|
2000
|
|
|
Urrezko orduetako albistegiak kontuan hartuta, iluntzean, Euskal Telebistak Teleberri eta Gaur Egun eskaintzen ditu16
|
Hizkuntza
alde batera utzita, eguraldiaren tarteaoso da antzekoa bietan: informazio esana antzekoa, informazio erakutsia antzekoa, eguraldi mapa berbera.
|
|
2002
|
|
|
Nik dakidala, beste hizkuntzetan, behintzat, ez baita gertatzen. Egia da badirela maila handiko idazle bakan batzuk, mundu osoan dozena erdi batera neketan iritsiko direnak, beren ama
|
hizkuntza
alde batera utzi eta bereganatu duten hizkuntza berrian idazten dutenak, eta hizkuntza horretan hartzen dutenak, gainera, ondra, begiramen eta fama. Baina bakanak dira, apalki ari direnak, eta horregatik ere egiten dira harrigarri eta ezagun.
|
|
2004
|
|
|
hiztunen herriak ez badaki teknikarik, ahul gertatzen da hizkuntza nahi ta nahi ez teknikazko arazoetarako; hiztunen herria, aldiz, arrantzalea baldin bada, hizkuntza hori ugari gertatzen da arrantza gaiak azaltzeko. Herri bateko intelektualek beren sorterriko
|
hizkuntza
alde bat uzten dutenean (Irlanda’koek hemezortzigarren mendean bezela) hizkuntza horrek galdu egiten du bere intelektual mailla; eta goi jakintzazko hitzik eta tradiziorik gabez, ahuldu egiten da, gizarte maillaz jeisten, arloteago billakatzen. Hizkuntzaren moldeak, horrela, ongi erakusten du nor baliatu dan hizkuntzaz eta nor ez; eta noiztanik gaiñera!
|
|
2008
|
|
|
Bistakoa da horrela baztertzea gutxitan izaten dela gogozkoa; hein batean, merkataritza negoziazio batean edo burtsa eragiketa batean ordaindu beharreko prezioaren parekoa izan daiteke, merkatuaren egoera gardena ez denean edo erabakiak oso azkar hartu behar direnean, nahiz eta hartutako erabakiez berehala damutu.
|
Hizkuntza
alde batera uztearen atzean ere, hizkuntza merkatuaren joerek eragindako aukeraketak egon daitezke; hain zuzen, komunikazio gaitasuna eta botere erlazioak uztartzen dituzten joerak. Baina ondo komunikatu behar da, kode eraginkorrak eta errentagarriak erabiliz, komunikatzea gizartean lan egitea, bizitzea eta elkartrukatzea delako.
|
|
|
|
Hizkuntza
alde batera uztearen atzean ere, hizkuntza merkatuaren joerek eragindako aukeraketak egon daitezke; hain zuzen, komunikazio gaitasuna eta botere erlazioak uztartzen dituzten joerak.
|
|
2010
|
|
|
Are gehiago, hainbat kasutan, euskaraz askoz hobeki hitz egin arren erdarazko jardunari gogor eusten diotenen kasuan alegia, leialtasuna egotekotan erdararekiko leialtasunaz hitz egin genuke. Izan ere, hizkuntza jakin batean traketsago eta nekezago moldatu arren, eta horretarako behar saihestezinik izan gabe, hala ere zerorren
|
hizkuntza
alde batera utzi eta hain erosoa gertatzen ez zaizun beste horretan aritzeko erabakiaren atzean, harekiko nolabaiteko leialtasuna daukazula ere ondoriozta liteke. Leialtasun hori zerk eragiten duen eta nolakoa den?
|
|
2011
|
|
|
Helburu horrekin, bada, lana hiru atal nagusitan banatu dut: 1) Nerabezaroa zer den eta gaur egungo gazteak nolakoak diren deskribatzen saiatu naiz, ume izatetik gazte izatera igarotzerakoan askok ordura arte erabiltzen zuten
|
hizkuntza
alde batera zergatik uzten duten ulertzen zertxobait gehiago lagunduko digulakoan; 2) Nerabeek dituzten erreferenteetan musikaren munduak duen tokia azpimarratu nahi izan dut. Alde batetik, honek betetzen duelako gazteen aisialdiko denbora gehiena.
|
|
|
Baina bestalde, oso garrantzitsua da, baita ere, etorri berrien hizkuntzak bultzatu eta sustatzea. Hau da, etorkinek ez ditzatela euren jatorrizko
|
hizkuntzak
alde batera utzi harrera herrialde hizkuntzak ikastearren.
|
|
|
Alegia, belaunaldiz belaunaldi, hizkuntza bat hitz egiten, idazten, irakurtzen, ulertzen duten lagunak gero eta gutxiago izatetik dator hizkuntzarentzat mehatxua. Horrelako prozesuak gertatzen diren komunitateetan, ondorioz, «jatorrizko»
|
hizkuntza
alde batera utzi eta haren ordez beste hizkuntza batera pasatzen dira, hizkuntza handiago batera.
|
|
|
Arrazoi demografikoak ere pisuzkoak dira hizkuntzen desagerpenean: askotan ekonomiari lotutako arrazoiengatik, hirietara bizitzera joan beharrak jatorrizko
|
hizkuntzak
alde batera utzi eta hiriko hizkuntza handia barneratzea ekarri du.
|
|
|
Ikusiko dugunez, eredu guztietan ez dira hizkuntza gutxituak berdin tratatzen, inondik ere. Esaterako, aurreko atalean aipatu dugun submertsio edo azpiratze ereduetan haurrak bere komunitateko
|
hizkuntza
alde batera utzi eta hizkuntza nagusia ikastea bultzatzen da. Baina badira bestelako programak ere, mantentze ereduak edo murgilketa ereduak adibidez, zeinek hizkuntza gutxituen garapena bideratzeko aukera gehiago ematen baitute.
|
|
2012
|
|
|
Beste aukera ekonomikoago bat da txakurrarentzako jostailua sortzea eta jai giro bera ematea. 3 Gabonetako txartel mugikorrak txakurrekin Kantxaren silueta duen Gabonetako txartela, familiako txakurra eredutzat hartzen duena eta haren
|
hizkuntza
alde batetik bestera mugitzen duena. Danielle’space atariaren proposamen dibertigarria da hau.
|
|
|
Ukrainan jaio arren bere familia eta bere hizkuntza Poloniakoak ziren, mundu osoa ezagutu zuen eta zazpi itsasoak behin eta berriz ibili zituen, aurrena Frantziako itsasontzietan eta gero Ingalaterrakoetan, kapitain gradua lortu zuen arte. Idazle euskaldun askori gertatutakoa ere suertatu zitzaion Conradi, hau da, ama
|
hizkuntza
alde batera utzi eta beste bat aukeratu zuela bere idazlanak egiteko. Conradek, nahiz eta frantsesa ia poloniera bezain ongi ezagutu, azkenean ingelesez idaztea erabaki zuen, honen azken zergatia garbi azaltzeko gauza izan ez bazen ere.
|
|
2015
|
|
|
Azken batean, deserosotasun egoeretan aurki gaitezke euskara erabiltze hutsagatik, eta hori geure buruarentzat zigorra da. Gaztelerara joz gero, berriz, kontzientzia txarra izango dugu geurea den
|
hizkuntza
alde batera utzi dugulako, eta ondorio berdina izango du: deserosotasuna.
|
|
|
Gauza oso orokorra izanik, nik esaten nuen lurraldea, mundua, oso hitz zabalak direla, eta kontzeptu oso zabal horiek, lurraldea esaten dugun bezala, hizkuntza ere oso zabala dela, eremu osozabala. Gizakiak eramaten du
|
hizkuntza
alde batetik bestera, eta zaila egiten zitzaidan alde batetikkontzeptu horiek konkretura eramatea, ea zer gauza konkretu esplikatuko nuen nik halako gauza zabalekin. Baina neurri batean, Azpeitiko alkate bezala gonbidatu nautenez, eta alkateok gauza konkretuakegiten ditugunez, azkenean gauza konkretu batez hitz egin behar dut, eta nire herriaz hitz egingo dut.Lurralde honetaz, Azpeititik, eta hizkuntza konkretu batez, Azpitiko hizkuntza nagusia den euskarazhitz egingo dut.
|
|
|
Gauza oso orokorra izanik, nik esaten nuen lurraldea, mundua, oso hitz zabalak direla, eta kontzeptu oso zabal horiek, lurraldea esaten dugun bezala, hizkuntza ere oso zabala dela, eremu osozabala. Gizakiak eramaten du
|
hizkuntza
alde batetik bestera, eta zaila egiten zitzaidan alde batetikkontzeptu horiek konkretura eramatea, ea zer gauza konkretu esplikatuko nuen nik halako gauza zabalekin. Baina neurri batean, Azpeitiko alkate bezala gonbidatu nautenez, eta alkateok gauza konkretuakegiten ditugunez, azkenean gauza konkretu batez hitz egin behar dut, eta nire herriaz hitz egingo dut.Lurralde honetaz, Azpeititik, eta hizkuntza konkretu batez, Azpitiko hizkuntza nagusia den euskarazhitz egingo dut.
|
|
2016
|
|
|
Hiztun talde batek (edo hiztun elkarte osoak: ez norbanako honek edo horrek) eguneroko jardun arruntean(" habitual use" delakoan) ordura arteko A
|
hizkuntza
alde batera utzi eta handik aurrera (erabat edo nagusiki; etengabe, ez aldian behin) B hizkuntzan egitera pasatzen denean gertatzen da (luzezabaleko) mintzaldaketa. bestelako segmentazioren bat egitea. Esate baterako, han hemengo lursailak (gehienetan udalerriak) euskaldun dentsitatearen arabera bereiztea.
|
|
|
Hiztun talde batek (edo hiztun elkarte osoak: ez norbanako honek edo horrek) eguneroko jardun arruntean(" habitual use" delakoan) ordura arteko A
|
hizkuntza
alde batera utzi eta handik aurrera (erabat edo nagusiki; etengabe, ez aldian behin) B hizkuntzan egitera pasatzen denean73 gertatzen da (luze zabaleko) mintzaldaketa.
|
|
2017
|
|
|
Gainera, ‘Ez hiztun berri, ez zahar, hiztuna besterik gabe’ profilean ez dugu galizieraren hiztuEuskara, galiziera eta irlanderaren hiztun berrien hizkuntza identitatea – Irati Lizeaga Elizalde nik, baina bigarren profilean (‘hiztun berria naiz’) beste bi hizkuntzetan topatu ez den hiztun tipologia bat dugu: lehen
|
hizkuntza
alde batera utzi, erabiltzeari utzi, eta beti edo ia beti galiziera erabiltzen duten hiztunak. Amaitzeko, irlanderaren komunitatea beharbada hautsirik dagoela ikusi da.
|
|
|
...o Lingua e xenero liburuko ekarpen interesgarriek demostratu zuten bezala.4 Hizkuntza sexista aztertzen bada ere hizkuntza hegemonikoetatik hartutako adibideekin egin ohi da, ez baitira beti beste hizkuntzatan aplikagarriak, ez da aztertzen hizkuntz hegemoniaren eta derrigorrezko elebakartasunaren eta generoaren arteko intersekzioak nola bultzatzen dituen emakumeak komunitate askotan beren berezko
|
hizkuntza
alde batera uztera. Galegoaren kasuan, argi dago hizkuntzaren estereotipoak hizkuntza ‘basatia’, ‘landugabea’emakumeak beren hizkuntza uztera presionatzen dituen aliantza bat eragiten duela; izan ere, emakume horiek ‘finak’ izan daitezen espero da, eta gizonek baino zigor handiagoa pairatzen dute hizkuntza hori hitz egiten badute.
|
|
2019
|
|
|
–Waterloo? horren ondoren, asko izan dira Waterloo partikularrak galdu dituzten hizkuntzak, ohikoa bihurtu delarik tokiko
|
hizkuntzak
alde batera utzi eta ingelesez kantatzea, mundu mailako irismena lortzeko asmoz (baita Euskal Herrian ere). Eta musikan bakarrik ez, beste hainbat esparrutan zabaltzen ari den joera honek (diplomazian, nazioarteko harremanetan, izen komertzialetan, baina baita ikus entzunezkoen kontsumoan edo sare sozialen erabileran ere) alarmak piztu ditu hainbat herrialdetan.
|
|
2021
|
|
|
Gaiak ertz asko ditu, noski, baina asko laburtuz honako hau da zenbaitek zabaldu duten tesia: «Immigrazioak kalte egiten dio euskarari, etorkinen eskubideak babestearren gure
|
hizkuntza
alde batera uzten ari baikara, euskarari atzera eginaraziz, baita udalerririk euskaldunenetan ere».
|
|
|
Gaineratu dutenez, “bertako hizkuntza ere kalitatea eta hurbiltasuna erakusteko ezinbesteko osagaia dela gogoratu nahi die kanpainak zerbitzu sektoreko arduradunei”. Izan ere, jakinarazi zaien moduan, “askotan bertako
|
hizkuntza
alde batera uzten dugu, bisitariei arreta erdaretatik eskainita. Ez du zentzurik, egindako inkestek eta ikerketek argi erakusten baitute bisitari asko berariaz etortzen dela udalerri euskaldunetara, eta euskara ikustea eta entzutea gustukoa dutela”.
|
|
|
Izan ere, gure herriak, gure bazterrak eta gure produktuak nabarmentzen ditugu bisitariak erakartzeko, bertako elikagaiekin eta kulturarekin batera. Askotan, ordea, bertako
|
hizkuntza
alde batera uzten dute zerbitzu sektoreko hainbat profesionalek, bisitariei arreta erdaretatik eskainita. Horrek ez duela zentzurik jakinarazten zaie sentsibilizazio saioetan merkatariei eta ostalariei, bisitariek erantzundako galdetegien emaitzak gogoraraziz.
|
|
2022
|
|
|
Eta EAEko euskaldunok? Gure eguneroko bizitzan zenbat aldiz utzi behar izaten dugu ama hizkuntza edo hitz egin nahiko genukeen
|
hizkuntza
alde batera, eta gaztelaniara igaro?
|
|
|
Katalanaren garrantzia familiei transmititzen ere saiatzen dira: «Familiek oso argi daukate irakats hizkuntza katalana dela, familia bakoitzaren ama
|
hizkuntzak
alde batera utzi gabe». Haiei ere hizkuntza horretan hitz egiten diete, eta aldatzeko eskatuz gero soilik jotzen dute beste hizkuntza batzuetara, «baina beti katalana erreferentzia gisa edukita».
|
|
|
Konparazione, ez dela ber herrikoa sentitzen, Euskal Herrian bizi dela eta ez Frantzian. Amaren
|
hizkuntza
alde batera utzi zuela eta beste ele bat hautatu zuela. Ez dakite, edo ez dute entzun nahi bere izaeraz beste egin duela.
|
|
2023
|
|
|
Euskara eta euskarari lotutako mundua baztertua sentitu zuten, alegia. Bertako euskaldunek kanpokoen hizkuntza baldintzetara egokitu behar izanaren sentsazioa dute, euren ohiko
|
hizkuntza
alde batera utziz. Nolanahi ere, aurrerago azalduko den moduan, sozializazio horretan aldaketak gertatzen hasi ziren, besteak beste, euskararen aldeko mugimenduen eraginez.
|