|
2011
|
|
|
Diseinatu
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko aholku gida moduko bat. Horretarako, baliatu aurreko gaietan eta gai honetan landutako hainbat ideiez.
|
|
2013
|
|
|
esperientzia. Eskarmentu horretatik eratorritako ezagutza konpartitzea, hainbat
|
hizkuntza
gutxituren biziberritze estrategiak sendotzeko lagungarri izan daiteke.
|
|
|
Ikerketa eta sistematizazio ildo honen ardura nagusia Alberto Barandiaranena izan da, bera izan baita testu gehienen idazlea. Halere, euskalgintzako eta
|
hizkuntza
gutxitutako biziberritze prozesuetan diharduten hainbat eragile ari izan dira egindako hausnarketa aberasten, hala nola, Jon Sarasua, Urko Kolomo, Amaia Antero, Iñigo Iñurrategi, Andoni Mujika, Jose Anjel Aldai, Julen Arexolaleiba, Joseba Intxausti, Dionisio Amundarain, Xamar, Lore Erriondo, Joserra Gartzia, Edurne Alegria, Maite Jaio, Miren Azkarate, Andoni Barreña, Paula Kasares, Xabier Kint...
|
|
|
Lehengo blokea jatorrizko hizkuntzen biziberritzerako oinarriak aztertzeko marko teorikoa lantzekoa da. Euskal Herrian, eta mundu zabalean, azkeneko 50 urteetan, soziolinguistikatik eta hizkuntzen ekologiatik abiatuta, hizkuntza aniztasunaren balioaz eta beharraz, hizkuntza galeraren prozesuaz eta arrazoiez eta
|
hizkuntza
gutxituetako biziberritze
|
|
|
Garabide Elkartearen ikuspegitik herri batek garapenerako lankidetzan egin behar duen ariketa nagusia hegoaldeko herriekin parteka ditzakeen esperientzia eta prozesu funtsezkoetan zubiak sortzea da. Euskal Herriak badu herri bezala partekatzeko esperientzia oso indartsua, eta herri indigenen eskuetan jarriz gero, hainbat
|
hizkuntza
gutxituren biziberritze bideak eta estrategiak indartzeko baliotsua izan daiteke. Garabide Elkarteak beraz, identitate kultural eta linguistikoaren biziberritzean eragitea du helburu, subjektu indigenaren laguntza eta babes prozesuak garatuz.
|
|
|
Garabide Elkarteak egiten duen analisian Euskal Herriak badu herri bezala partekatzeko esperientzia esanguratsua, herri eraikuntza eta nortasunaren garapenean hizkuntza eta kulturaren biziberritze eta indartze prozesua hain zuzen ere, eta herri indigenen eskuetan jarriz gero, hainbat
|
hizkuntza
gutxituren biziberritze bideak eta estrategiak indartzeko baliotsua izan daitekeela uste da.
|
|
2014
|
|
|
Beste autore batzuek alderdi psikopedagogikoetan (Mackey, 1976; Naiman eta besteak, 1978; Gardner, 1985; Skehan, 1989; Garnder & McIntyre, 1993). Badira ere autoreak atentzioa bereziki ikuspegi soziologikoetan jartzen dutenak eta
|
hizkuntza
gutxituaren biziberritzea helburu dutenak (Fishman, 1991).
|
|
2015
|
|
|
Etxe askotan galdutako hizkuntza ume umetatik eskolan ikastea garrantzitsua da
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean. Viviana Gonzalez nasa yuwe hutsezko eskolaren bultzatzaile nagusietako bat da.
|
|
|
Harreman sareak
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean duten garrantzia ere hainbat ikerketak nazioarte mailan zein gurean duten eragina azalarazi dute (Clément, 1980; Skehan, 1989; Azurmendi et al, 1996; Arratibel, 1999; Garc� a, 2001; Martinez de Luna & Suberbiola, 2008; Cenoz, 2008; Berasategi, 2014..). Zentzu horretan harreman sare euskaldunak sustatu dira, eta batzuetan horiek naturalak izango dira, baina beste batzuetan bultzatu egin dira, eta bide horretan eskolaz kanpoko jarduerak izan daitezke jomugetako bat.
|
|
|
Honetaz gain, bi planteamendu ‘inozo’ egiten ditu Fishman-ek eredu honetan. Alde batetik, diglosia egonkorra lortu daitekeela pentsatzea, eta bestalde," prior ideological clarification" delakoa, hau da,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea gizarte osoaren zoru etiko edo ideologiko politikoan dauden ustea (Sallabank, ibid.).
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen biziberritzea
|
|
2016
|
|
|
Batzorde Zientifikoaren zereginak gakoak dira egitasmoa aurrera eramateko. Besteren artean,
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko ahaleginean egiten diren jardunbideen artean eredugarritzat zein joko diren Batzorde Zientifikoak definitu du. Hartutako erabakien berri hemen emango dute.
|
|
|
Bakearen aldeko mugimendua Proiektu politikoen sustapena
|
Hizkuntza
gutxituen biziberritzea
|
|
2017
|
|
|
Ororen buru, iruditu zait bi ildotik aritu direla hizlariak: batzuk mintzatu dira ikuspegi poetiko batetik hizkuntzen edertasun berdinaz, kulturen artean harreman baketsuak eraikitzeko beharraz, menderatzaile menderatu etsaitasunetik at; beste batzuk oinarritu dira euskararen egoera kezkagarrian, azalduz premiatsuena dela gure
|
hizkuntza
gutxitua biziberritzeko aterabideak aurkitzea, geure barne indarretik, gure hibridotasunaz kontziente izanez eta kanpokoari irekiak egonez. Lehen postura biziki erakargarria zait:
|
|
|
HARRY WILLOUGHBY SOAS eko ikaslearen aurkezpena ere interesgarria izan zen, berak hainbat eskualdeetako genozidioen eta indarkeria kulturalen eragina aztertu baitzuen. Horrela,
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko oztopoetako bat apatia izan ohi dela esan zuen, batik bat ekintza anker batzuek eragindako gutxitze egoera izanez gero. Horrelako historia batek komunitate traumak garatzen dituela gaineratu zuen, bereziki indarkeria erabiltzeko joera, gurpil zoroan sartzearena, eta trauma horren transmisioa.
|
|
|
Hemen
|
hizkuntza
gutxituak biziberritze aldera eraman nahi ditugu kontroleta menderatzeahalmenak. dira. bestela esan, gure iritziz errealitate soziolinguistikoa eraldatzen lagunduko diguten ikerlanek hizkuntza praktiketara jo behar dute eta praktiketan eragiteko politikak ebaluatu behar dituzte. tesiaren eredu praktiko bat emate aldera, kasu azterketa bat aurkeztuko dugu. ikerlan apal bat baino ez da, baina zuzen... (1) hizkuntza praktikak atzematea, (2) euskarazko mezuak zein bidetatik eta zein esparrutan hedatzen ziren identifikatzea, eta (3) etorkizunean, euskararen erabilera handitzeko, aliatuak izan daitezkeen kontuak zein ziren zehaztea. ikerketaren eremua zertan hautatu zen eta zein ezaugarri dituen arin azalduko dugu. batetik, twitter. bistan da sare sozial telematikoak eremu sozial bereziak direla:
|
|
|
sarbide berezikoak direlako, dispositibo bereziak behar dituelako, edota jarduteko logika bereziak ezartzen dituelako. horregatik ez dugu bizitza sozial zabalaren isla edo ordezkotzat jotzen. aitzitik, berezko jardute eremu sozial bat da eta han gertatzen dena bertakoa da; gizarte bizitzan txertaturik egonda ere, ezin da partea osoaren ordezkotzat hartu. ezaugarriak bereziak omen ditu: ...a uste dugu. horrez gain, metodologikoki abantaila handia du. erreza da eremua zehaztea eta han gertatzen den guztia monitorizatzea, alegia, erregistratu ahal dira praktika guztiak eta errez jakin nor den eta norekin modu batean edo bestean ari dena. asko salatu da ikt berriak kontroleta zapaltze teknologiak direla, askatze teknologia ezin eragingarriagoak direla aldarrikatu den bezainbeste. hemen
|
hizkuntza
gutxituak biziberritze aldera eraman nahi ditugu kontroleta menderatze ahalmenak. hori dela eta, kontuan hartu behar
|
|
|
Bestalde, eta talde hitza aipatu dugunez gero, eskubideak norbanakoenak, kolektiboak, lurraldekoak edota berezitutako taldeenak izan daitezke, Kymlicka eta Patten en arabera (2003: 26 in May, 2010: 135). Banaketa honek oraindik ere hainbat gatazka sortzen ditu, izan ere, batzuek ez dute hizkuntza batek (komunitateak) eskubideak dituela sinesten, lurralde batean eskubideak zehazteak ere asimilazioa ekar lezakeela salatzen dute beste batzuk, eta edonola ere,
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko horietako ezer nahikoa ez dela uste dute beste batzuek, hizkuntzen kasuak guztiz baitira anitzak (Arraiza, 2016).
|
|
|
(Kaplan eta Baldauf, eta Ricento 1997: 3, in McCarty, 2013: 34). Horrela, batzuek
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko baliatuko duten bitartean, beste batzuek euren hizkuntza mantentzeko, eta batzuetan beste hizkuntza desagertzeko edo azpiratzeko baliatuko dute. Hizkuntza politika horren helburu eta oinarrietan garrantzia handia du hizkuntza ideologiak (Ricento, 2000: 4), nahiz eta Sonntag (2000: 134) bezalako egileek harreman hau ez duten hain garbi ikusten.
|
|
|
Apirilaren 19tik 21era
|
Hizkuntza
Gutxituen Biziberritzearen Lehenengo Nazioarteko Kongresua ospatu zen eta bertan munduko aditu onenentsuenak aditzeko aukera izan zen. Tartean izan zen Teresa McCarty ere,, segurtasun eremua?
|
|
2018
|
|
|
2011tik, ikastaro bat eskaintzen dute bi urtean behin:
|
Hizkuntza
Gutxituak Biziberritzeko Aditu Ikastaroa. Laugarren aldia da aurtengoa, eta irailetik abendura hamabi hizkuntza komunitatetako 21 lagun etorriko dira Euskal Herrira.
|
|
|
" Azken egunean, gazteok norbanako bezala hartu beharreko zenbait konpromiso zehaztu eta sinatu genituen; 22 guztira. Bertan geunden 65 kideok hitzetatik ekintzetara pasatzen bagara,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean eragina izango du, seguru. HIGAko parte hartzaileek euren komunitatearen garaipenen berri eman zuten, adieraziz hizkuntzen biziberritzea konkista txikiz osatutako mugimendua dela, eta hainbat esparrutan garaipen horiek lortzen ari direla".
|
|
|
Mundu osoan gizarteen bilakaerak ez du laguntzen hizkuntza gutxituen biziraupena. Pentsa daiteke euskararen kasua ez dela desberdina eta azken urteetan izandako aldaketak (Informazio eta Komunikazio Teknologien hedapena, digitalizazioa, migrazio mugimenduak, krisi ekonomikoak eta aldaketa sozio-politikoak) aukerak eta zailtasun erantsiak dakartzate
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko.
|
|
2019
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak biziberritu beharreko giza aberastasuna eta kultur ondarea dira, ala garapenaren aurrerabidean ezinbestean sakrifikatu beharreko zaharkin etorkizunik gabeak. Eleaniztasuna baliotzat izango duten estatuak bultzatu nahi dira ala, estatu bat, hizkuntza bat?
|
|
2020
|
|
|
... lankidetzaren alorrean munduko
|
hizkuntza
gutxituen biziberritze prozesuak bultzatzen ditugu euskararen esperientziatik abiatuta. (...)
|
|
2021
|
|
|
Europako hizkuntza aniztasuna ale monografiko honetan kontinente honetako egoeran are gehiago sakondu dugu. Gertukoa, gurea den testuingurua izanagatik ere, BAT Soziolinguistika Aldizkariaren 121 zenbaki honetan Europako hizkuntzen egoera soziolinguistikoa nolakoa den azaltzen saiatu gara, ezinbestean
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean martxan jarritako esperientziei arreta berezia emanez. Kontrasteen Europa honetan, gure hurbileko eta irakurlearentzat ezezagunagoak suertatu dakizkioken errealitate eta esperientziak ekartzen saiatu gara lerro hauetara.
|
|
|
lehenik eta behin, Europako egoera mendebaldetik ekialdera azalduko dugu modu orokorrean. Ondoren, hizkuntza aniztasunaren eta
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzearen esparruan abian dauden hainbat esperientzia ekarriko dira. Hirugarrenik, Europako herrialde edo eskualde batzuen egoera soziolinguistikoaren berri emango da.
|
|
|
Esan bezala, zenbaki honetako bigarren zatian Europan
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzerako sortutako hainbat erakunde eta ekimen sartu dira. Hasteko, Araceli Diaz de Lezanak Network for Promoting Linguistic Diversity erakundearen sorrera eta bilakaera azaldu digu, bere 20 urteurrena aitzakiatzat hartuz.
|
|
|
Bigarrenik, Paul Bilbao Sarriak antzeko esparruan diharduen European Linguistic Equality Network (ELEN) erakundeari hurbilpena egiten dio bere artikuluan. ELEN en ere euskal elkarte eta erakundeen partaidetza handia dago eta, kasu honetan, ELEN en helburua
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean ari diren erakunde eta Gobernuz Kanpoko Erakundeen saretzea eta ekimenak abian jartzea da.
|
|
|
Bigarren zati honi amaiera emateko Gasteizko Udaleko Euskara Zerbitzuari eman diogu ahotsa. Alex Vadillo eta Elena Urzelai bertako langileek azken urte hauetan hizkuntza aniztasunaren eta
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzearen esparruan abian jarritako ekimenak azaldu dituzte, hala nola, AnHitzak, Auzoko eta HIGA. Egileen ustez, etorri berrien (hizkuntza) harrera prozesuan eragitea, ikuspegi holistiko batetik lan egitea eta zeharlerrotasunean sakontzea, hizkuntza ekologiaren diskurtsoa zabaltzea eta eleaniztasunaren apologia egiten jarraitzea izan dira sailaren ardatzak.
|
|
|
Laburpena.
|
Hizkuntza
gutxituen biziberritzean aritzen diren gizarte eragileek beste hizkuntza komunitate batzuetako erreferentzietara jotzeko ohitura egon izan da azken hamarkadetan. Elkar truke eta harreman horiek sendotuz joaten diren heinean, azpiegitura edo espazio komunak sortzeko beharra egoten da eta hori da European Linguistic Equality Network (ELEN) delakoa.
|
|
|
Dena den,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea eskolaren bidez bultzatzean, eta horretarako murgiltze ereduak plantan ezartzean, hiztun komunitate bakoitzak bere estrategia propioak izan behar dituela uste du Flors Masek. Hego Kataluniako eta EAEko hezkuntza ereduak alderatu ditu, erakusle gisa.
|
|
|
Nolanahi ere, eskolako murgiltze ereduak ezin du berak bakarrik
|
hizkuntza
gutxituaren biziberritzea segurtatu. Manterolak uste du askotan eskolaren gabeziak aipatzen direla horren esplikatzeko, baina «bidegabea» iruditzen zaio.
|
|
|
Murgiltze eredua ezinbestekoa da
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzerako; hala diote, behintzat, adituek. Nazioartean, Quebecen hasi, eta Europako herrialde zapalduetara zabaldu den eskolatze modua da, lekuan lekuko egoeretara egokituz.
|
|
|
Euskal Herriko mugez haratago erreferentzia bilakatzeko bokazioa ere hasiera hasieratik garatuko du, egitasmo aitzindaria izango baita nazioarteko mailan. Horrela,
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko lanean diharduten guztientzat erreferentzia izango da BADALAB.
|
|
2022
|
|
|
Lanttoren esanetan (2018), hiztunen paradigma berria
|
hizkuntza
gutxitua biziberritzeko testuinguruetatik garatu da nagusiki, eta, beraz, hiztun berriak hizkuntza gutxituetako hiztun ‘berreskuratutzat’ hartzen dira maiz. Hiztun berriak, ordea, hizkuntza berriaren hiztunak izateaz gain, lehen hizkuntza erabiltzen jarraitzen dute hizkuntza berriarekin batera, eta, kasu gehienetan, bi hizkuntza edo gehiago beren eguneroko bizitzan dauden ingurune soziolinguistikoetan bizi dira.
|
|
|
Gain behera zihoan
|
hizkuntza
gutxitua biziberritzeko prozesua emankorra izan da XX. mendearen erdialdetik hona, eta euskararen egoera soziolinguistikoa nabarmen hobetu da ordutik, orokorrean. XXI. mendearen lehen laurdenean, mundu globalizatu eta aldakorrean, hizkuntza handienek indar eta eragin oso handia dute; tartean euskararen lurraldean hegemoniko diren gaztelania eta frantsesak.
|
|
|
Han, Badalab irekiko dute laster. Bere burua esperimentazioa,
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzea eta hiztunen arteko berdintasuna nahi duen edonorentzat irekita dagoen espazio seguru bezala definitu dute. Euskaratik, gazteak, aniztasuna, teknologia... uztartu nahi ditu guneak.
|
|
|
Mundu global honetan, arlo desberdinetan energia, elikadura, hizkuntza... tokiko eskalari erreparatzeko joera handitzen doa, eta joera horrek euskararen prestigioari mesede egin diezaioke. Ikusten ari gara lurraldetasunak gero eta modu ageriagoan eragiten duela hizkuntzen biziberritzean, eta, gainera, lurraldearen kudeaketak ez ezik, zaintza eta demografiak ere eragin nabarmena dutela
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean. Egungo krisi globalean, zaintza, demografia, ekologia, ekonomia, hizkuntza krisiaz eta abarrez ari garen honetan, tokiko eskalak eta subiranotasunaren aldarriak garrantzia hartuko dute.
|
|
|
Aro historiko honetan beste gertaera bik hartu zuten aparteko garrantzia, hein handi batean konektatuak zeudenak: maila akademikoan soziolinguistika diziplinak aurrerabide nabarmena egin zuen, eta
|
hizkuntza
gutxituen biziberritze prozesuak, jada esperientzia bat metatua izanik, corpus adierazgarri bat sortzen hasi ziren. Horrek guztiak hizkuntza politikaren plangintza eraginkorragoak abian jartzea ahalbidetu zuen.
|
|
2023
|
|
|
Beraz,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea hizkuntza menderatzailearen esku dauden esparruak bereganatzean datza, eta esparru horietako bat hedabideetako presentzia da. Hizkuntza gutxitudun komunitateetan garrantzi handia eman ohi zaio arlo horri, eta nolabaiteko indar ekonomikoa duten komunitateetan (Gales, Irlanda, Korsika, eta aurrerago ikusiko ditugun Galizia, Katalunia eta Euskal Herria) komunikabide propioak sortzearen alde egin da.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen biziberritzea hizkuntza menderatzailearen esku dauden esparruak bereganatzean datza, eta esparru horietako bat hedabideetako presentzia da.
|
|
|
Horretarako, lana bi ataletan egituratu da. Lehen atalean
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzeari eta hizkuntza gutxituko hedabideei buruzko oinarri teoriko bat bildu da. Hedabideen papera laburbiltzen da, hizkuntza plangintzaren hiru alderdi bereiziz (corpusa, estatusa eta jabekuntza).
|
|
|
1.2 Hizkuntza politika eta plangintza:
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen biziberritzea HPPren alderdietako bat da. Hizkuntza gutxituaren hiztunak eta erabilera esparruak irabazteko prozesu soziala da, hizkuntza menderatzaileak izandako funtzioak bereganatuz (Manterola eta Berasategi 2011, 43).
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak biziberritzeko plangintza askotan hedabideak erdigunean kokatu dira. Hizkuntza gutxituko hedabideek ezin dute familiako transmisioa ordezkatu, baina, egungo gizarteetan, ezin da euren balioa alde batera utzi.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak biziberritzeko plangintza askotan, ordea, hedabideak erdigunean kokatu dira (Larrinaga 2019, 35). Cormacken (Cormack 2004, 2) ustez, hizkuntza gutxituko hedabideek ezin dute familiako transmisioa ordezkatu, baina, egungo gizarteetan, ezin da euren balioa alde batera utzi.
|
|
|
Izan ere, zenbaki honen hiru artikuluren mami nagusia ikastaro horretan eskainitakotik jaso da. Hala ere, edukiak ez dira horretara mugatzen, eta lan ildo berekoak diren
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea, alegia iturri ezberdineko beste bi artikulu eskaintzen dira: bata, Paula Laita Pallares en doktorego ikerlanetik eta, bestea, Hizkuntza Gutxituetako Hiztun Gazteen Laugarren Topaketaren (HIGA 2023) edukietatik.
|
|
|
munduko hizkuntza gutxituen etorkizunerako aletxo jardunaldietatik bilduz, Ainhoa Pardina Arenazaren eta Beñat Garaio Mendizabalen eskutik. Izan ere, HIGA topaketen helburua
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean lan egitea da, mota horretako hizkuntzadun gazteak bilduz eta saioetan elkarlanean jarriz. Jardun horren jomuga estrategikoa, munduko hizkuntza komunitateen arteko sare lana abiatzea da.
|
|
|
Hartara, 4 edizioa egin da Gasteizen, 2023an, eta bost eguneko programazioaren baitan, komunitate ezberdinetako kideek hizkuntzen biziberritzearen zein hizkuntza aktibismoaren alorrean formatzeko eta haien errealitatea partekatzeko zein besteena ezagutzeko aukera izan dute. Artikuluak, beraz, proiektu honek
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean egiten duen ekarpena azaltzen du.
|
|
|
Gizateriaren aberastasunik handienetako bat hizkuntzak dira, gehienak hizkuntza gutxituak, eta aurreikusten da munduan hitz egiten diren 6.000 hizkuntzen% 90 desagertuko dela XXI. mendearen amaieran. Horregatik da garrantzitsua
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean lan egitea eta hori da HIGAren helburua. HIGA hizkuntza gutxituetako hiztun gazteen topaketa da, hizkuntza gutxituen biziberritzea eta munduko hizkuntza komunitateen arteko sare lana helburu duena.
|
|
|
Horregatik da garrantzitsua hizkuntza gutxituen biziberritzean lan egitea eta hori da HIGAren helburua. HIGA hizkuntza gutxituetako hiztun gazteen topaketa da,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea eta munduko hizkuntza komunitateen arteko sare lana helburu duena. 2023ko uztailean egitasmo honen 4 edizioa egin da Gasteizen, eta, antolatutako 5 eguneko programazioaren baitan, komunitate ezberdinetako kideek hizkuntzen biziberritzearen zein hizkuntza aktibismoaren alorrean formatzeko eta haien errealitatea partekatzeko zein besteena ezagutzeko aukera izan dute.
|
|
|
HIGAko parte hartzaileak 18 urte bitarteko gazteak dira. Artikulu honetan, HIGA proiektuak
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean egiten duen ekarpena ikusi nahi dugu. • Hitz gakoak:
|
|
|
Bestalde, munduko hizkuntzen% 6 inguruk gutxienez milioi bat hiztun ditu, biztanleria osoaren %94; munduko hizkuntzen% 94, berriz, planetako biztanleen %6k bakarrik hitz egiten dute (Flores et al. 2020). Beraz, Sadembouo k eta Ngoumamba k azaldu bezala (2015),
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko beharra mundu mailako fenomenoa da. Hain zuzen ere, 2000 urtean, Micheal Krauss ek iragarri zuen munduan hitz egiten diren 6.000 hizkuntzen% 90 desagertuko zela XXI. mendearen amaieran (Krauss, 2000 in Flores et al., 2020).
|
|
|
Hain zuzen ere, 2000 urtean, Micheal Krauss ek iragarri zuen munduan hitz egiten diren 6.000 hizkuntzen% 90 desagertuko zela XXI. mendearen amaieran (Krauss, 2000 in Flores et al., 2020). Kraussek argitaratutako datuek
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko beharraz sentsibilizatu zituzten hizkuntza komunitateak. Azken datuen arabera, Kraussek aurreikusitako ehunekoa ia erdira jaitsi da.
|
|
|
Hori dela eta, garrantzitsua da
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean lan egitea eta, hori da, hain zuzen ere, HIGAren helburua eta, hala, horrek erakusten du horrelako proiektuek duten garrantzia. HIGA hizkuntza gutxituetako hiztun gazteen topaketa da, hizkuntza gutxituen biziberritzea eta mundu zabaleko hizkuntza komunitate ezberdinen arteko sare lana helburu duena.
|
|
|
Hori dela eta, garrantzitsua da hizkuntza gutxituen biziberritzean lan egitea eta, hori da, hain zuzen ere, HIGAren helburua eta, hala, horrek erakusten du horrelako proiektuek duten garrantzia. HIGA hizkuntza gutxituetako hiztun gazteen topaketa da,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzea eta mundu zabaleko hizkuntza komunitate ezberdinen arteko sare lana helburu duena. 2023ko uztailean egitasmo honen 4 edizioa egin da Gasteizen, eta, antolatutako 5 eguneko programazioaren baitan, komunitate ezberdinetako kideek hizkuntzen biziberritzearen zein hizkuntza aktibismoaren alorrean formatzeko aukera izan dute, bai eta haien errealitatea partekatzeko zein besteena ezagutzekoa ere.
|
|
|
HIGAko parte hartzaileak 18 urte bitarteko gazteak dira; izan ere, gazteek
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean duten papera oso garrantzitsua da (Amorrortu et al. 2020; Eusko Jaurlaritza 2016; Hernandez et al. 2020; Sadembouo eta Ngoumamba, 2015). Beraz, kultura eta ondarea babestea lan ildo hartuta, eta hizkuntza gutxituen etorkizuna bermatzeko asmoz, gakoa da belaunaldi berriek euren jatorrizko hizkuntzak biziberritu nahi izatea.
|
|
|
Topaketak,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean trebatzeaz gain, hizkuntza komunitate ezberdinen arteko sare lana sustatzea du xede. Hori horrela, partaideek elkar ezagutzeko, euren arteko giro atsegina sustatzeko eta hartu emanerako espazioak sortzeko, topaketaren lehenengo egunean zehar hainbat ordu eskaini zitzaizkion talde dinamikei.
|
|
|
a. Hartu emanerako espazioen dinamizazioa: Topaketak,
|
hizkuntza
gutxituen biziberritzean trebatzeaz gain, hizkuntza komunitate ezberdinen arteko sare lana sustatzea du xede. Hori horrela, partaideek elkar ezagutzeko, euren arteko giro atsegina sustatzeko eta hartu emanerako espazioak sortzeko, topaketaren lehenengo egunean zehar hainbat ordu eskaini zitzaizkion talde dinamikei.
|
|
|
Munduko
|
hizkuntza
gutxituen biziberritze prozesuak bultzatzen ditu Garabidek, horretarako euskararen prozesua eta esperientzia oinarri hartuta. Hain zuzen ere, lan hori azpimarratu du aldundiak.
|
|
|
Urteko biltzar handia hasi aurretik, agenda estu estuan, tarte bat izan du biltzarrean aurten dituzten gogoetagaien inguruan solastatzeko. Nabarmendu du biltzarreko «ideia trukeak» aski lagungarriak izaten direla
|
hizkuntza
gutxituak biziberritzeko politika «onenak» aukeratzeko.
|
|
|
Gainera, orain dela 30 urte adin talderik euskaldunena zen 65 urtetik gorakoena, eta gaur egun da euskararen ezagutza apalena duena(% 22,1). “Edozein
|
hizkuntza
gutxituren biziberritzean egon litekeen daturik onena da gazte belaunaldiak euskara ezagutzea: hizkuntza ordezkapena iraultzen ari den adierazle nagusietakoa da”, esan zuen Bingen Zupiria Kultura eta Hizkuntza Politika sailburuak datuen aurkezpenean.
|