|
2000
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen
|
hizkuntzan
hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
1999ko apirilean egin zen inkestan galdera hau ageri da: Nafarroan 40 urte barru zein
|
hizkuntzatan
hitz egin dadin nahi zenuke. Emaitza benetan argigarria da:
|
|
|
Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena, beraren ustez, hizkuntza da: hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta
|
hizkuntzari esker
hitz egin ahal izango litzateke kultura nazionalaz. Baina, eta hemen legoke guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa?
|
|
|
Baina esandakoa atzerapen nabarmenarekin Estatu espainiarraren kasuan mendebaldeko Europako Estatu Nazioen eraikitze prozesuen ezaugarri orokorra da. Zein dira Estatu espainiarreko hezkuntza sistemako curriculumaren ezaugarriak curriculum nazional bereziaz hitz egin ahal izateko, hots, curriculum nazional espainiarraz hitz egin ahal izateko270 Lehenik eta behin
|
hizkuntzaz
hitz egin behar da; oinarrizko mailan sei ataletatik hiru hizkuntzarekin lotuta dauden gaiak zehazten dituzte: irakurketa, idazketa eta gramatika.
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan,
|
hizkuntzei buruz
hitz egitean, ahaztu egiten dira hiztunak. Normalean, hizkuntzei buruz egiten da berba, ez hiztunei buruz.
|
|
|
J. Lions autoreak lehenago eta M. A. K. Halliday ikerlariak pixka bat beranduago giza komunikazioaren oinarria den
|
hizkuntzari buruz
hitz egitean, komunikazioaren zeregin, eginkizun edo funtzio ideatiboa deitutakoaz, kognitiboa, azken finean, egiten dute berba:
|
|
2003
|
|
|
Haserre bizian idatzi du beste batek. Pellok E.A. gaixotasuna dutenentzat lan asko egin duela azpimarratzen du, informazio asko eskuratu duela eta ez diola axola berak zein
|
hizkuntza
hitz egiten duen eta nolako afiliazio politikoa duen. Behin eta berriz nora idatzi behar duten galdetzen dute internauta hauek.
|
|
|
Baina, Euskal Herrian, bere burua euskalduntzat duen jende asko da euskaraz ez dakiena. Zein
|
hizkuntzatan
hitz egingo dugu gai horri buruz. Euskaraz, ala gaztelaniaz?
|
|
|
Baina horrek ez du esan nahi lurralde horretan euskaraz bakarrik hitz egiten zenik, eta hori ere historikoki frogatua dago. Euskararekin batera, gutxienez beste zazpi
|
hizkuntza
hitz egiten ziren Nafarroan »erromantze nafarra, okzitaniera, gaskoia eta antzinako frantsesa, hebreera, arabiera eta mozarabiera, eta jakina, gaztelania», eta horien guztien nondik norakoak eskaintzen ditu Aitor Aranak Nafarroako ipar ekialdeko euskara. Irunberritik Aezkoaraino ikerlanean, euskarak Nafarroan izan zuen gainbehera adierazten duten garaian garaiko mapekin batera.
|
|
|
Inork ez zekien oso ondo noiz zegoen pentsioan eta noiz ez. Matildek, handitasuna maite zuenez, kanpotarrak hamabi
|
hizkuntza
hitz egiten zituela esan zuen, koma bat bera ere nahastu gabe –" Zazpi" Malcok– Oso oin handiak omen zituen; sudurra minuskuloa. Ulm etik deitzen zuen eta pentsioko eskaileretan ikusten zuten deitu eta gutxira, eta batek daki non dagoen Ulm.
|
|
2004
|
|
|
Hitz egiteari eman behar zaio garrantzia, ez jakiteari.
|
Hizkuntzak
hitz egiteko dira, ez jakiteko, eta ez dakit hori gure artean nahiko argi dagoen eta nahiko indar egiten den horretan. Ahalegin handia egiten da jendeari euskara erakusten eta gero hor konpon.
|
|
|
Ondo esana:
|
hizkuntzak
hitz egiteko dira. Hitz egiten dugun neurrian bakarrik baikara euskaldun, ez ikasten dugulako.
|
|
|
Horrek, batetik, Euskal Herrian historikoki egon den aniztasun linguistikoa ezkutatuko luke, eta, bestetik, euskara beraren egoera historikoa osotasunean ulertzea galaraziko liguke. Izan ere, euskararen alboan, gainean zein azpian, bere bilakaeran eraginez zein ia oharkabean igaroz, estatus desberdindun hainbat
|
hizkuntza
hitz egin izan dira (zeltar berbetak, latina, arabiera, nafar erromantzea, gaskoia, erromintxela, gaztelania...). Horiek guztiak beren baitan aipatzeko modukoak dira, eta aldi berean euskararekiko harremanean ere azter litezke (utzi dituzten mailegu hitzak ikusiz, euskararen garapen ofiziala mugatu ote duten ala ez aztertuz, etab.). Eta historiak berak baliorik emango ez badigu ere, gaiak parada ematen du eleaniztasunaren eta hizkuntzen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnar egiteko.
|
|
|
Arauak era errekurtsibo batean ematen dira, eta formulak designatzeko metahizkuntza baten sinboloak erabiltzen dira. Metahizkuntza
|
hizkuntzari buruz
hitz egiteko erabiltzcn den hizkuntza bat da etanormaiean aurrenekoa baino aberatsagoa izaten da.
|
|
|
Hil ez direnean, maiz gertatu dena, behin betiko markaturik gertatu dira, gizagabeturik maizenik. Frai Salimbene Adamokoaren kronikan irakur daiteke, esaterako, nola Siziliako errege eta enperadore erromatar germaniar Federiko Il.ak(), jakin nahirik haurrek zein
|
hizkuntza
hitz egingo luketen handitu ahala, inorekin hitz egin gabe haziz gero," agindu zien neskameei eta inudeei esnea eta ditia emateko haurrei, berauek garbitzeko eta bainatzeko, baina laztanik ez xerarik ez egiteko, ezta hitzik ere ez egiteko; jakin nahi baitzuen haurrek, handitu ahala, hebraieraz hitz egingo ote luketen (hura izan baitzen lehen hizkuntza), ala grekoz, ala latinez, ala arabieraz... Baina alferrik ahalegintzen zen, zeren haur guztiak hiltzen baitziren". 26
|
|
2005
|
|
|
Trukoa ingelesez aritzea zen. Simoni bere
|
hizkuntzan
hitz egiten bazitzaion, den dena sinesten zuen. Eta Simon, hiru ateko armairuan sartu zen Elixabeten bila.
|
|
|
5) Lehenago aipatu dugunez, ikasleek fikzioko pertsonaia bat ezagutzen dutenean, horrek sortzen du erreferentzialtasuna: lehenengo zein ahotsi lotuta ezagutu duten huraxe da" benetakoa" beraientzat, pertsonaia horrek zein
|
hizkuntzatan
hitz egin duen bainoago. Adituek ere garrantzitsutzat daukate hori.
|
|
|
Goi maila horietan beti ari da jokoan, beste inon bainoerrazago, euskaraz ez dakien talenturen bat, gutxienez. Erdaraz nahitaezko egin/ onartu eta gero denok dakigun
|
hizkuntzan
hitz egitea eskatu/ inposatu, berehala dator. Fusioak euskararen galera itzela ekarriko luke Kutxen bizitzan, goitik beherako hedapenean.
|
|
|
Lehenik aipatu nahi dugun aspektua, Humboldten hizkuntzaren inguruko erreflexio antropologiko pedagogiko guztien oinarrietako bat dena," hizkuntzaren izaera sozialarekin" zerikusi zuzena duen bat da. Dagoeneko esan beharra dago hizkuntza ez dela inoiz subjektu bakar bati loturiko zerbait, baizik eta bere izaeraz beste subjektu bat inplikatzen duen zerbait; alegia,
|
hizkuntzaz
hitz egin ere ezin dugu baldin eta bertan gutxienez bi gizabanakok parte hartzen ez badute. Pertsona baten ekintza, halabeharrez, beste pertsona baten ulertze ekintzarekin batera gertatzen da, eta honengatik bi ekintza horiek" indar linguistiko beraren efektu ezberdinak baino ez dira" 96.
|
|
2006
|
|
|
Zenbat
|
hizkuntza
hitz egiten dituzu zuk?
|
|
|
Kontinentetik etorri zirela badakigu, Venezuelatik, hain justu, Falcon estatutik. Kaketioen tribukoak zirela ere badakigu, eta Arawaken
|
hizkuntza
hitz egiten zutela. Marrazki hauek Kaketioenak dira, eta 900 urte bitarteko antzinatasuna daukate.
|
|
|
Egotziek edo lekukoek Espainiako
|
hizkuntzaz
hitz egiten edo ulertzen ez dutenean, 338, 440 eta 441 artikuluetan xedatutakoaren arabera jardungo da, eta ez da beharrezkoa izango izendatutako interpretatzaileak titulu ofiziala izatea.
|
|
|
Hirietan hau gertatzen zein heinean, landak garapen geldoa zeukan, baita Inperioaren bi hizkuntza ofizialen onarpenean ere. Hizkuntza hauek erabiltzen zituzten hiriko biztanleekin eta administrazioarekin baina haien artean betiko
|
hizkuntzarekin
hitz egiten zuten. Arbasoen sinesmen erlijiosoak ere ezagutzen ditugu, nahiz eta hauen jainko eta jainkosak itxura eta izen erromatarrak hartu izan.
|
|
|
Biak elkartzen zirenean funtzioa ikusgarriagoa izaten zen. Kelley bentrilokuo ona zen eta harrigarria egiten zitzaien entzuleei Deeren beirazko bola laranja aingeruen
|
hizkuntzan
hitz egiten ikustea eta entzutea.
|
|
|
Harri eta zur geratu nintzen orduan. Nire
|
hizkuntzaz
hitz egiten zidan. Dena zitzaidan misterio bidaia hartan, behe laino batek estaltzen zuen dena, eta nik, orduan behintzat, oso argi ikusi behar izaten nituen ulertu beharreko gauzak.
|
|
|
Abril i Abril katalanak azkar erantzun zion: Horietako zenbat
|
hizkuntza
hitz egiten dira herri batean baino gehiago. Zenbat dira hizkuntza idatziak?
|
|
2007
|
|
|
Beste era batera esanda, oso pertsona gutxik dakite benetan zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten duten eta, beraz, galdetzen bazaie normalean zein hizkuntzatan hitz egiten duten, eraiki dute iritzi bat eta erantzun bat, eta eraikitze prozesu horretan erabileraren errealitatearekin zer ikusirik ez duen hainbat aldagai sartzen da (esate baterako: iritziak, nahiak, usteak eta abar); hortaz, benetako erabileraren errealitatetik urruntzen gara.
|
|
|
Beste era batera esanda, oso pertsona gutxik dakite benetan zein hizkuntzatan hitz egiten duten eta, beraz, galdetzen bazaie normalean zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten duten, eraiki dute iritzi bat eta erantzun bat, eta eraikitze prozesu horretan erabileraren errealitatearekin zer ikusirik ez duen hainbat aldagai sartzen da (esate baterako: iritziak, nahiak, usteak eta abar); hortaz, benetako erabileraren errealitatetik urruntzen gara.
|
|
|
Hizkuntza karaktere bezala kontsideratu behar baldin bada, hots, autokausalitate, autokreazio bezala historian, orduan, hizkuntzak gauzka?, kreatzen gaitu?, ez dugu geuk elegiten, baizik
|
hizkuntzak
hitz egiten gaitu. Fichte-k dauzka, batzuek nazionalismo itsuaren probatzat gustura ailegatzen dituzten hala moduzko esaldiak (Humboldt gaztearen estreinako gogoetak hizkuntzari buruz haren jarraigoan eginak izan direna, probatua da) 56. Askoz gehiago da gizakia hizkuntzak eratua, hizkuntza gizakiek eratua baino?
|
|
|
Camille Jullianek. Frantziako Akademiako kidea? eskualdeetako
|
hizkuntzez
hitz egiten zuenean, Frantziako hizkuntza nazional eta bateratzailearen indargarri bezala aurkeztuz:
|
|
|
Zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten duzu errazenik. Ikusi berri dugunez, hizkuntzabatean dugun gaitasun komunikatiboa hizkuntza horren berorren erabilera eginkizunen araberakoa izan ohi da.
|
|
|
Banakoa orain aurkitzen da, hitz egin jende guztiaren
|
hizkuntzan
hitz egiten duela, baina esan bere esateko propioa esan gura duela, eta, usu, ezin duela.
|
|
|
subjektu deklaratzen duena.
|
Hizkuntza
hitz egiteak egiten gaitu subjektu, banako, pertsona.
|
|
|
Hizkuntza, hortaz, bilakaera ebolutiboan eratu eta finkaturiko prozesagailua da; ez da ikasten edo irakasten (gurasoek ez diote haurrari hizkuntza irakasten) 1551, ezpada hizkuntza partikularretan aktualizatu bezala egiten da, hain zuzen burmuinean berez edo naturalki unibertsala ahomintzo kulturalki partikular baten eran aktualizatuz edo traduzituz. Doi doi nola aktualizatzen den edo hizkuntza isilak buruan nola funtzionazen duen, hau da tiradera kognitiboen armairutxo aktiboak nola funtzionatzen duen, eta nola zentzua ematen dion
|
hizkuntza
hitz eginari, hipotetikoki bakarrik deskriba daiteke, teoria konputazionalaz baliatuz adibidez (Turing en makinaz). Pinker ek, Chomsky-ren adigurian, gramatika generatiboaren arau eta zuhaiztoen gisara esplikatzen digu.
|
|
|
kreatzen gaitu? ez dugu geuk hitz egiten, baizik eta
|
hizkuntzak
hitz egiten gaitu. Fichte-k dauzka, batzuek nazionalismo itsuaren probatzat gustura ailegatzen dituzten hala moduzko esaldiak (Humboldt gaztearen estreinako gogoetak hizkuntzari buruz haren jarraigoan eginak izan direna, probatua da) 785 «Askoz gehiago da gizakia hizkuntzak eratua, hizkuntza gizakiek eratua baino»786.
|
|
|
" Hemen Orlova, Argentinako oinarri zientifikoaren eremuan sartzeko baimena eskatuz". 90 bidaiarirekin, bi
|
hizkuntzak
hitz egiten zituen bakarra zen. Animaliekin ez da ongi moldatzen… Egia esan, nik baietz uste nuen, baina ez dirudi.
|
|
|
Modu berean aitortzekoa da —aurrekoa zehaztuz— hirugarren atal honetan euskara ren perspektibatik kontsideratuko dugula bereziki euskal hezkuntza:
|
hizkuntzaz
hitz egitea hizkuntzez hitz egitea da, eta, gure kasuan, hizkuntz errealitateak —lehen unean bederen— normalizatzeke dagoen euskaldunon hizkuntzaren izena darama. Horrela, bada, propioki gurea bakarrik den arazo horri erreparatzea da gure nahia, eta ez" etorkinen hizkuntzek" edota" nazioarteko hizkuntzek" hezkuntzan orokorrean —eta gurean ere bai— sortutako problematika aztertzea.
|
|
|
Modu berean aitortzekoa da —aurrekoa zehaztuz— hirugarren atal honetan euskara ren perspektibatik kontsideratuko dugula bereziki euskal hezkuntza: hizkuntzaz hitz egitea
|
hizkuntzez
hitz egitea da, eta, gure kasuan, hizkuntz errealitateak —lehen unean bederen— normalizatzeke dagoen euskaldunon hizkuntzaren izena darama. Horrela, bada, propioki gurea bakarrik den arazo horri erreparatzea da gure nahia, eta ez" etorkinen hizkuntzek" edota" nazioarteko hizkuntzek" hezkuntzan orokorrean —eta gurean ere bai— sortutako problematika aztertzea.
|
|
|
Aitortuko dizut niretzat ez dela inoiz izan hori arazo. Mila
|
hizkuntzatan
hitz egiteko ez dudala batere trabarik. Nola nahi duzu hemendik aurrera?
|
|
2008
|
|
|
Euskal Herriko mapa [egongelan du paratua, hari begira jarri gara] erakargarria da, maitagarria. Bertan hainbat
|
hizkuntza
hitz egiten dira. Areago, Nafarroako zati batzuetan ez da inoiz euskara mintzatu ez Bizkaian ez Araban ere.
|
|
|
Suedieraz eta norvegieraz ere moldatzen da, bai ulertu eta baita hitz egiteko ere, baina ez aurrekoak bezain ondo. Hala ere, aipatu behar da daniera, suediera eta norvegiera familia berekoak direla, eta askotan, herrialde bakoitzeko pertsona bana bildu eta bakoitzak bere
|
hizkuntzan
hitz eginda elkar ulertzeko gai dira. Eskolan frantsesa eta alemana ere landu dituela gogoratu digu, baina soilik idatzi bat hartu eta gainetik ulertzeko kapaz dela.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiten duten faktore nagusiak bi dira:
|
hizkuntza
hitz egiteko erraztasuna eta hizkuntza horretako hiztunen harreman sarea. Hau da, hizkuntza erabiliko dugu menperatzen badugu eta norekin hitz egin baldin badaukagu.
|
|
|
Baina oraindik ez dugu lana amaitu, asko daukagu egiteko, azentuen inguruan, esaterako, oraindik ez dugu akordiorik lortu, zenbait egilek erabiltzen dituzte, eta beste batzuek ez. Lan gogorra da, belaunaldi berriek ez dute judu gaztelaniaz hitz egiten, emigratu zutenek joan ziren herrialdeetako
|
hizkuntzak
hitz egiten dituzte, eta adineko batzuek baino ez dute eguneroko bizimoduan erabiltzen". Zoritxarrez, eta ahaleginak ahalegin, judu gaztelania desagertzeko arriskuan dago, eta zenbait argitalpenetan museoetan gordeta iraganeko ondare bihurtzeko zorian.
|
|
|
Horren bila joaten dira surflariak munduko beste puntako irla galduetara ere. Hasierako urteetan surflariak ez omen du galdetzen nor bizi den irla horretan, ez zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten duen, ez zer moduz bizi den. Geroago ordea, jakin mina sortu eta hara, askotan irlak frantziarrek edo britainiarrek kolonizatutakoak dira, ingelesa eta frantsesa hizkuntz ofizial dituztenak, eta bertako hizkuntzak, identitatea zapalduta.
|
|
|
Nire senarrak umeek jolasten duten
|
hizkuntzan
hitz egiten dutela zioen. Antzerki tropa muntatu eta ikastolaz ikastola ibili ginen bost urtez, xentimorik kobratu gabe.
|
|
|
Nire liburu guztiak euskarara itzultzeko asmoa dut, eta ez dut ulertzen hain herri txikian holako txorakeriekin ibiltzea. Gurean hiru
|
hizkuntza
hitz egiten dira eta hirurak jakin behar genituzke. Zer gertatzen da frantsesarekin?
|
|
|
Zenbat eta estatus gehiago eman hizkuntza komunitate bati, orduan eta bizindar gehiago izango du ziur asko kolektibo gisa. Gizarte— eta psikologia ebidentziek azaldu dute estatus handia duten
|
hizkuntzak
hitz egiten dituztenek nortasun sozial positiboagoa dutela eta errazago mobiZenbat eta estatus gehiago eman hizkuntzakomunitate bati, orduan eta bizindar gehiago izango du ziur asko kolektibo gisa.
|
|
|
Babes instituzionalak gutxiengoaren talde barruko hiztunei diglosiaz haratago joateko aukera ematen dien ingurune soziala sortzen du. Hau da, hiztun horiei esparru sozial garrantzitsuetan beren
|
hizkuntzan
hitz egin ahal izateko aukera ematen dien ingurune soziala. Esparru sozial garrantzitsuetan beren hizkuntzan hitz egin ahal izateak lagundu egiten die hiztunei gora egin ahal izaten eta talde estatusa handitzen (Landry, argitaratzeko prozesuan a).
|
|
|
Hau da, hiztun horiei esparru sozial garrantzitsuetan beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko aukera ematen dien ingurune soziala. Esparru sozial garrantzitsuetan beren
|
hizkuntzan
hitz egin ahal izateak lagundu egiten die hiztunei gora egin ahal izaten eta talde estatusa handitzen (Landry, argitaratzeko prozesuan a). Ikerketek adierazi dute, esaterako, hizkuntza esparru publikoetan erabiltzeak eta gutxiengoaren hizkuntza paisaia linguistikoan agertzeak (adibidez, iragarki komertzialetan, bide seinaleetan edo kale izenetan) gutxiengodun komunitateak bizindarra duela nabaritzen laguntzen duela, bai eta taldearen hizkuntza lagunartean eta erakunde sozialetan gehiago erabiltzen ere (Bourhis eta Landry, 2002; Landry eta Allard, 1994b, 1996; Landry eta Bourhis, 1997; Landry, Deveau eta Allard, 2006a).
|
|
|
Esparru sozial garrantzitsuetan beren
|
hizkuntzan
hitz egin ahal izateak lagundu egiten die hiztunei gora egin ahal izaten eta talde estatusa handitzen. Ikerketek adierazi dute, esaterako, hizkuntza esparru publikoetan erabiltzeak eta gutxiengoaren hizkuntza paisaia linguistikoan agertzeak gutxiengodun komunitateak bizindarra duela nabaritzen laguntzen duela.
|
|
|
Bourdieuk (1982, 2001) adierazi zuen hizkuntzak" merkatu linguistiko" batean lehiatzen direla, eta gutxiengoaren hizkuntza bat hitz egiten duten kideek beren hizkuntzak legitimitate gehiago edo gutxiago duela nabaritzen dutela, merkatu horretan duen balio sinbolikoaren arabera. Gutxiengoaren
|
hizkuntza
hitz egiten dutenek, ez badute uste beren hizkuntzak balio handirik duela merkatu horretan, gutxietsi egiten dute beren hizkuntza eta gizartean" legitimitate" gehiago duen hizkuntza edo duten hizkuntzak ikasten eta erabiltzen saiatzen dira (Bourhis, 1994b). Hortaz, lagitimitate ideologikoa ez dago gobernuaren babes instituzionalarekin soilik lotuta; talde barruko eta kanpoko hiritarren babesarekin ere lotuta dago, hau da, hiritar horiek gutxiengoaren hizkuntzarekiko jarrera positiboa izatearekin eta gutxiengoaren hizkuntza ikasi eta erabiltzearekin ere lotuta (O’keefe, 2001).
|
|
|
Bizindar subjektiboaren eraikuntza zabaldu ere egin liteke, eta taldeak nabaritzen duen estatusa izendatzeko erabiltzeaz gain, taldearen hizkuntzak gizartean eragiten duen legitimitate pertzepzioa izendatzeko ere erabil daiteke. Nahiz eta norberaren taldeak gobernatutako erakunde kultural eta sozialetan (esaterako, ikastetxeetan) nork bere gutxiengoaren
|
hizkuntzan
hitz egiteko aukera izateak laguntzen dion taldeko kideen bizindar subjektiboari, norberaren hizkuntzak gizartearen osotasunean legitimitatea duela nabaritzeak balio die hizkuntza gutxiengoei haien herritartasuna aintzat hartzen dela eta gizarteak baloratzen dituela sentitzeko.
|
|
|
2 irudian adierazten den moduan, hurbiltasun soziala sendoa bada, taldearen erakunde kultural eta sozialetan komunitateak parte hartze handiagoa izango du. Esaterako, nahiz eta Eskubideen eta Askatasunen Gutun Kanadarreko 23 atalak bermatu egiten dien Quebeceko ingeles hiztunei eta Quebec kanpoko frantses hiztunei gutxiengoaren hizkuntzan irakasten duten ikastetxeak izateko eskubidea, etxean gutxiengoaren
|
hizkuntza
hitz egiten ez duten familietan hazitako haurrak (nahiz eta gurasoek horretarako eskubidea eduki) askotan ez dira taldearen hezkuntza erakundeetara joaten. Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik joaten da gutxiengoaren ikastetxeetara.
|
|
|
Horixe gertatu da Frantzian alsazierarekin, euskararekin, bretoierarekin, katalanarekin eta okzitanierarekin (Lodge, 1993; Bourhis, 1997). Nahiz eta eskualdetako
|
hizkuntzak
hitz egiten zituzten gutxiengoek lortu zuten, mobilizazio jarraituen bidez, beren hizkuntzak irakastea neurri batean, gobernu frantsesak egun daraman politikak, pixkanaka pixkanaka hizkuntza gutxiengo horien bizindarra ahultzearen politikak, komunitate horiek" gaixotasun larri" egoeran egotea ekarri du. Gaur egun arte, Frantzia izan da" Eskualdetako edo Gutxitutako Hizkuntzen Europako Gutuna" sinatu nahi izan ez duen herrialde bakarra Europan, eta horrek ez die batere mesederik egiten Frantzian eskualdetako hizkuntzak suspertzeko ahaleginetan ari direnei (Plasseraud, 2005).
|
|
|
Nahiz eta eskualdetako
|
hizkuntzak
hitz egiten zituzten gutxiengoek lortu zuten, mobilizazio jarraituen bidez, beren hizkuntzak irakastea neurri batean, gobernu frantsesak egun daraman politikak, pixkanakapixkanaka hizkuntzagutxiengo horien bizindarra ahultzearen politikak, komunitate horiek" gaixotasun larri" egoeran egotea ekarri du.
|
|
|
Galdera horri erantzuten saiatzeko, etxean zein
|
hizkuntzatan
hitz egiten zuten galdetu genien elkarrizketatuei. Orain ez ditugu galdera horren emaitzak aurkeztuko; etxean batera edo bestera hitz egiten dutenek hedabideak baliatzerakoan euskarari zer toki ematen dioten azaltzera mugatuko gara.
|
|
|
Gai horretan sakontzeko asmoz, Euskal Herrian etorkizunean zein
|
hizkuntza
hitz egitea nahiko luketen galdetu genien. Emaitzak irakurrita, zarauztarren %39, 6k euskaraz soilik hitz egitea nahiko lukete; %22, 2k euskaraz gaztelaniaz baino gehiago hitz egitea, eta %35ek bietan berdin hitz egitea.
|
|
|
Hizkuntzak gutxitze prozesuan barneratuta daudenean, bada aipatu behar den ezaugarri bat, eta hauxe da: erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure
|
hizkuntza
hitz egin ez arren hizkuntzari eusten bazaio. Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003).
|
|
|
erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure hizkuntza hitz egin ez arren hizkuntzari eusten bazaio. ...adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren
|
hizkuntzan
hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003). Biztanleriaren zati handi batentzat ohiko bihurtu da gaztelania izatea komunikazio hizkuntza, bereziki metropoli barruti handietan, eta horrek nolabaiteko" normaltasun izaera" ematen dio men egiteko ohiturari; gainera, lagundu egin du oro har euskaraz hitz egiteko jokabideak euskal nazionalista izatearen konnotazioa har dezan.
|
|
|
Horren ondorioz, testuinguru publikoetan edo, besterik gabe, gaztelaniadunen aurrean pertsona batek euskara erabiltzea gizabide txarrekotzat edo jokabide baztertzailetzat hartzen da. Gizarte balio horrek eta beste batzuek (adibidez, hizkuntza komunikatzeko tresna baino ez dela, axola duen bakarra elkar ulertzea dela, euskaraz hitz egitea txokokeria edo kosmopolitanismo falta modu bat dela) hiztunek beren
|
hizkuntzan
hitz egiteko aukera murrizten dute (betiere, beren hizkuntza ez bada gaztelania) Jakina den moduan, baldintzapenaren paradigmari jarraiki, jokabide bat sistematikoki zigortzen bada, jokabide hori izateko aukera murriztu egiten da.
|
|
|
Bada, ordea, norberaren
|
hizkuntzan
hitz egitearen ondorioz jasotako zigorrarekin lotutako beste fenomeno aipagarri bat, hizkuntza mendetasunaren oinarrian baitago. Ikasitako babesgabetasunaz ari gara (Maier, Seligman eta Solomon 1969) eta baldintzatutako erantzun jokabideekin zerikusia du.
|
|
|
Jakina da gerraostean eskolara joandako belaunaldiaren garaian ohikoa zela ikasleak zigortzea euskaraz hitz egitearren. Baina, gainera, iseka egiten zitzaien gaztelaniaz hitz egiten zutenean ere, bai donuagatik, bai eskolan soilik entzuten zuten
|
hizkuntzan
hitz egiteko zailtasunak zituztelako.
|
|
|
Jakina da gerraostean eskolara joandako belaunaldiaren garaian ohikoa zela ikasleak zigortzea euskaraz hitz egitearren. Baina, gainera, iseka egiten zitzaien gaztelaniaz hitz egiten zutenean ere, bai donuagatik, bai eskolan soilik entzuten zuten
|
hizkuntzan
hitz egiteko zailtasunak zituztelako. Beraz, zigorra jasotzen zuten bai jokabide bategatik, bai besteagatik.
|
|
|
OUH OUH OUAH, historia-aurreko
|
hizkuntzan
hitz egiten dut, dolmenak aurkezteko.
|
|
|
Hainbeste mila urteren buruan iraun duen
|
hizkuntzaz
hitz egiterakoan ezin inola ere ahantz eta aztertu gabe utz hainbeste eragin izan duten hizkuntzaren kanpo arra zoiak. Pentsa dezakegu hainbeste mila urte iraun duten hizkuntzei buruz mintzatzen ari garela, ez hizkuntza bati bakarrik buruz.
|
|
|
Hala ere, Noah, bost eta erdikoa, gai da hiru hizkuntzetan nork bere kasa moldatzeko, hizkuntza bakoitza noiz eta norekin erabili behar duen argi eta garbi identifikatuz”. Bi hizkuntza aldi berean ikasteak beste hizkuntza batzuk ikasteko erraztasun handiagoa ematen dio haurrari Bestalde, hizkuntza batean baino gehiagotan komunikatzeko gai izateak dakarren abantaila nabariaz gain, guraso bat bere semeari ama
|
hizkuntzan
hitz egiten diotenak harreman hurbilagoa sortzen du haien artean, eta komunikazioa errazten du hizkuntza hori hitz egiten duten senideekin, Colin Baker ek dioen bezala, zeina “Haur elebidunen guraso eta irakasleentzako gidan” elebitasunean aditu entzutetsuenetako bat baita. Era berean, “bi hizkuntza aldi berean ikasteak beste hizkuntza batzuk ikasteko erraztasun handiagoa ematen dio haurrari”, dio Baker ek bere Gidan, funtzio hori kontrolatzen duen garunaren zatia garatuago baitago hizkuntza bakar batean hitz egiten duten beste haurrekin alderatuta”.
|
|
|
Miguel Siguánek ‘Bigarren hizkuntzaren eskuratze goiztiarra’ liburuan dioenez, “bigarren hizkuntza bat lehenengoarekin batera ikasteak gaitasun bikoitza sortzen du, bizitzako beste garai batzuetan lortzea oso zaila dena”. Bestalde, aldi berean bi hizkuntza ikastea ez da hizkuntza bakar baten ikaskuntzaren oso desberdina, “bi
|
hizkuntzatan
hitz egiten ikasten duten haurrei buruzko azterketa guztiek adierazten dute ikaskuntza haur elebakarren modu berean eta etapa berdinetan egiten dela”, dio autoreak, “desberdintasun bakarra da haur elebidun batean hizkuntza batean egindako edozein aurrerapenek eragina izan dezakeela beste hizkuntzan egindako aurrerapen batek”. Hasieran, hizkuntzak nahasteko joera izan dezakete, baina denborak aurrera egin ahala, arazo hori desagertu egiten da.
|
|
|
Engainatzeko teknikak Iruzurgileak paradisu fiskaletan eratutako enpresen atzean ezkutatzen dira, eta Eskandinaviako turistak eta, batez ere, britainiarrak izaten dituzte helburu. Pertsona turista bat dela aprobetxatu dute, erlaxatuta dagoela, oporretan dagoela, ohikoa ez den ingurune batean… Normalean, beren
|
hizkuntzan
hitz egiten duen norbait hurbiltzen zaie, eta konplizitate sistema bat ezartzen dute, kasu askotan iruzurra eta iruzurra egiten duena. Iruzurra kontratuaren hasieran edo amaieran egiten da, edo gozatze aldietan.
|
|
|
Baina egia da artikulu kopuruari buruz ari garenean, Wikipedia gaztelaniaz bederatzigarren lekuan dagoela, 400.000 artikulu baino gehixeago dituela. Fenomeno horren arrazoia zein den ez dakigun arren, gaztelania baita munduan gehien hitz egiten den hizkuntzetako bat, uste dugu Internetera konektagarritasunik eza handia dela gure
|
hizkuntza
hitz egiten den herrialde askotan. Hori izan liteke, adibidez, alemanarekin, frantsesarekin edo italierarekin konparatuta ditugun artikuluen kopuru txikiaren arrazoietako bat.
|
|
|
Europako Batasunak gutxiengo kultural eta linguistikoen alde hainbat erabaki hartu ditu, baina estatu kideak ez daude erabaki horiek betetzera behartuak. Gainera, 20 hizkuntza ofizial daude Batasunean, nahiz eta elkartea osatzen duten 27 estatuetan 60
|
hizkuntza
hitz egiten diren. Are gehiago, hainbat dira Eskualde eta Hizkuntza Gutxituen Aldeko Europako Agiria berretsi ez duten estatuak, nahiz eta euren mugen barnean hizkuntza gutxitu asko dituzten.
|
|
|
Hala, bederatzi hizkuntza ikasi ditut. Gainera, zortea izan dut
|
hizkuntzak
hitz egiten diren tokietara joateko. Hizkuntza bat ikasteko, behin oinarri bat lortuz gero, bertara joatea da onena».
|
|
|
Altsasuarrak berriz, itsu itsuan, ia han egin behar zirenen berri jakin gabe joan ziren. " Zein
|
hizkuntzatan
hitz egin behar genuen ere ez genekien" oroitzen du irribarre artean Josunek. Pozik daude, hala ere, altsasuarrak, lehen eguneko apuruak berehala ahaztu eta esperientzia bikaina izan baita han bizi dutena.
|
|
|
Existitzen ez diren hitzak asmatzea? Nor ez da umetan zapo
|
hizkuntzan
hitz egiten saiatu. Nork ez du bere izena atzekoz aurrera esan belarrira zer soinu egiten duen jakiteko?
|
|
|
Eskola, bestalde, ez da elebiduna ikasleen hizkuntzetan; iritsitako umeen %40k gutxi gorabehera (Hispanoamerikatik etorri ez direnek) ez dute komunikazio hizkuntzarik irakasleekin; irakasleak ez du umea ulertzen familiaren
|
hizkuntza
hitz egiten duenean. Egoera hori berria da bertako eskolan.
|
|
|
Ez da posible, jakina, irakasleek umeen hizkuntzak ikastea, baina bai neurri batzuk hartzea, adituek gomendatzen dituztenak: umeen hizkuntzak esplizituki estimatzea, haien izenak zuzen ahoskatzea, ikasleen hizkuntzen oinarrizko ezaugarriak jakitea, familiei komunikatzea garrantzitsua dela haien
|
hizkuntza
hitz egiten eta ahal duten heinean lantzen jarraitzea...
|
|
|
Egiten duen urrats bakoitzarekin pertsonak sentitzen badu bereak traizionatzen ari dela, bere burua traizionatzen ari dela, bestearenganako hurbilpena gaiztotuko da. Bere hizkuntza ikasten ari naizen hiztunak ez badu nirea errespetatzen, bere
|
hizkuntza
hitz egitea ez da izango nire aldetik irekiera keinu bat, basailutza eta mendekotasun keinua baizik.15
|
|
|
Murgiltze programetan, gehiengoaren
|
hizkuntza
hitz egiten duten umeek hizkuntza gutxitu bat ikasten dute. Hori da duela gutxira arte euskal eskoletan ia kasu guztietan gertatu dena:
|
|
2009
|
|
|
Honetara, Hizkuntza Erregionalen edo Gutxituen Europako Kartak —Estrasburgon egin zenak 1992ko azaroaren 5ean eta Espainiak berretsi eta argitara eman zuenak 2001eko irailaren 15eko Estatuko Aldizkari Ofizialean— aipatu arazoa zerbait argi dezake, bere 7.2 art.ak zera xedatzen baitu: " hizkuntza erregional eta gutxituen aldeko neurri bereziak hartzen direnean, neurri horiek ez dira diskriminatzailetzat joko gehien hedatuta dauden
|
hizkuntzak
hitz egiten dituztenekiko, euren helburua honakoa denean: hizkuntza horiek hitz egiten dituztenen zein gainerako hiritarren arteko berdintasuna sustatzea, baita hizkuntza horien egoera berezia aintzat hartzea ere".
|
|
|
Nik behintzat ulertu dut hobe dela zenbait hizkuntza edukitzea. Adibidez, Bartzelonan jada 240
|
hizkuntzatan
hitz egiten da geografikoki lokalizatuta. Hau da, nik lan egiten dudan lekuan hizkuntza bat entzuten dut egunean zehar, baina bi kale zeharkatu eta zonalde arabiarrean nago eta arabiera bakarrik entzuten dut.
|
|
|
Esku artean duzun BAT aldizkariaren ale honek, soziolinguistikan interesa duenarentzat begi bistan izan beharreko artikulu mamitsuak biltzen ditu bere baitan. Alde batetik," Zein
|
hizkuntza
hitz egiten du komunikazio gizarteak?" ikastaroan landutakoen berri ematen da. Komunikazioaren eremuan ematen ari den eraldaketak euskararen osasuna eta etorkizunari ekartzen dienaz mintzo dira atal honetako idatziak.
|
|
|
Zein
|
hizkuntza
hitz egiten du komunikazio gizarteak, ikastaroan oinarrituak dira, hurrengo hiru artikuluak.
|
|
|
Saio gehienen berri BATeko aldizkari honetan bildu dugu eta bertan sakondu ahal izango duzu, irakurle, interes gehien piztu dizuten hitzaldietan. Guztiak irakurrita ere, zure jakintza gosea ase ez bada, BATen 72 alean duzu non jana, Zein
|
hizkuntza
hitz egiten du komunikazio gizarteak. EHUko udako ikastaroaren berri jasotzen baita bertan.
|
|
|
Historia zein zientzia, filosofia zein
|
hizkuntzari buruz
hitz egiten duen programa txalotu dio kritikak eta 700.000 entzule erakartzen ditu astebururo: arrakastaren erakusgarri.
|
|
|
Hori zoragarria da, izan ere, inuitoi estra gisara jartzen ziguten filmetan. Inuktitut
|
hizkuntzan
hitz egiten bazuten, ez zuen esanahirik, besterik gabe, ikuskizunaren parte zen.
|
|
|
Hizkuntza. Eskualde honetan, hedaduraz handiegia ez bada ere, bi
|
hizkuntza
hitz egiten dituzte. Funtzionario batzuen arabera, hizkuntza beraren bi aldaera baino ez dira, elkarrekiko oso desberdintasun markatuak dituzten arren (agente batzuek hiru aldaera direla esaten dute).
|
|
|
Laster garbi ikusi nuen hizkuntzek askoz gehiago nahasten gaituztela helduok, umeak baino. Juliari ez datorkio nahasmena edo harridura hiru
|
hizkuntza
hitz egitetik, aitak bi baino ez erabiltzetik baizik. Edota ikustetik jende askok bat baino ez duela egiten.
|
|
|
Edo daukaguna baino maila handiagoa izatea. Kasu horretan, ez da baliagarria erreala baino maila handiagoa izatea; izan ere, hori aztertzeko, elkarrizketatzaileak ezagutzen duen
|
hizkuntzan
hitz egiten dio hautagaiari. Gainera, kontuan hartu behar da enpresa askok mailako probak egiten dituztela ezagutza horiek egiaztatzeko.
|
|
|
Lehena bi ordu eta erdiko idatzizko azterketa da, non ikasleak idatzizko eta ahozko ulermeneko ariketak ebatzi eta idazteko gaitasuna frogatu behar baitu. Bigarren zatian, 20 minutuz,
|
hizkuntzaz
hitz egiten diren ezagutzak eta horiek erantzuteko gaitasuna jaso dira. ZDfB ren kostua 85 eurokoa da ikastetxeko ikasleentzat eta 125 eurokoa kanpokoentzat.
|
|
|
Telefono deia bukatzean, Jörg ek, erretzaile amorratuaren ahots puskatuarekin, galdetu dit zein
|
hizkuntzatan
hitz egin berri dudan. Euskaraz, esan diot, auf baskisch.
|
|
|
Izan ere, garai hartan zinemagilea Bartzelonan bizi zen eta ezagutzen zuen bizi zuten errealitatea.Ondoren, Ixiar Rozasekin egindako dokumentala iritsiko da, Laberinto de mentiras. John Berger, ez oroimenaren
|
hizkuntzaz
hitz egiten duen Londresko idazlea da protagonista.Iaz, Lo bakarrik lana kaleratu zuen. Zinegilearen lehen fikziozko film laburra da.
|
|
|
Zazpi
|
hizkuntza
hitz egiten dira Sigve Gramstanden herrialdean, Norvegian, eta horietako sei gutxituak dira. Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunaren aplikazioa aztertzen duen Adituen Batzordeko presidenteordea da Gramstand, eta, haren ustez, hezkuntzak ezinbesteko funtzioa du hizkuntza gutxituak indartzeko lanean.
|
|
|
Oso garrantzitsutzat hartu izan da hori hizkuntzaren estatusa nabarmentzeko orduan. Eta, azkenik, osasun eta gizarte sektoreak ere garrantzitsuak dira; izan ere, nahiz eta jendea estatuko hizkuntzan mintzatzeko gai izan, tentsio handiko egoeretan (ospitalean, esaterako) jendeak ama
|
hizkuntzan
hitz egiteko joera du.
|
|
|
Han bizi dena lurraren jendea da, lurretik eta lurrerako sortua. Mapudungun edo lurraren
|
hizkuntzan
hitz egiten duten, gaztelaniaz gain. Erlijio eta ohiturak ere eurenak dituzte, denak betiere ama lurrarekiko begirunean oinarrituak, bertatik eta bertarako sortuak.
|
|
|
Euskaldunak izan nahi dute, hori da haien nahia. Eta hemendik mila urte barru hor jarraituko dute, beste inon ezagutzen ez den kirola egiten, inork ulertzen ez duen k dun eta x dun
|
hizkuntza
hitz eginez. Baina bizirik irauten, Juan San Martinek esan zuen Euskaldun bizi nahiak bultzatuta?.
|
|
|
[12] 2005eko uztailaren 4an Senatuko Erregelamenduan egindako aldaketaren arabera, Autonomia Erkidegoen Batzorde Orokorraren batzarretan, autonomia erkidegoren batean ofiziala den edozein
|
hizkuntzatan
hitz egin daiteke, eta hitz egiterakoan erabili den hizkuntzan eta gaztelaniaz jaso behar dira senatarien mintzaldiak Debateen Egunerokoan.
|
|
|
2010eko urtarrilean, ekimen bat aurkeztu zuten 34 senatarik, Senatuko erregelamenduan hizkuntza erabilerei buruz jasotako araubidea alda dadin proposatuz. Proposaturiko aldaketa onartuko balitz, Senatuko Plenoaren batzar guztietan nahiz Batzordeenetan espainiar Estatuko erkidegoren batean ofizialak diren
|
hizkuntzetan
hitz egiteko aukera librea izango lukete senatariek, baita edozein eskaera edo ekimen parlamentario hizkuntza horietako edozeinetan idatzita aurkezteko aukera ere. BNG, CIU, EAJ, ERC, EU, PSC, PSM eta beste zenbait taldetako senatariak dira ekimena izenpetu dutenak; PP, PSOE eta UPN izan dira ekimena izenpetu gabe geratu direnak.
|
|
|
Hori izan da, gainera, gizadiak historian zehar urratu duen bidea. Gaur egun 6.700 hizkuntza inguru eta sei mila milioitik gora biztanle dituen mundu honetan, hogei mila
|
hizkuntza
hitz egiten omen ziren biztanleak gaur egun baino milaka milioi batzuk gutxiago zirenean. Bilakaera horren argitan badago, beraz, munduko hizkuntza aniztasunari kezkaz erreparatzeko motiborik.
|
|
|
Guk
|
hizkuntzak
hitz egiten ditugu, ez Hizkuntza. Testu honetan eta une honetan erabiltzen ari naizen komunikazio tresna hau ez da abstrakzio bat, ideia bat, ikur bat.
|
|
2010
|
|
|
oso gazte nintzela Frantziara jo nuen lanera, Tolosa aldera lehendabizi, haurrak txurroak bezala egiten zituen andre batek hartu ninduen apopilo.... Zein
|
hizkuntzatan
hitz egin behar zuten jakiteko besterik ez zela, emakume jehovatarrak. Aa..., Marianok, gaizki formulatutako galderaz ahantzita.
|
|
|
Euren bizitza profesional zein pertsonalean hizkuntzarekin lotutako hainbat erabaki —batzuetan kontzienteki, beste batzuetan oharkabean— hartu dituzte: ikasle bati euskara batuan edota euskalkian hitz egin, neska bati printzesa eta mutikoari txapeldun deitu ala ez, etorri berri den haurrari jatorrizko
|
hizkuntzan
hitz egin ala euskaraz jardun lehen egunetik, guraso bilerak zein hizkuntzatan egin, etab. Erabaki horiek hartzeko irizpideak eta hausnarketa gunea eskaini nahi ditu materiak. Modu horretan, gainera, komunikazio trebetasunen lanketa modu testuinguratuan eta ikasleentzat esanguratsuak diren edukiak aintzat hartuz egiten da, eduki bidezko hizkuntza ikas irakaskuntzako oinarriak kontuan hartuta (Snow, Met eta Genesse, 1989).
|