|
2007
|
|
|
9 puntua Euskal Administrazio Publikoek eta beren menpeko erakundeek, herritarrek aukerako
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko eskubidea bermatuko dute eurekiko harremanetan; hartara, aurreko ataletan zehaztutakoez gainera, jendaurreko lanpostu guzti guztietan derrigortasun datak ezarriko dira 2010eko mugarekin, gehien jota ere.
|
|
2008
|
|
|
b)
|
Hizkuntza
ofizialak erabiltzeko eskubidea.
|
|
2009
|
|
|
Orobat, ofiziala da gaztelera, espainiar Estatuko hizkuntza ofiziala baita. Pertsona orok bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko eskubidea dauka eta Kataluniako biztanleek haiek jakiteko eskubidea eta betebeharra dauzkate. Kataluniako botere publikoek eskubide horien egikaritza eta betebehar honen betetzea errazteko behar adina neurri ezarri behar dute.
|
|
|
Nolabaiteko modulazioak eragin ditzake, baina orokorrean da hizkuntza bakarraren printzipioa aplikatu, bi hizkuntza ofizialetako edozeinetan burututako edozein jarduerak erabateko balio eta eragin juridikoa izango baitu. Beraz, hizkuntzen erabilerari dagokionean, Administrazio Publikoek bermatu behar dutena da herritarrek hautatutako
|
hizkuntza
ofiziala erabiliko dela ad extra edo kanpo harremanetan, Erkidegoaren berezkoa izan ala ez; ezberdina da lan harremanetan —edota Administrazioaren ad intra edo barne harremanetan—, jarduera hauetan Erkidegoan berezkoa dena soilik erabil daiteke eta hori guztiz onargarria litzateke, beti ere noski, lege babesa badago eta Administrazioaren zerbitzura dauden langileak hizkuntzaren ikuspunt...
|
|
|
Era berean, diskriminazioak aukeratutako
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko eskubide publiko subjektiboan izan dezake jatorria, eta horrek, baita gutxiengo hizkuntzen kasuan ere, hizkuntzaren ofizialtasunean ezezik, aurrez aipatu Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituneko 27 artikuluan ere du bere oinarria. Nire iritziz hizkuntza ofizial orori dagokion eta ezabatu ezin den funtsezko eskubidea da.
|
|
|
Honetara, dagoeneko onartu dira" Eusko Jaurlaritzan
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko irizpideak" 6 Honela, esaterako, aipatu irizpideen 2 art. ak xedatzen du: " Euskara eta gaztelania zerbitzu hizkuntza dira herritarrekin, harremanetako hizkuntza beste administrazio batzuekin, eta lanhizkuntza Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean eta bere erakunde autonomoetan.
|
|
|
euskara ere lan hizkuntza normala bilakatzea; esan nahi baita, bihar etziko planen xedea ez da izango euskararen presentzia bermatzea, zeren hori, itzulpenaren makulua erabilita bada ere, dagoeneko ziurtatuta dago neurri handi batean; hurrengo plangintzaldiko helmuga izango da Administrazioan bi hizkuntzen erabileran berdintasunerantz pauso eraginkorrak ematea. Administrazio honek zabaldu egin behar du bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzearen aukera, betiere urratsez urrats eta eragile guztien adostasunaz. Eta une honetantxe eman daiteke urrats garrantzitsu hori, aurreko plangintzaldien bitartez ezagutza maila ona erdietsia den une honetan:
|
|
|
Orobat, ofiziala da gaztelera, espainiar Estatuko hizkuntza ofiziala baita. Pertsona orok bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko eskubidea dauka eta
|
|
|
Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena. Plan honen helburu orokorrak honako hauek dira: Donostiako Udalak herritarrekin dituen harremanetan, ahoz zein idatziz, bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko aukera bermatzea. Euskararen ahozko erabilera areagotzea, herritarrekiko jarduna erabat bermatuz eta Udal barruko lan harremanetan erabilera handituz. Euskararen idatzizko erabilera areagotzea, sorkuntzari lehentasuna emanez. Langileen hizkuntza gaitasuna handitzea. Irudi korporatiboan eta hizkuntza paisaian bi hizkuntza ofizialen presentzia osotasunean bermatzea....
|
|
|
Esandakoaren bidetik, beraz, eskolari hizkuntza helburuak jartzerakoan, hots, Euskararen Legeak dioen" bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina ezagutzea" hizkuntza helburu bidez zehazterakoan?, oso kontuan hartu behar dira gaur egungo eta datozen 15 urtetako gazte elebidunen ezaugarriak [71], ezaugarri horietatik ondorioztatzen diren mugak eta eskolaren esku jarriko diren baliabideen eraginkortasuna, horiek denak aintzakotzat hartuta finkatu baitira haur eta gazte ikasle gehienentzako hizkuntza helburuak... Beste hitzetan esanda, euskalduntzeko hizkuntza helburua finkatzerakoan kontuan izan behar dira, besteak beste, hezkuntza sistemaren ahalbideak, euskararen pisu demografikoa eta bizi indar soziala, eta egoera soziolinguistiko anizkoitza.
|
|
|
Faktore horien artean honako hauek jotzen ditugu garrantzitsuentzat: gurasoei aitortu eta bermatu behar zaie euren seme alaben irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea; ikasleek, derrigorrezko hezkuntza aldia amaitzean," bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina" ezagutzeko obligazioa dute; tokian tokiko egoera soziolinguistikoa kontuan hartu behar da; eta irakaskuntza elebiduna ahalbidetu duen sistema adostasun edo kontsentsu zabalean sostengatu behar da. Egin behar diren aldaketak eginda, eta hizkuntza ereduen sistema gaindituta ere, gure irudiko, oinarri horiek egokiak izaten jarraitzen dute etorkizunari begira ere, hots, egokiak izaten jarraitzen dute etorkizun hurbileko marko eleaniztun berrirako ere.
|
|
|
Zenbaitek dioenaren kontra, eta Auzitegi Konstituzionalaren epaiek gai honen inguruan esandakoen argitan, aipatutako eskubidea ez aitortzea ez da nahitaez joko arau konstituzionalen aurkakoa. Halere," bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina" ezagutzeko obligazioa ezarri zuen legearekin (Euskararen Legearekin alegia) ez litzateke bat etorriko, lege horrek aitortzen baitu hizkuntza aukeratzeko eskubidea ere. Gure irudiko, hizkuntza politikaren arloan zutoin nagusia den Legea aldatzeko, ezinbestekoa da, gutxienez, 1982an onartua izan zenean, bere alde izan zuen neurriko adostasun kuantitatibo eta kualitatiboa bermatzea.
|
|
|
Ahalik eta tentsio gutxien eta giro barea behar da aurrera jarraitzeko. Kontuak honela izanik, eta euskararen kasuan, zertarako ukatu behar zaio irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea inori," bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina ikasteko" obligazioarekin mugatuta. Ez al da oso ondo asmatutako bikotea (irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea eta bi hizkuntzak" erabiltzeko adina" ikasteko obligazioa) ahalik eta elebitasun orekatuena lortzea helburutzat hartu duen gizarte baten kohesiorako?
|
|
|
Lege horren arabera," ikasle guztiei, hezkuntza maila ezberdinetan, irakaskuntza euskaraz eta gaztelaniaz hartzeko eskubidea aitortzen zaie. Horretarako, Legebiltzarrak eta Jaurlaritzak elebitasuna pixkanaka Euskal Autonomia Erkidego osoko hezkuntza sisteman orokortzeko neurri egokiak hartuko dituzte" (15 artikulua), eta" Jaurlaritzak, ikasleei nahitaezko ikastaldiak bukatzerakoan bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina ezagutuko dituelako segurantza emateko xedezko neurriak hartu eta euskara giroa bermatuko du" (17 artikulua).
|
|
|
Gutxi batzuk izango lirateke horrela lan hizkuntzak, baina beti ere gutxienez hiru baldintza betetzeko bermepean: erakunde komunitarioekiko harremanetan norberak aukeraturiko
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko eskubidea, europar erakundeek zeinahi hizkuntza ofizialetan egindako jardunei erabateko balioa aitortzea, eta xedapen oinarrizko eta interes orokorrekoen argitalpena hizkuntza ofizial guztietan egitea.
|
|
2010
|
|
|
1982ko Euskararen erabilpena arauzkotzeko oinarrizko legeak dio hitzez hitz: " Jaurlaritzak, ikaslegoari nahitaezko ikastaldiak bukatzerakoan bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina ezagutuko ditueneko segurantza emateko xedezko neurriak hartu eta euskara giroa bermatuko du, barne nahiz kanpo ekintzapidetan".
|
|
|
...n estatutuek (1981) eta administrazioaren Jardunbideari buruzko legeak (1999) adierazten dutenaren arabera, gehien erabiltzen diren idazkiak galizieraz idazten dira administrazio ia guztietan; eta administrazioan kopurua zertxobait jaisten bada ere, tokian tokiko eta erkidegoko administrazioko langileen artean galegoa omen da mintzatzeko hizkuntza erabiliena ere. tokian tokiko erakundeek galiziera
|
hizkuntza
ofizialtzat erabiltzeari buruzko legean (1988), bakar bakarrik galiziera edo lehentasunez galiziera erabiltzeko agintzen da, era guztietako agirietan erabiltzeko hizkuntzen artean; eta galiziera nahitaez ezagutzea ere bai, administrazioan lan egitera iritsi ahal izateko.
|
|
|
Estatutaren 62 artikuluan jasotzen denez, edozein pertsonak du bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko eskubidea eta Kataluniako hiritarrek ezagutzeko eskubidea eta beharra daukate.
|
|
|
205 EEN legearen jatorrizko itzulpenak zera zioen: , bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko adina ezagutuko ditueneko segurantza emateko xedezko neurriak hartu, ko zituela Jaurlaritzak.
|
|
|
Horri dagokionez, gure proiektuak ez du zerikusirik Alderdi Popularraren eta Alderdi Sozialistaren arteko itunak duen errebantxa izaerako eta euskararen aurkako ereduarekin. Ikastetxeetan euskara komunikatzeko hizkuntza moduan bultzatzen duen hezkuntza ereduaren aldeko apustua egin dugu, soilik horrela berma daitekeelako gure gazteak bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko gai izango direla. Eta horrela bakarrik.
|
|
2011
|
|
|
Espainol hutsezko ereduari eusteko nazioarteko zuzenbideak zein Espainiako Konstituzio Auzitegiak berak onartu ez duten" seme alaben irakas hizkuntza aukeratzeko" sasieskubidera jotzen du Baztarrikak (396, 237, 375 or.). 7 10/ 1982 Legeak berak ez du preseski eskubide hori aitortzen (2.b eta 15 art.); eta, aldiz, zera agintzen dio Jaurlaritzari: derrigorrezko ikasketak burutzean ikasleek bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko ezagutza maila nahikoa izatea bermatzeko hartu beharreko neurriak hartzeko (17 art.). Dena den, Jaurlaritzaren Hezkuntza eta Kultura Saileko uztailaren 11ko 138/ 1983 Dekretuak hiru ikastereduko sistema ezarri zuen, eta lege maila eman zion Legebiltzarraren EAEko eskola publikoari buruzko otsailaren 19ko 1/ 1993 Legeak (10 xedapen gehigarria). 8 Horren arabera, ikasleek esko... Sistema horrek, beraz, erantzukizun handia jartzen du herritarren bizkar gainean, euskararen berreskuratze prozesuari dagokionez.
|
|
2012
|
|
|
Batez ere
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzen dira eta euskarak ez du estatus hori han, hizkuntza gutxituek oso leku txikia dute. Eskualdeen Batzordean euskaraz gain galegoa, katalana eta hitz egiten dira, baina adibidez bretoia, okzitaniera eta Frantziako Estatuko hizkuntza gutxituak ezin dira erabili, herrialdeak duen politikaren araberakoa delako.
|
|
|
Hizkuntza komunitate orok eskubidea du bere
|
hizkuntza
ofizialtzat erabilia izan dadin bere lurraldearen barruan. Hartara, gure hizkuntzaren berreskurapena ahalbidetuko duen estatus juridiko bakarra ofizialtasuna da.
|
|
|
1 Hizkuntza komunitate orok eskubidea du bere
|
hizkuntza
ofizialtzat erabilia izan dadin bere lurraldearen barruan.
|
|
2013
|
|
|
Andoaingo Udalean
|
Hizkuntza
Ofizialak erabiltzeko irizpideak (HOEI) onartzea izan zen lehen aztergaia. Bi errealitate kontuan hartzen ditu planak, batez ere:
|
|
2014
|
|
|
Euskadiko Autonomia Erkidegoan B eta ereduen eskaria handia izaten ari da. Bi eredu horiek dira egiazki bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzen dituztenak ikas irakasbide gisa. 8 taulan ikus daiteke matrikulazioak izan duen bilakaera ikasmaila ez unibertsitario guzietan, 2000/ 01 eta 2013/ 14 urteen artean.
|
|
|
|
Hizkuntza
Ofizialak erabiltzeko Irizpideak onartu eta aplikatzea, sailez sail.
|
|
2016
|
|
|
«Hala ere, badago arrisku bat», ohartarazi du Lozanok. «Langile berri horiek prestatuta egongo dira euskaraz lan egiteko, bai, baina, hasiera hasieratik garbi esaten ez bazaie zein diren erakundearen
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko irizpideak, litekeena da haien hizkuntza gaitasunak behar bezala ez aprobetxatzea».
|
|
2017
|
|
|
Auzitegiak jarraibide batzuk baliogabetu zituen herritarren hizkuntzaeskubideak urratzen zituztelako. Beste batzuk, berriz, langileen hizkuntzaeskubideak urratzen zituztelako. lehena, euskara planean espresuki aurreikusten dela bi hizkuntza ofizialen ahozko zein idatzizko erabilera, euskarari nolabaiteko lehentasuna ematen bazaio ere. bigarrena, hartzaileak aukeratutako
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko eskubidea bermatzen dela. eta hirugarrena, euskara sustatzeko neurriek udalaren barne funtzionamenduan eragiten dutela bakarrik, langileen eta herritarren hizkuntza eskubideak urratu gabe. bestalde, epaiak gaineratu zuen zenbait jarraibide baliogabetu behar zirela, gaztelania baztertuz elebitasuna gutxiesten zutelako. horietako batzuk herritarren hizkuntza eskubideak urratzen...
|
|
2018
|
|
|
Bildutako informazioa kuantitatiboa eta kualitatiboa izan da. ...rdin asko), bertatik bertarako behaketak egin dira 161 zentro, zerbitzu eta unitatetan, preferentziazko hizkuntza" euskara" duten 460 pazienteri inkestak egin zaizkie hizkuntza normalizazioa neurrien garapen mailaz eta asebetetze mailaz galdetzeko eta, azkenik, 465 telefono dei egin dira Osakidetzaren zerbitzu erakunde guztietako zenbait zerbitzu eta unitatetara, telefono bidezko arretan
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko jarraibideak betetzen ote diren aztertzeko asmoz. Ebaluazio kualitatiboari dagokionez, helburu nagusia izan da Osakidetzako langileen esperientzia, iritzi eta jarrerak biltzea eta aztertzea, eta halaber, ebaluazio kuantitatiboan bildutako datuak interpretatu ahal izan ditugu.
|
|
|
Errotulazio finkoan (bai barnekoan, bai kanpokoan), ia beti aplikatzen dira
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko jarraibideak. Planaren lehen alditik hasita, Osakidetzako zerbitzu erakundeetan lan handia egin da gaztelaniaz bakarrik zeuden, euskaraz gaizki idatzita zeuden eta hizkuntzen hurrenkera eta tipografia okerra zeukaten errotuluak konpontzeko.
|
|
|
Zerbitzu erakunde batzuetan, profesionalek eta are erabiltzaileek aski barneratuak dituzte
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko irizpideak, eta ia
|
|
|
Hala ere, erakunde gehienak handiak direnez eta sakabanatuta daudenez, segimendua egitean, kasu askotan ez da sumatu motibazio eta inplikazio handirik zerbitzuburu eta unitateburuen aldetik; hortaz, hizkuntza irizpideak ez dira behar bezala transmititu eta aplikatu. Hori dela eta, aurten, zenbait ekimen abiarazi dira, hala nola" Osakidetzan
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko jarraibideak" etengabeko prestakuntzarako onlineko ikastaroa. Haren bitartez, Osakidetzan hizkuntza ofizialak erabiltzeko jarraibideak azaldu zaizkie bigarren mailako agintari eta arduradunei, baita zer betekizun dituzten irizpideok beren ardurapean diren zerbitzuetan betetzeari begira ere.
|
|
|
Hori dela eta, aurten, zenbait ekimen abiarazi dira, hala nola" Osakidetzan hizkuntza ofizialak erabiltzeko jarraibideak" etengabeko prestakuntzarako onlineko ikastaroa. Haren bitartez, Osakidetzan
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko jarraibideak azaldu zaizkie bigarren mailako agintari eta arduradunei, baita zer betekizun dituzten irizpideok beren ardurapean diren zerbitzuetan betetzeari begira ere.
|
|
|
Kanadarrek eskaintza aktiboa proposatu dute ardatz gisa: aukerazko
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko gonbidapena da, ahoz zein idatzizkoa, erabiltzailea osasun zerbitzuetara bertaratzen den bakoitzean, betiere eskaera baino lehenago eta erabiltzaileak eskatzera behartu gabe.
|
|
|
Kanadarrek eskaintza aktiboa proposatu dute euren ildo lerro edo ardatz gisa. Aukerazko
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko gonbidapena litzateke, ahoz zein idatzizkoa, erabiltzailea osasun zerbitzuetara bertaratzen den bakoitzean, betiere eskaera baino lehenago eta erabiltzaileak eskatzera behartu gabe.
|
|
|
3. – Toki erakundeek, Euskal Autonomia Erkidegoaren barruan, –erakunde barruko, beste edozein administrazio publikorekiko edo, are, partikularrekiko harremanetan– bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko aukera gorabehera, behar diren mekanismoak sortu dituzte, herritarrek karga edo betebeharrik eragingo dieten inolako formaltasun eta baldintzarik gabe baliatu ahal izan dezaten komunikazioak beste hizkuntzan jasotzeko daukaten eskubidea.
|
|
|
|
Hizkuntza
ofizialak erabiltzeko jarraibideen betetze maila ezagutzea izan da telefono deien helburua. Bestalde, bisita presentzialak ere egin dira errotulazioa eta hizkuntza paisaiako elementuak aztertzeko.
|
|
2020
|
|
|
«Bideo hau GEZURRA da», idatzi du alkateak. «Gasteizko Udalak bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzen ditu bere abisuak jakinarazteko. Eta horrela jarraituko du».
|
|
|
Bideo hau GEZURRA da. Gasteizko Udalak bi
|
hizkuntz
ofizialak erabiltzen ditu bere abisuak jakinarazteko. Eta horrela jarraituko du. https:// t.co/ XUdC16cvxP
|
|
2021
|
|
|
Euskararen Legearen bidetik etorri diren beste lorpen batzuk ere aipatu ditu Lozanok: “Administrazioko langileen hizkuntza gaitasuna gero eta handiago da; erabilera plan bateratuak dauzkagu administrazio gehienetan;
|
Hizkuntza
Ofizialak Erabiltzeko Irizpideak erakunde askotan onartzen ari dira; euskararen kudeaketa integratuaren kultura hedatzen ari da poliki poliki gure Administrazioan... ”. Hori bai, dena ez da abantea, eta horrela onartu du Lozanok:
|
|
|
Etorkizunean nondik nora jo behar den ere erakutsi du: “Administrazioak eredu eta jarraibide izan behar du normalizazio prozesuan eta beste sektoreei lagundu behar die, sozio-ekonomikoei batez ere; Hizkuntza Politika bakarra behar dugu Sektore Publiko osoan, eta planak sinplifikatu egin behar ditugu;
|
Hizkuntza
Ofizialak Erabiltzeko Irizpideak izan behar dira gure plan guztien oinarria; Administrazioko langileak jakin behar du hizkuntza erabiltzeko eskubidea ez dela berea, herritarrarena baizik; edonork ulertzeko moduko euskara erabili behar dugu; testuak jatorritik euskaraz sortu behar dira, eta ez itzuli; itzultzaile neuronalak gehiago baliatu behar ditugu, eta abar... ”...
|
|
2022
|
|
|
Eskaintza aktiboa eredu horren ardatza dela esan daiteke. Aukerako
|
hizkuntza
ofiziala erabiltzeko gonbidapena da hori, erabiltzailea osasun zerbitzuetara bertaratzen den bakoitzean egingo dena, betiere eskaera baino lehenago, eta erabiltzaileak eskatzera behartu gabe. Alegia, eskaini eskatu gabe.
|
|
2023
|
|
|
Kontseiluan ordezkaritza paritarioa bermatu litzateke, era berean, eta kontseiluak berak hautatuko lituzke gehiengo osoz, bere kideen artean, presidentea eta presidenteordea, bi baldintzarekin: biek bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko gai izatea, eta, presidentea emakumezkoa baldin bada, presidenteordea gizonezkoa izatea, edo alderantziz.
|
|
|
Kontseiluan ordezkaritza paritarioa bermatu litzateke, era berean, eta kontseiluak berak hautatuko lituzke gehiengo osoz, bere kideen artean, presidentea eta presidenteordea, bi baldintzarekin: biak bi
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko gai izatea, eta presidentea emakumezkoa baldin bada presidenteordea gizonezkoa izatea, edo alderantziz.
|
|
|
Ez daude ados, beraz. Haien esanetan, legearen zioen azalpenetik bertatik
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeari dagokionez, «sustatzeko eta bultzatzeko neurriak» hobesten dituzte arautzearen aurretik: «Hasieratik uko egiten dio legearen izaera arautzailea behar bezala baliatzeari eta derrigortasunak ezartzeari.
|
|
|
Administratuek hizkuntzak erabiltzeko duten askatasuna ez da manu horretan arautzen, ezta zinegotzien hizkuntza aukeraketa ere. Korporazioko kideek
|
hizkuntza
ofizialak erabiltzeko duten askatasuna ez da ukatzen; areago, berariaz aitortzen da.
|
|
|
|
Hizkuntza
ofizialak erabiltzeko irizpideak. ASKOREN ARTEAN.
|