|
2001
|
|
|
gaiaaskotan aipatzen da. Hala ere,
|
hizkuntzaren
erabilerak ez du berak bakarrik gaiespezifikoa osatzen, ezta hizkuntzen erabilerak taldearteko testuinguruan edoukipen egoeretan ere; gehienetan, gai horiek ez dira zuzenki lantzen, zeharkabaizik, bigarren hizkuntzen jabekuntza, elebitasuna, hizkuntza eta etnizitatea, identitate etnolinguistikoa, etnien edo kulturen arteko komunikazioa bezalakogaietan txertatzen direlarik.... 4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da euskal testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko.
|
|
2004
|
|
|
Emakunde;" Hizkuntza, hitzak baino zeozer gehiago.
|
Hizkuntzaren
erabilera ez sexistarako proposamenak". 1988ko martxoa IN www.emakunde.es/images/upload/lenguage_ e.pdf
|
|
2006
|
|
|
Zazpi ezagueraren arabera aurrenen, hiru jatorrizko hizkuntzaren arabera eta beste hiru etxeko maizeneko hizkuntzaren arabera, guztiak batera ekarriz, zenbat hiztun mota desberdin atera daiteke? Kasu honetan ezin biderketarik egin
|
hizkuntz
erabilera ez baita posible aurreneko hiztun mota guztiengan. Hau da, bidezkoa bada jatorrizko euskaldun erdalduna, ez da zilegi jatorrizko euskaldun erdaldun etxeko euskalduna.
|
|
2008
|
|
|
Frantziako Estatuak legezko hizkuntza bakarraren derrigortasuna besterik ez du ezartzen txosten berezitu honen arabera. Horrela, ‘Code de la consommation’ delakoak kontsumitzaileen eta erabiltzaileen eskubideak arautzen ditu, eta ohikoa den moduan frantsesa ez beste
|
hizkuntzaren
erabilerarik ez da jasotzen.
|
|
|
Pedagogikoaren barruan, halaber, arlo kurrikularra eta ezkurrikularra. Arlo ez kurrikularra
|
hizkuntzaren
erabilera ez fomalerako esparru egokia den dudarik ez dago.
|
|
|
Beraz, arlo kurrikularrean hainbat egoera, ataza eta jarduera, osorik ez bada ere, zati batean
|
hizkuntzaren
erabilera ez formalari dagokio. Egoera horiei etekina ateratzea litzateke kontua, ikasleak noiz egin hizkuntzaren erabilera formala eta noiz ez formala jabetu daitezen.
|
|
|
Oro har, aditu guztiak bat datoz ahozko hizkerek protagonismo handiagoa behar dutela esatean. Hala, ahozko
|
hizkuntzaren
erabilera ez formala denean, malguago jokatzea proposatzen dugu (fonetismoak eta laburtzapenak onartuz). Kode idatzian, berriz, euskalkiaren eta herriko ezaugarriak onarturik ere, ahoz gertatzen diren fonetismoak ezarian ezarian baztertzera jo behar da.
|
|
2009
|
|
|
Antzekoa da hizkuntza eskakizuna nahitaez egiaztatzeko exijentziari buruz esango duguna ere. Jada behin eta berriz esan dugunez, badakigu
|
hizkuntza
erabilerak ez direla bere kasa era naturalean finkatzen. Hizkuntza erabilerak ere praktikan bizkortu, erraztu, zaildu edo eragotzi egiten dira.
|
|
2010
|
|
|
Jende andana hasi zen euskara ikasten. euskal kanta berria ere bidea egiten hasi zen eta jendaurreko erakusleiho ezin hobea eskaini zion euskarari. euskara batuak lehen urratsak eman zituen eta, aldeko zaletasunak eta kontrako jarrerak agerraraziz, euskararen corpusa hizpide —eta auzi— bihurtu zen. Corpusa ez ezik, gure hizkuntzaren statusaren gaineko kezka ere gizartean hedatu zen. gizartea zein euskaltzale gehienak —ez guztiak— erabateko ezjakintasun soziolinguistikoan murgilduta zeuden. horrexegatik, hizkuntza ezagutza eta
|
hizkuntza
erabilera ez ziren analitikoki behar bezain ongi bereizten eta euskara ikaste hutsak hizkuntza hori biziberritzeko nahikoa izango zela uste zabaldua zen. aldeko iritzi publikoaren haizeak bultzatuta, ezjakintasun egoera hura lur emankorra zen itxaropen itsua lora zedin.
|
|
|
Hizkuntza ezagutza eta
|
hizkuntza
erabilera ez ziren analitikoki behar bezain ongi bereizten eta euskara ikaste hutsak hizkuntza hori biziberritzeko nahikoa izango zela uste zabaldua zen. Aldeko iritzi publikoaren haizeak bultzatuta, ezjakintasun egoera hura lur emankorra zen itxaropen itsua lora zedin. horrek ematen digu gizarte sektore erdaldun horretan dauden euskararen aldeko neurriekiko adostasunaren, indiferentziaren eta aurkakotasunaren berri zehatza (amorrortu, ortega, idiazabal eta barreña, 2009:
|
|
|
Frantses estatuak hizkuntza plangintzaren beste eremuak ez ditu landu. Corpus plangintza, adibidez, elkarteei edo erakunde pribatuei euskaltzaindiaren kasuan utzi die. administrazioan eskualdeko
|
hizkuntzen
erabilera ez du onartzen, dokumentuen itzulpenean salbu. ikus horri buruz 2007ko maiatzaren 11an pirinio atlantikoetako departamenduko prefetak eta euskararen erakunde publikoaren lehendariak ipar euskal herriko auzapezei idatzi zieten gutuna7 hots, frantses estatuaren joera orokorra hizkuntza plangintzaren jarduerak eskualdeko eta tokiko kolektibitateei uztea da, iraskaskuntzakoak salbu. aldiz e... Frantziako eskualdeek hizkuntza legeria ez dute egiten edo osatzen ahal, espainiako autonomia batzuek egiten duten bezala.
|
|
2011
|
|
|
Oro har, komunitate bateko umeek aurrekoengandik hizkuntzaren transmisioa gutxien gutxienez% 30ean bereganatzen ez baldin badute, hizkuntza horren zoria arriskupekoa dela berretsi behar genuke. Haur gazteen
|
hizkuntza
erabilera ez baldin bada maila horretara heltzen, izan ere, horrek esan nahi du gero eta ume eta gaztetxo gehiagok hautatuko duela beste hizkuntza bat, eta, ondorioz, badakigu dinamika soziolinguistiko horrek erreka joko duela ezarian ezarian? .
|
|
|
Beraz, aldizkarian gehien erabilitako hizkuntza gaztelania izan da(% 88,42), eta ondoren euskara(% 5,9), atzetik geratzen dira frantsesa eta ingelesa. Hala ere,
|
hizkuntzaren
erabilera ez da inondik inora Vasconia aldizkariko tematikaren isla. Izan ere, aldizkariko lanen% 91,74, Landaren arabera, euskal gaien ingurukoa izan da (Landa, 2005:
|
|
2012
|
|
|
denez, informazioa inperfektua bada, gutxiengoaren hizkuntzaren erabilera nabarmen txikiagoa da, eta gutxiengoaren hizkuntzaren gutxitu estatusa, are larriagoa. Are gehiago, gutxiengoaren
|
hizkuntzaren
erabilerak ez du zerikusirik elkarrizketaren sarreraren luzerarekin. Alde horretatik, bada funtsezko elementu bat, Fishmanek (1991) aipatutakoa:
|
|
2015
|
|
|
Egaña, Zuberogoitia eta Bidegainek gazteekin eginiko ikerketan (2015) maiz atera zen kontu hori: gazteek ia ez dute euskarazko tokiko telebistarik kontsumitzen, haien ustez berauen estetikak eta ikus entzunezko
|
hizkuntzaren
erabilerak ez dituelako betetzen bete beharreko gutxienekoak(, hain gaude ohituta 10 minutuan 500 plano ikusten ezen epe horretan 50 jartzen dizkigutenean guretzat hori mantsoegia baita?, dio ikerketa horretan jasotako gazte baten lekukotzak).
|
|
|
Hizkuntzaren ezagutzari eta hizkuntzaren erabilerari buruz ari gara. Baina iruditzen zait, gaur egunean, eta bereziki hedabideek hartu duten garrantziahartutako garaietatik honantz, hizkuntzaren erabileraz hitz egiten dugunean, bakarrik neurtzen duguhiztunok zenbat hitz egiten dugun, baina
|
hizkuntzaren
erabilera ez da norberak hitz egiten duenera bakarrik mugatzen, hor dago adibidez norberak entzuten duena. Euskaldunok zenbat entzutendugu euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez edo ingelesez?
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, jada hirugarren puntuan, Parlamentuak konpromisoa hartzen du eta Nafarroako Gobernua premiatzen du “politika publiko guztien datu guztiak sexuaren arabera bananduta aurkez ditzan eta gainerako aldagaiekin (adina, klase soziala, hezkuntza maila, enplegua, osasuna eta abar) alderatu ditzan, edozein eremutan emakumeen eta gizonen errealitatea ezagutze aldera”. Halaber, Nafarroako Parlamentuak, “administrazio publiko guztiek bezala,
|
hizkuntzaren
erabilera ez sexista eta integratzailea” bermatu behar duela aitortzen du. “Horrela bada, araudia beteko du, eta Nafarroako Gobernu osoari hori betetzeko eskatzen dio.
|
|
2017
|
|
|
Zimmermann-ek ondo aztertua daukan auzia da hau, bere eskarmentu sakona lekuko, eta horregatik dio, jatorrizko herrien eta hizkuntzen identitatea landu ezean
|
hizkuntzaren
erabilerak ez daukala heldulekurik, eta, ondorioz, hizkuntza leialtasunak porrot egiten duela? 150 Horiek horrela, euskararen erabileraren oinarrizko helduleku bat euskalduntasun nazionalean datza, hots, euskal identitate kontzientean151; baldintza hori bete ezean, euskararekiko atxikimenduak huts egiten du, eta, ondorioz, erabilerak ere bai. Identitate euskaldunik jorratzen ez duen transmisioak eta sozializazioak erreka jotzen du.
|
|
|
Barrutiko Kontseiluaren organo eta foro guztietan gizonen eta emakumeen parte hartzea paritarioa izan beharra, aztertzen diren gaietan genero ikuspegia sartu beharra eta
|
hizkuntzaren
erabilera ez sexista jasotzen ditu Araudi proiektuak.
|
|
2018
|
|
|
Bestetik, eta ezezagunekiko harremanei dagokienez, belarriprest txapa pertsonak darama eta ez espazioak. Beraz,
|
hizkuntzaren
erabilera ez dago une horretan espazio horretan dagoen langilearen mende (adb. ‘hemen euskaraz egiten da’ edo antzekoak ikusten diren denda eta bulegoetan, batzuetan euskaraz hitz egiten da segun eta nor dagoen).
|
|
2020
|
|
|
Fidelki, baserriko imajinario tradizionalarekiko segidan, Etxamendiren narratibak hizkuntza literarioaren aberastasun eta malgutasuna mantentzen jakin du, bere berezitasunekin, hau da, euskara
|
hizkuntzaren
erabilera ez akademiko, guztiz araugabea eginez. Baserriko ingurumenaren, denbora ziklikoaren eta jendeen bizimoduen tratamendu literarioa errealismo handiz egiten du, baina ikuspegi zehatza dauka:
|
|
|
Zeinu hizkuntza du lehen hizkuntza, eta gor izaera baldintza bezala baino, identitate gisa bizi du. Gorren artean zeinu hizkuntzaren bertako aldaeraren alde egiten du, eta
|
hizkuntzaren
erabilera ez sexista bultzatu. Entzuleen artean zeinu hizkuntza, gorren kultura eta ohiturak ezagutarazi eta defendatzen ditu, audismoari kontra egiteko.
|
|
|
Kazetaritza feminista zer den, hori eztabaida potoloagoa da. Emakumeak informazioaren erdigunean jartzea, estereotipo sexistak iraultzea,
|
hizkuntzaren
erabilera ez sexista egitea… hasieran hor jartzen genuen arreta Pikaran. Gerora konturatu gara kazetaritza feminista ez dela hori bakarrik, kazetaritza despatriarkalizatu behar dugula.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
erabilera ez da inoiz inuzentea. Pandemia honetarako Espainiako Gobernuak gerra hizkuntza bat aukeratu izana ere ez da kasualitatea; «birusa garaituko dugu», «gerra hau irabaziko dugu», «etsai komunari aurre eginen diogu».
|
|
2021
|
|
|
Ez dute lan erraza izan Covid ezarritako mugak direla-eta, hala ere, primeran moldatu dira. Pulunpak ikasleengan eragin positiboa izanen duela esanen genuke, beraien
|
hizkuntza
erabileran ez dugu egun batetik besterako aldaketa ikusiko, baina ttanttaka egin beharreko lan horretan ttantta garrantzitsua izanen delakoan gaude. Beraz, Pulunparen lehenengo fase hau ongi amaitu da, abenduan gehiago.
|
|
2022
|
|
|
Hein honetan, euskararen erabileraren auziak sortzen du kezka handienetariko bat: lurraldez lurralde aldeak handiak diren arren, oro har begiratuta euskaldunen kopuruak gora egin du Euskal Herrian azken lau hamarkadetan2 EAEn gazteen artean, ereduari esker batez ere baina
|
hizkuntzaren
erabilerak ez du igoera proportzional berdina izan3 Egoera honek, azken urteetan egin diren ikerketa eta lanak hizkuntzaren erabileran jokatzen duten aldagaiak ulertzera eraman dituzte. Amonarrizen (2019) iritzian, erabileraren auzia izan litzateke fase berriaren oinarria.
|
|
|
Hizkuntza, hitzak baino zeozer gehiago.
|
Hizkuntzaren
erabilera ez sexistarako proposamenak. Bilbo:
|
|
|
Halaber, kalean eta etxean egiten diren
|
hizkuntza
erabilerek ez dituzte ezaugarri berberak. Kalean, sarritan, adinkideen arteko elkarrizketak gertatu ohi dira; etxean, berriz, familia eremuko elkarrizketak, belaunaldi ezberdinen izaten dira, normalean.
|
|
|
|
Hizkuntza
erabilera ez da egonkorra, ezta indibiduala ere; une bakoitzeko egoerak, solaskideek eta testuinguruak baldintzatua da; datuok interpretatzeko, ukipenean dauden hizkuntzen erabileraarau sozialak eta adierazle soziologikoak, demografikoak eta soziolinguistikoak hartu behar dira kontuan.
|
|
|
|
Hizkuntza
erabilera ez da egonkorra, ezta indibiduala ere; une bakoitzeko egoerak, solaskideek eta testuinguruak baldintzatua da. Horregatik, datuok interpretatzeko, ukipenean dauden hizkuntzen erabilera arau sozialak eta adierazle soziologikoak, demografikoak eta soziolinguistikoak hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Kanpoko hizkuntzen presentzia baxua da. Azken urteotan Euskal Herrira etorkin berri ugari iritsi bada ere, bestelako
|
hizkuntzen
erabilera ez da modu nabarmenean handitu kale erabileran. Arrazoietako bat izan daiteke, denborak aurrera egin ahala etorkin horiek bertako hizkuntza hegemonikora egiten dutela jauzi, haien hizkuntza albo batera utzita.
|
|
|
Argi ilunak nabarmentzeko, hala ere, argazkia xeheago aztertu behar da, eta haren konplexutasuna kontuan hartu. Izan ere, Soziolinguistika Klusterrak nabarmendu du
|
hizkuntzen
erabilera ez dela «egonkorra», ezta «indibiduala» ere: «Datuok interpretatzeko, ukipenean dauden hizkuntzen erabilera arau sozialak eta adierazle demografikoak, soziologikoak eta soziolinguistikoak hartu behar dira kontuan».
|
|
2023
|
|
|
Laneko
|
hizkuntzen
erabilera ez ezik, lanetik kanpokoa ere galdetu zitzaien. Galdera horri erantzuteko lau aukera zituzten:
|