaziorako Batzorde Estramunizipala sortzea, euskalgintzako eragileak eta Herriko Etxearen artean Normalizazio Plangintza adosteko, urtero aurrekontuen parte bat zuzenean plangintzari dedikatzea...
|
|
2022
|
|
|
talde honetan administrazio orokorra eta tokikoa barnebiltzen dira. Administrazioaren kasuan, herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko betebeharra mahai gainean jartzea indartsua izan liteke, eta horretarako eskura jartzen dituen bitartekoak ere bai (Kontsumitzaileen dekretua, Lanhitz dirulaguntzak, Hizkuntza kudeaketarekin loturiko ziurtagiriak eta lanketak...).
|
|
|
Nafar euskaldunen
|
hizkuntz
eskubideak errespetatuko badira, euskaraz jakin behar lukete egun baino askoz langile gehiagok Nafarroako administrazio publikoetan.
|
|
|
Horregatik, maiatzaren 7an Iruñeko kaleetara aterako dira sindikatuok, «Nafarroako Gobernuari exijitzeko zonifikazioaren etetea eta nafar guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen dekretu bat». Manifestazioa Antoniutti parketik abiatuko da, 17:30ean.
|
|
|
Haren arabera, modu horretan soilik lortuko dira honako helburu hauek: «Euskaldun gisa bizitzeko eskubidea eta nahia betetzea»; «euskara normalizatzea»; «hizkuntzen, hizkuntza komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari ekarpena egitea»; «guztien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea, justizia eta demokrazia auzia delako hau»; «euskara herri kohesiorako zuntza izatea»; eta, finean, «Euskal Herri euskalduna» lortzea.
|
|
|
Euskarak «hizkuntzen, hizkuntza komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari» ekarpena egiten diola uste dute, eta, halaber, euskara «herri kohesiorako zuntza» dela. Horregatik,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea «justizia eta demokrazia auzia» dela aldarrikatu dute.
|
|
|
Iragan maiatzarren 7an milaka lagunek salatu zuten merezimenduen dekretu berriaren proposamena Iruñean, eta, hain justu, horixe gogorarazi du Agurne Gaubeka Hizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendariak. Ez hori bakarrik,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatuz, Nafarroako Gobernuari herritarren 1.700 eskaera aurkeztu zizkiotela ere oroitarazi du, eta salatu gobernuak «entzungor» egin diela biei: «Bai herritarren aldarriari, baita herritarren eskaera zuzenari ere».
|
|
|
Egungoaren bikoitza baino gehiago". Horregatik, ekimenetik Altsasuko Udalari neurriak hartzeko eskatu diote," herriko euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak errespeta" ditzan.
|
|
|
Erabiltzaileen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko helburuz, Etxarri Aranazko osasun etxean lanean ari diren bi familia medikuak euskaldunak izan daitezela bermatzeko eskatu diote Osasunbideari Etxarri Aranazko Udalak eta Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak.
|
|
|
Silvia Marañon Chasco Etxarri Aranazko alkateak eta Iraitz Lazkano Garitonaindia Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) lehendakariak Osasunbideari gutuna bidali zioten hilaren hasieran. Idatzi horren bidez Nafarroako osasun zerbitzuko arduradunei Etxarri Aranatzen “osasun arreta euskaraz jaso ahal izateko neurriak hartu eta erabiltzaileen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu daitezen” eskatu zuten. Izan ere, herrian aritzen diren bi familia medikuak euskaldunak ziren, baina haietako bat joan ondoren, ordea, euskaraz ez dakien mediku bat ekarri dute.
|
|
|
Bi motibazio horiek badituzte: nazioarteko erakundeen aurrean
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituztela erakustekoa, eta herrialdeko diskurtso publikoan gai honen aurrean kontakizun bat izatekoa.
|
|
2023
|
|
|
Osakidetzaren arabera, komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak erosoen eta seguruen sentitzen diren hizkuntza ofizialean jardutea. Kalitatezko zerbitzua ematea eta
|
hizkuntza
eskubideen errespetatzea printzipio gisa hartuta, 67/ 2003 Dekretuan euskararen normalizaziorako lehentasunak eta oinarriak ezarri ziren, eta, ordutik, Osakidetzan euskararen presentzia eta erabilera zabaltzeko irizpide eta neurriak abiatu dira euskara planen bitartez. Herri administrazioekiko harremanetan euskaraz jarduteko eta arreta euskaraz jasotzeko eskubidea dugu.
|
|
|
Hizkuntza eskubideekin lotutako kexak, oro har, gutxi izan ziren 2022an. Txostenak jasotzen duenez, zazpi kexa aurkeztu ziren administrazioekiko harremanetan herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu ez zirelako. Joan den urtean, euskararen eta gaztelaniaren koofizialtasunetik eratorritako eskubideei buruzko kexak nagusitu ziren Arartekoaren esku hartzeen artean.
|
|
|
Horra zerrenda: «Pediatriako etengabeko arretarako gune bat sortzea, arreta aurrez aurrekoa izatea, protokolo komunak ezartzea, erreferentziazko pediatrak eta erizainak izatea, profesional bakoitzeko haurren kupoa txikitzea,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea euskarazko arreta bermatuz, eta beste hizkuntzetara itzultzeko zerbitzuaren beharra ere ikusgarri egitea eta erraztea».
|
|
|
Kasu gehienak administrazioekin lotuta daude, batez ere Eusko Jaurlaritzarekin eta Nafarroako Gobernuarekin, baina «eremu sozioekonomikoan» ere ipini dute begia: Agurne Gaubeka Behatokiko zuzendariak salatu du interes orokorreko zerbitzuetan —energia hornitzaileak, telekomunikazio enpresak, finantza eta aseguru etxeak— ez dituztela
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan horretarako lege betebeharrak eduki arren.
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin diote eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «trabak eta oztopoak» kentzeko. Hizkuntza politika eraginkorra izateko, euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen koadro berri bat behar duela aldarrikatu dute, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin diote: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskura ditzala, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin zioten eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «oztopoak» kentzeko. Hizkuntza politika eraginkorra izateko, euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen esparru berri bat behar duela aldarrikatu zuten atzo, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin zioten: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskuratu ditzan, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
Juan Maria Aburto Bilboko alkateak EAJko kideen izenean berretsi du Auzitegi Konstituzionalaren epaia «autogobernuaren kontrako eraso larria» dela, eta tokiko erakundeen «antolakuntza autonomia ere urratu» egiten duela. «Beldur barik» baieztatu du udalek herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituztela, «bai euskaldunenak, bai gaztelania hiztunenak». Eta aldarrikatu du euskara hizkuntza ofiziala dela:
|
|
|
Juan Mari Aburtok EAJko kideen izenean berretsi zuen sententzia «autogobernuaren kontrako eraso larria» dela, eta tokiko erakundeen «antolakuntza autonomia ere urratu» egiten duela. «Beldur barik» baieztatu du udalek herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituztela, «bai euskaldunenak, bai gaztelania hiztunenak». Eta aldarrikatu du euskara hizkuntza ofiziala dela:
|
|
|
Baina, zoritxarrez, berriro ikusi dugu ez dagoela halakorik». Nafarroako Gobernuak euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeari «uko» egiten diola gehitu du LABek: «Bidegabekeria latza da, erabateko diskriminazioa».
|
|
|
«Espainiako Gobernuarekin zeuden adostuta hizkuntzari buruzko artikuluak. Hortaz, zer egin aztertzen ari gara, ikusten dugulako inolako arazorik eman ez duen lege bat dela, eta herri guztietan eta guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituela», borobildu zuen.
|
|
|
Haren esanetan, eremu judizialean asko falta da euskara eta gaztelera parez pare egoteko, eta, gainera, salatu du «sentsibilitate asko» falta dela horrelako gaiak judizialki lantzeko. Eta
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatu du: «Gure ardura da herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzea, administrazioarekin dituzten harremanetan erabiliko duten hizkuntza aukeratzeko eskubidea izatea bermatzea.
|
|
|
Eta Natalia Suarez Xunta pola Defenda de la Llingua Asturianako bozeramaileak zehaztu du: «Gure
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen ez dituen errealitate bat pairatzen dugu». Beste tokietan bezala, haiek ere «hizkuntzaren eta hiztunen aurkako» erasoak jasan behar dituzte, gero eta «basatiagoak», gainera.
|