|
2000
|
|
|
Hori baino lehenagotik ere, eskola maisuek, euskaraz egitea debekatzeko kontsigna gisako erregelak zituzten, eta gurasoen
|
hizkuntzan
mintzatzen zirenak eraztunez zigortuak izaten ziren. Seme alabak eskolatu nahi zituzten gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez.
|
|
|
Ertzain autoan zein kaleetako plaketan euskarazko hitzak irakurri berria zen arren, zalantzak izan zituen ertzainarekin zein
|
hizkuntzatan
mintzatu. " Tira, ez hadi koldarra izan", esan behar izan zion bere buruari.
|
|
2001
|
|
|
Gizabanakoek pentsatzen dute testua irakurtzen duena bi pertsona ezberdin direla, eta, egindako ebaluaketa erabiliz, hizkuntzekiko jarrerak inferi daitezke. Gizabanako guztiekhobeto ebaluatzen dituzte estatus handiko
|
hizkuntzaz
mintzatzen diren irakurleak.
|
|
|
Bitartean, nola etorkizunaren jakite ziurrik ez zaion inori eman, beste edozeinenak adina balio du nire usteak. Hemen, horratik, ez gara biharko
|
hizkuntzaz
mintzatzen, gaurkoaz baino, eta gaurko hizkuntzaren legeak eta oinarriak ez daude geroan, aldi igaroan baizik. Lot gakizkion, bada, den hizkuntzari, izango dena aztiei eta sorginei utzirik.
|
|
|
hizkuntza eta ideiak. Lotsagarri da, sarri esan dugun legez, beti
|
hizkuntzaz
mintzatzen aritzea hizkuntza horren bitartez beste sakonagoko zerbait adierazi beharrean. Lotsagarri eta penagarri eta halaz guztiz nahitaezko.
|
|
|
Ezin genezake, bada, egin Errepublika garaian Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan egin ohi zutena: gogoko zuten
|
hizkuntzaz
mintzatzen zirela irakasleak, ikaslea, katalana ez izan arren, esaten zenaz beti jabetuko zelakoan.
|
|
|
Hau hizkuntza idatzian egiazta daiteke batik bat, zeren eta, gauza nabaria denez, egungo egunean izkribuen bidez eta ez bestela igarriko baitiogu, hor nonbait, nolakoa zen orduko
|
hizkuntza
mintzatua, hangoa edo hemengoa, eta, ia gaurdaino, garai batean nahiz bestean. Huts egiteko beldurrik gabe, holako zerbait gertatuko zela uste dugu eliz predikuetan, adibidez, eta ahozko literaturaren zenbait motatan:
|
|
|
28 urte ditu eta James badian kokaturik dagoen Moosonee (Ontario, Kanada) herrian jaio zen. Bi
|
hizkuntzaz
mintzatzen da: cree, bere lehen hizkuntza, eta ingeleW Xabier Erize Euskal Filologian doktorea da.
|
|
2002
|
|
|
|
Hizkuntza
mintzatuei gertatzen zaienez, berbarik gabeko komunikazioan, osagai kulturala oso garrantzitsua da: ez baitira leku guztietan berdin interpretatzen keinuak, jarrerak eta begiratuak.
|
|
|
Enblematikok: Gorputz edo atal mugimenduak, zeintzuek berehalako itzulpena baitute
|
hizkuntza
mintzatuan. Esate baterako, atzamarra aho aurrean jartzea, isiltzeko eskatuz; edo esku irekia belarriaren atzean jartzea, ondo entzuten ez dela adierazteko...
|
|
2004
|
|
|
Hiromik urteak daramatza Urola aldeko herri honetara etorriz. Aspaldi ikasi zuen gure
|
hizkuntzan
mintzatzen eta orain euskararen inguruko ikerketak egiten ari da. Horrez gain, Japonian, Tokioko unibertsitatean, euskara irakasle ere aritzen da.
|
|
|
Ikasi beharreko
|
hizkuntza
mintzatzen den herrian aldi batean bizi izatea.
|
|
|
Metaforak balio baldin badu, diogun, bihotzaren eta gorputzaren harremanetan odolak duen zeregin bertsua duela hizkuntzak gizarteko organo guztien artean. Ustez, familia bezalako esparru pribatuak berariazko autonomiaren jabe dira nor bere etxean nahi duen
|
hizkuntzan
mintza dadin. Hori ulertuko nuke nik Mendigurenen goiko iritzi horretan.
|
|
|
510 Lurdes Lekuona: Gure haurrak hiru
|
hizkuntza
mintzatzeko gauza izango dira, Euskaldunon Egunkaria, 1999/9/30.
|
|
|
Izan ere, indar hutsa zen Lantza, indar itzela, ongirako zein gaizkirako erabil zitekeen energia. Eta Lantzaren Ahotsak ez zuen hitzik erraten, ez behintzat Munduak ezaguturiko ezein hizkuntzatakorik, baina hitz egin zidanean, nire ama
|
hizkuntzaz
mintzatu balitzait bezain ongi ulertu nuen.
|
|
2005
|
|
|
Gure
|
hizkuntzan
mintzatzen diren eta gure ohiturak dauzkaten pertsonekin elkartzeko ohitura dago, batez ere, arazo berberak partekatzen dituztelako, dela etxebizitza merkea bilatzea, dela (areago) gizakiak elkar gainka pilaturik bizitzea.
|
|
|
" Hogei urte honetan –nik neure artean– ez duk euskara izpirik ikasi!... Ni inperioaren
|
hizkuntzaz
mintzatu beharra ez zaik ezeren ukazio iruditzen... Hire erregeak argi esana baitu Espainiak ez duela inoiz ez inon bere hizkuntza inposatu...
|
|
|
Hala ere, ez zuen etsi; niri ez etsitzeko eskatzen zidan bezala, berak ere eutsi egiten zion ahaleginari; belarri fina baitzuen, azkar jarri zen ahoskerarik aldrebesenak ere ulertzera, eta, azkenean, jende guztiarekin aise mintzatzeko gauza zen. Haurroi grazia handia egiten zigun Adelaren gure
|
hizkuntza
mintzatzeko moduak, ez zuen-eta batere antzik Andaluziatik eta Extremaduratik iritsitako etorkinen umeek zuten hitz egiteko erarekin; ez zuen antzik, halaber, urtero txatarra, traste zaharrak eta artilezko lastairak erostera igotzen ziren ijitoek egiten zuten euskararekin ere. Adelaren doinua bakarra zen, berezia.
|
|
|
Euskaraz egiten duenak bi alderdi erakusten ditu: nortasuna duela eta bi
|
hizkuntzaz
mintzatzeko gauza dela, euskaraz eta erdaraz (euskaraz gainera espainolez edo frantsesez).
|
|
2006
|
|
|
Afrikar gehienek bi edo hiru
|
hizkuntza
mintzatzen dituzte hona etorri aitzin. Euskaldunek ere bai.
|
|
|
Mandarinen Wikipedia Txinan haztea kaltetu du zentsurak. Horregatik, txinera munduko
|
hizkuntzarik
mintzatuena den arren, “entziklopedia librearen” mandarin bertsioak ingelesak (1,4 milioi) edo espainiarrak (159.000) baino askoz artikulu gutxiago ditu, besteak beste. Antzeko zerbait gertatzen da Blogspot ekin; izan ere, ez du bitakora askorik mandarinean, nahiz eta sareko hirugarren hizkuntza erabiliena den.
|
|
2007
|
|
|
Gaur egun bezeroaren kalitate irizpideetan ez da sartzen euskaraz tratua arruntasun osoz jasotzea. Helburua da Kutxara joandakoan guk nahi dugun
|
hizkuntzan
mintzatzea eta hori naturaltasun eta erosotasun osoz egin behar dugu".
|
|
|
Horra Euskal Herriko kulturaren muina eta epaileen buruhausterik larriena; hizkuntza hori hil balezate, aldiz, euskalduna (bere hizkuntza ez den eta inoiz izango ez den) espainola desiratu eta espainolez mintzatuko litzatekeen gizon abstraktu bat litzateke? Kolonizatu bat bere
|
hizkuntzaz
mintzatzea berez da ekintza iraultzailea.
|
|
|
Nafarroako Gorteetan aski den gehiengoa egotean aldatuko dute, baina eztabaida ez da, edo ez luke izan behar, ea Erribera Euskal Herria izan den edo ez den izan, bertako herritarrek eta haien ordezkariek orain zer nahi duten baizik. Berdin da zer
|
hizkuntza
mintzatzen zen non noiz.
|
|
2008
|
|
|
Halako sistema bat garatzeko, ASR eta TTS moduluez gainera, testuaren itzulpen automatikoa (AMT, Automatic Machine Translation) egiteko modulua baliatzen du makinak, eta hizkuntza batez esandako hitz segida bat ezagutu, automatikoki itzuli eta atzera ahots bihurtzea da haren azken helburua. Osagai horiek guztiak lantzeko, erronka garrantzitsuak ari dira garatzen munduan, eta azken urteotan mundu osoko zientzialari eta ingeniari askoren arreta bereganatu du
|
hizkuntza
mintzatuko sistema komertzialki bideragarri bat eraikitzeak. Artikulu honetan, dena dela, hizketa teknologiez jardungo baitugu, ASR eta TTS moduluen azterketan jarriko dugu arreta, testua prozesatzeko teknologiei buruzko azterketa beste artikulu bati dagokiolakoan.
|
|
|
ASRri dagokionez, hizketa jarraitua ezagutzeko gaur egungo teknikak, gizakiaren ulertze gaitasunarekin alderatuz gero, urrun daude perfektu izatetik, eta oraindik gainditu ez diren oztopo ugari daude. Hizketa ezagutzaren arazo nagusia hizketaren aldakortasunean datza; izan ere, mezu bat modu askotara ebaki daiteke, hainbat aldagairen arabera (hizAzken urteotan mundu osoko zientzialari eta ingeniari askoren arreta bereganatu du
|
hizkuntza
mintzatuko sistema komertzialki bideragarri bat eraikitzeak. tunaren jatorria eta ezaugarriak, hiztunaren barne egoera eta intentzionalitatea, hizketa maila eta abar), eta, horren ondorioz, mezu bererako ezaugarri fisiko desberdinak (hizketa abiadura, hizlariaren oinarrizko ahots maiztasuna, hizketaren prosodia, ahotsaren tinbrea eta abar) dituzten soinu uhinak prozesatu behar dira.... Aldakortasunak hainbat ebakera desberdin hautemateko eta ulertzeko gaitasuna ematen dio gizakiari, baina lan nekeza da ezagutze sistemarentzat.
|
|
|
Konparagarriak ez badira ere —komunikabide bakoitzaren erabiltzaile kopurua zenbatekoa den jakin behar, eta hori posible da AIMC edo OJDren kontrola onartzen dutena— euskaldun osoen portzentaje berdinekoak dira (EHAEan). Euskal Herriko Hirugarren Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, EHAEko biztanleen %29, 4 elebiduna da euskaraz eta gaztelaniaz (hau da, bi
|
hizkuntzez
mintzatzeko gai da), eta %59k gaztelaniaz baino ez du hitz egiten. Inkesta horren arabera (EUSTAT7) EHAEko biztanleen %20aren ama hizkuntza euskara da eta horixe da senitartean gehien erabiltzen dutena.
|
|
|
Ia euskaldunen multzo honetakoak ez dira gai euskaraz normaltasunez hitz egiteko; haien artean, gainera, egoera ezberdinak aurkitzen ditugu: batzuek euskara idatzia ulertzeko arazoa duten bitartean, beste batzuek
|
hizkuntza
mintzatuarekin dute arazoa. Honen aurrean, ETB1en joera nagusia honakoa izan da:
|
|
|
Egia esan, esku artean darabilgun auzian hil edo biziko garrantzia izan dezake puntu honek.
|
Hizkuntza
mintzatuak idatzi ezean ez bide dira nazio hizkuntzak, azken honetarako behar luketen gaitasuna kode idatziari zor zaiolako.
|
|
|
–
|
Hizkuntza
mintzatuak etniaren gizarte kulturari dagozkio; aldiz, hedadura zabala duten hizkuntza idatziak nazioen altzokoak dira. Itxura batean oso sinplea da esan duguna, bai, baina oinarri sendoa duen tesia dela esango nuke nik.
|
|
|
arazo emozionalak, sozialak eta fisikoak ere ekar litzake. Atso agureak beren
|
hizkuntzan
mintzatzerik ez, beren kolkoak adierazi nahi eta ezinean balizko medikuak ulertzen ere ez duelako. Gizon emakume larriak beren hizkuntza baliatu nahi eta ezinean, pareko ertzain edo udaltzainak ez dakielako eta, are, inor hari euskaraz zuzentzea iraintzat har lezakeelakoan.
|
|
|
Historiak erakutsi digu zein bide hartu behar izan zuen azkenean Elizak: Jaungoikoa tokian tokiko
|
hizkuntza
mintzatzen jarri; eta halaxe egin du Administrazioak ere, hori guzti hori, orain nagusi den gehiegizko teknifikazioa saihesteko. Izan ere, ez al da errazagoa testu, txikiak?
|
|
|
errepikapenak eta erredundantziak, hizkuntza idatzian, lorrintzat edo usteltzat? jotzen diren baina
|
hizkuntza
mintzatuan sarri asko gertatzen diren, eraikuntza edo erabilera gaiztoak?, eta, azkenik, hanka sartze eta erroreak. Gure esatekoak gogoetak dira, esan nahi da, ez direla ikerketa zehatz eta zuzen baten ondorio, gogoan darabiltzagun kontuak baino.
|
|
|
Hainbeste mila urteren buruan iraun duen hizkuntzaz hitz egiterakoan ezin inola ere ahantz eta aztertu gabe utz hainbeste eragin izan duten hizkuntzaren kanpo arra zoiak. Pentsa dezakegu hainbeste mila urte iraun duten
|
hizkuntzei buruz
mintzatzen ari garela, ez hizkuntza bati bakarrik buruz. Kontua da, kanpo arrazoiak aparte, hiz kuntzaren barruan aurkitzen direla lekukorik egokienak (Mitxelena berak garbi utzi zuen bezala) eta euskara barruan daukagu hainbeste latin eta erromantze.
|
|
|
Aitortu beharra dago, bestalde, euskaldun berriok, umetako hizkuntza erdara izan dugulako, ez garela ongi konturatzen
|
hizkuntza
mintzatu dialektalak txikitandiko euskaldunengan zer nolako garrantzi eta lotura afektiboa daukan. Hau, derradan bidenabar, maiz hutsune handia izaten da, euskaltegietan ez baita afektibo tasunaren hizkuntza inola ere lantzen, ondorioz, horretarako eredu egokirik ezaz, ikasleak senide, haur txiki, maitaide eta lagunarteko giro berezietan hankamotz utzi rik.
|
|
|
2 Kasu nabarienetako bat aste egunen eta hilabeteen izenena dateke: aspaldiko urteotan Euskal Herrian argitaratzen diren egutegi gehienek eredu batuko izenak besterik eskaintzen ez dituztenean, eta, zenbait baserritako lagunek salbu, kale giroko jende gehienek, era batuak ez badakizkite, enerue, > febrerue, > etab. besterik esaten ez dutenean, herri mai lako
|
hizkuntza
mintzatu zein idatzian behialako forma dialektalak birpiztu nahi izateak ez dirudi premiazko ez bidez koa denik. Bestalde, gaurko gizartean dugun lekualdaketa ugari eta toki ezberdinetako euskaldunen arteko ezkontza mistoak gogoan izanda, zaila da hiri handietan eta ez hain handietan ere ume euskaldun talde homogeneoak aurki tzea, proposatzen diren euskalki egokitzapen horiek praktikara eramateko, eta are zailagoa izango da, zalantzarik gabe, etorkizunean.
|
|
|
Azkenik, hiztegi batua hornitzeko eta aberasteko euskalki eta hizkeratan hain bat hitz daude, batzuk galduxeak edo galduak, beste batzuk oraindik bizi bizi dirau tenak, eta denak testu idatzietan edo
|
hizkuntz
mintzatuan bil daitezkeenak. Baina kasu aunitzetan esanahi gurutzatuak, nahasiak eta, ia beti, hizkeren arabera balio pro pioak edo bereziak hartzen dituzte.
|
|
|
Cabrék (1993: 135) espezialitate hizkuntzez3 badihardu ere, beste artikulu batean (1998) gai hori sakondu du eta espezialitate
|
hizkuntzez
mintza gintezkeela aipatu arren, berbaldi> espezializatua> gogokoago du, hizkuntza> terminoa, egokitasunari begira, ez dela oso aproposa uste baitu.
|
|
|
Espainol arruntean norbaiti inork ez diola kalterik egiten esateko ohiko perpausa ezezko partikularekin hasten da eskuarki, eta ¿ Quién> > ha> hecho> daño? > galderari No> erantzuten zaio normalean. Noski, bestea ere posible eta erabat gramatikala da, hots, esaldia nadie rekin hastea, nadie> me> ha> hecho> daño> alegia, baina, ohiko
|
hizkuntza
mintzatuan behintzat, ez da hain normala eta nolabaiteko enfasi kutsua dario. Hortaz, itzultzaileak esamolde bien artean hautatu behar izan zuen.
|
|
|
Bi mende geroago, 1763an, Erresuma Batuak mendean hartu zituen Frantziako koloniak, eta Quebec Parisen agintetik aldendu zen geroztik. Quebeceko itunaren bitartez, 1774 urtean Londresek aitortu zituen frantziarren eskubideak,
|
hizkuntza
mintzatzeko askeak izan zitezen, eta baita sinesmen katolikoetan ere. Quebec lurraldea Kanadaren zati bilakatu zen, 1867an.
|
|
|
Euskara askatasunez adierazpen publikoak oihartzun handia izan zuen, Patxi Lopezen ahotan (beste portugalujo baten ahotan, hain zuzen), eta horren pasarte batek honela dio: Euskal Autonomia Erkidegoan bi
|
hizkuntza
mintzatzen dira, komuna horietako bat bakarrik den arren. Biak ere hartu behar dira erakunde publikoek babestu eta sustatu beharreko ondare sozial eta kultural gisa.
|
|
|
[I.] Zer esan ez dakienak beti ditu eskura eguraldia edo aktualitatea bezalako gauzak, eta hargatik beti ongi ari dela dirudi. Zer esan badakiena diruaz edo
|
hizkuntzaz
mintzatu ohi da besteak beste, baina gauzak balira bezala, eta hargatik ezin dezake sekula deus zuzenik esan eta hargatik ezin dezaket nik jasan eskuarki diruaz edo hizkuntzaz ari denaren jardunik.
|
|
2009
|
|
|
`ni ere —zioen Lewis-ek 1962an, 71 urteetan— elebitasunean gaeleraren heriotza baketsu eta ohoretsu, eta malko eta lanturik gabeko ehorzketa ikusten duen gutxiengo burugabe horretakoa nauzue’ Eirwyn Morgan irakasleak esaten digu, berriz, ‘bi hizkuntzen elkar bizitzak, gehiengoaren garaipenean amaitzen du beti’ Ideia berdin berdinak Williams irakaslearen lumatik ateratakoak: ‘Ez da munduan herri ttipi bateko bizilagunek, gobernatzen dituen nazio boteretsuaren
|
hizkuntza
mintzatzen jakin eta bereari eutsi diotenaren etsenplu bat bakarrik ere aurkitzen’" 13.
|
|
|
(Beharbada Manex Erdozaintzi, beste sanfrantziskotarra, gomuta genezake: guztiz beste pentsaera batekoa bera pertsonalki, erradikala sozial eta politikoki bezala teologikoki ere, eta hala ere herriko jende apalenaren fede xumearen
|
hizkuntzan
mintzatu dena beti, fede xahar horren udaberrikuntzan saiatuz, Gandiagaren antzera).
|
|
|
Minak ez zuen berez zentzurik, beharbada, are gutxiago minaren gaineko minak; mina, baina, ez zen zerbait zehaztugabea, zerbait zehatza baizik, pertsonala, haurraren gorputzean haragitzen zena, bai, baina baita bere baitaren baitan ere, Ernestinarengan, Kristoren kalbarioko mina Ama Mariarengan haragitu zen bezala; horrela, minaren zentzuari buruzko galderari erantzuteko ahaleginean, egoerari aurre egiteko bi irtenbideren aurrean aurkitu zen Ernestina: minaren gorputz hura gorrotatuko zuen, nork bere burua gorrota dezakeen neurrian, nazkak nazkatuta, tumore gaizto bat balitz bezala, edo minaren gorputz hura maitatuko zuen, Jainkoak hartarako eman baitzizkion Ernestinari eskuak, bihotzaren
|
hizkuntzan
mintza zitezen, laztanen eta fereken bidez?
|
|
|
Honelaxe mintzatu zen Freud «hizkuntzen dohaina» izeneko ametsaz. Babelgo Dorreak eta Jainkoaren zigorrak mila
|
hizkuntzatan
mintzatzera kondenatu gintuzten: horra gure desira zapuztua azaltzeko erabili duten istorioa.
|
|
|
Era berean, aurtengo maiatzetik aurrera, gure hizkuntza derrigorrezkoa da Filipinetako Bigarren Hezkuntzako institutuetan. Beste estatu batzuetan, berriz, irakaskuntza ofizialeko ikasleen bigarren hautaketa da espainiera Espainiako Akademien Elkarteko idazkari nagusiak, Humberto López Moralesek," Enciclopedia del Español en el mundo" lanean dioenez," planetako laugarren
|
hizkuntza
mintzatuena da". Munduko biztanleen %5, 7k erabiltzen dute.
|
|
|
Presondegiko zuzendariak utzi idatziek diotenez euskaraz bakarrik mintzo ziren beren artean. Lekuko
|
hizkuntza
mintzatzeak erakusten du ez zirela arras aparte bizi. Euskara hitz egiten zuten, baina, dirudienez, hitz tzigano batzuk sartzen zituzten tartean.
|
|
|
Oso garrantzitsutzat hartu izan da hori hizkuntzaren estatusa nabarmentzeko orduan. Eta, azkenik, osasun eta gizarte sektoreak ere garrantzitsuak dira; izan ere, nahiz eta jendea estatuko
|
hizkuntzan
mintzatzeko gai izan, tentsio handiko egoeretan (ospitalean, esaterako) jendeak ama hizkuntzan hitz egiteko joera du.
|
|
|
Hizkuntza gutxituak Frantziako ondare gisa sartu zituen Konstituzioko 75.1 artikuluan. Alta, Konstituzioak argiki dio frantsesa dela Frantziako hizkuntza bakarra, eta, ondorioz, gainerateko
|
hizkuntzetan
mintzatu nahi duten pertsonen hizkuntza eskubideak urratzen ditu. –Frantziarentzat frantsesa ez den edozein hizkuntza ez da ezer, frantsesa ez den berezko hizkuntza baliatu nahi duten herritarrak ez dira ezer?.
|
|
|
Berdintasunaren aitzakian, Frantziak uniformetasuna bultzatzen duela salatu du. Horrela, Frantziarentzat frantsesa da herritar guztien hizkuntza eskubideak berma ditzakeen bakarra, zangopilatuz bertze
|
hizkuntzetan
mintzatzen direnen haurrena.
|
|
|
Hezkuntza esparruaren birmoldaketak, kasu, hizkuntza ezberbadunaren (berriro Xuxenek belarritik tiroka!...) moldatzea dakar eta, honela, Euskal Herrian aurrerantzean, irakaskuntza erakunde publikoen betebeharra ez da euskararen ezagutza denontzat bermatzea, hizkuntzen hautua babestea baizik (eta ikastetxeetan edozein
|
hizkuntza
mintzatu aurretik, mimoen modura eskolak era mutuan emango bagenitu haurrak zein mintzaira nahiago duen adierazi arte?...).
|
|
|
Beraz, gakoa ez da zein
|
hizkuntzatan
mintzatu, gakoa Estatuaren esku hartzeak ezartzen duen hizkuntza politika da. Arerioa ez da gaztelania edo frantsesa, arerioa hizkuntza hori inposatu eta tokian tokikoenari muzin egiten dien agintaritza baizik.
|
|
|
Minak ez zuen berez zentzurik, beharbada, are gutxiago minaren gaineko minak; mina, baina, ez zen zerbait zehaztugabea, zerbait zehatza baizik, pertsonala, haurraren gorputzean haragitzen zena, bai, baina baita bere baitaren baitan ere, Ernestinarengan, Kristoren kalbarioko mina Ama Mariarengan haragitu zen bezala; horrela, minaren zentzuari buruzko galderari erantzuteko ahaleginean, egoerari aurre egiteko bi irtenbideren aurrean aurkitu zen Ernestina: minaren gorputz hura gorrotatuko zuen, nork bere burua gorrota dezakeen neurrian, nazkak nazkatuta, tumore gaizto bat balitz bezala, edo minaren gorputz hura maitatuko zuen, Jainkoak hartarako eman baitzizkion Ernestinari eskuak, bihotzaren
|
hizkuntzan
mintza zitezen, laztanen eta fereken bidez...
|
|
|
Sigma konturatu zen orduan, elkarrekin eraman astebetean nehoiz ez zela Posa Ngaka bere
|
hizkuntzan
mintzatu. Ingelesez ari ziren.
|
|
2010
|
|
|
UNESCOk ez ditu betidanik hizkuntza guztiak ukiezinezko ondare bezala onartu. Esate baterako, erakundeak zein
|
hizkuntzatan
mintzatu behar zuen erabakitzerakoan, ez du beti irizpide bera erabili. Horren lekuko interesgarria da UNESCOren Korreoa aldizkariaren bilakaera ikustea.
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. 1857 urtean egin zen espainiako biztanleriaren lehen errolda, eta estatuan bata bestearen atzetik etorri ziren erregimenetako batean ere ez zitzaien inoiz hiritarrei erroldan galdetu zer
|
hizkuntzatan
mintzatzen ziren. begi bistakoa da ahazte hori ez zela kasualitatea izan; izan ere, hizkuntzari buruzko galdera egitean, erroldek ez soilik naziotasun bat, baizik eta hizkuntza naziotasun bat hautatzera behartu zuten jende guztia, lehenengoz4 talde bati zer hizkuntza kidetze zuten galdetze hutsa aski zen talde hori kanpora begira ikusgarri egiteko, eta berezko komunitate berezitua osatzearen kont... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
Francorena esplikatu zigun egunean ere
|
hizkuntzez
mintzatu zitzaigun. Ez dut gogoratzen nola egin zuen Francorengandik euskararako bidea, baina gogoan dut hotsandiz errepikatu zigula etxean beti euskaraz egin behar genuela, oso gutxi ginela euskaraz egiten genuenok eta guri zegokigula hizkuntza gordetzea.
|
|
|
Baina orotan erran bezala frantses elebakarren multzoa handiena da, bereziki herriko ikasleetan (590) bai eta ere etorkineetan (322). Frantsesaz aparte, gaztelania eta ingelesa dira
|
hizkuntza
mintzatuenak Iparraldean.
|
|
|
Frantsesa eta euskara kontuan hartu gabe, gaztelania eta ingelesa dira beste
|
hizkuntza
mintzatuenak bai herritarretan bai eta ere etorkinetan: ikasle guztiak hartuz hizkuntza bakoitzean 1.000 hiztun baino gehiago dira.
|
|
|
Frantsesaz aparte gaztelania eta ingelesa dira beste
|
hizkuntza
mintzatuenak. Gaztelaniadun gehiago bada herritarretan eta ingelesdun gehiago etorkinetan.
|
|
|
Horren erakusgarri da Literaturako Nobel Sarien bigarren handiena gaztelaniazko idazle eta poetetan erori izana. Moskuko Nazioarteko Harremanetarako Unibertsitateko Zentro Iberoamerikarreko arduradunak adierazi zuen errusiar gazteak ere espainiera ikastera animatzen dituela, Estatu Batuetan bigarren
|
hizkuntza
mintzatuena dela eta laster hizkuntza ofizial bihurtuko dela. Azkenik, Espainiako kulturaren indarra, bai literatura sorkuntzaren ikuspegitik, bai, batez ere, musika sorkuntzaren ikuspegitik, “boom” bat da Errusiako gazteriarentzat.
|
|
|
mintzatzen zaren
|
hizkuntzan
mintzatzen zarela ere,
|
|
|
Baina dokumentu zaharrak aztertzerakoan, hasieran Latinez idatziak eta mintzaira erromanikoz gero, herri hizkera ezin ezkutatu da eta nonahi ageri da. Honek garbiki adierazten du herria idazten ez zen
|
hizkuntzaz
mintzatzen zela. Idazkariek, aldiz, batzuetan ezagutzen zuten herri hizkuntza, bestetan ez, Euskarazko ele idatziak ongi transkribaturik dauden ala ez ikusiz nabarmentzen da.
|
|
|
Ange Kollerrek Essai sur l’esprit du berbere marocain206 saiakeran azaldu zuen, amazigengana hurbiltzeko haien hizkuntza erabili behar dela. Haien
|
hizkuntzaz
mintzatuz gero, segituan bihurtuko da arrotza etxeko, jarrera itxia zeharo aldatuko da eta begiradan ere abegi ona azalduko zaie. Haiengana amazigeraz helduz gero, bihotzak zabalduko zaizkie, hobeto ulertuko diote heldutakoari eta, azkenean, errefusatua edo engainatua ez izateko gai izango da.
|
|
|
Edo emakumeak bere kondizioa pentsatzeko eta gainditzeko ahalmena izatea. Edota nork bere
|
hizkuntza
mintzatu ahal izatea.
|
|
|
" Autorea" ez da beti hain beharrezkoa izan.
|
Hizkuntza
mintzatua bera ere" autorerik" gabe bilakatzen da, ez delako inorena eta, aldi berean, denena delako. Alfabetoaren eta inprentaren ondoren, burgesiaren politika kulturalak asmatu zuen" autoretza".
|
|
|
Urtebete joan da Patxi Lopezek, asaba zaharrak gomatuz, Eusko Jaurlaritzako lehendakaritza hartu zuenetik eta, egunkari batean irakurri dugunez, hondamendi aurreikuspen guztien gainetik herriak beti bezala funtzionatu du geroztik: dendek goizero ateak irekitzen dituzte, trenek eta autobusek herritarrak lantokietara eramaten dituzte, Teleberria hiruretan hasten da, medikuek herritarrak artatzen dituzte, gurasoek nahi duten eskolara eramaten dituzte haurrak eta bakoitza nahi duen
|
hizkuntzan
mintzatzen da.
|
|
2011
|
|
|
2) Norbanakoaren nortasuna, besteak beste, hitz egiten duen hizkuntzak definitzen du. Norberak erabakitzen du zer
|
hizkuntza
mintzatu(= zer komunitatekoa izan); erabaki sentimentala baina, batez ere, arrazoitua lukeena. 3) Beraz, bere burua euskalduntzat duenak euskaraz hitz egiten du, hala erabaki duelako.
|
|
|
«Euskaraz dakigunok ohitu egin behar dugu ez dakitenei entzuten, haien esfortzua kontuan hartzeko». Horrez gain, euskaraz jakin bai, baina hitz egiteko aukerarik ez dutenei euren
|
hizkuntza
mintzatzeko tokia eskaini nahi diete.Mintzodromoa Donostia hirigunean egiteak sinbolikoa dela dio Aisak. «Leku publikoetan eta eguneroko bizitzan euskara erabiltzeko gonbita egiten dugu».Batxilergoko ikasleak izan dira Donostiako mintzodromoan lehenengo euskarazko hitzak egin dituztenak.
|
|
|
Euskal Herria eta bertsolaritza asko maite ditu Ricek. Gizon harrigarria da, besteak beste, hamaika
|
hizkuntzatan
mintzatzeko gai delako, tartean euskaraz. Lizartzan egin ohi ditu egonaldiak Ricek baina oraingoan Euskal Herrira etorri behar izanik gabe disfrutatu ahal izan du bertsolaritzaz bertatik bertara, eta bere hitzak ere agertuko dituzte igandeko saioan.
|
|
|
Euskal Herria eta bertsolaritza asko maite ditu Ricek. Gizon harrigarria da, besteak beste, hamaika
|
hizkuntzatan
mintzatzeko gai delako, tartean euskaraz. Lizartzan egin ohi ditu egonaldiak Ricek baina oraingoan Euskal Herrira etorri behar izanik gabe disfrutatu ahal izan du bertsolaritzaz bertatik bertara, eta bere hitzak ere agertuko dituzte igandeko saioan.
|
|
|
Eremu urriko
|
hizkuntzetan
mintzatzen diren gazteen lehen biltzarra aurkeztu du sailburuordeak. Uztailaren 19tik 22ra egingo dute, Gasteizen, Euskal Herriko Unibertsitateko Letren Fakultatean.
|
|
|
Nondarra ote zen? Zein
|
hizkuntzatan
mintzatuko ote zen ohean, amodio jolasean. Inoizka sarean, eskueran neukala begitantzen zitzaidan; bai zera!:
|
|
|
Garbitzaileen hotsak eta aginduak entzuten ziren ondoko bulegoetan. Beren artean hiruzpalau
|
hizkuntzatan
mintzatzen ziren, bertako katedradunak baino askoz ere aiseago. Pasillo huts eta luzeetatik barrena atera ginen kanpora pausaje asimetriko samarrarekin, berak nire parean jartzeko tarteka takoidun zapaten gainean korrikaldi laburrak egiten baitzituen, eta atarian etxera gerturatuko nuela esan nionean begitartea argitu zitzaion.
|
|
|
–Berdintasunaren aitzakian, Frantziak uniformetasuna bultzatzen duela salatu du Paul Bilbaok. Horrela, Frantziarentzat frantsesa da herritar guztien hizkuntza eskubideak berma ditzakeen bakarra, zangopilatuz bertze
|
hizkuntzetan
mintzatzen diren haurren hizkuntza?. Aitor Errenteria,. Behatokia:
|
|
|
Esan dizkigun gauza jakingarri askoren artean, nik bereziki hitzok azpimarratu nahi nituzke: hizkuntzaz baino areago,
|
hizkuntzez
mintzatu behar genukeela gure kezken adierazpenetan, eta, alde horretatik, norberaren mintzaira berreskuratzen saiatzeak eta besteenak ahazteak ez duela zentzurik, gurearen antzera edo okerrago milaka eta milaka hizkuntza daudelako mundu zabalean. Begirada miope samarra dugula, alegia, eta gure begiradaren ikusmira zabaldu egin behar genukeela.
|
|
|
Frantziak hizkuntza ofizial bakar bat bortxaz inposatu dik. Eta nahiz eta ez duen inoiz espresuki debekatu pribatuan beste
|
hizkuntzen
mintzatzea, era kontziente eta sistematikoan horiek suntsitzeari ekin ziok ofizialki. (?) Hizkuntzen historiari erreparatzen badiogu, Frantziako historia totalitarioa duk?
|
|
|
hori da Kenik esan zidana?. Ez zitzaien sami
|
hizkuntzan
mintzatzen uzten. Oraindik asko ez dela, 60ko hamarkadan, Finnmark en gobernuak, Norvegiaren ipar iparraldeko eskualdean, hizkuntzarekin bukatu nahi izan zuen.
|
|
|
–11 milioi biztanle baino gehiagorekin, hiztun kopuruari erreparatuz gero, Europako zazpigarren
|
hizkuntzarik
mintzatuena da katalana, eta kontinente zaharreko gutxiengo nazionalik garrantzitsuena?. Victor Reixach i Casacuberta,. Etorkizuneko proiektua?, Berria,.
|
|
|
Hizkuntzaren?
|
hizkuntza
mintzatu, hizkuntzaidatzietainprimatuaren, ohizkoerabiltzailebezalagizakiagainerakomintzatzaileekin jokabidearauparte katuekloturikdagobeti.Hizketaren soziologiakgizaportaerarenbialde hauen artekointereraginaaztertzendu: hizkuntzaren erabilpenaetaburubidesozialaren antolakuntza.
|
|
|
bihur liteke, baina hortarako espezializapen mailako ezagupen eta trebetasunak garantizatu lituzke: hots,
|
hizkuntza
mintzatua eta literarioa ez ezik, berau irakasteko beharrezkoa den didaktikazko prestakuntza egokia (Mendiguren, 1978b: 291).
|
|
|
Horrexegatik, haur euskaldunen EBBL neurriak beste hizkuntzetako haurren neurriekin erkatzean beharrezkoa da EBBL indizea morfematan arakatzea, ez hitzetan. Gainera, EBBL kontuetan komenigarriagoa izaten da morfemei begiratzea,
|
hizkuntza
mintzatua (haurrengandik jasoa) hizkuntza idatzira pasatzerakoan (transkripzioetakoa) idazketak jartzen dituen mugek distortsioa ezar baitiezaiokete analisiari.
|
|
|
Hiriguneetan bereziki eta merkatu egunetan, aniztasun hori begi bistakoa gertatzen zen. Lakarrak idatzi ohi zuen bezala, Lizarran zazpi
|
hizkuntza
mintzatzen ziren bakoitzak bere eremuan eta merkatuan guztiak aldi batera, halabeharrez. Eta bereziki hiribilduetan iraun du euskararen bidezko komunikazioak.
|
|
|
Zure
|
hizkuntzaz
mintza daitekeena?
|
|
2012
|
|
|
Beste hitz batzuetan esanda, hizkuntzaren ezagutza %50a baino gutxiago dutenek hizkuntza erabiltzeko unean zailtasun handiak izango dituzte. Ez dira eroso sentituko menperatzen ez duten
|
hizkuntzan
mintzatzen, hizkuntza horrek ez die balioko nahi duten guztia nahi duten moduan esateko eta beraz, erabili ere gutxiago erabiliko dute. Horretaz gain, jakina da haur eta gazte askorentzat eskola dela euskara erabiltzen duten eremu bakarra, eta askotan bertan ikasitako hizkuntza kalean erabiltzeko formalegia edo ez oso erabilgarria suerta daiteke.
|
|
|
–«Autorea» ez da beti hain beharrezkoa izan.
|
Hizkuntza
mintzatua bera ere «autorerik» gabe bilakatzen da, ez delako inorena eta, aldi berean, denena delako. Alfabetoaren eta inprentaren ondoren, burgesiaren politika kulturalak asmatu zuen «autoretza».
|
|
|
Imajina dezagun egoera; pentsa dezagun bonbardatuak, metrailatuak, erreak izan ziren biktimengan, edo kartzelatuak, beren ondasunez desjabetuak, beren
|
hizkuntzan
mintzatzeagatik mehatxatuak izan zirenengan Habla en cristiano! —; pentsatu gainera hogeita hamar urte luzez ez zutela gertatutakoa kontatzeko aukerarik izan nork erre zuen Gernika?; pentsatu, azkenez, Ricardo de la Cierva eta haren gisako beste batzuentzat biktima horiek ez daukatela kexa txinta bat ateratzeko eskubiderik, eta ateratzen badute," malko jario"," sentimental&quo... Biblian dauden lerro batzuk etortzen zaizkit gogora:
|
|
|
Hezkuntza sakona izan zuen Karlosek: ariketa fisikoa, literatura (5
|
hizkuntzaz
mintzatzen zen ederki), musika (konposizioa, bihuela eta harpa) eta dantza. Garaiko kroniken arabera, pertsona maitagarria eta atsegina zen, bihozbera eta gozoa jende guztiarekin.
|
|
|
Doktore Hernandezek erraten zuen halako bilakaerak sukarrek eragin ametsen ondorioak zirela. Loyolako Ignazio hala bilakatu zela saindu, zauriturik gertatu arte gerla gizon bortitza izanagatik; halaber aipatu zuen judutar jakintsu hura, Isaac ben Guedon, hil punturaino eraman zuten sukar batzuetatik osasunera bihurtu baitzen zazpi
|
hizkuntza
mintzatzeko gauza zela.
|
|
|
Egunerokotasunarekin lotzen da, nire ustez, norberaren bizitza bere hautuzko taldean eta norberak nahi duen bezala kudeatzeko grina. Federalismoa eta gure gaintasuna helburu izanik, oso normala da elkarteen eta taldeen sortzea nahi dugun
|
hizkuntzaz
mintzatzeko, nahi dugun bezala ekoizteko, nahi dugun bezala kontsumitzeko... eta inposatu nahi dizkiguten molde kultural, politiko, kontsumista edo produktiboei aurre egiteko. Eta izpiritu hori eraman gero gure eskuetan diren alor politiko eta sozial guztietara.
|
|
2013
|
|
|
XVII. mendean, Garcia de Gongorak Nafarroara aldatu zuen teoria hori: " Bi
|
hizkuntza
mintzatzen dira erresuma honetan", dio Garcia de Gongorak," euskara eta erromantzea, baina euskara da bertan jatorrizkoa eta lehena, Tubal patriarka erresumaren sortzaileak ekarri baitzuen".
|
|
|
Horrela bururatu zitzaigun agian guk, psikologo bezala, hiztunei tresna batzuk eskaintzen ahal genizkiela hori lortzeko. Hainbat alorretatik, kirolaren arlotik besteak beste, baliabide desberdinak hartu genituen hizkuntza asertibitatea lortzeko eta jendea eroso sentitzeko bere
|
hizkuntzan
mintzatuz.
|
|
|
Harritu egiten nau. Kontrara, Espainiako Gobernuari bost axola lioke zein
|
hizkuntzatan
mintzatu espainol puruz ez bada, eta euskaltzaleok hainbeste estutu dugu (onerako), non Madriletik hona niri informazioa ele bitan ailegatzen zaidan. Ordea, Eusko Jaurlaritzaren webgunetik nahi ditudan hainbat araudi eta lege gaztelania hutsean daude.
|
|
|
Espainolez aditu dionetan, berriz, Salamancako ikasle bizkaitarren doinua ekarri dio Agerreri gogora. Bere
|
hizkuntzan
mintzatzeko parada eman izana ez da elizgizonaren azken arrazoia izan harekin adiskidetzeko.
|
|
|
Bilo zuriko batek egiten zuen haietan buru. Nire
|
hizkuntzan
mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Kasu anitzetan ez zen motibazio politikoa ikusi behar, baizik eta apaizek beren predikuak herritarren artera zabaltzeko zuten premia. Laborariek ez zuten frantsesa mintzo, eta beraz haien
|
hizkuntzan
mintzatu behar zitzaien. Hurbileko apaizek hori ongi ulertua zuten, nahiz eta apezpikuek, gehienetan, zentralismoaren alde egin.
|
|
|
Gure ikuspegiaren arabera, eta, beraz, Semiotikaren postulatuei atxikiz, hizkuntza poetiko modernista ez da hizkuntza ohikoa:
|
hizkuntza
mintzatutik garbi bereizten da eta, areago, esan daiteke hizkuntza poetikoaren, desbideratze, konkretu bat berariaz bilatzen duen mugimendua dela Modernismoa.
|
|
|
Multzo horretakoak ez dira gai euskaraz normaltasunez hitz egiteko; haien artean, gainera, egoera ezberdinak aurkitzen ditugu: batzuek euskara idatzia ulertzeko arazoa duten bitartean, beste batzuek
|
hizkuntza
mintzatuarekin dute arazoa. Horren aurrean, ETB1en joera nagusia honakoa izan da:
|
|
|
Imajina dezagun egoera; pentsa dezagun bonbardatuak, metrailatuak, erreak izan ziren biktimengan, edo kartzelatuak, beren ondasunez desjabetuak, beren
|
hizkuntzan
mintzatzeagatik mehatxatuak izan zirenengan jHabla en cristiano!; pentsatu gainera hogeita hamar urte luzez ez zutela gertatutakoa kontatzeko aukerarik izan nork erre zuen Gernika?; pentsatu, azkenez, Ricardo de la Cierva eta haren gisako beste batzuentzat biktima horiek ez daukatela kexa txinta bat ateratzeko eskubiderik, eta ateratzen badute," malko jario"," sentimental" edo... Biblian dauden lerro batzuk etortzen zaizkit gogora:
|