|
2000
|
|
|
Hegoalde honetan, berriz, bi
|
hizkuntzok
ofizial izendatuak izan arren, oraindik epaitegietan euskarari sarrera emateko eragozpenak ditugu. Nola daiteke hori?
|
|
2005
|
|
|
Hogeita sei urte iragan dira, Autonomia Estatutuak (EAE, 1979) euskara Euskal Autonomia Erkidegoko
|
hizkuntza
ofizial izendatu zuenetik eta gure erakunde propioak berreskuratu genituenetik. Orduan, Euskal Autonomia Erkidegoan harturiko oinarrizko neurrietariko bat 10/ 1982 Euskararen Legea Normalizatzeko Oinarrizko Legea izan zen; hiritarrei hizkuntza eskubideak aitortu ostean herri aginteen betebeharrak finkatu zituena, euskararen erabileraren normalizazioa lor zedin.
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, lorpenetako bat rashi alfabetoaren ordez alfabeto latindarra sartzea izan zen, judu gaztelaniaren alfabeto gisa erabiltzeko egokitutako hebreerazko hitz multzoa. Alfabeto latindarra juduak Iberiar Penintsulan sartu zirenetik erabiltzen zen, baina judu gaztelaniari 1923an Turkiako Errepublika sortzean eman zitzaion behin betiko kolpea, europar erako irakaskuntza sistema ezarri zenean, turkoa estatu
|
hizkuntza
ofizial izendatu baitzuten. Horrenbestez, turkoa derrigorrezko hizkuntza zen eskola eta unibertsitateetan.
|
|
2009
|
|
|
240 hizkuntza egotea erabateko aldaketa da, eta hasi dira politika espezifikoak aplikatzen. Esate baterako, Bartzelonako metroan, ibili berri zaretenok denetik entzungo zenuten, adibidez iragarki guztiak zazpi edo zortzi hizkuntzatan, besteak beste arabiera, kurdua, etab. Zerbitzu publikoak hainbat hizkuntzatan ematen dira, eta udalerri katalan batzuek, adibidez, amazighta
|
hizkuntza
ofizial izendatu dute beren lurraldeetan.
|
|
|
2000 Tamila
|
hizkuntza
ofizial izendatu zuten.
|
|
2011
|
|
|
Ez da egon ia inolako aldaketarik bertako hizkuntzak irakasteko politikan, berrogei hizkuntza inguru daude, baina gobernuaren ustez, toki hizkuntzak batasun nazionalaren kontrakoak dira. Kiswahilia da onartzen duten hizkuntza bakarra, Jomo Kenyatta zenak
|
hizkuntza
ofizial izendatu baitzuen ingelesarekin batera?. Mwangi wa Mutahi,. Idazle baten nahigabeak kikuyu hizkuntzan?, Unescoren Albistaria, 119 alea, 2000.
|
|
2012
|
|
|
Politika hori, nagusiki, hizkuntza politika zen. Txekian eta Eslovakian, esate baterako, alemana
|
hizkuntza
ofizial izendatu zuten, hezkuntza sistemaren jabe egin ziren, unibertsitateak itxi eta bertako herritarren adierazpen kulturalak debekatu zituzten. Aurrerago, administrazioaren hizkuntza izendatu zuten alemana, eta, ondorioz, hiri eta herrietako paisaian ugaldu egin zuten alemanaren presentzia.
|
|
2015
|
|
|
Frantziako Gobernuak ere garbi utzi du zein den Estatuko hizkuntza. Bi adibide ematearren, Estatu ordezkari Patrick Dallennesek helegitea ezarri zion Hendaiako Herriko Etxeari, ikastolari eraikin bat uzteagatik, eta Uztaritzeko Herriko Etxea ere epaitegietara eraman du Dallennesek berak, udalean euskara
|
hizkuntza
ofizial izendatzeagatik.
|
|
|
Egia da euskara
|
hizkuntza
ofizial izendatuta dagoela EAEn Estatutua (1979) eta Nafarroan Foru Hobekuntza (1982) onartu zirenetik, azken honetan eremu euskaldunean soilik bada ere. Ofizialtasun deklarazioak munta politiko eta juridiko handia du, edo, behintzat, izan luke.
|
|
|
Baina erkidego edo eremu baten euskara
|
hizkuntza
ofizial izendatu izanaren ondorioak ezin dira mugatu, arlo publikoari dagokionean, administrazio eta zerbitzu harremanetara; alegia, hizkuntza ofizialaren ezagutza eta erabilera ezin dela soilik euskal hiztunekin –erreserbako indioak bailiran– harreman zuzena izan behar duten administrazio zerbitzarien kontua izan: arlo politikoan ere ondorio zuzenak izan lituzke hizkuntzaren estatus ofizialak.
|
|
|
Paueko auzitegiak deuseztatu du Uztaritzeko Herriko Etxeak 2014ko ekainean hartu deliberoa, frantsesaren ondoan euskara ere Uztaritzeko
|
hizkuntza
ofizial izendatzen duena. Erabaki horrek harritzen gaitu eta deliberoaren kontra motibo politikoek gidatu Prefetaren salaketak bezalaxe, ez du funtsik gure ustez.
|
|
|
Hartu deliberoaren bidez, euskara ere
|
hizkuntza
ofizial izendatuz herrian, Uztaritzeko Herriko Etxeak libreki erabaki du elebitasun osora heltzeko helburuarekin hizkuntza politika bat eramatea, kontziente izanki uztariztar euskaldunek dituzten hizkuntz eskubideak ez dituela frantses legediak bermatzen eta euskara ere ofizial izendatuz Herriko Etxearekiko harremanak euskaraz garatu nahi dituen uztariztar orori horretarako parada ematen diola.... Beraz ikusiz alde batetik Herriko Etxe batek osoki bi hizkuntzetan funtzionatzeko eskubidea baduela eta bestetik kontuan hartuz euskararen aldeko deliberoa Herriko Etxe mailan organo erabakitzailerik gorena den herriko kontseiluan hartzearen garrantzia, ipar Euskal Herriko herriko kontseilu guziak animatzen ditugu Uztaritzekoak hartu bidea segitzera.
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, babes juridikoa da hizkuntza politikaren oinarria. Euskara
|
hizkuntza
ofiziala izendatzen duen legerik ez denez Ipar Euskal Herrian, oraingo lege koadro tik haratago joateko, gogoan ukan behar da beti erabiltzen ahal dela esperimentazioa. Aukera hori jadanik irekirik zen, baina lurralde erreformak zabaldu du.
|
|
2018
|
|
|
Gibelean gelditu dira euskararen kontrako jarrera bortitz eta baztertzaileak. Iragan ekainaren 23an Euskal Elkargoak euskara Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako
|
hizkuntza
ofizial izendatu izana aldaketa horren seinale da. Alabaina, erabakia berez sinbolikoa da, ez baitio euskarari inolako lege babesik eskaintzen.
|
|
|
Iragan ekainaren 23an Euskal Elkargoak euskara Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako
|
hizkuntza
ofizial izendatu zuen, gaskoiarekin batean. Erabakia berez sinbolikoa da, ez baitio euskarari inolako lege babesik eskaintzen.
|
|
2023
|
|
|
Espainian emakumeentzat boto eskubidea lortu zuen emakumea, 1931ko ekainaren 23an, Kataluniako Estatutuaren gainean aritu zen eztabaidan Kongresuan. Hain zuzen, estatutuaren bigarren artikulua onartzeko botoa zegoen jokoan, katalana Katalunian
|
hizkuntza
ofiziala izendatzen zuena. Kontrako botoa eman zuen Campoamorrek.
|