|
2000
|
|
|
Baina horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak, ikus entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. ...kion (programazio europarrarinahitaez eskaini beharreko emisio denboraren laurdena, jatorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari egindako ekarpenaren balorazioa,...) 55 Halaber, Hizkuntz Politikaren Legeak zenbait
|
hizkuntz
eskakizun ezartzen ditu, telebistaz gainirratian ere agintzen dutenak, hala nola Kataluniako erakunde publikoek zuzeneangestionatutako irrati eta telebistek normalean katalanez jardun beharra, edo, orokorrean, Kataluniako eremuko telebistek beren produkzio propioaren erdia katalanez egitea,... Beste maila batean, Ikus entzunezkoen Kataluniako Batzordea (CAC) eratzen duenlegeak ere aipamena merezi...
|
|
|
Nafarroan eta Araban, PP UPN alderdiak nagusi diren eremuetan, eskandaluzkoak diren erabakiak hartzen ari dira euskararen erabileraren aurka, berriz ere hizkuntza eta kultura politikagintzaren bidez kriminalizatuz. Hizkuntz Politikako Idazkaritza Nagusia desaktibatu, euskararen alorrean 0 mailako
|
hizkuntz
eskakizuna ezartzeko asmoa proposatu, eta euskarazko komunikabideei laguntzak ukatzea eta, oro har, Gasteizko Udalak, Nafarroako Gobernuak eta beste hainbat erakundek hartu dituzten neurrien asmoa hizkuntz komunitate elebakarra sortzea da, espainieraz moldatuko dena. Eta gaur egun ez dute lotsarik hala agertzeko.
|
|
2006
|
|
|
Horren ingurukoa da artikulatu nagusiena eta horren ingurukoa da legearen derrigortasuna. Eta ezagutza" perfilen" politikaren bidez ziurtatu nahi da, hau da zigor mehatxuarekin loturiko
|
hizkuntza
eskakizuna ezarriz. Eta hizkuntz eskakizunak 1 eta 2 direnez, oso ezagutza eskasa ziurtatu nahi da plangintza horren bidez. Laburbilduz:
|
|
2008
|
|
|
Unitate bat elebiduna izan dadin, unitatea osatzen duten lanpostu guztiek edo gehienek hizkuntza eskakizuna dute. Beraz,
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzerakoan, ezinbestekoa da lanpostu horiek zein unitate motatakoak diren kontuan hartzea.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, justiziaren arloan dauden zailtasunak ez dira nolanahikoak. Giza baliabideetako eskumena transferituta dagoen arren, gogoan izan behar da funtzionarioak estatu mailako kidegoetan daudela antolatuta eta
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea oraingoz ezinezkoa dela. Gainerako eragile juridikoen kasuan (epaileak, fiskalak, idazkariak) egoera oraindik ere gordinagoa da eta gutxi dira euskaraz moldatzeko gai direnak.
|
|
|
Euskararen Erabilera Normalizatzeko Planaren arabera, Aldundiaren kontratazioak bi hizkuntza ofizialetan egin behar dira, eta mailaka zerbitzuak, obrak eta hornikuntzak egiteko kontratatutako enpresei ere
|
hizkuntza
eskakizunak ezarri behar zaie.
|
|
|
Ofiziala den tokietako idatzietan, dekretuz, ele biz egiten da, itzulpengintzari esker, noski. Funtzionarioei
|
hizkuntz
eskakizuna ezartzen zaien arren, ez beti, baina, tamalez, gehienetan, erdaraz egiten dute elkarrekin, eta herritarrekin. Administrazioetatik kanpo, enpresan, dendan, kalean, etxean, oro har, larri gabiltza.
|
|
|
Gure ustez, administrazioko lanpostuari
|
hizkuntza
eskakizuna ezartzeko garaian, haren eginkizun komunikatibo nagusiak hartu behar dira kontuan. Eta euskararen egoera soziolinguistikoa bera ere kontuan hartu behar da; zehatzago esanda, administrazioetako zerbitzu emaile nahiz zerbitzu hartzaile diren euskal hiztunen hizkuntza ezaugarriak ere kontuan hartu behar dira, eta helburu lorgarriak finkatzen asmatu behar da.
|
|
|
Adibidez, osasun arloko mediku eta erizain lanpostuei, oro har, 2
|
hizkuntza
eskakizuna ezarri zaie; ertzainei Ertzaintzaren 1 hizkuntza eskakizuna. Beraz, Europako Erreferentzia Markoaren B2 maila eskatzen zaie lanpostu horietan aritu behar dutenei.
|
|
2010
|
|
|
Are gehiago berrikuntzaren aroan, pertsona erakundeetan gakorik nagusienetakoa izanik. Erabilera sustatzeko, helduen kasuan, ekimenak Euskara Planen inguruan garatu dira nagusiki pertsonak trebatuz,
|
hizkuntza
eskakizunak ezarriz eta kudeatuz, itzulpenak sustatuz, irudi korporatiboa garatuz, e.a. Eta honetarako kontuan hartu dira nagusiki aldagai sozialak, politikoak, ideologikoak, soziolinguistikoak, prestakuntza edo ezagutza mailaren aldetik aztertzen direnak barne. Hauek guztiak alde batera utzi eta ikuspuntu berri batetik azterketa bideratu genuen argibide berriak edo desberdinen bila.
|
|
|
Lan munduan hizkuntza kudeaketa Euskara Planen inguruan garatu da, nagusiki pertsonak trebatuz, erabilera sustatuz,
|
hizkuntza
eskakizunak ezarriz eta kudeatuz, itzulpenak sustatuz, irudi korporatiboa garatuz, emozioen kudeaketan trebatuz (coaching eta motibazioa landuz), prozesuak eta prozedurak sortuz eta kudeatuz, e.a.
|
|
|
bigarren hizkuntza gisa ikasita, euskaraz lortutako gaitasunak erabilerarako premia edota aukera egokiekin bat egin ez izana. euskararen defentsan ordura arte gotorleku izan ziren giro politiko abertzaleak autonomiaren hautuak banatu zituen, baita euskalgintzari zein hizkuntza politikari dagokionez ere, biak ala biak banaketa eta liskar politikoen arrazoietako bat bihurtu baitziren. hala ere, estrategia zatitu baten bitartez bazen ere, euskara suspertzearen ardura alderdi politiko abertzaleen agendetan baino ez zen modu sinesgarrian gorde. hori baliatuta, euskararen inguruko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa eta erabilera partidista atxiki zizkioten indar politiko estatalistek. alegia, errealitatearen hautemate eta irudikatzea gidatzen eta bideratzen zituen egitura kognitibo berria garatu zuten nortasun espainiarduneko giro sozialek eta noranzko bereko alderdiek. edo, bestela esanda, euskararen gaineko framing berria eraiki eta hedatu zuten. ongi jabetu behar da framing berri hori sortzeak duen garrantzitaz, izan ere, Canel eta Sanders-ek (2005) azaldu duten bezala, hizkera politikoaren bitartez egiten den gertaeren edo egoeraren interpretazioa (framinga) errealitatea sortzeko hiru moduotan erabil daiteke: iraganaren zein etorkizunaren ulermena eraikitzeko, agenda finkatzeko eta jendea jarduerara bultzatzeko. hortaz, urteak joan urteak etorri, euskaren alde eaen hartutako hainbat neurri, framing berri horren araberako hasi ziren ulertzen eta interpretatzen —kritika zorrotzez josia— gizarteko sektore batzuetan; hala nola herri administrazioko langileei
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea. horren ondorioz, gaur egungo agenda publikoan dauden euskararen gaineko iritziak mota askotakoak dira eta kontrajarriak. hona hemen horren isla diren bi ikerlan: IV. Inkesta Soziolinguistikoa eta Erdaldunen euskararekiko aurreiritziak eta jarrerak, hain zuzen:
|
|
2011
|
|
|
Izan ere administrazio publikoetako langileek. Euskal Herriko administrazio batzuetan bakarrik, eta muga askorekin bada ere?
|
hizkuntza
eskakizunak ezarrita dauzkate, eta euskararen ezagutza egiaztatzeko beharra legez jasota dago, beti ere administrazio publikoek zerbitzua ele bitan ematera bideratuta eta euskararen normalkuntza prozesuan eredugarri izate aldera. Baina administrazio publiko horietako buruak, kargu politikoak, hizkuntza eskakizun sistema horretatik kanpo gelditzen dira, ezerk ez ditu behartzen euskaraz ikastera.
|
|
|
Guttienez hilabetean behin bilduko dela hitzartua du eta euskararen normalizaziorako bideak eta irizpideak herri mailan ikusi, eztabaidatu eta proposatzea, euskararen inguruan egiten diren lan guztiak koordinatzea eta ekimen eta aktibitateen bidez euskara berreskuratu, garatu eta erabilera bultzatzea izanen dira bere helburuak. Dena den, orain lehentasuna udaleko lanpostuen
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzeari emanen zaio, langileak euskaldundu nahi baitira.
|
|
2013
|
|
|
«Euskaldunen tasa are handiagoa da liburutegien erabiltzaile nagusi diren 25 urtez beherakoen artean; %90etik gorakoa da», zehaztu du. Bilerak gobernuarekin Horrenbestez, liburutegietako zerbitzuak euskaraz eskaintzeko ezintasunak egoera soziolinguistikoan eragiten duela ondorioztatu du Uemak, eta adierazi du liburuzainentzako
|
hizkuntza
eskakizuna ezartzea «beharrezkoa» dela. Mankomunitateak jakinarazi du Nafarroako Gobernuko Kultura Zuzendaritzari eta Funtzio Publikoko Sailari bilerak eskatu dizkiola, «egoera horri irtenbidea emateko helburuz».
|
|
2014
|
|
|
Bi urte lehenago sortutako Euskara Zerbitzua Koldo Celestino Herri Batasunako zinegotziaren ardurapean geratu zen eta hiru lan ildo jorratu zituen hurrengo urteetan: Udala bera barrutik euskalduntzea(
|
hizkuntza
eskakizunak ezarri, kiroldegiak elebitasunera ekarri etab.); kanpora begirako lana (gurasoentzako eskolak eskaini, Euskal Txokoak sortu...) eta, azkenik, herri taldeekin elkarlana. Hirugarren ildo honen barruan kokatzen dira bai hainbat hitzarmen (tabernariekin, sindikatuekin, merkatariekin), bai Asfaltoan ere bai bezalako kanpainak.
|
|
2015
|
|
|
Giza eskubideen auzitegira heldu zen gaia eta 2002an auzitegiak esan zuen hori zilegi dela. Estatu batek
|
hizkuntza
eskakizunak ezar ditzake funtzio politikoak bete ahal izateko, parlamentuaren jarduera normalizatua hizkuntza horretan bada. Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara zuzendari ohiak [Zigor Etxeburuak] gaia aipatu zuen eta iskanbila sortu zen.
|
|
|
Letoniako parlamentari izateko, Letoniara jakitea ezinbesteko baldintza da. Hori Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegira eraman zen, eta Giza EskubideenAuzitegi horrek esan zuen zilegi dela Letoniaren hizkuntza erregimena, posiblea dela parlamentuarenfuntzionamendu normalizatuari begira
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea politikoei. Ez da gure sistema, ez da hemen aplikatzen den sistema, baina auzitegiak esan zuen kasu hartan horrek giza eskubideak ez dituela urratzen.
|
|
2016
|
|
|
Bizikidetza eta hizkuntza politikaren neurri batzuk kontrajarri ohi dira gure gizartean, ideologien arabera. Horrela,
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzen direnean, norberaren askatasuna eta erdaldunen eskubideak defenditzeko eta ustezko diskriminazioa eta inposaketa salatzeko ahotsak altxatzen dira zenbait giro politiko eta sozialetan. Adibidez, euskaldunon eskubideak bermatze aldera zerbitzu publikoa eskaintzen duten lan-postu batzuetan elebiduna izatea ezinbestekoa denean.
|
|
|
Flandriatik, Italiatik, Ameriketatik baino lehenago, hispaniar inperioa fueratua izan zen Beste Aldetik. Eta estatu independentea berrantolatu egin zen, eta goi funtzionarioei
|
hizkuntz
eskakizuna ezarri: bai erregeren kontseilariak, bai eta erresumako fiskala ere euskaldunak behar ziren, legez.
|
|
2017
|
|
|
" Era berean, lanpostu bati dagozkion zereginak betetzerakoan bertan erabiltzen den hizkuntza, horixe izango da lan hizkuntza." laugarren atalean euskal herri administrazioetako hizkuntzaren normalkuntza prozesuak hiru ardatz izango dituela jasotzen da: entitate bakoitzaren euskararen erabilera normalizatzeko plana onartu eta gauzatzea, lanpostu bakoitzari dagokion
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea, eta hala dagokion lanpostuetan derrigortasun datak ezartzea. prozesu hori denboran ordenatzeko plangintzaldiak jasotzen ditu bostgarren artikuluan. hamaikagarren artikuluaren lehenengo atalean, derrigorrez bete beharreko indizea aurkezten du eta hura kalkulatzeko formula deskribatzen du: euskaldunen ehunekoa+ (ia euskaldunen ehunekoa/ 2). dekretuarekin jarraituta, hamahirugarren artikuluan hizkuntza gaitasunen hiru maila (a, b eta C) eta lau hizkuntza trebetasun (ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmena) zehazten ditu, eta horien konbinazioarekin lau hizkuntza eskakizunak definitzen ditu. dekretuaren hirugarren atalburuko 15 artikuluan administrazio atal elebidunak eta euskaldunak aurkezten ditu eta honela definitzen ditu:
|
|
2018
|
|
|
Zoritxarrez ondoren isunak kendu egin ziren eta, horrekin, Dekretuak balio handia galdu zuen. Gainera, dekretua ez da erabiltzen establezimendu berriei
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzeko ere, beste lege eta arauak exijitzen zaizkien moduan. Dekretu hau bere osotasunean berreskuratzea ezinbestekoa da eta horrekin batera, gauza gehiago egin daitezke euskara alor honetan bultzatzeko:
|
|
2019
|
|
|
M. Azkueri, GPDk sortu behar zuen euskararen aldeko batzorderako, R. Inzagaray izendatu zuen.27 Era berean, EI SEVek euskara gaitasuna epaitzeko ahalmena eman zion 1934an, Gipuzkoako toki administrazioan
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzeko prozesu ahulean (Rodríguez Ranz & Unanue López 1994).
|
|
2021
|
|
|
Bi hizkuntza ofizial dauzkan gurea bezalako gizarte batean, agintari publikoak behartuak daude modu eraginkorrean horietako edozein erabiltzeko eskubidea bermatzera. Lanpostuetan
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea eskubide hori ziurtatzeko modu onargarria da; baina edozein erregulazio ezin da, ordea, onartu.
|
|
2022
|
|
|
Irmo mintzatu da: «Lanpostu horiek badituzte beraien
|
hizkuntza
eskakizunak ezarrita, eta hori errespetatu behar da».
|
|
|
Postu guztietan
|
hizkuntza
eskakizuna ezartzeko eskatu dio Behatokiak Jaurlaritzari
|
|
|
Nafarroan, berriz, azken hilabeteetan Navarra Sumak gogor egin du
|
hizkuntza
eskakizunak ezarriak dituzten eta eremu mistokoak diren zenbait udalen kontra: Lizarra, Orkoien, Antsoain… Tokian tokiko udalbatzak onartutakoari helegiteak jarri dizkie, eta helegite horietako zenbait onartu egin ditu Nafarroako Administrazio Auzitegiak.
|
|
|
Nafarroan, berriz, azken hilabeteetan Navarra Sumak gogor egin du
|
hizkuntza
eskakizunak ezarriak dituzten eta eremu mistokoak diren zenbait udalen kontra: Lizarra, Orkoien, Antsoain… Tokian tokiko udalbatzak onartutakoari helegiteak jarri dizkie, eta helegite horietako zenbait onartu egin ditu Nafarroako Administrazio Auzitegiak.
|
|
2023
|
|
|
Errealitate linguistikora egokitu behar du administrazioak, Riosen arabera,
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzean. Barakaldoko ebazpenari buruz, uste du arazoa udalak duela, euskalduntzeko laguntzarik eskaini ez duelako.
|
|
|
Zerbitzu publiko asko daude azpikontratatuta, ordea. Nola euskaldunduko dira
|
hizkuntza
eskakizunak ezarri ezin badira?
|
|
|
Eskaera potentziala hori izanda, profiletan onartu dezakegu goranzko marjina bat: %35 %40 Arazoa da administrazio publiko batzuek, Gipuzkoako Foru Aldundiak kasurako, zenbateko hori gutxieneko moduan hartzen dutela, eta, hortik gora, plaza guztietan
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzen dituztela. Uste dugu hori lekuz kanpo dagoela.
|
|
|
«Oso oso kezkagarria da». Irizten zaio hizkuntza eskubideak auzitan jartzen dituela, eta gainera, epaileak «irrazionaltzat» jo duela
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea bera. «Balorazio horiek oso larriak iruditzen zaizkigu».
|
|
|
«Oso oso kezkagarria da». Irizten zaio hizkuntza eskubideak auzitan jartzen dituela, eta, gainera, epaileak «irrazionaltzat» jo duela
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzea bera. «Balorazio horiek oso larriak iruditzen zaizkigu».
|
|
|
Beste prozesuaren epaiketa abenduan iritsiko da. Lanpostu finkoa lortzeko, euskararen bigarren
|
hizkuntza
eskakizuna ezarri du Aldundiak, eta CCOOk nahi du euskarari dagokion eskaera apaltzea.
|
|
|
Auzitara eramandako beste prozesuaren epaiketa abenduan izango da. Lanpostu finkoa lortzeko, euskararen bigarren
|
hizkuntza
eskakizuna ezarri du aldundiak prozesuotan, eta CCOOk nahi du hura apaltzea.
|
|
|
Jaurlaritzak zenbaitetan zuriketa egiten du; esaten du arazoa epaile, letradu eta fiskaletan dagoela. Bai, baina Jaurlaritzaren lantaldearen parte handi batek ere ez du
|
hizkuntza
eskakizunik ezarrita. Alde bietako ardura da hemen.
|
|
|
Justizia administrazioaz ari garenean, espetxeetako zerbitzuak ere barne sartu genituzke. Aurreko batean Jaurlaritzatik erantzun ziguten transferentziaren unean Estatuko administraziotik zetozen langileek ez zutela hizkuntza eskakizunik, baina espetxeetako langileen lanpostuen zerrenda sortzeko prozesua aurrera doala, eta proposamena dagoela
|
hizkuntza
eskakizunak ezartzeko. Errealitatea da egun oraindik langile gehienek ez dakitela euskaraz.
|