|
2001
|
|
|
a) Elebitasun funtzionalaren kontzeptua (elebitasunsozialaren kontra): euskaldunok, herri txiki bat garen neurrian, munduko beste herri txiki guztiek bezala, bigarren eta hiruga rren
|
hizkuntza
handiren bat edo batzuk ikasi behar ditugu, baina argi edukita elebitasun hori, batezere, Euskal Herritik kanporakoa dela eta arrotzak gurean daudenerako. Haatik, ezin dezakegu ahantz hainbat euskal herritar oraindik ere erdaldunak direna, eta justiziaz beraz, ezin ditzakegula ezelan ere zapal eta bazter.
|
|
2006
|
|
|
Unamuno-k orduan beste arrazoi batekin korapilatzen du:
|
hizkuntza
handi bat mintzatzea abantailatsuagoa dela hizkuntza txikia mintzatzea baino. " Que se vaya hoy a los habitantes de la antigua Lituania y se les pregunte si quieren volver a hablar lituánico, dejando el alemán, y se verá lo que contestan.
|
|
2008
|
|
|
Nolanahi ere, Europako beste
|
hizkuntza
handi bat ere ikasten aritu zen Azkue: alemana.
|
|
2009
|
|
|
Horietan lehena, hizkuntzaren erabilera formaletatik ez formaletarako zubia igarotzeko ezinbestekoa den adierazgarritasuna eta hizkuntz baliabideen aberastasuna eskuratzea. Eta, gainera,
|
hizkuntza
handi baten presio komunikatibo saihetsezinak markaturiko giro batean.
|
|
2010
|
|
|
5 Gaztelania hutsa ez zenean latina edo beste
|
hizkuntza
handi bat (frantsesa, ingelesa, alemana) izaten zen, normalean, idazten eta idazten ikasitako bigarren (Ipar Euskal herrian lehenengo) hizkuntza.
|
|
2011
|
|
|
ekologiak espezieak eta haien habitata lotzen ditu. hainbat tresna kontzeptual eta eredu sortu ditu ekosistemak aztertzeko. ekosistema bat hainbat elementuren bat egitea da; bat egite horren helburua da funtzionalki integratutako sistema bat mantentzea. hau da, ekosistemak bereizi egiten ditu elementu nagusiak eta gainerako elementuak. Ideia hori hizkuntzen eremura ekartzen badugu, helburua da hizkuntza ekosistemaren elementu nagusiak zein diren identifikatzea; hau da, hizkuntza batek ezin baditu
|
hizkuntza
handi baten elementu guztiak izan, zer elementu dira funtsezkoak hizkuntza hori gordetzeko eta garatzeko?
|
|
|
Hizkuntza batek ezin baditu
|
hizkuntza
handi baten elementu guztiak izan, zer elementu dira funtsezkoak hizkuntza hori gordetzeko eta garatzeko, dugu. guk ez dugu isolatzerik nahi, ez dugu elebakar izan nahi.
|
|
|
Euskararen antzeko egoera duten hizkuntza txiki ugari dago bai Europan, baita munduan ere. Intuizioa erabilita nahikoa erraz asma daiteke hizkuntza gutxitu bat hiztun gutxi dituen hizkuntza dela, edo
|
hizkuntza
handi bat (zu) en ondoan mendekotasun egoeran dagoen hizkuntza dela. Baina intuizioetatik haratago, hizkuntza gutxituen definizio zehatza bilatzea ez da dirudien bezain erraza, hurrengo atalean ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Atal berezi bat eskainiko diogu boterearen aldagaiari, eta hor, bizindar etnolinguistikoaren kontzeptuari. Aurreko definizio batzuetan ikusi dugun modura, hizkuntza gutxitua zer den adierazterakoan sarri egiten zaio erreferentzia hizkuntza gutxituaren ondoan dagoen edo harekin ukipenean dagoen
|
hizkuntza
handiago bati. Alegia, hizkuntza gutxituak berekin dakar beti ukipen egoera bat, hizkuntza handiago batekiko ukipen egoera.
|
|
|
Aurreko definizio batzuetan ikusi dugun modura, hizkuntza gutxitua zer den adierazterakoan sarri egiten zaio erreferentzia hizkuntza gutxituaren ondoan dagoen edo harekin ukipenean dagoen hizkuntza handiago bati. Alegia, hizkuntza gutxituak berekin dakar beti ukipen egoera bat,
|
hizkuntza
handiago batekiko ukipen egoera. Halako egoeren berri emateko balio du diglosiaren kontzeptuak (Fishmanek emandako zentzuan):
|
|
|
Alegia, belaunaldiz belaunaldi, hizkuntza bat hitz egiten, idazten, irakurtzen, ulertzen duten lagunak gero eta gutxiago izatetik dator hizkuntzarentzat mehatxua. Horrelako prozesuak gertatzen diren komunitateetan, ondorioz, «jatorrizko» hizkuntza alde batera utzi eta haren ordez beste hizkuntza batera pasatzen dira,
|
hizkuntza
handiago batera.
|
|
|
Fishmanen ustez, horrek ez luke izan behar bakarrik jarrera publiko bat, baizik eta, baita ere, barne konbikzio sakon bat. Izan ere,
|
hizkuntza
handi baten menpe egondako hizkuntza txikiaren aldekoek ez lukete bestelako mendekotasun harremanik sortu hizkuntza txikia indarberritzeko saiakeran:
|
|
|
Eskalaren zazpigarren mailan egin daitekeena da mehatxupeko hizkuntza haurrak edukitzeko adinean dauden kideei irakastea. Eta hauek hizkuntza hori(
|
hizkuntza
handi bat (zu) ekin batera, ziur asko) euren haurrei transmititzea jaiotzatik bertatik.
|
|
2012
|
|
|
Atal horretan, lehenik eta behin, literatura txikien inguruko gogoeta egiten du. Alemana bezalako
|
hizkuntza
handi batean idatzi arren literatura txikia egin zuen Franz Kafkaren aipu batzuk tartekatuz, eta euskaraz, gaelikoz nahiz beste hizkuntza minorizatu batzuetan idatzi duten idazleak aipatuz, Sarrionandiak gogorarazten du? [i] dazleak literatura txikian idazten eta egiten duena politikoa, dela berez, eta herri osoari dagokiola (Sarrionandia 2010b:
|
|
|
Ondorio berberera iristen da subalternoek enuntziazio lekurik ez dutela esatean. Subalternoen literatura
|
hizkuntza
handi batean eman nahi denean galdu egiten dira menperatuen literaturaren eta hizkuntzaren hainbat ezaugarri, hain zuzen ere, itzulpenak ez direlako inoiz jatorrizko lanen isla gardenak, zenbait gauza galduz eta beste zenbait irabaziz bizi berria hartzen duten berridazketa edo birsorkuntzak baizik.
|
|
2013
|
|
|
Gure kasuan, oinarrizkoa da bereiztea lurralde berean bizi diren kultur eremu eta indar desberdinak. Lurralde administratibo berean gertatu arren, hizkuntza komunitate minorizatu batean funtsezko papera betetzen duen sorkuntza batek eta munduko
|
hizkuntza
handienetako batean egiten den produkzio batek ez dute ia zerikusirik, ez duten merkatu potentzialean, ez betetzen duten funtzioaren muinean, ez behar duten edo ez duten politika publikoan. Zentzu horretan oinarrizko bereizketa bat egin behar da hiru kategoria nagusiren artean:
|
|
2015
|
|
|
auzi nazionala, gizarte borrokak, langile borroka eta abar. Idazle goren gehienak minoria judutar alemaniarraren parte ziren Kafka bera esate batera, minoria bat
|
hizkuntza
handi batean idazten. Pragako literatura eta Kafka aukeratu izana monografikorako ez dirudi ausazko kontua batez ere bi arrazoirengatik.
|
|
|
–Hizkuntza gutxitu bateko hiztun arruntek (agian maite badute ere) ez dute aintzakotzat hartzen beren hizkuntzaren egiazko balioa, erabilpen eskasekoa ikusten dutenean. Laster beren hizkuntzaz herabe izango dira, ezkutatu egingo dute jendearen aurrean, azkenean guztiz baztertuz eta arbuiatuz bukatuko dute,
|
hizkuntza
handiago batean berak ere handiagotu egingo direlakoan.?
|
|
2017
|
|
|
Arrazoiak beste nonbait idoro behar dira. Esaterako, estaturik gabeko
|
hizkuntza
handi bat amildegiaren ertzean egon liteke, kurduak lekuko, eta, bien bitartean, nazio politiko burujabe txiki batek bere hizkuntza politika modu jorian kudeatu287.
|
|
2019
|
|
|
Plagioak gutxitik nagusira, gaztetik zaharrera, iraganetik orainera baino ez du funtzionatzen. Euskaraz formulatu dudan lege honek, bere zabalkunde berez mugatuagatik, aukera asko ditu niri egotzi ez eta nire izenarekin inoiz bataia ez dezaten, baizik eta sistema/
|
hizkuntza
handiago batean formulatzen duenaren izenarekin, bere originaltasun falta, jakitun zein oharkabea, inork sala ez dezan aukera (zenbat eta gutxituagoa ni, orduan eta) handiagoekin. Horrela, gainera, Stiglerren legea beteko zen(, ezein aurkikuntza zientifikok ez du jasotzen hura deskubritu edo asmatu duenaren izena?).
|
|
2021
|
|
|
Pantailak Euskaraz eko ordezkarien iritziz, streaming plataforma berriak euskara hutsezkoa izan luke. «Euskara
|
hizkuntza
handiago baten ondoan jarrita, ez da kontu bera», uste du Rekaldek. Elebitasunak desoreka ekarri ohi duela azaldu zuten ordezkariek.
|
|
2022
|
|
|
Iristen da Ama Hizkuntzen Nazioarteko Eguna, eta gustatu egiten zaigu esatea gurea zein den. Pozik esaten dugu gure ama hizkuntza
|
hizkuntza
handi bat izan dela gure umeena hizkuntza txikia denean. Eroso sentitzen gara saltsa horretan, baina beti dago norbait zalantza sorrarazi nahi izaten diguna.
|
|
|
Espainieraren konexioa, Saharako tradizio historikoa edo Palestinak munduko agendetan duen lekua izan zitezkeen motiboa. Baina horietan guztietan, hainbat herrialdetan zehar erabiltzen zen
|
hizkuntza
handi bat zeukaten; Kurdistanen, aldiz, kurduerarekiko errepresioa –Turkian bereziki– eta horren aurrean antolatzeko kurduen grina ikusteak zimikoa eragin liguke euskaldunoi: gutxienean, gure memoria hurbilean jazotakoak kontatzen ditugunean hangoei eragiten dien zimikoaren gisakoa.
|
|
2023
|
|
|
Erdi Aroko ametsak ere itzaltzen ari ziren, fede bakarrarena batua zen Europa batean,
|
hizkuntza
handi batekin, latina. Dinastia berriak indartzen ari ziren, eta nazionalismo berriak ere agertzen.
|
|
|
Sentsazioa ematen du herri handiagoa dela, [A5: Serioa.], hiri bat, eta
|
hizkuntza
handiago batekin erlazionatzen duzu... Eta orduan erdara (gaztelania) ateratzen zaizu.
|
|
|
Wilfried Stroh, Latein ist tot, es lebe Latein! Kleine Geschichte einergrefen Sprache (Hil da latina, biba latina!
|
Hizkuntza
handi baten historia laburra); Sans le latin (Latina gabe). Cecilia Suzzoni eta Hubert Aupetit (editoreak) (hitzaldi bilduma honetan dago Yves BoNNEFOYren obra hau ere:
|