|
2000
|
|
|
|
Hizkuntza
bat baino gehiago izatea ondare haundia eta gizartearen aberastasun seinalea da. Gaurko gizartean gaztelania edota frantsesa menperatzea izugarrizko pribilegioa da.
|
|
|
Estrasburgon Europako Kontseiluak eskualdeetako edo gutxituriko hizkuntzei buruzko Eurogutuna 1992ko otsailaren 19 aurkeztu eta laster European Ombudsman Institute erakundeak batzarra antolatu zuen, bere eskualdean
|
hizkuntza
bat baino gehiago mintzatzen ziren herrietako arartekoak deituaz. Ombudsmanok, Bonn-eko Legebiltzarrean bildurik, Eurogutun horren aurrean, bakoitzak bere iritziak agertzea eskatzen zitzaigun.
|
|
|
hori nola gertatzen den ikusi.Imanol ek esan bezala,, murrizketa prozesu batean murgiltzen gara, dago (z) kigun hizkuntz (et) ako soinuak bereizteko?. Hala dirudi, haurrakinguruan
|
hizkuntza
bat baino gehiago daukanean, bietarako prestatzen duelabere oharmena eta sistema biak nahikoa beregain gordetzeko gaitasuna duela.Roy Major en (Major 1987) oinarrizko lana baino askoz gehiago etaelebitasun mota ugarietakoak behar dira ondorioak sendotzeko. Guk, orain, hemen, parada ezin hobea genuke horrelako azterketak burutzeko.
|
|
2001
|
|
|
Galdera nagusi batzuk antzera egin dira diziplina ezberdinetan; hala nola:
|
hizkuntza
bat baino gehiagoz batera jabetzea, hizkuntza bakarraz jabetzearenprozesuarekin konparatuz noraino izan daitekeen antzekoa/ ezberdina; bigarrenhizkuntzen eta lehen hizkuntzaren jabekuntza prozesuak noraino diren antzekoak/ ezberdinak; noraino den gizabanakoak jaiotzatik dakarrena eta norainogeroztik gehitzen dena; noraino parte hartzen duten bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesuan indibidualizaz...
|
|
2002
|
|
|
Nafarroa bera kontutan hartzen badugu hiru hizkuntza ditugu, eta azken urteotako emigrazioa kontuan hartuta, hiru baino gehiago. Baina
|
hizkuntza
bat baino gehiago eduki, Euskal Herriaren mamia euskara da, hori da gure nortasuna aberasten duena.
|
|
|
XIX. mendera bitartean, oc deritzen
|
hizkuntzak
bat baino gehiago izan dira gaur egungo Errepublika frantziarraren lur eremu zabaletan, batez ere hegoaldean. Baina frantses moderno eta ofizialaren sorkuntzan, estatu hizkuntza moduan historiara igaro den frantsesaren sorkuntzan oïl hizkuntza gailendu zitzaion oc hizkuntzari.
|
|
|
Goiko sailkapena ez da itxia, gainera.
|
Hizkuntza
batek baino gehiagok aurki dezake bere lekua sailkapeneko atal batean nahiz bestean. Baina hizkuntza horiek guztiek ezaugarri komun bat dute:
|
|
|
Honetaz hobekien ohartzen direnak dira
|
hizkuntza
bat baino gehiagorekin gora eta behera egunero dabiltzanak, batez ere itzulpenak egin behar dituztenak. Eta proposatu izan diren konponbideek (sintagma eta perpaus laburragoak egin, sintagma astunak eskuin aldera eraman, etab) ez dute arazoa konpontzen, gaitza benetan larria eta sakona delako.
|
|
|
Azken hori egia ukaezina da, baina aurrekoa bezain egia da ustezko eleaniztasun horren atzean erdaren nagusitasuna bermatzeko eta mozorrotzeko trikimailua aurkitu nahi duela zenbaitek. Gure ikasleek
|
hizkuntza
bat baino gehiago jakin dute, jakintza zientifiko modernoaren iturritik bitartekaririk gabe edango badute; baina hori ezin da aitzakia izan gure hizkuntzaren menpetasun egoera betikotzeko. Litekeena da gai baten inguruko bibliografia guztia ingelesez baino ez egotea, baina gai horretaz espezialduko diren euskal profesionalek Euskal Herrian, euskal gizartean murgilduta egin dute lan, eta horretarako euskara ezin alboratuzko lanabesa izango zaie nahi eta nahi ez.
|
|
2003
|
|
|
Baina latinak hor daude, nork bere herrian garatu duena. Eta guk, txikien arteko txikienok
|
hizkuntza
bat baino, hiru. Edo lau?
|
|
|
• Mundu globalizatu batean
|
hizkuntza
bat baino gehiago jakitea beharrezkoa da, baina euskara ez da egokia bizi modernorako eta, geroari begira, askoz garrantzizkoagoa da ingelesa ikastea.
|
|
2004
|
|
|
Eta hala, munduko estatu eleanitzen ereduak ikertu ditugu arretaz, gero hortik Espainiako Estaturako proposamenak ateraz. Orain arte, Euskal Herriko edo Kataluniako politikariek bazekiten Suitzan
|
hizkuntza
bat baino gehiago dagoela, baina suitzar zigilu bat sekula ikusi gabeak ziren".
|
|
|
Bisitatu diren guneetatik bakar batek ez zituen seinaleak
|
hizkuntza
bat baino gehiagotan adierazita.
|
|
|
Seinaleak
|
hizkuntza
bat baino gehiagotan daude azterturiko guneen %36tan.
|
|
|
Lautik hirutan, seinaleak
|
hizkuntza
bat baino gehiagotan
|
|
|
Gauzak horrela, atzerriko hizkuntza bat gutxienez ezagutu gabe lana bilatzea ez da gauza erraza, hainbat sektoretan bereziki; areago, enpresa zenbaitetan horrelako
|
hizkuntza
bat baino gehiago menderatzea ezinbesteko baldintza da.
|
|
|
Hara: hizkuntzaren gibelean Estatuaren gotorlekua dagoenean espazio historia horretako hizkuntza ez da zalantzan jarriko, eta baldintza historiko hori hezurmamitu ez bada, ordea,
|
hizkuntza
bat baino gehiago egon litezke nazionalitate egoeratik (Katalunia, Euskal Herria...) Estatuaren fasera igaro ez den herrialdean. Zein ote da, honenbestez, auzi honetan zer esaten ari den ez dakiena zinez eta benetan?
|
|
|
testuinguru honetan hau, beste horretan hori, harako hartan biak txandaka eta abar. Hizkuntzaz kanpoko indarren eta legitimitate mekanismoen aginduak etengabeak dira
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabiltzen diren testuinguruetan. Ados.
|
|
|
Gaur egun munduan jaun eta jabe den Estatu motaren egituran eta erabidean hizkuntza aniztasunak lekurik ez baldin badu, nahiz eta Estatu horien agintepeko eremu politikoan
|
hizkuntzak
bat baino gehiago izan, hizkuntza politikaren ildoak eta estrategiak aldez aurretik ezagunak ditugu. Azken beltzean, Estatuaren ezpaleko ez diren etnia hizkuntzak tokiz kanpo baitaude espazio politiko horien antolamenduan.
|
|
2005
|
|
|
Hainbat programa, kanal eta
|
hizkuntza
bat baino gehiagotan grabatu ondoren, zuk nahien duzuna aukeratzeko egokituak daude grabagailu berriak.
|
|
2006
|
|
|
Tira, gurea bezalako gizarte materialista eta" gauzak" pilatu eta kontsumitu zale batean," makillaje" pixka bat du ideiak kalera atera ahal izateko, baina esango nuke baduela bere potentziala,
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan hitz egiten duenak bizipen mailan bere barruan dakien hori eta askotan hori probatu ez duenari adierazteko hain zail egiten zaiguna, hitz gutxitan adierazteko.y
|
|
2007
|
|
|
Gainera, taldean lan egiteko gaitasun handia izan behar du. Baina ezaugarri horietako bat ere ez da erabilgarria
|
hizkuntza
bat baino gehiago ezagutzen ez badira, hori baita jarduera horretan jardun nahi duen pertsona baten etorkizuna erabakitzeko benetako gakoa. Animatzaile eskatuenak ingelesez, alemanez eta gaztelaniaz hitz egiten dutenak dira.
|
|
|
(Aipatu baino ez dut egingo, bestela, egungo natur zientziaren eta teknikaren hizkuntza, egiaz, boterearen erabileraren perspektibatik garatutako
|
hizkuntza
bat baino ez dela, zeinak, bere legeen ezagutzaren bidez, natura menperatzea bilatzen duen. Arrazoi guztiz hitz egiten du M. Schelerrek, orokorrean, pentsatze menperatzaileaz.
|
|
2008
|
|
|
Aztertu dugun corpus baliabide bakoitzaren ezaugarriak antolatzeko eta esparru erkagarriak eratzeko, aldagai hauek hartu dira kontuan: egilea, data, iturria (idatzia –argitalpen ‘tradizionalak’ nahiz Internet bidezkoak–, ahozkoa, edo biak), gaia (orokorra, espezializatua), asmoa (deskriptiboa, ereduzkoa), edukia, tamaina, mota(
|
hizkuntza
bat baino gehiagoko corpusetarako), hizkuntza, eremu geografikoa (dialektoak edo beste aldaeraren bat kontuan hartu diren), denbora (sinkronikoa, historikoa), prozesatzea (automatikoa, eskuzkoa edo bietatik), etiketatze eredua/ sistema, eskuragarritasuna, emaitzak, tresnak, salneurria, eta metadatuak nondik hartu ditugun (eskuragarritasunaren helbideko informazioa nahikoa ez bada)....
|
|
|
Elkarren lehia areagotu egiten da, administrazio horiek
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan lan egiten badute. Hori da Kanadako kasua eta, neurri apalagoan, baita gurea ere.
|
|
|
Garai hartan latinak ematen digu, beraz, euskararen topografia, baina, baita erromantzearen topografia ere (esan bezala, enego> azaltzen da, enecoren> ordez, hila rri batean eta horrek erromanizatze prozesu martxan zegoela esan nahi du). Bestalde, gogoan eduki behar dugu euskara hizkuntza bat bezala ailegatu dela gaur arte; erda ra, edo erromantzea, ordea,
|
hizkuntza
bat baino gehiago bezala: euskara harreman estuetan izan da erromantze desberdinekin, eta horrek, nahi eta ez, eragin desberdina inprimatu zuen euskararen mamian:
|
|
|
Hala ere, Noah, bost eta erdikoa, gai da hiru hizkuntzetan nork bere kasa moldatzeko, hizkuntza bakoitza noiz eta norekin erabili behar duen argi eta garbi identifikatuz”. Bi hizkuntza aldi berean ikasteak beste hizkuntza batzuk ikasteko erraztasun handiagoa ematen dio haurrari Bestalde,
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan komunikatzeko gai izateak dakarren abantaila nabariaz gain, guraso bat bere semeari ama hizkuntzan hitz egiten diotenak harreman hurbilagoa sortzen du haien artean, eta komunikazioa errazten du hizkuntza hori hitz egiten duten senideekin, Colin Baker ek dioen bezala, zeina “Haur elebidunen guraso eta irakasleentzako gidan” elebitasunean aditu entzutetsuenetako ba... Era berean, “bi hizkuntza aldi berean ikasteak beste hizkuntza batzuk ikasteko erraztasun handiagoa ematen dio haurrari”, dio Baker ek bere Gidan, funtzio hori kontrolatzen duen garunaren zatia garatuago baitago hizkuntza bakar batean hitz egiten duten beste haurrekin alderatuta”.
|
|
|
Eleaniztasuna, baina, egoera arrunta izan da giza espeziearen historian: giza komunitate gehienek
|
hizkuntza
bat baino gehiago ezagutu izan dute. Europa intelektuala elebiduna zen XVIII. mende bukaera arte.
|
|
|
[Gehiago.] Euskara hizkuntza ederra edo poetikoa zela zioten lehenago (ez dago hizkuntza ederrik edo poetikorik, zeren ez baitago hizkuntza itsusi edo prosaikorik); hizkuntza zaharra dela ere bai (hizkuntza bat, gehienez ere, leku batean beste
|
hizkuntza
bat baino lehenagokoa izan daiteke, eta besterik ez: teknikoki, ez dago hizkuntza zaharrik, zaharragorik edo zaharrenik); horrezaz gainera, hizkuntza mundu esplikatzailea, bere baitan egia haundiak (edo Egia Haundia) dakartzana, eta ezdakitnoizko edo badakitnorainoko zibilizazio baten hizkuntza, eta abar luze bat:
|
|
2009
|
|
|
Bigarrena:
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan lan egiteak esan nahi du hizkuntza horiek oso ondo menperatu behar direla. Aipatu zuen, adibidez, ingelesa edo alemana jatorrizko hizkuntza duen norbait lan taldean izatearen abantaila.
|
|
|
Erkidego Autonomoan
|
hizkuntzak
bat baino gehiago direnean ezinbestekoa da hori baina baita atzerritar asko dauden lekuetan ere, Balear Uharteetan edo Valentzian, adibidez.
|
|
|
Tokian tokiko hitz egokia edukitzea(, soroak hazia bezala behar du idazleak hitza?). Eta euskal idazleari, beti
|
hizkuntza
bat baino gehiagotan bizi baita, nahi lukeen bezalako, edo beste literatura batzuetatik ohitua dagoen bezalako lexiko bat eskura falta zaio, horren alde on eta txarrekin. –Gure ingurutako erdara handiak oparoagoak direnez, hizkuntza pertsonal hau sortzeko zeri heldu gehiago eskaintzen dute euskarak baino.
|
|
|
zer esaten ari ginen jakiterik nahi ez genuenean, ingelesera jo genezakeen.
|
Hizkuntza
bat baino gehiago mintzatzearen ezkutuko abantailetako bat horixe da: besteek ez ulertzea.
|
|
|
Unamunok kontatzen du zergatik aukeratu zuen filologia ikastea, eta ez beste edozer, demagun, medikuntza edo zuzenbidea. Bere memorietan idatzia utzi zuen Unamunok nola konturatu zen bera
|
hizkuntza
bat baino gehiago zeudela munduan, gizakiok elkarrekin komunikatzeko era bat baino gehiago dugula. Kontua da behin, Unamunok lauzpabost urte zituela, Mr.
|
|
|
Unamunoren pasarteak zer pentsatua eman zidan. Noiz jabetuko ote nintzen ni
|
hizkuntza
bat baino gehiago zeudela munduan. Etxean izango zen seguruena, gurean osabak ez baitzuen euskaraz egiten.
|
|
|
Elebakartasuna pobrezia bide baina elebitasuna aberastasun iturri izateak besteak beste esan nahi du elebitasunak elebidunari leihoak zabaltzen dizkiola hedabideak kontsumitzerakoan ere. Leihoak zabaldu esaten dugu, hain zuzen ere,
|
hizkuntza
bat baino gehiago dakienez gero, hizkuntzaren arabera baino gehiago produktuaren beraren ezaugarriengatik egingo baitu bere aukera irakurle elebidunak.
|
|
|
Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, hain zaila ote da ulertzea hizkuntzen bizikidetza, ez, alegia, nola halako koexistentzia hutsa? dela
|
hizkuntza
bat baino gehiago dituen gizarte pluralaren kohesiorako bide bakarra. Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, ez al dakigu bizikidetza harmoniatsuaren ezinbesteko baldintza bizikideen berdinkidetasuna dela?
|
|
|
Ikuspegi horren ondorioz ukatzen zaie legebiltzarkideei Kongresuan" Espainiako beste hizkuntzak" erabiltzeko eskubidea. Ikuspegi horren ondorioz behartzen dira
|
hizkuntza
bat baino gehiago dituzten Espainiako legebiltzarkideak hizkuntza bat bakarra erabiltzera.
|
|
|
Espainiar Estatuan biztanleen ia erdia, %40 pasatxo, bizi da gaztelania ez beste hizkuntza propioren bat gaztelaniarekin batera ofiziala duten erkidegoetan. Hamazazpi autonomia erkidegoetarik hamar,
|
hizkuntza
bat baino gehiagoren jabe dira: Aragoi, Asturias, Balear Uharteak, Gaztela Leon, Euskadi, Extremadura, Galizia, Katalunia, Nafarroa eta Valentzia.
|
|
|
egileak argi dauka etnizitate elementu horiek markatzen dituzten mugak gero eta porotsuagoak eta gero eta nahasiagoak direla. Izan ere, gaur egun, talde horiek mundu modernoaren sinergia batzuen mendean daude, eta hori dela eta oso ez-egonkorrak dira?
|
hizkuntza
bat baino gehiago, muga bat baino gehiago, erreferentzia sinbolikoaren esparru bat baino gehiago, identitate atxikimenduaren esparru asko...
|
|
|
Hala, nolabaiteko ideologia bultzatu eta landu zen zentzu horretan, ofizioko jendearen artean behinik behin. Hala ere, idazlea
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabiltzera derrigortua egonik, arrazoi ekonomiko hutsengatik?, garbi dago elebitasuna lan tresnatzat hartzen zela ordurako, horrek berekin zekartzan ondorio guztiekin.
|
|
|
Arrazoi izango zuen, akaso, Frantsesak. Baina nik ere kontuak egin ditut, eta inperio bat edo
|
hizkuntza
bat baino gutxiago biziko naiz. Zenbat urte behar dira inperio bat edo hizkuntza bat desagertzeko?
|
|
2010
|
|
|
•
|
hizkuntza
bat baino gehiago ofiziala, baina ofizialtasuna lurraldeka dago banatuta lurraldetasunaren printzipioan oinarritutako eredua. hizkuntza lurraldeari mugak ezartzen zaizkio. adibidez: belgika, Suitza...
|
|
|
Beste kontu bat da gizarte bateko pertsonak
|
hizkuntza
bat baino gehiago ezagutzea, eta beraz, elebidun edo eleaniztun izatea. Baina ez ditzagun gauzak nahasi.
|
|
|
Teknologia berriek eta LTDak ikusleari hizkuntza aukeratzeko modua eman diezaiokete. Horren harira, ETBko iturriek azaldu dute ikusleak bere telemandoarekin aukera dezakeela hizkuntza, baldin eta
|
hizkuntza
bat baino gehiagotako emanaldia bada. Dena den, eskubideen afera tartean dago, ETBk filmak eskuratzen dituenean bikoiztutako emanaldien eskubideak erosi baititu orain arte.
|
|
|
Gugandik gertuago, Txepetxek hololinguistikaren bitartez proposamen etiko bat egin zuen mundu mailan hizkuntza guztiek etorkizuna izan dezaten; bere proposamenari" paradigma antiglosikoa" deitzen dio (Un futuro para nuestro pasado, 365 or.). Proposamenak utopikoa diJakin 177 martxoa ekaina rudi baina polita da; munduko gizartea sare handi bat litzateke, bere partaideak eleanitzak izango lirateke. Sarearen partaideen arteko komunikazioa bermatua izango litzateke
|
hizkuntza
bat baino gehiagoren bitartez; alegia, ez litzateke egongo hizkuntza bat denon ulermenerako (ingelesa adibidez), baizik eta sarea konplexuagoa litzateke hizkuntza txikiei ere lekua egiteko. Gainera, elkar ulertzeko hizkuntzak ez lirateke inoren jatorrizko hizkuntza.
|
|
|
Estatuek eta munduko instituzioek diru publikoa zuzenean eman diete bankuei krisitik ateratzeko, orain BNP bankuak 2009rako bere etekinak bikoiztu egin dituela esan du (Le Point,): baina, noski, pentsioak dira ordaindu, edota enpresa batean
|
hizkuntza
bat baino gehiago edukitzea garestiegia da... Krisi garaian, beraz, euskarari dirua kendu behar zaiola diote, ekonomia suspertzeko.
|
|
|
Aukera bat baino gehiago dugunean, hautu bat egin behar dugu. Gizarte batean
|
hizkuntza
bat baino gehiago, edo hizkuntz aldaera bat baino gehiago dagoenean, hautu bat egin behar da; hautua maila politikoan egiten da, eta ondoren hautatu dena, alegia, etorkizunerako erabaki dena, praktikara eraman behar da. Horretarako plangintza bat abian jartzen da, gure kasuan hizkuntza plangintza bat.
|
|
|
Hueska hiriko merkatuan
|
hizkuntza
bat baino gehiago mintzatzen ziren XIV. mendean, baina orduko ordenantzek batzuk baztertu zituzten salerosketa tratuetan, Arabiera, Hebraiera eta Euskara, 30 sol (diru mota) ordaintzeko mehatxupean:
|
|
|
sarritan galdetzen didate," Zergatik idazten duzu hiltzen ari den hizkuntzan?" Eta horixe azaldu nahi nuke hitz gutxi batzuetan. Lehenengo, niri mamu ipuinak idaztea gustatzen zait, eta ez dago ezer egokiagorik mamuei buruz idazteko, hiltzen ari den
|
hizkuntza
bat baino. Zenbat eta hilago hizkuntza, biziagoa mamua.
|
|
|
Herri hizkuntzen bazterketaren aldekoek hiru argudio hauek erabiltzen dituzte bereziki: 1) europar hizkuntzek" komunikazioa" errazten dutela estatu barrura begira, baina batez ere kanpora begira; 2) estatuan herri
|
hizkuntza
bat baino gehiago egiten direnez, ofizialtzat horietako bakar bat hautatzea diskriminatzailea litzatekeela; eta hainbat hizkuntza erabiltzea, berriz, zatitzailea; 3) bertako hizkuntzak plano ofizialean erabiltzea zibilizazioari uko egin eta tribalismora itzultzea litzatekeela. Antigoaleko argudio kolonialak dira, agerian.
|
|
2011
|
|
|
Berdin du bere ustez h eta L horiek hizkuntza beraren bi aldaera izatea (tartean, bata aldaera formal jasoa eta bestea dialektozko hizkera arrunta), edo bi hizkuntza bereizi. ...partimentazio soziofuntzionala argia baldin badu kodebikote horretaz baliatzen den hiztun elkarteak81 egitura desberdintasun txikienetik zabalenera, dena izan liteke diglosia, baldin" the linguistic differences must be functionally distinguished within the society" horrezaz gainera, dimentsio linguozentrikoaz amaitzeko, bai L kodeak eta (Ferguson enean ez bezala) bai h kodeak aldaera edo
|
hizkuntza
bat baino gehiago izan ditzake bere baitan82 puntu honek eztabaida handiak sortu eta sortzen ditu. horixe da ordea, euskaldunoi dagokigunez, entenditzen eta onartzen errazena. Bai endoglosia eta bai, bereziki, exoglosia interes biziko formulazioak ditugu. gure arteko eztabaida eta desadostasun giroari dagokionez, halere, bistan da bigarrena (euskara erdaren arteko diglosia) dela askogatik interesgarriena. b) Ferguson-en baitako laugarren dimentsioari ere, jarrerekin eta, bereziki, prestigio kontuekin lotua dagoen dimentsioari alegia, leku mugatua aitortzen dio Fishman-ek:
|
|
|
Adibidez, erabateko konbentzimenduz aldarrika dezakegu edozein hizkuntzaren biziraupenerako eredu estandarra izatea ezinbestekoa dela. halere, eredu estandarra zeukaten
|
hizkuntza
bat baino gehiago galdu izan dira. wilhelm humboldtek edo Miguel de unamunok argudioak eta arrazoiak bazeuzkaten esan ahal izateko euskara galduko zela, erabiltzen zituzten arrazoiak, datu, analisi eta euren garaiko teoria sendoetatik eratorriak ziren-eta. euskara, ordea, ez da galdu. gizarte zientzietako ikertzaileak badaki jakin bere metodoa mugatua dela eta ez diola erabateko bermerik eskaintz...
|
|
|
Afrikar independentzien garaian sortu zen, deskolonizazioaren garaian. herrialde anitz egoera soziolinguistiko konplexuan aurkitu ziren garaian hain zuzen ere: hizkuntz kolonialaren nagusitasun ofizialari eguneroko errealitate eleaniztun bati egiten zion aurre, herri berri horietan
|
hizkuntza
bat baino dezente gehiago mintzatzen ziren eguneroko jardunean baina hizkuntza ofiziala kolonizatzaileen hizkuntza jarraitzen zen izaten kasu gehienetan. de faktoko egoera postkolonial honi, koadro, marko teoriko bat emanez, iparramerikarren diglosia kontzeptuak egoera normalizatzen du eta egonkortasuna eransten dio Calvet en ustez. egoera horien zuzengabekeria eta hizkuntz gatazka estaltzen ditu... 45).
|
|
|
Jordi Solé i Camardons – Irudimen eta heziketa soziolinguistikoa. Herrialde Katalanetan heziketa soziolinguistikoa dibulgatzea eta lantzea
|
hizkuntza
bat baino gehiago hitz egiten dituzten etorkinen gorakadak eragindako aldaketa aukera bat izan daiteke hezkuntzako hizkuntza politika berriz pentsatzeko eta hobetzeko. Beraz, aldaketa irudimen soziolinguistikoarekin (eta indarrarekin) egiten bada, AukerA bat izan daiteke. ziur nago etorkizunean askoz ere gehiago sakondu litzatekeela ikasleen hizkuntza motxilaren aprobetxamenduan. horretarako, eeMBren proposamenak eta, bereziki, Hizkuntzen Portfolio Europarra eta hizkuntza biografia bezalako jarduerak aprobetxatu behako dira. ez dira gutxietsi behar hizkuntzak ikasteko euroComrom eta antzeko proposamenak, hizkuntza senean eta iraunkortasun soziolinguistikoan oinarritutako sistema baita. hEziKETA SoziolinguiSTiKo BAT BEhAr DA y zergatik behar da heziketa soziolinguistiko bat?
|
|
|
|
Hizkuntza
bat baino gehiago hitz egiten dituzten etorkinen gorakadak eragindako aldaketa aukera bat izan daiteke hezkuntzako hizkuntzapolitika berriz pentsatzeko eta hobetzeko.
|
|
|
Eta arrazoirik ez diot kenduko nik. Nolanahi ere, ordea, etnozidioaren historian, oraintsu arte, kolonizatzaileen
|
hizkuntzak
bat baino gehiago ziren, ez bakarra, eta orain ere ez da bakarra. Espainiera, frantsesa eta beste hizkuntza menderatzaile batzuen historia ankerrak ez dira lekuko txarrak egiaztatu nahi duguna frogatzeko.
|
|
|
Elebitasun indibidualaren onurak Jean Paul Bronckart en eskutik adierazita: . Hainbat adibide daude eskolan
|
hizkuntza
bat baino gehiago irakastea aberatsa bezain lagungarria dela esateko. Garapen psikologikoa lantzeko tresna da hizkuntza, eta zenbat eta gehiago jakin, orduan eta hobe.
|
|
|
Hiru eleko irakaskuntza eskaintzearen arazoak ez datoz ez hizkuntzaren aldetik ez hezkuntzaren aldetik.
|
Hizkuntza
bat baino gehiago erakusteko muga bakarra baliabide falta da, izan pertsonalak izan ekonomikoak. Horrez gain, ikasleek hizkuntza horrekiko duten harreman emozionala ikasketarako balazta edo motibazioa izan daiteke?.
|
|
|
Horrez gain, ikasleek hizkuntza horrekiko duten harreman emozionala ikasketarako balazta edo motibazioa izan daiteke?. ?
|
Hizkuntza
bat baino gehiago erakusteko muga bakarra baliabide falta da?, Berria,.
|
|
|
Ingelesa nire heziketa formalaren hizkuntza bihurtu zen. Kenyan, ingelesa
|
hizkuntza
bat baino gehiago bihurtu zen: beste guztien gaineko hizkuntza zen, eta besteek burua makurtu behar zuten, begiramenez, bere aurrean.
|
|
|
Baina guztiz kontrakoa gertatzen da: hiru urte bete baino lehen
|
hizkuntza
bat baino gehiagorekin harreman naturala duten haurrek bi hizkuntzak hartzen dituzte lehenengo hizkuntza gisa, eta elebidun bihurtzen dira. Horrek, hezkuntza eta hizkuntza prozesua ez hondatzeaz gain, elebitasun goiztiarraren abantaila kognitibo eta linguistikoak ematen ditu.
|
|
|
Erabilera batzuk ez dira besteak baino balio txikiagokoak. Adibidez, Interneten dagoen hizkuntza batek ez dauka Interneten ez dagoen beste
|
hizkuntza
batek baino balio handiagoa. Izan ere, kontrako argudioa ere balegoke:
|
|
|
Gutxi izango dira gutxiengo nazionalik gabeko estatuak, alegia, estatuaren hizkuntza nagusia ez beste bat egiten duten nazio ugari dago estatuen barruan. Halaber, estatu guztietan daude
|
hizkuntza
bat baino gehiago egiten dituzten hiztunak, estatuarenaz gain, euren nazio propiokoa ere egiten dutelako.
|
|
|
Era berean, komeni da kanpinak hasieran plano edo mapa bat eskaintzea, erabiltzaileak zerbitzua desbideratu ez dezan; bisitatutako 100 instalazioetatik 52tan bakarrik ikusi ahal izan zen hori. Oporretan gure herrialdera etortzen diren turistak atzerritarrak izaten dira askotan; horregatik, gomendagarria da kartelak edo seinaleak
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan eskaintzea. Kartelak gaztelaniaz daude bisitatutako establezimendu guztietan, baina 65 bakarrik eskaintzen dute informazioa hizkuntza gehiagotan.Informazio osatuena, oro har, Valladoliden («oso ongi») eta Murtzian, Madrilen, Gipuzkoan, Kordoban, Bartzelonan eta Alacanten («ongi») bisitatu diren kanpinetan dago.
|
|
|
Gainera, asteburuetan bidaiak edo txangoak antolatzen dira herrialde bereko edo inguruko herrietako lekuetara, hizkuntza ere praktikatzeko.
|
Hizkuntza
bat baino gehiago ikasteko interesa dutenek urte eleanitz bat kontratatzeko aukera dute. Horrela, urtebetean hiru herrialdetara egiten dute bidaia, beste hainbeste hizkuntza praktikatzeko.
|
|
|
Elebitasuna gizabanakoari dagokio:
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabiltzeko gaitasunari dagokio. Diglosia, aldiz, gizarteari dagokio:
|
|
|
Diglosia, aldiz, gizarteari dagokio:
|
hizkuntza
bat baino gehiagoren banaketa funtzionala gertatzen denean gizarte batean, diglosia dugu. Autore horren hitzetan:
|
|
|
Berez, kontzeptu horren definizioaren ezaugarria iraupena da (gutxienez hiru belaunaldiz iraun behar du egoera batek, diglosikoa izateko) eta Reversing Language Shift ereduan hizkuntzen arteko banaketa sozio funtzionalean oinarritzen da. Alegia, eredu horren arabera,
|
hizkuntza
bat baino gehiago dagoen testuinguru batean, bi hizkuntzen iraupena ziurtatzeko banaketa sozio funtzionala derrigorrezkoa da. Fishmanek bere eredua garatu egin izan du gizartearen aldaketen arabera.
|
|
2012
|
|
|
egia da, matrize sinboliko oinarrizkotik harago (demagun halakorik dela), beste batzuk erabili ahal ditugula, esaterako:
|
hizkuntza
bat baino gehiago dakizkienak hauta dezake zein erabili. Are gehiago, hizkuntza bakarra dakien horrek ere baditu mintzaira mota asko, mintzaira bera moldatuko du, erretorika onean bezala, solaskideak liluratzeko.
|
|
|
Lehenik eta behin, hizkuntza alternantziarena aipatu behar da. Hiztun batek, hitz hartze berean
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabiltzen
|
|
|
Dokusare teknologiak hori bera egiten du, baina hainbat hizkuntzatan dagoen edukia erlazionatzeko eta antzekoenak bilatzeko gai da. Edukia
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan duten komunikabide eta webguneek baliatu dezakete, edo kanpoko webguneetako eduki erlazionatua erakutsi nahi dutenek.
|
|
|
Gerora, sumeriar kulturak beste herri batzuetan ere izan zuen eragina, eta hainbat testu beste hizkuntza batzuetara itzuli ziren. Harrezkeroko zibilizazio gehienetan
|
hizkuntza
bat baino gehiago elkarrekin bizi izan zirela dirudi, eta itzulpena, beraz, derrigorrezkoa zela zibilizazio haietako biztanle elebidun edo eleaniztunen arteko komunikaziorako. Mendebaldeko kulturaren oinarri izan diren literatura grekoan eta hebrearrean ere aski nabarmena da Ekialde Hurbileko eta Egiptoko kulturen eragina, eta uste izatekoa da, beraz, eragin hori itzulpenaren bitartekotzaz gauzatu zela (Mendiguren 1992:
|
|
|
2 Botere publikoek, bere jarduera eremuaren barruan, lurraldearen arabera historikoa den
|
hizkuntza
bat baino gehiago dutenean, hizkuntza horietan argitaratu behar dituzte legeak eta gainerako arau juridikoak, kontuan hartu gabe hiztunek beste hizkuntzak ulertzen dituztenentz.
|
|
|
Zaila litzateke pertsona horiek beren seme alabei euskara baino ez transmititzea; gainera, motibo komunikatibo eta emozionalengatik ez dirudi egokia litzatekeenik ere. Bere seme alabei informazioak eta emozioak transmititzeko gai izan behar du guraso batek; gaitasun nahikorik ez badu euskaraz,
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabili du. Oso gutxi dira benetako elebidun orekatuak, bi hizkuntzetan gai guztiez hitz egin eta emozio guztiak transmititzeko gai direnak.
|
|
2013
|
|
|
" Elebitasunaren hori sekulako gezurra da(...) elebitasun sozialari dagokionez. Iruditzen zait hizkuntza hegemoniko bakarra behar genukeela, nahiz eta norbanakook
|
hizkuntza
bat baino gehiago erabiltzeko gai izan(...) Nik neure aldetik, hauxe nahi nuke: Euskal Herri osoan euskara hutsean bizi ahal izatea".
|
|
|
Horretarako, lehenik eta behin gure ikerketaren helburuak zehaztu ditugu eta lau izan dira finkatutako helburuak. Hasteko, gauza jakina da
|
hizkuntza
bat baino gehiago ukipenean egotea ohiko gertaera dela munduan zehar eta egoera bakoitzak bere ezaugarriak izan ohi dituela. Gure ikerketa euskara nagusi den testuinguru batean gauzatu dugu (Azpeitian), baina hala eta guztiz ere bi hizkuntza edo gehiago ukipen egoeran dauden ingurune bat da.
|
|
|
Azpeitia soziolinguistikoki oso euskalduna den testuingurua da, baina hala ere
|
hizkuntza
bat baino gehiago elkarreraginean dauden testuinguru bat da, munduko toki asko bezala. Munduan zehar herrialde askotan aurki daitezke harremanetan dauden bi hizkuntza edo gehiago (Todeva & Cenoz, 2009).
|
|
|
|
Hizkuntza
bat baino gehiago kontaktuan daudenean, hainbat fenomeno sortzen dira harreman horren ondorioz. Eta gehien aztertu den fenomenoetako bat kode aldaketarena (code switching) izan da (Esnaola, 2000; Edwards, 2008).
|
|
|
Eta horrek nahitaez Block ek (2007) deskribatzen duen superlingual izaera ematen die. Alegia,
|
hizkuntza
bat baino gehiago jakiteak hiztuna hizkuntza horietako bakoitzean semilingual izango zela iruditzen zitzaienen kontra, hiztun hori superlingual dela esaten du Block ek. Hizkuntza errepertorioan daukan aberastasuna eta hori testuinguru bakoitzera egokitzeko daukan gaitasuna kontuan hartuta.
|
|
|
Mundu globalizatu honetan, eleanitza izatea ezinbestekoa da lanbide askotarako. Multinazionalek
|
hizkuntza
bat baino gehiago menperatzea eskatzen dute kontratatzeko orduan, eta oso baloratzen da hainbat hizkuntza ikasteko gaitasuna; batetik, lanerako oso baliagarria delako, bestetik, profesionalaren adimen gaitasuna frogatzen duelako.
|
|
|
...ren aldekoa naiz. c) Ezinbestekoa da euskararen sustapenean diru publikoa gastatzea. d) Euskara dagoeneko ez dago desagertzeko arriskuan. e) Euskara landa eremuko hizkuntza bat da. f) Ez litzateke euskararen berreskurapenean dirua inbertitu. g) Gure udalak diru gehiago inbertitu luke euskararen berreskurapenean. h) Euskara berez berreskuratuko da belaunaldi berriak ikasten ari direlako. i) Euskara
|
hizkuntza
bat baino gehiago da, nortasun adierazle bat da.
|
|
|
Bloke hau bukatzeko, honako baieztapen hauxe egin nien: " Euskara
|
hizkuntza
bat baino gehiago da, nortasun adierazle bat da". Kasu honetan, iritzien balantza aldeko jarrera dutenengana makurtu zen, galdetutako herritarren %80k ados edo guztiz ados erantzun baitzuen.
|
|
|
17 grafikoa. Euskara
|
hizkuntza
bat baino gehiago da, nortasuna adierazle bat da
|
|
|
Aldi berean
|
hizkuntza
bat baino gehiago ikasten dutenekin lan egin du Jurgen M. Meiselek (Heilbronn, Alemania, 1944). Hamburgoko eta Calgaryko unibertsitateetan egindako ikerketetan, etorkinen ikasketa prozesuak aztertu ditu, tartean irakaskuntzarik jaso ez dutenena ere bai.
|
|
|
Hirugarrenik, joera kulturaletan dago: gero eta ohituago gaude eremu hizkuntzaniztunetan bizitzen, gero eta jende gehiagok erabiltzen ditu, egunean zehar,
|
hizkuntza
bat baino gehiago (gauza xumeetatik gauza handietara), eta «normaltasuna», gero eta gehiago, eleaniztasunarekin parekatzen da, ez, azken mende eta erdian bezala, elebakartasunarekin.
|
|
|
Areago: azpitituluak
|
hizkuntza
batean baino gehiagotan eskaintzeko aukera dago. Horrekin batera, audio duala emateko aukera ere badute telebista kanalek, ikusleak erabakiko duelarik programa bat hizkuntza batean edo beste batean jarraituko duen.
|
|
|
6 A eta B hizkuntzen hiztun elebakarren multzoek antzeko tamaina dutenean, AB/ BA hiztun elebidunen multzoen hizkuntz erabilerak eragiten ditu A edota B hizkuntzen erabilera tasak. Kasu horretan, hizkuntzen estatusa, boterea eta abar erabakigarriak dira
|
hizkuntza
bat baino bestea erabiltzeko.
|
|
|
Alabaina, euskara idatzia —eta arauez idatzia denaz mintzo naiz— plazara agertzeak ondorio txarrik ere ez ote duenez eragin pentsatzen hasia naiz... Izan ere, aurretik adierazi izan dudan bezala, badirudi Zuberoan, Ipar Euskal Herri osoan bezala, euskara egiten ari dela idatzita ageri den hizkuntza bat... mintzatua den
|
hizkuntza
bat baino gehiago! Eskolan gutxi edo aski ikasia eta irakatsia den hizkuntza bat, etxean, karrikan, dendetan, eguneroko harremanetan mintzatua den hizkuntza bat baino gehiago.
|
|
|
Izan ere, aurretik adierazi izan dudan bezala, badirudi Zuberoan, Ipar Euskal Herri osoan bezala, euskara egiten ari dela idatzita ageri den hizkuntza bat... mintzatua den hizkuntza bat baino gehiago! Eskolan gutxi edo aski ikasia eta irakatsia den hizkuntza bat, etxean, karrikan, dendetan, eguneroko harremanetan mintzatua den
|
hizkuntza
bat baino gehiago. Hori gero eta nabarmenago egia bihurtuko balitz, ondorioztatu beharra genuke euskara idatziaren beti eta gehiago plazaratzeak ez duela jendartean halako eragin psikologiko onuragarririk sortu eta hazi, uste izan zitekeen bezala... eta beharbada, aitzitik ere, euskara mintzatuaren atzera egitea areagotu egin duela.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, eta ingeles irakaslea izandakoa delako, gertutik ezagutzen ditu hizkuntzen ikasketarako beharrak: " Umeek,
|
hizkuntza
bat baino gehiago ikasi ahal izateko, argi izan behar dute non erabiltzen den hizkuntza bakoitza; erabilerarako erreferentzia bat behar dute". Horregatik, eta" gaztelera indar oso menperatzailea delako", argi du euskarak" eremu bereizia" behar duela.
|
|
|
1085. La communauté du langage est un des grands caractères d, une nation; mais elle ne suffit pas pour la caractériser?. Ezaskitasunaren arrazoia hemen ematen dena da, nazio batean
|
hizkuntza
bat baino gehiago mintza daitekeela.
|
|
2015
|
|
|
Azkenik, hizkuntz kudeaketa da kontuan hartu daitekeen hirugarren elementua. Kasu honetan hizkuntza baten inguruan sortzen den dinamikari edo
|
hizkuntza
bat baino gehiago daudenean egiten diren aukeraketei egiten zaie erreferentzia, bertan irudikatu daitezkeen galderak horrelakoak izanik: zer egiten du familiak bere hizkuntza mantentzeko eta bultzatzeko?
|
|
|
Bestalde, gero eta ikastetxe gehiagok dituzte gurasoengan eragiteko plangintzak (batzuetan udalen plangintzekin koordinatuak). Ikastetxeen helburuetako bat ikasleek
|
hizkuntza
bat baino gehiago ondo ikastea da, eta gainera ikastetxe askoren kasuan ikasleen euskararen erabileran ere eragin nahi da. Bi helburu horiei begira ikastetxeetan konturatzen dira gurasoak irakasleen norabide berean aritzea garrantzitsua dela eta gurasoengan eragiteko plangintzak abian jartzen dituzte.
|
|
|
— Oinarrizko mezua eleaniztasunean, euskararen erabileran eta gurasoen jarreran kokatzen da: haurrek eta gazteek
|
hizkuntza
bat baino gehiago ondo ikastea nahi da eta horretan lan egiten da, baina hizkuntza ohitura batzuk ere sustatzen dira (euskara askorekin eta egoera askotan erabiltzea). Bi helburu horiei begira ikastetxeak
|
|
|
Seme alaba euskaldun eleaniztunak zalantzarik gabe, seme alabek
|
hizkuntza
bat baino gehiago ondo ikastea nahi dute. Baina hizkuntzak ondo ikasteaz gain, seme alabek euskara erabiltzeko ohitura izatea nahi dute, bai lagunartean eta baita beste hainbat harremanetan ere.
|
|
|
Hasiera batean, zenbaitentzat gaiak berria eman badezake ere, kezka, arazoa, harra edo dena delakoa aspalditik datorkigula esango nuke. Ez da euskaldunon kontua bakarrik, gainera,
|
hizkuntza
bat baino gehiagok elkarrekin bizi behar dutenean gertatzen baita hizkuntza hautua egin behar izate hori. Zein hizkuntzatan hitz egingo diot honako honi?
|
|
|
Hala, eremu geografiko jakin batean
|
hizkuntza
bat baino gehiago elkarrekin bizi badira, ukipenean daudela esaten da. Kontu izan munduan 6000 hizkuntzatik gora daudela; beraz, toki batean baino gehiagotan daude hizkuntzak ukipenean.
|
|
|
neoliberalismoaren nazioarteko hedapenak eta teknologia berriek sustatu duten globalizazio prozesuaren ondorioz, eta aberastasunaren banaketa bidegabeak eragindako migrazioak direla bide ere bai, gero eta ugariago dira komunitate desberdinen arteko harremanak189 (beste kontu bat da, bistan denez, harreman horiek berdinen artekoak ala hierarkikoak diren). Eta harreman horiek bideratzeko, ezinbesteko izango da laster pertsona bakoitzak
|
hizkuntza
bat baino gehiago jakitea.
|
|
|
3 Gizarte berean
|
hizkuntza
bat baino gehiago hitz egiten direnean, hizkuntza horien artean sortzen
|