|
2001
|
|
|
Bigarrenik, pentsa ote daiteke ingelesa edo beste
|
hizkuntza
nagusiren hiztunek eguneroko harremanetan dituzten hizkuntz premiei erantzungo dien hizkera sortzeko ezintasuna dutela. Hiztun komunitate trinko eta osasuntsu bateko partaide petoa izanez gero, hizkuntza jatorra erabiltzea da berezkoena, ez Marteko aldaki arrotz eta exotikoak.
|
|
|
Azkenik, egongo ote da gurasorik —kopuru adierazgarritan, bederen—
|
hizkuntza
nagusietako hiztun komunitateetako partaide osoak izanik, euren seme alabei hizkuntza horiek irakatsiko ez dietenik. Guraso eta seme alaben arteko euskararen ondorengotaratzea non eteten den ikusi behar dugu:
|
|
2008
|
|
|
«Hizkuntzak ezin dira gutxietsi hiztun kopuruaren arabera, edo mintzatzen den lurraldearen tamainaren arabera. Baina
|
hizkuntz
nagusietako hiztunek gutxietsi egiten dituzte, menperatze arrazoiak tarteko». Jarrera horren zergatia ere berak azaldu zuen.
|
|
2010
|
|
|
...isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu,
|
hizkuntza
nagusiko hiztunei, geurearekiko. Jarrera hau, guztiok mantendu ezkero, izaera ezberdinak errespetatzen dira eta ez da inor ukatzen. hizkuntza ezberdinen elkarbizitzak, batzuei eta besteei konpromesu, ardura edo betebehar batzuek sortzen dizkigu. euskal hiztun batek ere badu konpromesua erdararekiko, konpromesu berdina eskatzen zaio erdal hiztun bati euskararekiko ere. nere eskubideak bestearentzat betebeharra sortzen du eta alderantziz. batak bestearen hizkuntza ezagutu beharra sortzen digu honek, kasu horretan lortuko baita, bakoitzak bere borondatez erabakitako izan nahia errespetatzea. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
|
...arekiko ere. nire eskubideak bestearentzat betebeharra sortzen du eta alderantziz. batak bestearen hizkuntza ezagutu beharra sortzen digu honek, kasu horretan lortuko baita, bakoitzak bere borondatez erabakitako izan nahia errespetatzea. guk dugun euskaldun izateko nahiarekin, ez dugu inor behartu nahi; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina jarrera berdina eskatzen diegu
|
hizkuntza
nagusiko hiztunei. Jarrera hau guztiok geure egin ezkero, izaera ezberdinak errespetatzen dira eta ez da inor ukatzen. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako ingurunea mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi
|
|
2011
|
|
|
Herri txiki eta txikituetako mintzaira kulturetan bizi den hiztun kikilduaren lehendabiziko trauma eskolan hasten da. Covarrubiasek dioenez,, traumatikoa gertatzen zaie eskola, eta
|
hizkuntza
nagusiko hiztunen aurrean gutxietsita sentitzen dira? . Nortasun diferentearen auzia zama lazgarria da gutxiengoaren ajeak jota bizi direnentzat.
|
|
|
Azken garaiotan halako giza eskubideen aurkako erasoei aurre egiteko tresna juridikoak ugaldu egin dira, eta batez ere, 90eko hamarkadatik aurrera, asko garatu da hizkuntza eskubideen gaineko ikerketa, baita hezkuntzaren esparruari dagokiona ere. Esan beharrik ere ez dago,
|
hizkuntza
nagusietako hiztunek badituztela, kasu asko eta askotan, hizkuntzazko giza eskubideak, baita hezkuntzaren eremuan ere. Edo behintzat eskubide horiek «berezkotzat edo ziurtzat» jotzen dituzte.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
nagusietako hiztunek badituzte hizkuntzazko giza eskubideak, baita hezkuntza eremuan ere.
|
|
2017
|
|
|
— zazpigarrenik, Europako Kontseiluaren 1992ko Erregioen edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna aipatuko dugu. itunaren zazpigarren artikuluaren bigarren atalean honakoa ezartzen da: hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu
|
hizkuntza
nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazio ekimen bezala, baldin eta hizkuntza gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. hau da, hizkuntza gutxituaren sustapenaren zilegitasuna aldarrikatzen da hizkuntza nagusiarekiko berdintasuna helburu duen neurrian.
|
|
|
Hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu
|
hizkuntza
nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazioekimen bezala, baldin eta hizkuntza gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. espainiako estatuak 2001eko irailean berretsi zuen ituna.
|
|
|
Hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu
|
hizkuntza
nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazioekimen bezala, baldin eta hizkuntza gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. espainiako estatuak 1979ko irailean berretsi zuen hitzarmena.
|
|
2018
|
|
|
Alderantziz, harrokeriaren adierazgarria da seguru asko:
|
hizkuntza
nagusiko hiztunek ele bat eta bera hitz egiten duten artean, hizkuntza markatuko hiztunak elebidunak dira, eta hizkuntza markagabea bera ere elebakar aurreiritzidunek bezain ongi menperatzen dutela erakusten dute.
|