|
2003
|
|
|
Bat» deritzan soziolinguistika aldizkariaren 45 zenbakian Europako Batasunaren geroa dute beren gogoeten iturri, baina hori aztertzerakoan,
|
hizkuntza
gutxituen egoeraren inguruan dihardute, Europako hizkuntzak zenbakitan, haiei buruzko hizkuntza politikaren oinarri orokorrak, hizkuntz aniztasunerako neurriak, hizkuntz alorreko proposamenak Europaren etorkizunarentzat, Eskualdetako edo Gutxitutako Hizkuntzen Europako Gutunaren garrantzi politikoa, eta Europako eremu urriko hizkuntzak eta bere partaidetza Europako Batasuneko egitasmoetan bezalak... Bestalde, Euskal Herrian ematen diren hizkuntza politika eta plangintzak ere aztertzen dituzte, horretarako beti ere iturri ezberdinetara joz.
|
|
2008
|
|
|
Saiatu zunan guretzat euskal prentsa zer den agertzen.
|
Hizkuntza
gutxituen egoeraz hitz egiten. Artista ezkertiar haien guztien txistu eta hanka kolpatze!
|
|
|
Badirudi orduan jarrera positiboa azaleratzea zailago egiten zaigula euskaltzale batzuoi. Arrazoiak daude zailtasun horretarako, noski, eta ulergarriak dira gure
|
hizkuntza
gutxituaren egoeratik abiatuta. Eta aldi berean gogoratu dugu, besteak beste, ume etorkinen artean %60 hispanoamerikarrak direla eta gehienen familia hizkuntza gaztelania dela.
|
|
|
Nahiz eta Hizkuntza Gutxituen Europar Kartaren onarpenaren aurka egon, Nicolas Sarkozyk, Frantziako Errepublikako lehendakariak, hauteskunde kanpainan adierazi zuen lege baten onarpena proposatuko zuela Frantziako
|
hizkuntza
gutxituen egoera bermatzeko. Hizkuntza Gutxituen Europar Bulegoari bidalitako gutun batean zioen arazo horrek kultura aniztasuna, hizkuntza batzuk desagertzeko zorian baitzeuden, eta hizkuntza gutxituetako hiztunen norbanako eskubideak ukitzen zituela.
|
|
2009
|
|
|
1992an jarri zen indarrean Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna, Euroituna. Zertan aldatu da ordutik
|
hizkuntza
gutxituen egoera oro har?
|
|
2010
|
|
|
Teoria marjinaletan oinarritutako ereduez gain, merkaturatze eta marketin esparruetako garapen teorikoak egin izan ditu ere.
|
Hizkuntza
gutxituen egoera aztertzeko teoria ekonomikoaren baliagarritasuna proposatzeko ikerketa benetako maisu-lana iruditzen zaigu. Ekarpen honen ondorio nagusia da hizkuntza gutxituaren hiztunen multzoa gizarte osoarekiko txikia izan arren, hizkuntza horrek biziraupenerako baldintzak sendoak ziurta ditzakeela.
|
|
2011
|
|
|
Bertako kide izateko euskara edo ingelesa jakitea eskatzen da, lotsagarria benetan!».
|
Hizkuntza
gutxituen egoera «tamalgarriaz» hitz eginez hizlariek egunotan irrati batean egindako elkarrizketa aipatu zuten. «Zergatik galdetu behar digute zer dela eta aukeratu dugun euskaraz edo galegoz idaztea?
|
|
|
bitasun desorekatu gisa ulertzen dugunean? zergatik ez onartu diglosiaren esandako adiera hori, hori bera bada
|
hizkuntza
gutxituen egoeraz hitz egiteko jendartean zabaldu dena, kontzeptuaren ikuspegi akademikoa ikuspegi herritarra baino balio handiagokoa ote?
|
|
|
Ordura arte, eta mendeetan zehar, eskolan hizkuntza klasikoak eta erlijio hizkuntzak (latina, sanskritoa) nagusi izan baziren ere, ohikoa zen eta onartua zegoen irakasle zein ikasleak elebidun edo are eleaniztunak izatea. Baina XIX. mendeko estatu mugen sorrerak eta kolonizazioek erabat gaiztotu zuten
|
hizkuntza
gutxituen egoera eskolaren testuinguruan (Siguán eta Mackey, 1986; Skutnabb Kangas, 2008b). Ondorioz, eta XIX. eta XX. mendeei begiratu oso arin bat botaz gero behintzat, hainbat eta hainbat hizkuntza eta kultura gutxietsi eta galbidera eraman izana lepora dakioke eskolari, edo hobe esanda, eskola zeregin horietarako erabili duten hizkuntza politikei.
|
|
|
Hainbat datu orokor ere eman dugu hasieran, eta argi geratzen da hezkuntzaren esparruan errespetua lortu duten eta eskolak garatzen eta bultzatzen dituen hizkuntzak ez direla asko munduan zehar. Hurrengo atal honetan ere hezkuntzaren eremuan aztertuko dugu
|
hizkuntza
gutxituen egoera, baina hizkuntza gutxituak zein programa edo eredutan txertatu diren aztertuko dugu, adibide eta guzti emanez. Ikusiko dugunez, eredu guztietan ez dira hizkuntza gutxituak berdin tratatzen, inondik ere.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen egoera soziolinguistikoa ahula izateak, hortaz, eskolako irakaskuntza eta ikaskuntza maila askotan baldintza lezake. Datozen orrialdeetan baldintza horietako gutxi batzuk garatuko ditugu, batetik, hizkuntza gutxituen irakasleei dagozkienak, eta bestetik, hizkuntza gutxituen irakaskuntza eta ikaskuntza edukiei dagozkienak.
|
|
|
familia, eskola, aisialdia, lan mundua, merkataritza edo hedabideak, batzuk aipatzearren.
|
Hizkuntza
gutxituen egoera soziolinguistiko ahul horiek zuzenean eragin dezakete eskolaren esparruko hizkuntzen irakaskuntzan eta ikaskuntzan, konpontzeko errazak ez diren auziak sortzen baitituzte, esate baterako, hizkuntza gutxituaren ahozko erabilera informalen irakaskuntza. Euskararen adibidea hartuta, kezka handietako bat da asmatzea ea nola lor daitekeen euskararen erabilera ia eskolara mugatua dagoen txokoetan ikasleei eskolaz kanpo baliagarri izan dakizkiekeen erabilerak irakastea.
|
|
2012
|
|
|
Coyosek parte hartu zuen, 1999an, Parisko Sorbonako Unibertsitatean Frantziako hizkuntza eta kultura gutxituak izenarekin egindako jardunaldietan. Hamar urte geroago, legediaren bilakaerari eta
|
hizkuntza
gutxituen egoerari buruzko bilduma osatu du. Hamar urte pasatu dira Sorbonako jardunaldietatik.
|
|
2013
|
|
|
Txillardegi buru bihotzez konbentzituta zegoen soziolinguistika matematikoa oso baliagarria zela
|
hizkuntza
gutxituen egoera ulertzeko eta berreskurapen planak egiteko. Eremu horretan, berriz, etsita eta bakarrik sentitzen zen.
|
|
2015
|
|
|
Protokoloa hainbat lantaldek aurreko urteetan garatutako adoste prozesuaren emaitza izango da eta ikuspegi zientifikoa, akademikoa eta gizartearen ikuspegia bilduko ditu.
|
Hizkuntza
gutxituen egoera irauli eta hizkuntza komunitateen arteko berdintasunean oinarritutako Europa eraikitzeko tresna. Hortaz, proiektutik sortutako ondarea, protokoloa, nazioarteko foro eta instantzietara eramango da izaera anitzeko erakundeek hizkuntza aniztasunarekiko duten konpromisoaren arautzaile gisa erabil dezaten.
|
|
2016
|
|
|
Noski, Ubersfeld ek eta Barthes ek ez zuten Larzabal ezagutu, baina antzerkigintzaren inguruko kezkak jorratzen bazituzten, problematika maila desberdina aipatzen dute. Zentzua du gehien aipatzen Barthesek, komunikazioaren zentzua,
|
hizkuntza
gutxituen egoera begiratu gabe. Larzabalek, aldiz, hizkuntza gutxituaren ikuspuntutik idazten zuen, 1966an, Gure Herria aldizkarian baikor agertzen zen:
|
|
|
Baina oinarrian
|
hizkuntza
gutxituak egoera okerra jasan behar du, beste literaturekiko ezerosotasun bat, ulertua izateko oinarrizko zailtasuna Milan Kunderak honela adierazten duena:
|
|
2017
|
|
|
Euskararen ezagutza eta erabilera binomioa: Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak – Leticia Garcia Fernandez, Nekane Arratibel Insausti eta Asier Irizar Mezo etorkizuneko ikasleen eredu izango direnez, beharrezkoa ikusten dugu gai honen inguruan ikasleak trebatzea. euskal kulturaren inguruan eta
|
hizkuntza
gutxituaren egoeraren inguruan ere ezagutza falta dagoela hauteman da, eta unibertsitatea gai hauek jorratzeko testuinguru aproposa da, diskurtso garbiagoa eratzen laguntzeko eta ondorengoen transmisioan trebatzeko.•
|
|
|
Orain arte ikusi dugun guztia
|
hizkuntza
gutxituen egoeraren azterketa da. Aipatu dugun bezala, honi buruzko ideiak eta iritziak guztiz nahastuta daude gizartean.
|
|
2018
|
|
|
Hamalau euskaldunek hartu zuten parte. Atzerriko 32 hizkuntzatako ekintzaileekin esperientziak partekatu zituzten, eta finean, beren trebakuntza hobetu zuten," hizkuntza komunitate bezala munduan dugun lekua aurkitzen laguntzen du HIGAk, eta gure hizkuntza biziberritzearen esperientzia kanpoko
|
hizkuntza
gutxituen egoeraren ezagutzarekin aberasteko ere balio du".
|
|
|
Erabilera indibiduala edo norbanakoaren erabilera nolakoa eta zenbatekoa izan daitekeen ulertzeko, aintzat hartu behar ditugu erabilera sozialak elebidun bakoitzari ezartzen dizkion mugak. Hau da, elebidun bakoitzaren borondatea, nahia, motibazioa, ideologia edo beste zernahi ez da nahikoa
|
hizkuntza
gutxituaren egoera soziolinguistikoa gainditzeko.
|
|
|
Hau da, mundu osoan
|
hizkuntza
gutxituen egoera zaila da, Euskal Herrian ere. Mundu osoan gizarteen bilakaerak ez du laguntzen hizkuntza gutxituen biziraupena.
|
|
2019
|
|
|
|
Hizkuntza
gutituen egoerak aztertu ditu Thierry Bidon Karlshrueko unibertsitateko hizkuntzalariak, eta hitzaldia eman zuen Baionako Iker laborategian martxoaren 4an.
|
|
|
2014an uemak, kontseiluak, ueuk eta gipuzkoako aldundiak Lurraldea eta Hizkuntza izeneko jardunaldi sorta antolatzeari ekin zioten, hainbat diziplina elkarrekin lanean jartzea lortuz eta ondorio honetara iritsiz: Lurralde antolaketan hartzen diren erabaki gehienek eragina dute arnasguneetako
|
hizkuntza
gutxituaren egoeran. gure iturria: Bloga," arnasguneak politiken erdigunera" (paul Bilbao eta Josu Labaka).
|
|
|
4
|
hizkuntza
gutxituen egoera batzuetan eta mundu globalizatuaren korronte orojalean murgilduta egon arren, Gizarte Berrikuntzaren planteamendu minimalista nahikoa izan daiteke hizkuntza batzuk osasuntsu bizi daitezen bermatzeko. Baiezkotan, zein lirateke bermatu beharreko gutxieneko baldintzak?
|
|
|
Baliabideak taulan ageri direnak dira, baina non dago langa? Zaila da langa orokor bat ezartzea
|
hizkuntza
gutxituen egoerak hain ezberdinak izanda. Argi dago gutxieneko baliabide batzuk beharrezkoak direla hizkuntza gutxituen Ikt garapena bermatzeko, baina ezin da esan X baliabide dituen edozein hizkuntza gutxituk Ikten onurak jasoko dituela. taulak hizkuntza gutxituen garapenean eragina duten Ikt baliabideak nolakoak diren aztertzeko balio du, eta, beraz, langa ezartzea hizkuntza bakoitza aztertzen duenari dagokio; nik neuk aztertuko dut euskararen Ikt egoera taulari jarraiki hizkuntza langaren gainetik dagoen jakiteko. etor gaitezen laneko adibide nagusira:
|
|
2020
|
|
|
Honetaraz gero, bi
|
hizkuntza
gutxituon egoerak alderatzeko eskatu diogu, axaletik badarik ere. " Euskara hizkuntza gutxitua da, badakigu, baina lakota, berriz, askoz gutxituagoa da.
|
|
2021
|
|
|
Lehenengo atalean, Karmelo Ayesta Sagarduik idatzitako" Europar Batasuneko Hizkuntz Politikak, Praktikak eta Diskurtsoak" artikuluak erakunde honen hizkuntzen kudeaketa jorratzen da, baita kudeaketa horren oinarria eta ondorioa diren ideologia eta diskurtsoak ere. Artikulu horren abiapuntua gaur egungo agertoki geroz eta globalean dago, nazioarteko harreman estuek
|
hizkuntza
gutxituen egoeran duten eragina aztertuz. Egileak gizarte garaikide hauetan hizkuntza gutxitu hauek nolako ibilbidea egin dezaketen arakatzen du.
|
|
|
Frantzia metropolitarreko
|
hizkuntza
gutxituen egoera gaur egun
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen egoerak, kudeaketak eta erabilerak eman dute zeresana aldi honetan. Erakunde publikoetatik herritarrei zuzendutako komunikazio kanaletan aldaketak gertatu direnean, hizkuntzen tokia eta trataeran ere aldaketak ikusi dira.
|
|
|
Manterolaren ustez,
|
hizkuntza
gutxituaren egoera juridikoak zuzeneko ondorioak ditu murgiltze ereduaren arrakastan. Are gehiago, Flors Masek azaldu du hizkuntza hegemonikoaren ordezkari politikoek hainbat oztopo jartzen dizkiotela hizkuntza gutxituaren irakaskuntzari.
|
|
2022
|
|
|
Euskalgintza soziala ahal beste eremutara zabaltzeaz, horietan eragiteaz eta bestelako mugimenduez bustitzeaz aritu ziren atzo Donostian, Euskaltzaleen Topaguneak EHUko Udako Ikastaroen barruan antolatutako jardunaldiaren lehen egunean. Gainerako
|
hizkuntza
gutxituen egoerei erreparatuta egin zuen ariketa hori Maialen Sobrinok. Garabide elkartean ibilitakoa da, eta munduko hainbat hizkuntza gutxituren aldeko egitasmoak gertukoak ditu.
|
|
|
Urte hauetan guztietan bidelagun ditugun
|
hizkuntza
gutxituen egoeraren egiturarik ez du, beraz, Haitiko kreoleak. Garabidek hainbat kontinentetako jatorrizko hizkuntza baztertu handitxoenekin egiten du lan, eta haien arteko aldeak handiak badira ere (alde ikaragarriak tamainan kurduetatik nasetara, edota bizitasun soziolinguistiko oso desberdinak Algeriaren menpeko kabiliarretatik maputxeetara), jatorrizko hizkuntza horiek minorizazioaren minbizia nabarmen ageri dute funtzio galeran eta transmisioaren nola edo halako etenean.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, aholkularitza lana ere egiten dute Garabiderekin harremana duten eta haien herrialdeetatik Euskal Herrira
|
hizkuntza
gutxituen egoera aztertzera etortzen direnekin. Elkarteko lehendakariak azaldu du “hizkuntzaren biziberritzearen inguruko aholkuak” eskatzen dizkietela askotan, horiek, ondoren, haien herrialdeetan erabili ahal izateko:
|
|
|
«Oraindik asko dugu hobetzeko euskarari emandako tratamenduan, normalizaziora iritsi nahi badugu». Espainiako Estatuan eskuin muturrak
|
hizkuntza
gutxituen egoera «artifizialki polarizatu eta inboluzionatu» nahi duela gogoratu du Ollo lehendakariordeak, Balear Uharteak eta Valentzia aipatuta. «Testuinguru horretan, eztabaida eta erabilera alderdikoietatik ihes egiten duen akordio politiko baten alde egiten dut, zorroztasun teknikotik abiatuta eta prestigio handiko erakunde eta instituzioen laguntzarekin».
|
|
|
«Tresneria hori gabe geratzea euskararen normalizazioa oztopatzea da». Are, Eskisabelek nabarmendu du munduan gertatutako «aldaketa azkar eta handiek» beste testuinguru bat eman diotela hizkuntzen auziari, eta «zailtasun gehiago» erantsi dizkiotela
|
hizkuntza
gutxituen egoerari. «Globalizazioarekin, digitalizazioarekin... hizkuntza gutxitu guztiek erronka handiak ditugu, eta orain ditugun tresnak ere kamutsak gertatzen zaizkigu; beste batzuk indartsuago behar ditugun garaiotan, ditugun eskas horiek ere galtzen ditugu».
|