|
2000
|
|
|
Dena den, uste dut hizkuntzari kolorea eman beharrak mugiarazi gaituela denok, baina beldur naiz ez ote garen jarrera inmobilista berri batean eroriko. Erregistroz aberasten segitu beharra dugu, beste euskalkien ekarpenekin,
|
hizkuntza
mailak desderdintzen, gaztelerazko argotaren menpetik askatzen...
|
|
|
Honez gain, Interpretazio Zentroa deitu dioten horretan, euskalgintzaren eta euskal kulturgintzaren erakusgune bat atonduko dute; bisitatzeko lekua izango da, euskal kulturaren lehena eta oraina ezagutzera emango dituena. " Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da
|
hizkuntza
mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak. Zer nahi dugun gutxi gorabehera badakigu, baina hori nola diseinatu, nola bideratu aztertzen ari gara" dio Mikel Arrizabalagak.
|
|
|
Joera hauek, ordea, argi adierazten digute norabidea. Alegia, alternantziaren azterketan elkarrizketa maila
|
hizkuntza
mailako azterketari gailentzenari zaiola.
|
|
|
Hizkuntzalariarentzat, ordea, arazo izugarria da bere teoriafonologikoaren ezinbesteko ardatz modura hartu zuen bereizgarritasunafonetikan suntsitzea. Hizkuntzalariok, gure handinahiak itsuturik, ahaztu egiten dugu sarriegi hiztunek eta
|
hizkuntzek
maila asko batera erabiltzen dituztelaberen funtzionamendu bizian (ahoskeratik atera gabe, ekoizpenarekin baterahizkuntzaren ezagutza lexikoa eskura daukan oharmena du eta erabiltzen duhiztunak). Horregatik, bost axola hiztunari fonema batzuk batzuetanbesterekin berdintzea.
|
|
|
Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten. Bai
|
hizkuntza
mailan baita hezkuntza arloan ere, sistemarekikokonplizitatea ala salaketa bideak ziren azaleratzen ziren aukera bakarrak. Etsipenhonen aurrean Txillardegiren zeregin erradikala, nola irakatsitako edukietan halaemandako eskola formetan, intelektualarena izan da eta, praktikan, Henry Giruox ekteorizatutako irakasle eraldatzailearen eredua2 gorpuztuz joan da.
|
|
2001
|
|
|
b) Sor dakizkiokeen behar komunikatibo berriei eraginkortasunez erantzutea, bere
|
hizkuntz
maila horien neurrira zabaltzeko bideak jorratuz.
|
|
|
2 Ikuspegi psikosozialean, testuinguruko aldagaiak hartzen dira kontuan, etaelkarren artean erlazionaturik dauden hiru maila bereizten dira: 1)
|
Hizkuntza
maila: ikasi nahi den hizkuntzari dagokion lexikoa, fonologia, gramatika, eta abar; 2) Gertaera komunikatiboaren maila; 3) Gertaerakomunikatiboaren testuinguru soziala eta taldeartekoa.
|
|
|
Euskara bat zen beretzat, eta hain euskara hangoa zein hemengoa. Euskal hitzak ziren, beraz, euskaldun batek zenbait
|
hizkuntza
mailatan bederen erabil zitzakeenak, Euskal Herriko zeinahi eskualde eta euskalkitan ezagun zirenak. Eta eskubide horrek besteren eginbidea zekarren ondoren:
|
|
|
ñabarduren mugarriak, desiragarri bezain halabeharrezkoak, arau batzuen barnean hesitu dira. Berdintze lan honek hitzen egokitzea (hitz eratorpena eta konposaketa, ez deklinabidea eta aditza bakarrik) eta sortzea, inoiz ez ex nihilo sortua, bideratu du, eta, azkenean,
|
hizkuntza
maila guztietara zabaldu, idazkeratik (beti ebakitzeari atxikia) sintaxi eta perpaus barruko hitzen joskeraraino.
|
|
|
Alde batek zein besteak hizkuntza politizatzearen ondorioa dugu gatazka hori. Gogorra izanik ere, guztiz edo nagusiki
|
hizkuntza
mailako eztabaida edo kritika balitz, ez litzateke hain zaila izango jarrerak hurbiltzea. Aitzitik, auziaren politizazioak bideak itxi baino ez ditu egiten.
|
|
2002
|
|
|
Hau da, oro har, jendeari kosta egiten zaio literatur hizkuntzara hurbiltzea.
|
Hizkuntzaren
maila dezente altxa da, baina euskarazko irakaskuntza oso gaurko kontua da, herriak oraindik ere ez du unibertsitatearen tradizio sendoa bereganatu, beraz, oraindik urteak eman ditugu jendea hizkuntza literario horretara hurbiltzen joan dadin.
|
|
|
J. AGIRRE: Ez, ez ados naiz, literaturaren ekarpena kazetaritzari ez da bakarrik
|
hizkuntza
mailan, literatura idazten ohituta dagoen kazetariak abantaila izugarria dauka: erreportajea edota kontakizuna ordenatzeko, daukan informazioa nondik hasi, nondik segi eta nola bukatu asmatzeko.
|
|
|
Heteroglosia hori bakarrizketetan hautematen da, baita bakarrizketa etengabe hausten duten mahaikideen iruzkin eta elkarrizketa hutsaletan ere. Erregistro, ahots eta
|
hizkuntz
maila desberdinen erabilerari esker, euskal errealitate konplexua era bikainean islatzen duten ahots kontzertu bihurtzen da eleberria.
|
|
|
EGA edo titulazio baliokidealizentziaturaren edo diplomaturaren osagarri egokia da, baina ezin izan dezakehiru, bost urte edo gehiago ikasketak euskaraz eginez lorturiko tituluak baino baliohandiagoa. Badakigu, jakin, unibertsitarioen
|
hizkuntza
maila hobetu behar dugula, baina horren aitzakian ezin jar dezakegu zalantzan unibertsitatearen beraren xedea.Geure ikasleak euskaraz jarduteko ondoen prestatutakoak direla guk geuk, unibertsitatean euskaraz dihardugunok, esaten ez badugu, zeinek esango du. Euskaraz ikasteak leialtasunaren araberako hautu hutsala izan behar ote du?
|
|
|
Hona hemen rol honen adierazpideak: elkarrizketan ekimen handiagoa du; jarduera komunikatiboak askotarikoak dira eta bere
|
hizkuntzaren
maila aberatsagoa da lexikoan eta sintaxian. Eta, gainera, malgutasunhandiagoz erabiltzen ditu hizkuntza baliabideak.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
maila orokorra.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
maila orokorra.
|
|
|
Guk susmoa dugu beste bide batzuekin batera irakurketa ozenak nabarmenki lagun dezakeela (nahiz eta puntualki izan) alde hori txikitzen, eta irakurtzeaz sekuentzia didaktikoak egitea proposatuko genuke. Izan ere, testumailako lanarekin batera, ikasleak
|
hizkuntza
maila eskas batekin ere lor dezakeirakaspen saio eta prestaketaren bidez ahozko testu osoen ekoizpena egitea, nahizeta bere mailarako testuak zail samarrak izan.
|
|
|
Xede taldea merkatariek osatzen dute; merkatari hauek, euskarari dagokionez, ez dute euren lana euskaraz egin ahal izateko
|
hizkuntza
mailarik (euskalduntze hasierako maila).
|
|
|
Gabeziak: Zer nolako
|
hizkuntza
maila dauka?
|
|
|
Epaiketetan, hitzaldietan, alkatearen aurrean, administrazioan? herritarrak eguneroko bizitzan darabilen
|
hizkuntza
maila barik, jasoagoa erabiltzen du; kasuotan mintzatuak idatzia dakar gogora, zelanbait esateko.
|
|
|
Aita Guido Gezelle ren jarraitzaileen jarrera ultraflandriar eta hiperkatolikoa gaindituz gero bederen, arazorik ez
|
hizkuntzaren
mailan. Frogarik handiena, jakina, Holandako Unibertsitateen kasua.
|
|
|
Auzi honetan, bada,
|
hizkuntzak
maila batetik gora egitekotan eta aldameneko hizkuntza indartsuen itsasoan itota amaitu nahi ez badu, unibertsitatea funtsezko eta ezinbesteko zutabe eta eremua du, herri euskaldunaren aldeko hautua egin nahi baldin bada.
|
|
2003
|
|
|
Baina itzulpenak ugariak dira gure artean, eta garrantzia handikoak euskerearentzat. Eta itzultzaile askok euren trebetasuna ondo baino hobeto erakutsi izan dabe
|
hizkuntza
mailan, itzulpenok egikeran. Hau holan dala, gehigarri lez, itzultzaile gitxi batzuen zatiak sartzeari ondo eretxi geuntsan, eta hor dozuz ORIXE (Tormes´ko itsu-mutila), J.Kerexeta (Euskal Biblia), Liturgia barriko Irakurgaietariko bi, eta B. Larrakoetxea zeanuritarra (Shakespeareren teatro lan guztiak bizkaieratu zituana).
|
|
|
Eta euskaraz ez idaztearren mintzaira hau kultur hizkuntzen kontzertutik kanpo geratzen ari zen(, causa honegatic guelditzen da abaturic eceyn reputacione vague eta berce nacione oroc uste dute ecin scriba dayteyela lengoage hartan nola berce oroc baitute scribatzen beryan?). Etxeparek euskara beste
|
hizkuntzan
mailan ikusi nahi zuen; euskaldunak euskaldun gisa munduaren aurrean harrotasunez ager zitezela(, heuscara ialgi adi mundura?,, heuscaldun den guiçon oroc alcha beça buruya/ Eci huyen lengoagia içanenda floria?,...). Finean, eta egungo hitzekin esanez, euskaldunentzako autoerreferentzialtasun bat sortzen ari zen, euskarazko narratiba bat hasten,, idazkerarik eta historiarik gabeko euskalduna? ... Ez da euskarazko historiografiaren hasiera, baina bai euskarazko historiografia abiatzeko beharrezkoa den hizkuntza idatziaren sorburua eta norberetasun kontzientziaren abiapuntua.
|
|
|
Baina ez, zu zara Elpides, goratik hartzen nauzuna, zure mendeetako jakitate eta seguritate premiarekin. Nahi duzu nik, sinesten duzuna baiezta diezazudan,
|
hizkuntza
mailako norma finkoak eta politikan dogma borobilak eskatzen dituzun eran: relax, Elpides, zure aldetik pentsa ezazu, arren ezagutu zure burua!
|
|
|
Zuzendari nagusiak euskara, unibertsitate publikoan, atze rriko
|
hizkuntzen
mailan jartzeko asmoa baieztatu zuen publikoki. Gobernuak eskuartean zuen lege proiektua renarabera, soilik Irakasletza eskainiko zen euskaraz, eta, gainontzeko ikasketetan, soilik hautazko ikasgai libreak.
|
|
2004
|
|
|
Azal dezadan. ...splikazioa hizkuntzarekin izandako harremana »ordu kopurua» baino haratago doa, familia giroan nagusi den hizkuntzak, gelaz kanpo hizkuntza horretan jarduteko dauden egiazko aukerak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, gela barruan hizkuntzak eskuratzeko baliatutako estrategiak, gizartean nagusi diren jarrerak zein joerak eta abarrak, maila berean ikasten aritu arren,
|
hizkuntza
maila desberdinak izatea eragiten du. Inguruabar horretan, euskarari dagokionez, ereduko emaitzak A eredukoak baino hobeak eta ereduan erdietsitakoak are hobeak direla bistan da, alabaina, B zein ereduan ikasten ibilitakoen artean badira euskaraz hitz egiteko zein idazteko zailtasun ugari izaten dituztenak.
|
|
|
–Egia da espainiarrek beren inperioa galdu zutela, baina inperioa ez da kontzeptu geografiko soila, psikologikoa ere bada, eta bigarren ikuspuntu honetatik espainiarrek oraindik ere, oro har, inperio bat daramate beren inkontzientean, beren burua espainiar nazionalistatzat ez duten horiei ere noiznahi azaleratuko zaiena. (...) Baina garaia da erdaldunen artean ere geure gisa eta geure mina aldarrikatzeko, eta esateko edukazioaren lehen legea eta araua dela etxekoekiko errespetua, eta guk ere badugula,
|
hizkuntza
mailan, kanpotik etorritako hainbat eta hainbat herritarren adinako eskubidea, etxean etxeko sentitzeko gogo izugarria dugula alegia guk geuk ere, eta ez gaudela alor horretan atzera egiteko prest?. 74
|
|
|
Victor Gómez Pinen hitzetan adierazteko, hona, labur zurrean, azpimarratu nahi dugun barrentasunaren neurria: ?
|
Hizkuntza
mailako kontraesanak gizakien esentziaren kontraesanak dira?. 526
|
|
|
Hori garbi erran behar da.
|
Hizkuntza
mailan berdintasuna eta aniztasuna bultzatzen duen gizarte batean bizitzea denontzat onuragarria da?. 318
|
|
|
Eta kito. Euskalduntze proiektua
|
hizkuntzen
mailako aldaketa hutsa zelakoan nengoen. Denboraren joanak irakatsi dit zein koitadua izan naizen.
|
|
|
“euskara onena, egiten dena”, eta bat nator, baina ez gaitezen horrekin konforma. Ahalegindu gaitezen geure
|
hizkuntzaren
maila jasotzen, eta batek akatsik gabe darabilenean, ez dezagun esan “zein ondo egiten duen euskaraz”. Ez, ez du ondo egiten, egoera normalizatu batean biziko bagina guztiok egingo genukeen modura egiten du.
|
|
|
Gure denon arteko lotura euskaraz sortu nahia izaten zen. Kultura eta
|
hizkuntza
mailan ezin zen gehiago itxaron baldintza hobeagoen zain.
|
|
2005
|
|
|
zein da ikastetxe bakoitzak behar lukeen hizkuntz proiektua eta behar dituen baliabideak, bere egoeraren arabera, ezarrita dauden helburuak lortzeko? Baina
|
hizkuntza
mailak zehaztearekin batera, maila horiek lortzen diren ala ez jakiteko ebaluazio probak prestatu lirateke eta proba horiek gainditzea beharrezkotzat hartu derrigorrezko eskolaldia gainditu ahal izateko, beste edozein ikas arlorekin egiten den antzera.
|
|
|
Tartean puntu soila dagoelarik, zenbait
|
hizkuntz
mailatan behintzat, ondo samar uler daitezke ohiko esangura harreman gehienak: aurkaritza (6),
|
|
|
|
Hizkuntz
mailen arabera, ordea' 0
|
|
|
56). Izan ere, aurrean ontzat zein kaskartzat harturiko guztiak, nabarmenki kaskarragoak dira
|
hizkuntz
maila jaso berezituetan: ikusi bost emendio motak (14), bi hautakari harremanak (15), kausa zein ondorioa (16), argudioa zein ondorioztapena (17), eta aurkaritza zein kontzesioa (18).
|
|
|
Beste alde batetik,
|
hizkuntz
maila arruntagoetan egokitzat jo ditugun perpausen arteko koma hori nolabaiteko juntagailu hutsa dela esan du Euskaltzaindiak (1994: 12).
|
|
|
Besarkadura handikoen arteko pilaketak, aldiz, zilegi dira zenbaitetan (30a), batez ere mota honetako lokailuek aukeran dituzten kokaguneetatik bi erabiltzen direnean (30b d); horrelakoak direla eta, esan beharra dago bestela ko pilaketa guztietan baino aldakortasun handiagoa aurkitu dugula eta idaz tankerak eta
|
hizkuntz
mailak ere oso kontuan hartzekoak direla.
|
|
|
juntagailuak onar tzen dituzte, baina lokailuak onartzeko unean, ordea, zenbait murriztapen dituzte. Izan ere, koma baten bidez islatzen diren prosodia ezaugarri hauetan oinarriturik zenbait esangura harreman (eta zenbait
|
hizkuntz
mailatan) soilik dira bideragarriak: emendioa, aurkaritza, kausa eta argudioa.
|
|
|
Gaur egun arte kontserbatu diren material eta aztarna kulturalak oro har eliteei dagozkie, adib. Andeloseko mosaikoa. Erromatarren etorrera baino lehen, botere
|
hizkuntza
maila politikoan zein ekonomikoan, zeltiberiera eta iberiera zirenez, logikoa da bertako eliteak akulturazio edota elebitasun egoera bizitzea eta horregatik geratu diren aztarna kulturalak hori islatzea.
|
|
2006
|
|
|
Ezaugarri komun horiek guztiak batera berraztertuak eta landuak izan ziren mintegi saioetan, hutsuneak gainditzeko ekarpenak eginez. Halere, beti kontziente izan gara
|
hizkuntza
mailako antolaketa orokorrago, osatuago eta aberatsago baten beharrean geundela, bai hizkuntzalarien bai hezkuntzan adituak direnen aldetik etor litekeena beren ikerketa, aholkularitza eta elkarlanaren bidez.
|
|
|
euskal kulturaren bideak lantzen" (Euskera VIII IX,, 336 or.). Jakin aldizkariko lehen 15 zenbakietan erabilitako" kultur hitzak" bilduak zituen. Euskara kultur
|
hizkuntzaren
mailara jasotzeko aldizkariak izan duen helburu nagusia agerturik, eta kultur hitzen eta kultur hiztegiaren arazoaren inguruan izandako eztabaida luze eta batzuetan garratzaren berri eman ondoren, aldizkarian ordurako nagusitua zen joera agerian jartzen du, bertan erabilitako kultur hiztegiaren lagin zabala erakutsiz, eta bertan nabari diren arazoak nabarmenduz, Euskaltzaindiaren argibideen eta a...
|
|
|
Gure hizkuntza naturalean eta gure eguneroko jardunean moralari leku bat egiten diogu. Bai
|
hizkuntza
mailan bai eguneroko jardunean edonork bereizten du egin behar duena pertsonalki komeni edo interesatzen zaionetik. Horretatik ez da ondorioztatu behar instantzia moralerako jauzia beti egiten dugunik.
|
|
2007
|
|
|
izan ere, norbaitek imajinatzen ditu euskaltzainak kabroi hitzaren etimologiaz edo toponimiaz eztabaidatzen? Hori herri xeheari dagokio, baina kasu horretan
|
hizkuntza
maila batzuetan zerotik hasteko eskatu zitzaion herriari.
|
|
|
Blogak sortzeko aukera izatearekin konformatu behar al dugu? Edukien kalitateari edo
|
hizkuntza
mailari ez al diogu erreparatu behar?
|
|
|
Lehen adibidea, arrosak bezain freskoak dira bere masailak, erkaketa arrunta da, mundu errealaren deskribapena egiten duen heinean, zeren bere termino guztiak baitira, izan, semantikoki normalak eta
|
hizkuntzaren
maila estandarrarekin bateragarriak: esku hutsekin konprobatu daitekeen zerbait da arrosaren eta masailaren freskotasuna.
|
|
|
Orain, Wundten teoria psikologiko orokorraren eta hizkuntzaren teoriaren arteko loturari dagokiona bukatzeko, beste adibide bat ekarriko dugu hona. Aipatua dugu nola Wundten arabera borondatezko egintza batek ezartzen dituen buruko edukien arteko harremanak; bada, egintza hori,
|
hizkuntzaren
mailan, «ahotsezko keinua» izango litzateke.
|
|
|
loan1251 Pentsamendua eta pentsamendua bereizi behar dira, kontzientea eta inkontzientea, eta «Inkontzientziatik Kontzientziara pasatzeko, hizkuntzak, ez bestek, eman dezakeen sinbolismoa behar da», esaten da1252 Are, hizkuntzan bertan bi
|
hizkuntza
maila bereizten dira, konkretuaren hizkuntza, lanabes hutsa, eta abstraktuarena1253 Puntuon zehaztapen meheagoak tratamendua aparte eskatuko luke).
|
|
|
Urtero milaka gazte espainiar joaten dira Erresuma Batura ingelesa ikastera. Batzuek akademietan edo unibertsitateetan ikasteko egiten dute, eta beste batzuek
|
hizkuntzaren
maila hobetzen duten aldi berean lan egiteko. Lehenengoak 140.000 baino gehiago izan ziren 2006an, baina bigarren multzotik zailagoa da zifra fidagarriak lortzea.
|
|
|
7 – Azken arauak indarrean sartu zirenean Udaleko bi taldei nire
|
hizkuntza
maila azaldu nien. Gaineratu nuen EGA ateratzeko saioa egiteko prest nengoela baina, Idazkaritzako lan egoera kontuan hartuz, hori epe labur batean ez zitzaidala posible iruditzen.
|
|
|
• Irakasleen prestakuntza
|
hizkuntza
mailan eta maila pedagogikoan.
|
|
|
3 Euskararen elikadura sendotzea, alegia: a) euskaraz diharduten hedabideak euskara gizartean biziarazteko eta
|
hizkuntzaren
maila hobetzeko tresna bihurtzea; b) euskarazko argitalpen kate eraginkorra egituratzea, argitalpen eskaintza erabakigarria eta eskuraerraza jendarteratzeko; eta d) toponimia euskara agerian jartzeko eta publiko berri bat euskarara erakartzeko aukera bezala baliatzea; eta e) hizkuntzaren kalitatearen alde etengabeko indarrak egitea, euskara irakastean, erabiltzean edo zabaltzean.
|
|
|
etika horren arabera, Cortinarekin ikusi bezala, ezinbestekoa da" komunitate baten kide guztiek elkarri eskubide bereko solaskide izaera aintzatestea" eta, horrekin," elkarri baten argudioak azaltzera eta besteenak entzutera derrigortzea" 265 Euskararen errealitate gutxituak, baina, ezinezkoa egiten du" elkarrizketa ideal" hori —euskaldunek askotan jo behar dute nahitaez erdarara—, eta, komunikazio baldintzak ezberdinak direnez, zaila da ere gure artean bizikidetzarako arauak negoziatzea eta adostea. Horregatik euskararen" normalizazioa" —berori" beste
|
hizkuntzen
maila berean jartzea" (Ninyoles) 266—, funtsean, gure arteko komunikaziorako baldintza linguistikoak berdintzea da, eta, zentzu honetan, normalizazio hori etikoki inposatzen zaigun zerbait da. Beraz, egokiago dirudi, ikuspuntu etiko horretatik bederen, ez hainbeste" euskal hezkuntza elebidunaz", baizik eta batez ere" elebitasunerako euskal hezkuntzaz" hitz egitea:
|
|
2008
|
|
|
Itun berriak ikastetxeekinHerriko lau ikastetxeetako zuzendariekin Udalak sinatu dituen hitzarmenak berriak dira. Dena den, Ricardo Ortegak nabarmendu zuen ikastetxeek hasiera hasieratik, Udala osatu zenetik, lan egin dutela elkarrekin herriko haur eta gazteen
|
hizkuntza
maila hobetzen, baina egokia ikusi dutela burutzen diren programa guztiak hitzarmenean jasotzea. Ondoren diruz lagunduko diren programen zerrenda egin zuen, eta nagusiak aipatu:
|
|
|
Dena den, azpimarratu behar da egutegi hauek zuten izaera euskaltzalea. Hainbat lan argitaratu zen bertan herritarren euskotar izaera sendotzeko asmoz eta, batez ere, herritarren
|
hizkuntza
maila hobetzeko xedez. Euzkel Egutegiyak herritarren euskaltzaletasuna ahozko zein idatzizko adierazpenean bultzatzea zuen helburu, baina izan zuen arrakastagatik, eta herritarren ohituretan hartu zuen lekuagatik, berau bihurtu zen euskaltzaletasunaren zeinu.
|
|
|
Hala ere jakin behar dugu gaur egungo egoera politikoan bi
|
hizkuntzak
maila berean jartzea utopikoa dela erabat. Aurrera ondo atera den hizkuntza politika bakarra Israelekoa izan da, estatu bat delako.
|
|
|
Hala ere, 1982ko Konstituzio Legea hartu zenean, Quebecek oraindik ere sinatu ez duen legea, konstituzioko 23 atalean Kanadako gainerako lurraldeko frantses hiztunek eta Quebeceko ingeles hiztunek lehen eta bigarren hezkuntza beren hizkuntzan egiteko eskubidea zutela adierazi zen, eta, beraz, hizkuntza gutxiengo ofizialek hezkuntzan zuten babes instituzionala hobetu zen (Landry eta Rousselle, 2003). Hortaz, hizkuntza lege eta —araudi probintzialek askotan Kanadako gainerako lurraldeko frantseshiztunen eta Quebeceko ingeles hiztunen bizindarra ahultzen bazuten ere, azken hamarkadetako hizkuntza lege federalen helburua izan da hizkuntza gutxiengo ofizialen estatusa babestea eta
|
beste
hizkuntzen mailan jartzea, Kanadaren batasunari eusteko bide gisa (Fortier, 1994; Fraser, 2006; Schmidt, 1998; Williams, 1998).
|
|
|
Euskarak, esan beharrik ez dago, dialekto edo euskalki batzuk, barietate ezberdinak alegiak, baditu. Horietatik batzuek lortu dute historian zehar barietate idatzia edo" literarioaren" estatusa (Campión), beti ere kodetze baten bidez prestigiozko
|
hizkuntzaren
mailara iritsi dira. Horretaz hitz egin zuen bere doktore tesian Koldo Zuazok (Zuazo, 1988), eta ordudanik euskara batua eta euskalkiei buruzko artikulu eta liburuak argitaratu ditu.
|
|
|
3. " Zer esana (mamia, adierazia) eta nolakotasuna(
|
hizkuntza
maila, adierazlea) bat egitea".
|
|
|
Irakasleen artean denetariko iritziak daude irakasgaia EGA prestatzeko baliatzearekiko; edozein modutan, oso iritzi zabaldua da literaturaren bazterketa ikasleen
|
hizkuntza
maila kaskarrak eragiten duela. Izan ere, asteko hiru orduak ere motz geratzen dira euskara irakasteko; ildo horretan, esan behar da literatura ez dela baliatzen hizkuntza lantzeko.
|
|
|
" Gorago esan bezala, irakurleria zabaltzeko balio duena on iruditzen zait, eta hutsuneak betetzeko gai badira, euskal idazleok bete ezin ditugulako da. Eta hor dago akatsa, alde batetik askotan aipatzen dugu hizkuntzaren egoera ahula, eta bestetik goi mailako lanekin, euskara oso landuarekin, nahi dugu
|
hizkuntza
maila apaleko irakurleenganaino iritsi. Eta hori ez da posible".
|
|
|
Kazetarien batez besteko
|
hizkuntza
maila non jarriko zenuke?
|
|
|
Lanean erabili dugun itzulinguruak (§2.2) nahiko ondorio garbiak ematen baditu ere, aitortu beharrekoa da aposiziozko eta mendekotasunezko tandem elkarteen arteko muga ez dela erabat sendoa, zeren eta azken batean muga hori lehenengo osagai bikoitza hirugarren osagaiaren barruko kidetzat hartu ahal izateko aukerak baldintzaturik baitago. Aurreragoko lanetan izango dugu hau guztia
|
hizkuntzaren
maila desberdinetan ondo aztertzeko beta.
|
|
|
1 ALDAERA GEOGRAFIKOAK, ALDAERA FUNTZIONALAK,
|
HIZKUNTZA
MAILAK
|
|
|
aldaera funtzional bat erabiliko du.
|
Hizkuntz
mailei dagokienez, zaindutzat eta zaindu gabetzat har ditzakegun esaldiak gauzatu ahal izango dira edozein aldaera geografikoren eta edozein aldaera funtzionalen barruan.
|
|
|
Edonola, horrek ez du esan nahi komunikazio esparruetara eta egoeretara moldatu ez duenik.
|
Hizkuntz
mailei dagokienez ere, ereduzko erabilerak egiten ditugu: ohikoena da familiartean eta lagunartean hizkuntza zaindu gabea erabiltzea eta Administrazioarekin harremanak izateko, edo esparru berezitu bateko hitzaldia emateko hizkuntza zaindua erabiltzea.
|
|
|
17 Puntuazioaren eta
|
hizkuntz
mailen arteko loturari dagokionez, ikus Makazaga (1996) eta Odriozola (1998, 2001).
|
|
|
Euskararen historia luzean, bi mila urte ingurukoa da guk, ondo edo txarto, ezagutzen dugun denbora tartea, eta bi mila urteko denbora tarte horretan, euskara beti agertu da zerbaiten gabezian, beti agertu da inoren menpean. Baina bi mila urteko denbora tarte horretan, gabeziak betetzeko nahia, eta gainerako
|
hizkuntzen
maila berean jartzeko gogoa ere aspalditik eta sarri agertu dira. Nik neuk, dena dela, XX. mendearen erdialdean egin zen ahalegina jarriko nuke beste guztien gainean.
|
|
|
Oroit gaitezen akatsak ikusten zituela Ardi> n, batez ere konda gintzaren aldetik (gutunen bitartez egituratzeak jarraipena kentzen ziola ekintzari) eta batez ere
|
hizkuntza
mailan (hizkuntzalari batena zela eleberrigi learena baino). Agirre-rentzat ez da horrelakorik, Kresala> eta Garoa, bakoitza bere ingurumenean (portuan eta mendian), kausitze ederrak bezala ikusten ditu Lhande-k.
|
|
|
Bigarren partean, euskal literaturak jasaten dituen ezagutza eta zabaltze falta aztertzen ditu. Euskaldunek berek ez dutela behar bezalako formakuntza jaso bai ama
|
hizkuntza
maila, baita ere euskal kulturari buruz, erdaraz eskola tuak izan baitira eta, bestalde, letretan mail kaxkarra baizik ez dutelako lortu. Ondorioz, Agusti Xaho kendurik, euskal literaturaren aztertzaile gehienak kanpotik etorri direla erakusten du Lhandek.
|
|
|
Halaber, egungo gizartean familiari, hezkuntzaren ardurari dagokionez, kendu zaion garrantziak zerikusi zuzena lezake auzi honetan. Hau da,
|
hizkuntza
mailak eta hizkuntzak bete lituzkeen funtzioak sailkatze berean, honelako adjektiboak ezarri ditugu: jasoa, neutroa, kolokiala, familiarra, behe maila.
|
|
|
Aipatu ditugun barne eta kanpo faktore horien aukeraketa eginez ekoizten dugu hizkuntza, eta hala ekoitzitakoaren arabera
|
hizkuntza
mailak eta hizkera motak bereizten ditugu. Hona hizkuntza mailen sailkapen bat, hain zuzen Ibon Sarasolak Euskal Hiztegian egin duena:
|
|
|
Aipatu ditugun barne eta kanpo faktore horien aukeraketa eginez ekoizten dugu hizkuntza, eta hala ekoitzitakoaren arabera hizkuntza mailak eta hizkera motak bereizten ditugu. Hona
|
hizkuntza
mailen sailkapen bat, hain zuzen Ibon Sarasolak Euskal Hiztegian egin duena:
|
|
|
(...) Euskara Batuaren ahoskera zaindua (EBAZ) ahozko hizkuntza estandarra izango da, alegia hiztun ororen erreferentzia tresna,
|
hizkuntzaren
maila formaletan erabili dena. EBAZ ez da orain arteko hizkeren ordezkotzat hartu behar, osagarritzat baizik.
|
|
|
erraztu egin behar du ikasleek ahozko hizkuntzaren erabilera formalagoari dagozkion komunikazio trebetasunak lortzea. Horretarako, ikasle bakoitzak duen ahozko
|
hizkuntzaren
mailatik abiatu beharra dago erabilera zabalago eta sakonago bat iradokitzeko, trukeak bultzatzen dituzten egoerei indar emanez, non ahozkoa komunikazioaren oinarri izango den. Egoera hauek izango dira abiapuntu ahozko hizkuntzaren erabilera formalduago, landuago baten garapenera zuzenduriko lana planifikatzerakoan.
|
|
|
Ahozko diskurtso motaz, ostera, honela ikus dezakegu OCDan (besteak beste,
|
hizkuntza
maila edo erregistro desberdinen landu beharra adierazten dela):
|
|
|
5.3 Eskolaren helburuak,
|
hizkuntza
mailei dagokienez
|
|
|
Egun, hizkuntza menderatzea ez da kontsideratzen erregistro jaso bakarra trebetasunez erabiltzea, baizik eta komunikazio egoeraren ezaugarrien arabera erregistro desberdinetan egoki aritzea. Hala, gaur egun eskolaren helburuen artean, kode idatziaren kudeaketa egokiaz gainera, ahozkoari ere bere esparrua aitortzen zaio, alde batetik, eta gainera, erregistro jantzia edo jasoaz at, bestelako erregistroak edo
|
hizkuntza
maila batzuk ere langai bihurtzen dira eskolaren barrenean.
|
|
|
|
Hizkuntza
mailak direla eta, lehenago I. Sarasolak Euskal Hiztegian bereizten dituenak kontuan, maila arrunta edo arrunkeriak lantzea ez dagokio eskolari, gizarteko harreman informalenetan bailitzateke haren garapen lekua. Eskolaren lanik handiena maila neutro deitzen dion horretan dago, baina goikoak eta behekoak ere izan dezakete beren funtzioa eskolako zereginetan.
|
|
|
Eskolaren helburuak,
|
hizkuntza
mailei dagokienez
|
|
|
5.3 Eskolaren helburuak,
|
hizkuntza
mailei dagokienez...... 51
|
|
|
Ahozko
|
hizkuntzaren
mailan aztertzen da hitza; osagai fonikoak erabiltzen dira. Kontzientzia fonikoaren garapena ezinbesteko osagaia da idazketarako (Defior eta Tudela, 1994).
|
|
|
Irakaskuntza horiek erabat ezartzeko, funtsezkoa da irakasleak horiek emateko prest egotea. Irakasleei eskatzen zaien
|
hizkuntza
maila ez da nahikoa irakaskuntzarako Programa elebidun horietako askorentzat, eskolako hizkuntzen beste proiektu batzuetan bezala, administrazioek kanpoko baliabideak erabili dituzte, hala nola elkarrizketaedo irakaskuntza horiek atzerriko hizkuntzan espezialitateko irakasle tituludunei eskatu dizkiete. Baina elebitasuna Espainiako ikasgeletan finkatzeko esparru egokiena irakasle gehienak beren irakaskuntza lana beste hizkuntza batean egiteko gai direnean baino ez da posible izango.
|
|
|
Sinistun horri ez zaio behar bezala erantzuten Jaungoikoak euskaldunak ere maite dituela bertze hizkuntza batean erranez gero. Euskara bertze
|
hizkuntzen
mailan onartu behar da, herri honen nortasunaren adierazle, eta bertze herrien errespetuaren ikur.
|
|
|
Irakurzaletasunak eragin ona du haurrarengan psikologikoki, intelektualki, sozialki eta afektiboki. Horrez gain, laguntzen dio
|
hizkuntza
mailan, pertzepzioan, estetikan eta moralean, hau da, balioen heziketan. Baina nik guraso eta irakasleei beti esaten diet irakurzaletasunak haurrari ematen dion onurarik garrantzitsuena gozamena da, plazera, poza, tarte erakargarriak, bitxiak eta politak.
|
|
|
elebitasuna, gazteleraz eta euskaraz biziko den jendartea. Bi
|
hizkuntzak
maila berean kokatzen dituzte, alta, eurek ere badakite hori gezurra dela; euskara espainiar konstituzioari men egin beharrean dago, etengabeko desgastea ematen dela horrela. Eta bestetik, jendarte elebiaz ari bagara, beharrezkoa da bi hizkuntzak maila berean kokatzea; eta eurek ere badakite hori gezurra dela.
|
|
|
Bi hizkuntzak maila berean kokatzen dituzte, alta, eurek ere badakite hori gezurra dela; euskara espainiar konstituzioari men egin beharrean dago, etengabeko desgastea ematen dela horrela. Eta bestetik, jendarte elebiaz ari bagara, beharrezkoa da bi
|
hizkuntzak
maila berean kokatzea; eta eurek ere badakite hori gezurra dela. Gaur gaurkoz, hizkuntza zapaldu eta zapaltzaileaz hitz egin dezakegu dudarik gabe.
|
|
|
Euskal Herrian Euskaraz (EHE) taldeak euskararen egoerari buruzko balorazioa egin du gaur goizean, Iruñeako Albret hotelean emandako prentsaurrekoaren bitartez, eta herritarrak presioa egitera deitu ditu egungo egoera aldatzeko. Eusko Jaurlaritza bultzatzen ari den hizkuntza politika elebiduna dela dio EHEk, baina" bi
|
hizkuntzak
maila berean egongo balira bezala" jorratzen duela," kontuan izan gabe euskara zapalduta dagoela". Beraz, EHEk adierazi du abiapuntua dela aldatu behar dena, bi hizkuntzak ez baitaude maila berean.
|
|
|
Ikasle etorkinen eskola porrota beraien egoera sozio-ekonomiko eta kulturalarekin eta duten eskolako
|
hizkuntzaren
mailarekin lotuta dago. Bi eragile nagusi horiez gain, eragina izan dezakete emaitza akademikoetan aurretik dakarren eskolatze mailak, Haur Hezkuntzan aritu izanak edo ez, gurasoen hezkuntza mailak...
|
|
|
Euskara eta gaztelania dira hizkuntza ofizialak eta ikasleek biak ondo jakiteak izan behar du eskolaren helburua. Eta gaztelania landu du baita ikasle gaztelaniadunekin ere,
|
hizkuntzaren
maila akademikoa eta formala eskuratzeko (kalean eta familian ikasten den maila informalaz gain). Eta bereziki landu du familia gaztelaniaduna ez daukaten umeekin, ikusita ume horien ukipena gaztelaniarekin mugatuagoa izan daitekeela.
|
|
2009
|
|
|
Ikuspegi horretatik ikusita ez bide zaie asko axola zuberera eta bizkaieraren etorkizun iluna, ez larregi behintzat ez dut esan nahi Unai Brearen kasua denik, beraien helburua Euskal Herri independente sendo eta euskalduna lortzea delako. Ni ere nolabait ados egon ninteke horrekin, baina ez dut uste euskalki batzuei garrantzi handia ematea eta handiena
|
hizkuntzaren
maila ezagutzea izango litzateke batzuen kasuan kaltegarria izango litzatekeenik eraikuntza nazionalerako. Hori garbi balego, ni ere euskalkiak poliki poliki desagertzearen alde egongo nintzateke ezinbestez, etsita eta goibeldurik hala ere ez dut ulertzen hainbeste bizkaieradunen autoimmolazio linguistikoa, edo oso ondo ulertzen dut eta orduan miresgarria iruditzen zait haien sakrifizioa eta apaltasuna.
|
|
|
|
Hizkuntza
mailak zehazteko orduan ahalegin berezia egin dugu parametro homologatuetan ibiltzeko. Zorionez, iaz egin zuen HABEk lan bikaina norabide horretan, Europako mailaketara bilduz gurean urteen poderioz sortu diren mila eta bat bertsioak.
|
|
|
Urteak dira euskararen historia soziala ahalik eta xehetasun gehienarekin ezagut dezagun. Modu berean, urteak behar izan dira
|
hizkuntzaren
maila soziolinguistikoari dagokion lekua aitor diezaiogun. Orain proiektua abian jarri da eta, espero denez, laster ikusi ahal izango dira bere lehenengo emaitzak.
|
|
|
Areago doa Txillardegik hona ekarri digun korapiloaren irispena: hala holako intelligentsia soil baten mugak gaindituta, belaunaldi berriek, indar betean baturik, bere egin behar dute jatorrizko herri mintzaira ahuldua kultura
|
hizkuntzaren
mailara eta funtzio esparruetara jasotzeko nazio proiektua. Masa kontua da, ez aitzindari taldetxo baten kontua, gurean bezala.
|
|
|
Bestalde, onartu beharra dago
|
hizkuntz
mailan lortu gabe gaudela Alfonso Sastrek, parlatura, esaten dion hori.
|
|
|
I. taula. Magnitude eta unitate fisikoen sinboloei dagozkien lau
|
hizkuntza
mailak.
|
|
|
Azterketa gainditzen bada, Cervantes Institutuak Hezkuntza Ministerioaren izenean emandako Gaztelania Atzerriko Hizkuntza Diplometako bat lortzen da. DELE izenaz ezagutzen dira, eta
|
hizkuntza
maila egiaztatzen dute ziurtagiri ofizial horiek. Mundu osoko administrazioek eta erakunde publiko eta pribatuek onartzen dituzte.
|
|
|
“ohiz kanpokoa”, “ona”, “nahikoa” edo “makala”. Sailkapen horri esker,
|
hizkuntzaren
maila jakin daiteke, eta, behar den puntuazioa lortu ez bada, zein alderditan dauden zailtasun gehien. Emaitza positiboak lortu dituzten izangaien ziurtagiriak idatzizko azterketa egin eta lau bat hilabetera bidaltzen dira.
|