|
2000
|
|
|
Euskara irakasleei zuzendutako liburu honek, ataza edo zereginak ditu hizkuntzak ikasteko oinarri. Ataza hauen xedea da
|
hizkuntza
erabiltzeko benetako beharra sortzea eta hizkuntza ikasteko testuinguru naturala eskaintzea. Ikasleek ataza prestatzen dute, ondoren azalpenak ematen dituzte eta gero atazaren ziklotik kanpo eta material lagungarriei esker sortzen den hizkuntza ikasten dute.
|
|
|
Jatorri anitzetako hamaika produktu dago Euskal Herriko saltokietan. Hemen egon arren, nahiago izaten dute beste edozein
|
hizkuntza
erabili, osagaiak eta argibideak euskaraz adieraztea baino. Produktuen salmenta mugatzen omen du euskarak sarritan.
|
|
|
Ingelesez, frantsesez, italieraz, gaztelaniaz, portugesez... azaltzen dira, nagusiki, honelako produktuen osagarri eta argibideak. Sarri, turkiera, txinera, japoniera eta arabiera bezalakoak gehitzen zaizkie hauei, guztira hamar
|
hizkuntzatik gora
erabiliz.
|
|
|
Baina Espainia bertako enpresa askok ere nazioartekoen jokaera bera du. Gallina Blanca Purinak adibidez, hamar
|
hizkuntza
erabiltzen ditu pentsuen osagaiak eta elikagarritasun balioak adierazteko. Lantegia Bartzelonan dago, baina hamar hizkuntza horien artean ez dago ez katalana, ez euskara ezta galiziera ere.
|
|
|
Berdin gertatzen da Carioca errotuladoreekin eta Educa Sallent eko puzzleekin, biak Bartzelonakoak. Beste batzuk bi
|
hizkuntza
erabiltzen dituzte soilik, hala nola, Dodotek eta Kelloggs zerealek lantegi bana dute Portugalen eta Katalunian, eta gaztelania eta portugesa erabiltzen dituzte.
|
|
|
Oreka bat bilatu behar da. Ezin duzu ezta ere erabat garbia den
|
hizkuntza
erabili, hutsetik jerga bat sortu. Oso irreala litzateke.
|
|
|
Danieraz eta norvegieraz mintzatuz gertatzen den elkar ulerkuntzaren mailaneurtu ahal izateko, xehetasun bakar hau: Ipartar Kontseiluaren bilkuretan nork berenazio
|
hizkuntza
erabili ohi du, besteek ulertu bederen egiten diotelako segurantzaz.
|
|
|
a) Hitzaldi eta sermoietan debekaturik geratzen zitzaien elizgizonei gaztelaniaez zen beste
|
hizkuntzarik
erabiltzea. Testu honek ez zituen aipatzen elizakobestelako lan eta harreman pertsonalak (aitorlekua, otoitzak, etab.).
|
|
|
Zentzu horretan, hizkuntzaren erabilpen ideologiko hutsak arreta berezia merezi duelakoan gaude, Estaturik gabeko nazionalismo batzuek egiten duten erabilpenak bereziki, adibideak izateko, ez dago urrunera joan beharrik?. Neurri handi batean, hizkuntza egokia, ren arrazonamendua ontzat harturik, beren
|
hizkuntza
erabili izan dute nazio identitate, nortasun edota parte izatearen elementu gisa, baina kultur hizkuntza sortzeari uko eginez.
|
|
|
Violet Alford, Severo de Altube, Isidoro de Fagoaga, Ramiro Arrue, Louis Dassance, Jean Elissalde, Pierre Lhande, Pierre Lafitte, Nicolas Ormaetxea, Ramon d’Erze, Justo Garate, Georges Lacombe, Rene Lacombe, Manuel de la Sota, Rene Lafon... Aldizkariotan, aurreko gehienetan bezala, hiru
|
hizkuntzak
erabiltzen ziren.
|
|
|
Freud eta Wittgensteinen arteko konparaketa egiteko egokiena da ezbairik gabe. Psikoanalisiaren
|
hizkuntza
erabiliz, Freud eta Wittgensteinen mitologiak ditugu agerian. Psikoanalisiaren terapia eta filosofiaren terapia aurrez aurre, logika onirikoa eta hitzaren boterea direla medio, kulturaren ondoeza apurtzeko Vienako arrazoimen krisitik.
|
|
|
Ez zegoen desberdintasunik logika eta etikaren artean. Trebetasun handiz —eskailera batean igoko balitz bezala geroxeago eskailera bera botatzeko—, logika eta arrazoizko
|
hizkuntza
erabili zituen logikatik haratago joateko. Logika eta zientziatik haratago joan behar zuen nahitaez, bizitzaren zentzua ez zetzalako arrazoizko hizkuntzan.
|
|
2001
|
|
|
Prestakuntza eta esperientzia laburra duen irakaslearentzat askoz ere errazagoa da
|
hizkuntza
erabiltzea zeregin horietarako. Izan ere, mugatua eta ezaguna dahizkuntza, eta horrek ziurtasuna ematen dio irakasleari, hizkuntzaren ezagutzahandiak ikaslearen eta irakaslearen arteko rolen desberdintasunen sakontzea sortzenduelako.
|
|
|
Irakaslearen lana hizkuntza irakastea baldin bada, elkarrizketetarako xede
|
hizkuntza
erabiltzea justifikatuta dago. Bestelakoa da, ordea, aholkulariaren eginkizuna.
|
|
|
Ez du hizkuntza irakatsi nahi, hizkuntza hori ikasten lagundu baizik. Beraz, ikasleari aukera guztiak emango dizkion
|
hizkuntza
erabili da aholkularitza saioetan. Horrek sarri ikaslearen ama hizkuntza erabiltzea esan nahiko du.
|
|
|
Beraz, ikasleari aukera guztiak emango dizkion hizkuntza erabili da aholkularitza saioetan. Horrek sarri ikaslearen ama
|
hizkuntza
erabiltzea esan nahiko du.
|
|
|
xede
|
hizkuntza
erabiltzen duen gizataldeak elkarrekin komunikatzekoadostu dituen konbentzioen eta arauen berri emango zaigu (testu formaladen ala ez, partaideen arteko harremana...),
|
|
|
Komunikazio gaitasunari dagokionez, beheko mailaren helburua honako hauizango da: klaseko kideekin eta ingurune hurbilekoekin euskaraz komunikatzenhasteko lehenengo urratsak ematea ahalbidetuko dieten jakintza, gaitasuna etajarrera lortzea, bestelako jendearekin sor dakizkiekeen egoera puntualetan erantzunsinpleak emateko gaitasuna eta mezuak ulertzeko estrategia batzuk eskuratzea, eta, azkenik, xede
|
hizkuntza
erabiltzen duten hedabideekin lehenengo kontaktua izatea.
|
|
|
Ikasleek
|
hizkuntza
erabiltzen ikasiko badute, guztiz beharrezkoa dute hizkuntzarekin harremanetan7 jartzea, eta hori nekez lortuko dute hizkuntzaren arlo guztiak jasotzen ez dituzten testuak erabiliz. Testu didaktikoen egileek ikasleen mailaizaten dute buruan, eta horren arabera moldatzen dituzte, hizkuntzaren baitako arloguztiak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Herrien arima eta jeinuarekiko sinesmenean oinarritutadauden folkloristen lanen ondotik, etnologoenak etorriko dira, zeintzuk baserritargoanoinarritutako herritartasunaren ideiari segida emanez ahozkotasunaren ondareariberezitasunaren eta nazionaltasunaren zigilu zientifikoa emanen baitiote. [.] Herrihorietako intelektualek egin duten aukera nazional eta literarioa, kolonizatzailearen
|
hizkuntza
erabili edo benetako literatur eta hizkuntz ondare propioasortu, hizkuntza horien aberastasun eta literaturtasunaren arabera egingo da, bainabaita herri horien garapen ekonomikoaren mailaren arabera ere22.
|
|
|
|
Hizkuntza
erabiltzen hasten denean hasten da haurra hitz egiten. Erabilpenean nahikotasun maila lortzen duenean, hizkuntzaren funtzionamendua erregelainplizituetan barneratuz doa.
|
|
|
Ildo horretatik, Berger etaBradac i (1982) jarraituz, hizkuntzak ziurgabetasuna gutxitzeko izandezakeen eragina azaltzeko, lau eredu planteatzen dira: 1) Norbaitek, taldearteko ezberdintasunei buruz edota talde pertenentziari buruzko iritziakemateko, beste talde baten
|
hizkuntza
erabiltzen duenean, eta taldeartekoezberdintasunak txikiak direnean, ziurtasuna ere gutxitzen da; 2) Taldearteko antzekotasuna epaitzeko, ezaugarri edo egoera psikologikoak erabiltzen dira; 3) Hizkuntzak talde pertenentziari buruzko iritziak ematera bultzatzen ditu gizabanakoak; horren ondorioz, antzekotasunaren oinarriakdiren ezaugarri psikologikoak ere epaitzen dira; kasu horretan antzekotasuna... Gudykunst eta Lim ek (1986) eredu hauek birmoldatzen dituzte, topo egitekomunikatiboak sailkapen bat proposatuz:
|
|
|
Gure
|
hizkuntza
erabiltze aldetik (eta mila esker zuk uste duzun baino merezimendu gutxiagorekin, hobeak bazterturik, aitortzen didazun izenagatik), bada, zaude lasai, handiagorik: hitz neurtuz, lanbide horretan jardun duten guztiak eta prosaz, beste ezin konta ahalen artean, bestetan esan nuenez, Aita Villasante eta aski jorratua izan den liburu agertu berri aski baten egilea.
|
|
2002
|
|
|
Edonola ere, unibertsitatearen beraren nahia da, eta horrela jaso da bere Estatutu etaPlan Estrategikoan? euskara eta euskal giroa bultzatzea, nahiz eta irakasgaietaneuskararekin batera beste
|
hizkuntzak
erabiliz (Garmendia, 1997).
|
|
|
bametegi giroa sortzeak berezkoa du euskararen erabilera indartzea, eta euskaraharreman hizkuntza ohiko eta naturala bihurtzea. Barnetegiak, nolabait, kideen artekoharremanetan
|
hizkuntza
erabiltzeko ohiturak aldatzen lagundu dezake. Beraz, giroatsegina sortzea oso eraginkorra gerta liteke ditugun asmoetarako.Bestalde, ohargarria da FAKULTATEA aipatzen dugula, eta ez saila, bametegiaosatzeko.
|
|
|
Laburbilduz, hizkuntza ikasleek behar beharrezkoa dute ikasi nahi duten hizkuntza horren laginak jasotzea eta prozesatzea tarteko hizkuntza garatzeko. Komunikazio prozesuak abian jarri behar dira
|
hizkuntza
erabiltzen dutenean, hipotesiakegin ditzaten. Hipotesi horiek modu kontzientean egin ditzakete; baina, kasu askotan, inkontzientean egiten dituzte.
|
|
|
Modu batean zein bestean, hizkuntza berriarenforma batzuk ekoizten dituzte (egokiak eta desegokiak). Hipotesi horiek egiaztatzeko ala baztertzeko,
|
hizkuntza
erabili behar dute. Ikasleek hori guztia egitekomotibazioa behar dute, eta nahi eta nahi ez hizkuntzaren formari erreparatu behardiote egiten dituzten hipotesi desegokien ondorioz sor ditzaketen erroreei aurreegiteko.
|
|
|
–Xede
|
hizkuntza
erabiliz benetako atazak egitea?
|
|
|
Bermeoko Saltzaileen Elkartetik abere hiltegira joan ziren, gero Institutu Zaharrera, eta bertan geratzeko asmoa dute, moldaketa lanak amaitu ondoren. Bermeotarrei zuzendutako emisora izateko helburua dute; beraz, bertako informazioa eskaintzen dute, bertako
|
hizkuntza
erabiliz, gaztelaniak leku txikia duen arren?. 1994ko Andra Mariko jaietatik aurrera hogeita lau orduz emititzen dute, eta web orria eskaintzen dute <www.euskalnet.net/itsuki> helbidean.
|
|
|
Gaztelaniazko eta frantsesezko emisorak euskaldunak baino ugariagoak dira, baita handiagoak ere. Publikoek zein pribatuek entzuleria erakartzea dute helburu, eta, horregatik, gehienen
|
hizkuntza
erabiltzen dute ohiz, euskarari uzten dioten lekua oso murritza delarik. Era berean, erdal emisora gehienek katean emititzen dute, eta gero eta nabariagoa izaten da programazioaren zentralismoa, erditik periferiara eginda baitago.
|
|
|
programazioaren %70 euskaraz emititzen zuela aitortzen zuen irratiak?, zuzendaritzaren asmoa euskara nagusitzea baitzen: «Guk bi
|
hizkuntzak
erabiltzeko aukera egin dugu, beti ere baldintza bat jarriz: euskara positiboki diskriminatzea»11.
|
|
|
Arazo nagusia muga arazoa da. Alde batekoek estatu
|
hizkuntza
darabilte, eta beste aldekoek ez. Estatuak, administrazioak?
|
|
|
Mesopotamiako idazkera kuneiformea bost
|
hizkuntzatan
erabili zen, honako hauetan hain zuzen: sumeriarra, akadiarra, semita mendebalekoa, kanaar zaharra eta elamitarra.
|
|
|
Baina orduan pentsatu genuen ETBren bidetik etorriko zela euskararen etorkizuna segurtatzea, etorkizun horren oinarri izateko sortu baitzuten. Denek mundu hau uzten genuenean ere, hor egongo zela kristalezko tresna hori harrizko
|
hizkuntza
erabiltzen. Gaur egun, EITBko arduradunek prentsaurrekoak emango dituzte aldika begien bistan uzteko bi kateek bereganatu dituzten ikus entzuleen kopuruak zer harrigarriak diren.
|
|
|
unibertsitatea gaztelaniaz. Beste batzuek uste dugu, eta hori izango litzateke nire eredua, unibertsitatearen egoera hoberena izango litzatekeela baldintzak sortzea unibertsitatean edozein
|
hizkuntza
erabiltzeko: gaztelania, euskara, frantsesa, ingelesa..., aterik itxi gabe.
|
|
|
" Euskal administrazioarenhizkuntza ofiziala euskara izango da. Nolanahi ere, administrazioa saiatuko da Europako gainerako
|
hizkuntzak
erabili nahi dituzten herritarrak euren hizkuntzan atenditzen, eta ahalegin berezia egingo du gaztelania edo frantsesa erabili nahi badituzte".
|
|
|
Beste gauza bat da, ordea, zientzia eta jakintzaren zabalkuntza egiteko orduan erabili behar den hizkuntzarena. Hor nazio
|
hizkuntzak
erabili behar dira, adituak ez direnentzat idazten baitira lan horiek. Gure kasuan, gainera, garrantzi berezia ematen diot euskarazko zientzi dibulgazioari, eta, horregatik, sustatu egin litzateke jarduera hori.
|
|
|
Quebecen bi
|
hizkuntza
erabiltzen dira Unibertsitate aren mailan: ingelesa eta frantsesa.
|
|
|
Bestetik, aurreko egoerarekiko aurrerapausoa izanik ere, elebitasunaren planteamendu ofizialaren mugak epe ertainera argi dira, ezinezkoa baita gaztelania edo frantsesa bezalako estatus internazionaleko hizkuntzak egoera minorizatuan dagoen euskararekin batera, bata bestearen ondoan egoera orekatuan bizitzea. Euskarak iraungo badu, bere hizkuntza eremuan hizkuntza nagusi izatera iritsi behar du, baina argi dago era berean euskaldunok euskaraz aparte beste
|
hizkuntzak
erabiltzeko gauza izan behar dugula, bestela euskara bera ere arriskuan bailegoke. Lortu nahi duguna, beraz, bi elementu hauek uztartzea da, hots:
|
|
|
Ikastolen ereduzko euskal unibertsitateaz ari naiz, ikastolak eleanitzak bihurtu diren garaikoak eta ez 1975ekoak alegia. Ikastoletan hiru
|
hizkuntza
erabiltzen badira edukiak lantzeko, universitasen baitako euskal unibertsitatea lortzeko premiazkoa dugu euskalunibertsitatean ere beste horrenbeste egitea ziklo guztietan. EHUren baitan euskal unibertsitatearen egitasmoa ez da etorkizunekoa, abian dugun gaur egungoa baizik.
|
|
|
Ikaskuntzarako tresnatzat ikasleak hiru
|
hizkuntzak
erabil ditzan eskatu du modelo honek, barne komunikaziorako orain arte legez euskara mantenduz.°
|
|
|
Gizarte prozesua: hizkuntza gizarte osagarri bat delako agertzen da eta prozesu hau, nahitaez, gizartean burutzen da, hizkuntz komunitateko hiztunekin harremanetan aritzean; beste hitzetan,
|
hizkuntza
erabiltzean. Hizkuntza ez da komunikaziorako tresna hutsa, ezta neutroa ere:
|
|
2003
|
|
|
Badira hizkuntzaz aldatu dutenak estiloz edo estetikaz aldatzeko. Eta baita ama
|
hizkuntza
erabili ordez beste hizkuntza batean literatura egin dutenak ere: Conraden adibidea datorkit burura, baina ez da bakarra.
|
|
|
«Euskal herriko aurpegiak» du izena Euskal Kultur Erakundeak irailean martxan jarriko duen proiektuak. Proiektu horrek, leku publikoetan ukipen pantaila batzuen bidez Euskal Herriko historia, literatura, geografia, kultura, bizimodua eta euskara ezagutzera ematea du helburu eta lau
|
hizkuntza
erabiliko ditu horretarako: ingelesa, gaztelania, frantsesa eta euskara.
|
|
|
Egia esan, Herriko Eskolatik kanpora, beste eskola" partikular" batera be joan nintzan urte batzuetan, gehiago ikastekotan. Hango maistrak ahizta bi ziran, euskaldun garbiak biak eta abertzaleak, geure herriko alabak; baina hantxe be eskola barruan ez zan erderea baino beste
|
hizkuntzarik
erabilten. Biak gerratean Inglaterran egondakoak ziran, eta ingles apur bat be irakasten eben, norbaitek hori ikasi gura baeban.
|
|
|
Etxeberri, Sarako Eskola baino geroagokoa bazen ere, hein handiz, haren jarraitzailetzat har daiteke (adierazgarriro, berak Axular aitortzen zuen maisutzat). Izan ere lapurtar euskaltzale honek, lehenagokoek bezala, euskarazko narratiba bat landu nahi izan zuen, hizkuntza hau hainbat arlo formal eta idatzitara hedatuz eta gainerako kultur
|
hizkuntzen pare
erabiliz. Hola, Laburdiri escuararen hatsapenac lanean (1710 inguruan idatzia), euskararen jatorri historikoen gaineko diskurtsoak bildu zituen, euskaraz eta latinez (zutabe paraleloetan).
|
|
|
Katalanek gauza bera egin zuten 1973an, norberaren
|
hizkuntza
erabiltzeko eskubidea azpi marratuz. Pradako agiriak bazituen Uztaritzekoan azaltzen ez ziren zenbait puntu interesgarri, hala nola, zientziaren esparruak bereizi beharra.
|
|
|
Horixe zen, kasu gehienetan, beraien jarduera praktiko nagusia. Bes te ekintza garrantzitsu bat euskal kultura asteen antolaketa izan zen, nahiz eta jardunaldi horietan gehienetan bi
|
hizkuntza
erabili, euskara eta gaztelania. Zenbait institututan ere prestatu ziren kultura aste horiek.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, Fidel Illanak esan zuen Madrilen bitartekari edo interprete sare bat sortzeko lanean ari direla, baina ezin izan zuen gutxi gorabehera noiz jarriko den martxan. Hala ere, adierazi zuen etorkin askok
|
hizkuntza
erabiltzen duen norbait dutela eta, gainera, “pixkanaka gaztelania ikasten ari dira”.
|
|
|
Mendeetan zehar, Euskal Herria diglosia egoeran bizi izan da: bi edo hiru
|
hizkuntza
erabili dira, beti ere funtzio eta balio sozial ezberdinekin. Herri xehearen gehiengoak euskara hu  tsean egiten zuen, aldiz goi mailak ânobleak, burgesak, elizgizonakâ gutxienez elebidunak ziren.
|
|
|
Eliza izan zen euskara erabiltzea ezinbestekotzat ikusi zuen estamentu bakarra, ebanjelizazio lana behar bezala egiteko?. Trentoko kontrarreforma katolikoa ohartu zen tokian tokiko
|
hizkuntzak
erabiltzearen garrantziaz. Horrela, 1602 eta 1700eko Kalagorriko Sinodoetan urtero euskarazko dotrinak argitaratzeko agindu zen, eta denborarekin ugaltzen joan ziren.
|
|
|
Euskaltegira lehenbiziko aldiz hurbiltzen den ikasleorori oso garbi utzi behar zaio, ezagutza maila batetik aurrera, ‘gutxieneko ordu kopuru bat euskaraz jardutea renp remia’, horri erantzun ezean jai duela azpimarratuz. Ikasten ari den
|
hizkuntza
erabiltzea da hizkuntz komunitateantxertatzeko modu bakarra. Halakorik ez da egin, eta euskaraz gaitasun polita lortu arren ikasle gehienek ez dute harreman sare edo giza talde egokirik izan hitz egiten hasteko.
|
|
|
Jada ez litzateke ikasgela jokalekurik esanguratsuena, baina bai familiak, lagunarteak, elkarteak eta antzeko gizarte testuinguru biziak. Jada orain arteko uste nagusia, hots," euskara erabiltzeko ikasi egin behar da lehendabizi", beste honekin trukatu litzateke, hau da,"
|
hizkuntzak
erabiltzen direnean hobetzen da erabiltzaileen hizkuntzazko gaitasuna".
|
|
|
Eta inor ez da harritzen, edo harritzen bada, inork ez du aurpegi txarrik jartzen. Normalena baita herri batek bere
|
hizkuntza
erabiltzea.
|
|
|
Aldizkari Ofizialaren egoitza ele biz errotulatu eta zigilu ofizialetan eta papertegian ere bi
|
hizkuntzak
erabiltzeko eskaera ukatu zuen Rafael Gurrea presidenteordeak. Aldizkariaren zerbitzuko buruak argudiatu zuen argitalpena euskaraz eta erdaraz zela, eta hainbat erakunderi itzulpen zerbitzuak ematen zitzaizkiela.
|
|
2004
|
|
|
Biak bateraezinak edo, hurrenkera batean, batak bestearen atzetik etorri balu bezala zehaztu du, bada, auzia. Alabaina, epaiketak eta burutzerakoan nola baita epaiak idazterakoan zein
|
hizkuntza
erabiltzen du Piñeirok. Keinuen sistema ez du baliatzen, nik dakidala.
|
|
|
Ahozko jardunean, auzitegiak probidentzia bidez izenda dezake, interpretatzaile gisa zein
|
hizkuntza
erabili eta berori dakiten gizabanakoetatik edozein, itzulpen zehatza egingo duela zin egin edo hitz ematen badu.
|
|
|
Horren argigarri, hainbat aipamen egin daitezke. Nafarroa Beherean, Donapaleuko auzitegiaren jardunbidea aipa daiteke; bertan, Oihenart legelari zuberoarrak sustatu zuen euskaldunek euren
|
hizkuntza
erabiltzea eremu judizialean. XVI. mendean, nabarmentzekoa da Casalitvery notarioaren lekukotza.
|
|
|
Hitz elkartu horren bigarren osagaiak, nolakoak alegia, zehaztuko liguke gaitasunaren kalitatea: Txepetxen hizkeraz baliaturik, hiztun osoaren kontzeptua, eta Irazuren terminologian
|
hizkuntza
erabiltzeko era esanbetea. Erabilera orok ez du ordea nahitaez mintzamenaren garapena ahalbidetzen.
|
|
|
psikologia, pedagogia, fisika... baina klasetik irten, eta erdara egiten dute. Ez dut uste kontzientzia arazo bat dagoenik, nik pentsatzen dut batzuek ez dakitela klasetik kanpo
|
hizkuntza
erabiltzen. Eskolan ez delako landu.
|
|
|
Orduan, azken finean beti status planifikazioa egiten duzu. Gizartean eragina izan nahi izango duzu; gizarteak
|
hizkuntza
erabili dezan, edo zuk prestatutako corpus edo hiztegia onar dezan administrazio edo zientziarako. Horregatik status planifikazioa beti da motorra eta indarra hizkuntza planifikazioan?. 566
|
|
|
hau da, alfabetatu beharra dauka kapitalismoaren garapenak zekartzan onuren puskaren bat eskuratu nahi duenak. Kultura idatzian, zertarako esan, kultura
|
hizkuntza
erabili behar, berrikuntza sozialen trena Estatu modernoaren eskuak gidatzen zuela jakinda. Alfabetatze lana izan da modernizazioak eta nazionalismo estatalak eskuz esku ezarritako mugarri historikoa:
|
|
|
|
Hizkuntzak
erabiltzen diren neurrian bakarrik ikasten direlako tesia ontzat hartuta, batek ez daki zer esan horrelako proposamenen aurrean. Eskola aroaren amaieran euskaraz ere gaitasun komunikatibo itxurazkorik eskaini nahi duen heziera elebidunean lekurik ba ote du A ereduak?
|
|
|
Xede hizkuntzaren gizarte ezaugarri horrek, erabilera normaldu gabeko mintzaira izate horrek alegia, euskaldun berriaren jabekuntza bilakaera goitik behera baldintzatu du. Gizarte bizitzarako komunikazio beharrik sortarazten ez duen hizkuntzaren ikasbidea, horrenbestez, ikasketa formal eta akademikoaren ajeak jota dago, esparru horretatik kanpoko bizimoduan ikasleak ez duelako xede
|
hizkuntza
erabiltzeko beharrik sentitzen. Irakaslerik onena, berriz, beharra omen da horelakoetan:
|
|
|
–Hizkuntzaren ikaskuntza ez da ezagutzaren bidez bakarrik egiten, askok hala uste duten arren.
|
Hizkuntza
erabiliaz ezagutzen da?. 517
|
|
|
Luteranismoak gizaki berria aldarrikatzen zuen. Erdi Aroko latinaren ordez, lokian tokiko
|
hizkuntzak
erabiltzen hasi ziren edonon. Cervantesek gai horri heldu z.ionean, adierazpiderik garbi eta zuzcnena norberarcn hizkuntza erabiliz 1ortz.cn zela csan zuen: Homero handiak ez zuen latina crabili. c/ Virgiliok grekoa... beraz, arra/. oizkoa dirudi nazioguztiek. bakoilzak idazteko berc hizkuntza erabiltzca eta, ildo beretik, alcmaniarra dena ezmespret.xatzea alemauez idazten duelako, ez Gaztclakoa ga/ telaniaz ari dclako ezta bizkaitarraerc ida/. icko herca darabilelako...
|
|
|
Erdi Aroko latinaren ordez, lokian tokiko hizkuntzak erabiltzen hasi ziren edonon. Cervantesek gai horri heldu z.ionean, adierazpiderik garbi eta zuzcnena norberarcn
|
hizkuntza
erabiliz 1ortz.cn zela csan zuen: Homero handiak ez zuen latina crabili. c/ Virgiliok grekoa... beraz, arra/. oizkoa dirudi nazioguztiek. bakoilzak idazteko berc hizkuntza erabiltzca eta, ildo beretik, alcmaniarra dena ezmespret.xatzea alemauez idazten duelako, ez Gaztclakoa ga/ telaniaz ari dclako ezta bizkaitarraerc ida/. icko herca darabilelako... (Kisote.
|
|
|
Eta abilki" praxis individual" eta" praxis colectiva" berezi arren, joana den (eta beharrik joana!) lehendabiziko belaun horren aztarna besterik ez dira. Bigarren belaunak, eta ondorengoak, nazio
|
hizkuntza
darabil nun nahi; hizkuntza inperialismoaz eta garrantziaz ongi jabetu ondoren, herriaren branka izanez.
|
|
|
Ez baitago egiazko herrikidetasunik eta ez nazio batasun iraunkorrik ere, hizkuntzazko batasunetik kanpo. Zanpatzaillearen
|
hizkuntza
erabiltzen ez duena, erresumako" pake" aren edo" ordenu" aren ukatzaille eta nahastale baita.
|
|
|
XIX gn. mendean hiru
|
hizkuntza
erabiltzen ziren Txekoslobakian. Txekia aldean, Alemaniaren eta Austriaren eraginez, alemanera ari zen gora:
|
|
|
horra hor mundu oso bat, nazioaren biziaren habeaz eta aginte ospeaz jantzirik bestalde. Zein
|
hizkuntza
erabiltzen eta erabil arazten da mundu hortan. Zenbat jende behartzen da nazio guzian barrena agintaritzaren hizkuntzaz baliatzera?
|
|
|
Barneko nola mintzo dira? Zein
|
hizkuntza
erabiltzen da kasernetan eta elizetan. Herri guzietako apaizek, serorek eta frailleek, komentuetan eta ikastetxeetan, zein hizkuntzaz dute?
|
|
|
" Euskaraz bizi" proiektua ren epe luzeko eragina neurtzeko 35 urte arteko segimendua egin proiektuan egon diren eta egon ez direnDereduko bi multzo aztertuz: euskararen inguruko jarrera ohartun eta oharkabeak, euskara lantzeko saiorik egin ote duten eskola utziz geroztik, etxean zein
|
hizkuntza
erabiltzen duten, euskaltzale edo erdaltzale ote diren beren eguneroko hautuetan (egunkaria, irratia, telebista, internet, lagunartea...).
|
|
2005
|
|
|
Horrez gain, zenbait alorretan euskaraz egindako testuek balio dute, esate baterako, Frantzia eta Espainiaren arteko elkarlan eremu desberdinetan. Bestetik, Madrilgo Gobernuaren jarrera da hainbat lekutan estatuko
|
hizkuntzak
erabili ahal izatea, batez ere herritarrak eta erakundeen arteko harremanetan. Hori beti Espainiako agintariek finantzatua egingo litzateke.
|
|
|
Kontzeptu hau interesgarria iruditzen zait, zeren gazteen esparrua lantzen aritu izan naiz eta lehen aipatu ditugun arbuio horiek agertzen dira. Unibertsitate honetan (Universitat de Barcelona) berriz, eleaniztasuna gai klasikoa da, munduko unibertsitate eleanitzenetakoari buruz ari gara hitz egiten eta egunero gogoetatzen da gelan zein
|
hizkuntza
erabili behar den. Unibertsitate honetan (65.000 ikasle) egindako azterketan konturatu ginen hainbat ikaslek katalanaren aldeko jarrera oso ahula zuela.
|
|
|
Gure oinarria da adierazteko askatasuna izatea, baina ez jasotzekoa. Ikasleak zein irakasleak hizkuntza bat edo beste aukeratzeko askatasuna du, baina irakasleak ikasleari edo alderantziz ezin dio eskatu bere
|
hizkuntza
erabiltzea. Sistema horrek funtziona dezan, jendeak gutxienez katalana ulertu egin behar du eta baita gaztelania ere.
|
|
|
Euskara Euskal Herriaren ondare soziala da eta bizirik izatea ona da guztiontzat; bi hizkuntzak jakinda bakarrik aukera dezakegu zein
|
hizkuntza
erabili.
|
|
|
Izan ere, erabaki hori 2004ko abenduan Espainiako Gobernuak aurkeztu zuen Memorandum Linguistico dokumentuan biltzen den eskakizunari EBko Ministro Batzordeak emandako erantzuna da. Erabaki horri esker, Estatuko euskaldunek, galiziarrek eta katalanek euren
|
hizkuntza
erabili ahal izanen dute Europako erakundeetara idatziz jotzeko eta erantzuna erabilitako hizkuntzan berean jaso ahal izanen dute. Halaber, Europako Kontseiluaren eta Europako Parlamentuaren legezko erabakiak hizkuntza horietara itzuli eta erakunde horien webguneetan agertuko dira eta Estatuko nola erkidegoetako ordezkariek Kontseiluan eta bertzelako foroetan hizkuntza koofizialetan ahoz egin ahal izanen dute arrazoizko epean hala eskatzen badute eta horretarako bitartekorik badaude.
|
|
|
Bi urtetik aurrera gutxi gorabehera
|
hizkuntza
erabiltzen hasten dira eta egin ordez esan egiten dute.
|
|
|
Artikuluak esaten duena argi badago ere, berau hausten duena zigortzeko aukerarik ez da aurreikusten. Beste hitz batzuekin esanda, ez da inor behartzen ofizialak diren bi
|
hizkuntzak
erabiltzera; komertzioetan elebitasuna bultzatzea dendarien borondate hutsaren arabera dago.
|
|
|
Lege horren oinarriak ondokoak dira: hizkuntza ofizialkidetarik edozeinetan (gaztelaniaz zein katalanez) aurkeztutako agiriak erregistra daitezke; erregistroko idazkuna eragin duen agiria zein hizkuntzatan izan, eta hizkuntza ofizial hori erabil daiteke idazkuna egiteko; eskatzaileak aukeratutako hizkuntzan emango dira ziurtagiriak; herritarra hartzeko, edozein
|
hizkuntza
erabil daiteke, baina bi hizkuntza ofizialetako inprimakiak egongo dira eta euren arteko itzulpen lanak arinduko dira.
|
|
|
Bigarrena, antzeko gogorkeria egoeretan gertatzen da: zenbait hiztunek bizirik irauten badute ere, haien
|
hizkuntza
erabiltzeak ekar diezaiekeen arriskua dela eta, ama hizkuntza erabiltzeari uzten diote. Behetik gorako hizkuntz heriotza gertatzen da hizkuntza bat goi mailako hizkuntzaren erabileretarako edo erritualetarako bakarrik erabiltzen denean; hauxe da, hain zuzen, latinaren kasua.
|
|
|
Bigarrena, antzeko gogorkeria egoeretan gertatzen da: zenbait hiztunek bizirik irauten badute ere, haien hizkuntza erabiltzeak ekar diezaiekeen arriskua dela eta, ama
|
hizkuntza
erabiltzeari uzten diote. Behetik gorako hizkuntz heriotza gertatzen da hizkuntza bat goi mailako hizkuntzaren erabileretarako edo erritualetarako bakarrik erabiltzen denean; hauxe da, hain zuzen, latinaren kasua.
|
|
|
Egoera honen argigarri mailakako hizkuntz heriotzaren eragileetako bat den mendekotasun kulturalaren ondorioak ditugu (Elordui, 1995): hizkuntza menderatua eskolan ez erabiltze ak ekartzen du hiztunak haien jarduera profesionalerako ama
|
hizkuntza
erabiltzeko gai ez izatea, hizkuntza hori esparru batzuetara zokoratua izatea eta azkenik erabilera berezitue tarako garatua ez izatea. Euskararen erabilera berezituak eskolan berreskuratzea ezinbeste ko baldintza da etorkizuneko hiztunek beren burua gai ikus dezaten euskara beren lan espa rruetan erabiltzeko eta beraz, esparru horretako euskara gara dezaten.
|
|
|
Hori du bere ezaugarrietako bat: marrazkien izenburuak jartzeko orduan une horretan bizi den herriko
|
hizkuntza
erabiltzen duela. Euskaraz, Tillac ek egina jartzen du, eta badu koadro bat Tillak sinatua.
|
|
|
bere esku zein
|
hizkuntza
erabiliaz.
|
|
|
Villamonteko kultur etxean, Getxoko Udal euskaltegian zein Aldai Patronatoan esandakoaren arabera, Luzesentzat euskara ikasteko badira hainbat arrazoi gaur egun, lana, seme alabak edota, besterik gabe, bertako hizkuntzaren jabe nahi izatea. Euskararen ikaste prozesuan behin sartuta," hiru oinarrien gurpil batean sartzen gara", izan ere, ikasleek eskuratzen duten ezagutza
|
hizkuntza
erabiltzeko grina bihurtzen da eta erabiltzearen poderioz ikasitakoa finkatzen da, norberaren konfidantza handituz eta motibazioa biderkatuz. Baina, Euskal Herriko hainbat lekutan errazagoa da inglesa ikastea eta Ingalaterrara bidaiatu euskara ikasi eta bertan hitz egitea baino:
|
|
|
Madoka ez da kexatu lehengusu lehengusinek euskaraz berba egitearren, ze
|
hizkuntza
darabilten galdetu baino ez; beraz, Naroak ere ahalegina egin du Ametsek eta Madokak euren artean japonieraz hitz egiteagatik kexu ez agertzeko. Argi dago hirurek ingelesez egitea neutralagoa litzatekeela, nesken artean derrigorrez egin behar duten bezala.
|
|
|
Baina beste
|
hizkuntzak
erabiltzen saiatzen nintzen. Esaterako, Elgoibarren oporretan nintzela, frantsesak eta etortzen zirenean, maleziarik gabe joaten nintzaien ondora, entzutera eta ahal banuen hitz batzuk esan eta... pozik!
|
|
|
• Nafarroako gortean zein
|
hizkuntza
erabiltzen zuten?
|
|
2006
|
|
|
¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz: Zein
|
hizkuntza
erabiltzen duzu zuk maizen zure etxean?
|
|
|
Hobentasun sentimendu handiena baserritarren artean aurkituko dugu. Izan ere, mende hasieran, okzitandarra oso estigmatizatua zen eskola munduan eta hainbat neska mutil zauritu eta mindu zituen beraien
|
hizkuntza
erabiltzeagatik zigortuak baitziren. Horrez gain, frantsesa gaizki mintzatzearen beldurra, promozio sozialik ez ezagutzearen kezka eta bertan gelditzearen bortxa nagusi ziren.
|
|
|
|
hizkuntza
erabili genuen: â?. Etzazue hori moztu, ez da gurea,
|
|
|
– Adina kontuan izanik eta haurrek ulertuko duten
|
hizkuntza
erabiliz, beharrezkoa da haurrari bere ezaugarri tenperamentalei buruz hitz egitea, berejokabidean duten eraginarekin lotuz. Horrek, aurreko printzipioarekin batera, haurrak bere buruaren irudi eta autoestimu hobea izaten lagunduko du.
|
|
|
esaten diogu geure buruari etapentsamendua gelditzen dugu. Ondoren, portaera kontrolatzeko autoinstrukzioakedo barne
|
hizkuntza
erabiltzen ditugu: inhibizio autoinstrukzioak, egoerara egokitzeko edo egoeran autoeraginkor sentitzeko autoinstrukzioak(, lasai?,, kontrolanaiteke?,, egoera kontrola dezaket?).
|
|
|
5) Autoinstrukzio gordea: barne
|
hizkuntza
darabil bere portaera gidatzeko. Haurrari instrukzioengida bat proposatzen zaio, zeinak bere pentsamendua egituratzen eta bere portaerazuzentzen lagunduko dion.
|
|
|
Habermas en
|
hizkuntza
erabiliz, ekintza molde instrumentalak bizitzako gainerako eremuak kolonizatuko ditu. Prozesu historiko honen bidez, harreman sozialen despertsonalizazioaren aurrean gaude, gizakien arteko komunikazio sinbolikoa, sikatu?
|
|
|
Dena delakoarekin, Habermas ek bizitzaren munduan berezko arrazionaltasuna aurkitu du, eta aurkikuntza hori ezinezkoa izango zatekeen, baldin filosofiak azken urteetan hizkuntzari eman dion garrantzia gertatu izan ez balitz. Habermas i eta Apel i jarraiki, gizakion arteko ulermena eta akordioa lortzea helburu duen hizkuntzaren erabilera,
|
hizkuntza
erabiltzeko jatorrizko modua da: mintzairak, funtsean, interlokutoreen arteko akordioa du ipar.
|
|
|
HABEko zuzendari nagusi Joseba Erkiziak dioenez, bi helburu izan ditu erakunde honek ekimen honetan. Alde batetik, euskara Internet bidez ikasteko metodo egokiak “atari garrantzitsu honetan sar daitezen”, munduko edozein lekutatik hizkuntza hori ikasteko metodoak “lehen eskutik” ezagut ditzan, web honetan gainerako
|
hizkuntzak
erabil daitezkeen bezala. Beste helburu bat da euskara ikasteko eskaintzen diren baliabideak “egokiak eta kalitate egiaztatukoak” direla bermatzea, hau da, “aldez aurretiko hautaketa” baten emaitza direla bermatzea.
|
|
|
Horregatik, txinera munduko hizkuntzarik mintzatuena den arren, “entziklopedia librearen” mandarin bertsioak ingelesak (1,4 milioi) edo espainiarrak (159.000) baino askoz artikulu gutxiago ditu, besteak beste. Antzeko zerbait gertatzen da Blogspot ekin; izan ere, ez du bitakora askorik mandarinean, nahiz eta sareko hirugarren
|
hizkuntza
erabiliena den.
|