|
2001
|
|
|
Euskarak komunikaziorako tresna baliagarria izan behar du. Herritar batek hizkuntza bat ez mantentzea eta hurrengo belaunaldiari ez uztea aukeratzeko arrazoiak izateak, ez du zerikusirik berak hizkuntza horrekiko duen gutxiespenarekin, baizik eta sentimendu pragmatiko batekin, zeinak hizkuntza honen gaitasuna eta erabilera, nagusitzat hartzen den beste
|
hizkuntza
baten erabilerarekin konparatzen duen.
|
|
|
Gauza bera esan genezake hizkuntz normalizazioariburuz.
|
Hizkuntza
baten erabilera normaldu dadin, ospe soziala behar du. Hori galtzen bada, normalizazioaren kaltetan izaten da, eta, aitzitik, ospe sozialarekin batera hazten da normalizazioa.
|
|
2003
|
|
|
Hasteko, argi utzi behar da euskararen erabileraz ezin dugula hitz egin, euskararen erabilerez baizik,
|
hizkuntza
baten erabilera bakarra ez delako. Hau bi zentzutan gertatzen da:
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, lege mailan konpondu gabe gelditzen dena, ezin daiteke gero adabakiz konpontzen saiatu?. 377 Bigarrena, ostera, Joxean Amundarainena dugu: . Ez da erraza, noski,
|
hizkuntza
baten erabilera arautzea; baina gauden unean eta egin diren ahalegin guztien ondoren, nire ustez, zehaztu egin behar da euskararen era bilerari buruzko gutxieneko araudi bat. Euskara lan mundura iristeko bidean administrazioak protagonista eta, bere inguruan lan egiten duten enpresekiko harremanetan, eragile izan behar du?. 378
|
|
|
Jakina, bizitza materialaren baldintzapen zorrotzak saihesturik, ba ote du inolako etorkizunik
|
hizkuntza
baten erabilerak. Goitik beheraino, erabat harturik, hizkuntzaren erabilera betekizun sozialen barrutian bazkatzen den izakia dugu, haraindiko izpiritu ederren gogo jardunetan bainoago.
|
|
2007
|
|
|
|
Hizkuntza
baten erabilera soziala hizkuntza horren bizitasunaren adierazpide zuzenetakoa da. Horregatik, 1989 urteaz geroztik lauzpabortz urtetan behin Euskal Herrian egiten diren kale neurketak euskararen erabileraren nolabaiteko termometro erreferentziala bihurtu dira hizkuntzaren alde sozialaz kezkatzen garenondako.
|
|
|
Espazio komunikatiboa etengabeko tentsioan dago.
|
Hizkuntza
baten erabilera soziala tentsio horretan bizi da gizartearen gorabeheren menpe. Hori jakinda, geure buruari galdegitea diogu aldeko koiunturarik gabe iraun eta zenbaitetan aitzintxo ere egin duen hizkuntza komunitate horren erabilerak noiz artio eutsi ahal izanen dion bere egoerari. erabiltzea ez ekartzea.
|
|
|
Espazio komunikatiboa etengabeko tentsioan dago.
|
Hizkuntza
baten erabilera soziala tentsio horretan bizi da gizartearen gorabeheren menpe. Hori jakinda, geure buruari galdegitea diogu aldeko koiunturarik gabe iraun eta zenbaitetan aitzintxo ere egin duen hizkuntza komunitate horren erabilerak noiz artio eutsi ahal izanen dion bere egoerari.
|
|
|
identitate soziolinguistiko indibidualareneta kolektiboaren arteko dialektika. Posible al da
|
hizkuntza
baten erabilera sozialanormaltzea identitate horiek kontrajarriak direnean?
|
|
2008
|
|
|
Kultura autonomia handiagoa lortzeko, garrantzitsua da hizkuntzaren erabilerari eustea" solidaritate" esparruetan, baina baita taldeak bere hizkuntza eta kultura" estatusa" duten esparruetan aurkitzea eta haietara zabaltzea ere (Bourhis, 1979). Talde bizindarraren esparruarekin bat etorriz (Giles eta beste batzuk, 1977), hizkuntza gutxiengo batek lortzen duen babes instituzionalaren mailak lagun dezake
|
hizkuntza
baten erabilera areagotzen esparru pribatuan (etxean, lagunartean) eta esparru publikoan (hezkuntza, osasun zerbitzu, komunikabide, lan mundu eta gobernu administrazioan). Hurbiltasun soziala beharrezkoa da taldearen hizkuntza" solidaritate hizkuntza" bihurtzeko.
|
|
|
Bestalde, norbanakoaren aldagai disposizionalek hainbat arlori egiten diete erreferentzia; esaterako, hiztunaren hizkuntza gaitasunari, adierazteko gaitasunari, trebetasun psikologikoei, edo
|
hizkuntza
baten erabileraren historia partikularrarekin lotutako zenbait datu biografikori (bere ikaskuntza historia). Hizkuntza bat edo bestea erabiltzeagatik jasotako indartzaileen eta zigorren arteko harremanak norbanakoen hizkuntza jokabidea baldintzatzen du inolako zalantzarik gabe Azken mendeetan zehar, berariazko zigorren mende egon da euskararen erabilera, eta legeen bidez ere zigortu da, eremu jakinetan euskararen erabilera berariaz debekatzen zuten legeen bidez; horrek kalte nabarmena egin dio hizkuntzaren gizarteprestigioari.
|
|
|
Orduan, gauza hauek modu oso pedagogikoan agertzen ez bazaizkio, muzin egingo dio aldez aurretik edozein azalpen arrazoituri. Azalpenaren xehetasun nagusiak ulertzen baditu, berriz, zalantzan geratuko da onik onenean; bestela esanda, nekez onartuko dizu
|
hizkuntza
baten erabilerak nola itsas dezakeen gugan nazio identitatearen ezaugarri tasuna.
|
|
|
Ez dugu inolaz ere errealitatearen argazki okerrik atera edo ikuspegi ezkorra zabaldu nahi.
|
Hizkuntza
baten erabilera, hain zuzen, erabiltzen denean aztertzen da, eta txosten honetara ekarri ditugun gabeziak hizkuntza erabili egiten delako antzeman ditzakegu, eta hori benetan pozgarria da.
|
|
|
Programa honek, gehienez ere, 2.100 euroko zuzeneko 2.500 laguntza eskaintzen ditu, atzerrian ingeleseko ikastaro bat egiteko. Izan ere, esperientziak erakusten du
|
hizkuntza
baten erabileran arintasun handiagoa lortzeko komenigarria dela jatorrizko herrialdeetan ikastaldiak egitea. Laguntzak sei asteko ikastaro bat, gutxienez, egin eta bertan egotearen kostuak estaltzen ditu, astean 20 eskola ordu gutxienez, herrialde hauetan:
|
|
2009
|
|
|
M. Zalbide argi azaldu duenez bere txosten metodologikoan23: "
|
Hizkuntza
baten erabilera ez da kasualitatez indartzen, ez eta ahultzen. Zerbaitegatik gertatzen da hori.
|
|
|
Hori ere ez da zorizko gertaera. Zergatik indartzen edo ahultzen da
|
hizkuntza
baten erabilera. Zergatik ahazten edo atzentzen zaio zenbait hiztuni bere hasierako (edo geroagoko) hizkuntza, eta beste bat nagusitzen bere hitz etorrian, erraztasunean eta funtzionaltasunean?
|
|
|
Kontua horixe baita: praktikan eta egiazki hizkuntza bat ez inposatzea eta
|
hizkuntza
baten erabilera ez eragoztea.
|
|
|
Datu horiek argi erakusten dutenez, ordea, soilik hezkuntzaren bidez ezin da; edo beste hitzetan esanda, ahal izan, neurri (bikain) bateraino ahal da, ez ordea gehiago. Izan ere, gure gizartearen luze zabalean nagusiki hezkuntzaren bidez egindako berreuskalduntze prozesuak era honetako mugak baititu ezinbestean, eta gizarte bizitzan presentzia minoritarioa duen
|
hizkuntza
baten erabilera areagotzea ezin baita bete betean egin goizetik gauera edo belaunaldi batetik bestera. Horregatik diogu normala dela ezagutzaren eta erabileraren artean aldea izatea.
|
|
|
Hau da gertatzen dena: alegia,
|
hizkuntza
baten erabilera kultura baten edo bestearen errepresentazio politikoaren aukerarekin nahasten dela.
|
|
2011
|
|
|
Testu generoa eta sekuentzia didaktikoa hizkuntzek interakzio sozio diskurtsiboan funtzionatzen badute, hala ikasten direla ere ondorioztatu daiteke genevako ikerlarien lanetatik (Bronckart, 1996). eta hau lehen hizkuntza ikasi nahiz bigarren guztiak. Bestalde, hizkuntzak ikastea haietan sortu eta garatu diren testuerak, testu moldeak eskuratzea izango da, testuetan mintzatzen baikara, ahoz zein idatziz (Larringan, 2009). egia da testu horietan hizkuntza bakoitzak bere gramatika edo sistema formala erakusten duela, berezia, eta hori ere ikasi beharrekoa dela hizkuntza bat mintzatzeko, baina gramatikak soilik ez du
|
hizkuntza
baten erabilera posible egiten (Idiazabal, 2008). gramatika eta testuen arteko loturak eta elkarreraginak nola gauzatzen diren jakitea, hizkuntzen didaktikaren oinarrian dagoen ezagutza da, eta haien ikasketarako baliabiderik emankorrena testu generoa izango litzateke (dolz & gagnon, 2008). Testu generoetan formaltasun diskurtsibo eta gramatikalak biltzen dira, nolabaiteko egonkortasuna dute, eta hizkuntza ezberdinetan antzeko egiturak erakusten dituzte.
|
|
|
–Maisuak,
|
hizkuntza
baten erabilera galarazi nahi duenean, modu ugari dauzka hori egiteko. Errepresioaz balia daiteke, baina beti geratzen da esparru pribatua, etxekoa edo lagunartekoa.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, euskarari inolako funtziorik edo legitimitaterik aitortzen ez bazaio, nekez egongo da osasuntsu. Izan ere, hizkuntza bakoitzari bere" ikur" zehatza ezartzen zaio eta bere erabilera ikur horren araberako" gizarte araupean" gelditzen da, horrela, erabilera non, norekin, zein egoeratan... finkatzen delarik.
|
hizkuntza
baten erabilera da azken batean hizkuntza horren osasun egoeraren adierazgarri garrantzitsuenetako bat. hori neurtzeko Barakaldon euskaraz egiten den guneetako batzuk aukeratu (d ereduko
|
|
2013
|
|
|
Liburuki honetan bildutako lanetan lau dimentsioak bereizteko ezintasun horren adibideak daude, badaezpada. Bretxa eta Pareraren, Labrañaren eta Fukudaren lanetan adierazten denez, argi dago
|
hizkuntza
baten erabilera aktiboa izateko hiztunek nahitaez hizkuntza horren gutxieneko ezagutza izan behar dutela; zehazten zaila da, eta n maila esan diezaiokegu. Usteek garrantzia dute ikaskuntza prozesu horietan, eta zenbait pertsonaren eta talderen aldez aurreko jarrera —hau da, ideologia—, jarreraeta irudikapenkonfigurazioa— beste batzuena baino askoz ere hobea da inguruko hizkuntza bakoitza ikasteko eta/ edo erabiltzeko.
|
|
|
Ez da erraza. Zeharka eragin dezake,
|
hizkuntza
baten erabilera sustatzeko neurri eta laguntzen bidez. Badaude beste tresna batzuk, behar beste landu ez direnak. Adibidez?
|
|
|
Eremu hau gehiago landu behar dugu, administrazioa bezero den neurrian irizpide horiek ezartzeko. Indarrak bateratuta, kontratazioetan irizpide horiek jarrita, hizkuntza batera mugi daiteke balantzea,
|
hizkuntza
baten erabileraren aldera, alegia. Gipuzkoako Aldundia eta hainbat udalerri irizpide horiek erabiltzen hasi dira, baina Espainiako Estatuko abokatuak haien aurka egin du.
|
|
2014
|
|
|
Eta nabaria da, hizkuntza baten aldeko hautua egin dutenek botere nahikoa izan dezaketela
|
hizkuntza
baten erabileran eragiterakoan.
|
|
2015
|
|
|
Botereak askatu egin dezake baina baita zapaldu ere.
|
Hizkuntza
baten erabilera boterearekin zuzenki eta estuki lotua dago. Botereak egiten du hizkuntza bat hegemonikoa edo minorizatua.
|
|
|
2 Hizkuntza bat beste
|
hizkuntza
baten erabilera eremuak eta funtzioak bereganatuz joatean gertatzen
|
|
|
Ondorenez, gaur egun EAEn daukagun sistema bakarra erabilera elkartua eskatzen duena da.Bi hizkuntzak elkarrekin etorri behar dute dena delako hori baliozkoa, legearen araberakoa izateko.Legeak hain zuzen, norbanakoak ez badu
|
hizkuntza
baten erabilera eskatzen, administrazioek bihizkuntzak baliatu behar dituztela dio. Hori da gaur egun gure legediak agertzen digun sistema bakarra.
|
|
|
Erabaki horrek harritzen gaitu eta deliberoaren kontra motibo politikoek gidatu Prefetaren salaketak bezalaxe, ez du funtsik gure ustez. Izan ere, ez da legerik Herriko Etxe batean lurralde
|
hizkuntza
baten erabilera debekatzen duenik, frantsesaren ondoan erabiltzen deno, hots balio juridikoa duen hizkuntza bakarraren ondoan erabiltzen deno. Eta gaur egun ipar Euskal Herrian gero eta gehiago dira euskara erabiltzen duten Herriko Etxeak jendearekiko harremanetan, inprimakietan, komunikazio euskarrietan, langileak euskara ikastera igortzen dutenak...
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, desberdintzea ez da erraza, ezta ahaleginak bideratzea ere. Erabilera eremu gorenetan,
|
hizkuntza
baten erabilerak edo sustapenak jarreretan eragin dezakete, eta hortaz (hala espero da), baita praktiketan ere. Erabilera eremu altu horiek ere hizkuntzak, hezkuntza eta komunikabide digitalak erabiltzeko foroak eratu dituzte.
|
|
|
Spolskyren arabera (2012: 149), arriskuan dagoen
|
hizkuntza
bat erabilera eremuak eta hiztun kopurua galtzen ari den hizkuntza bat da, eta egoera hori iraultzeko, ezinbestean, gutxitze horretan eragina duten faktoreak antzeman eta faktore horien arteko elkarrekintza nolakoa den aztertu beharra dago (Grenoble eta Whaley, 2006: 16).
|
|
|
2 Hizkuntza bat beste
|
hizkuntza
baten erabilera eremuak eta funtzioak bereganatuz joatean gertatzen den prozesua. Hizkuntza menderatzaileak aurrera egiten jarraitzen badu, jatorrizko hizkuntza desagertu ere egin daiteke.
|
|
2017
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela hizkuntza ofizial baten erabilera lehenetsi beste hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen
|
hizkuntza
baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdint... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
Estatus plangintza alor horietan denetan eragiten saiatzen da, hizkuntza minorizatuak erabilera eremuak eta funtzio denak eskura ditzan. Hau da deitzen den normalizazioa, gure kasuan euskarak
|
hizkuntza
baten erabilera eremuak denak eta bete ditzakeen funtzio denak eskura edo berreskura ditzan.
|
|
2018
|
|
|
Esan genezake beraz, hizkuntz sozializazio baten bidez barneratzen ditugun hizkuntza baten gaineko uste eta balioek emakume zein gizonen hitanoaren erabileran eragin nabarmena dutela. Are gehiago, esan liteke, emakume zein gizonei ezarritako genero rolek badutela eraginik
|
hizkuntza
baten erabileran; gure kasuan hitanoaren erabileran, edota honen erabilera ezean. Baserritartasuna edota zakartasuna egoki ezkontzen baitira maskulinitate hegemonikoarekin; baina ez dira feminitate hegemoniko batentzat adjektibo egokienak.
|
|
|
Diktadura batean, bai: aski da
|
hizkuntza
baten erabilera debekatzea, hemen ere leku anitzetan egin den gisan. Baina demokrazia batean hiztunarena da azken erabakia.
|
|
2022
|
|
|
Atzo kaleratutako ebazpenak dioenez, proposamenak planteatzen du «gazteleraren erabilera handiago bat hezkuntza sisteman», konparatuta Kataluniako Hezkuntza Legeak eta Hizkuntza Politikarako Legeak aurreikusten dutenarekin, izan ere, haren erabilera kurrikularra «esplizituki» jasotzen du. «Beraz,
|
hizkuntza
baten erabilera kurrikularra aurreikusteak ematen du aukera hori hezkuntza sistema osatzen duten elementuetara zabal dadin», nabarmendu dute 32 orrialdeko idatzian. Legeak dioenez, hizkuntza kurrikularra izango da gaztelera, eta, orduan, ebazpenaren arabera, ez da «baztertua» geldituko.
|
|
2023
|
|
|
«Norbanako bakoitzak bere hizkuntza erabiltzeko askatasuna dauka, eta hori errespetatzen da.
|
Hizkuntza
baten erabilera ezin da diskriminatu, ezta hainbat hizkuntzatatik datozen desberdintasunekin ere. Konpromisoa bere hizkuntza erabiltzen duen norbanako bakoitzak duen eskubideen alde egiteko da, eta hizkuntza horren biztanleak elkarrekin bizi ahal izateko».
|
|
|
Baina gero eta gehiago al gara zerbitzu horiek euskaraz eskatzen eta baliatzen ari garenak? Bezeroaren eskakizunak baldintzatu baitezake, neurri batean,
|
hizkuntza
baten erabilera.
|
|
|
Horren harira, hain zuzen ere, Jauregi eta Suberbiolak (2018) komunikatzeko hizkuntza jokaeraz hitz egitean, Von Bertalanffyren (1976) Sistemen Teoria Orokorrari, eta, halaber, Watzlawick (1983) bezalako konstruktibistek giza komunikazioaren ikuspegi sistemikoari egindako ekarpenak duen garrantzia azpimarratu dute. Izan ere,
|
hizkuntza
baten erabilera interakzio sistema hori inguratzen duten faktore ezberdinek baldintzatuko dute. Hots, enuntziatzailea eta enuntziatarioa inguratzen dituzten faktore guztiek izango dute eragina hizkuntza baten erabileran, baita komunikatzeko moduetan ere.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza baten erabilera interakzio sistema hori inguratzen duten faktore ezberdinek baldintzatuko dute. Hots, enuntziatzailea eta enuntziatarioa inguratzen dituzten faktore guztiek izango dute eragina
|
hizkuntza
baten erabileran, baita komunikatzeko moduetan ere.
|