|
2000
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen
|
hizkuntza
bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik. Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
2001
|
|
|
Nolabait esan, gure artean paperera pasatzen garenean, esan nahi dut (badakizue, orain  tsu arte, joan den mende arte, gizonak ez du biderik izan papera edo tinta edo antzeko zerbait ez baldin bada, esaten zituenak edo esan nahi zituenak gordetzeko, tomateak potoan sartuta gordetzen diren bezala gorde  tzeko), joan den mendeetatik datozkigun lekukotasunak gehienbat lekukotasun idatziak dira, paperetan daudenak; eta paperetan âhori garai horietako paperak erabili behar izan dituenak ongi baino ongiago daki eta gehienetan damuz ikasten duâ euskara ez dela gehiegi ausartzen, ez dela gehiegi aurreratzen, euskara beti atzera samar gelditzen dela. Euskarazko hitz bat aurkitzeko ehunka hitz irakurri behar dira beste
|
hizkuntzaren
batean dauden dokumentuetan.
|
|
2003
|
|
|
Literaturaren eta testuaren arteko nahasketa; testua literaturaren historian; espazio eta denboraren forma tipologikoen desoreka; elementu folkloriko, etnografiko eta mitikoen garrantzia; filologizaziorako joera; hizkerarekiko ardura neurotikoa; igurikimen ortze mugaren falta; idazleen traiektoria falta; eta zentzu ludikoa eta zentzu epikoa aurrez aurre izatearena. Jon Kortazarrek, puntu horiek euskal literaturari benetan egokitzen zaizkion ala ez aztertzeaz gainera, beste gai asko ditu hizpide, hala nola, euskal literatura zer den, euskaraz dagoena soilik ala beste
|
hizkuntza
batean dagoena ere euskal literaturatzat jo daitekeen eta zein kasutan.
|
|
2004
|
|
|
Abizenen ortografia erregularizatzean araubide bera aplikatuko da, horiek Espainiako hizkuntza horren gramatika eta fonetikara egokitzeko. Egitate nabaria ez bada, baliabide egokien bidez egiaztatu da abizena herri
|
hizkuntza
bati dagokiola eta grafia zehatza hizkuntza horretakoa dela.
|
|
|
Euskararekiko grina hutsak hizkuntzen dimentsio sozio-politiko sakona ikusteko gaitasunik ez zidan eskaintzen. Uste nuen aski zela
|
hizkuntza
bat zegoen tokian bestea kokatzea. Eta kito.
|
|
2005
|
|
|
Beste ezer baino lehen neure buruari errieta egin nion hain ergela izateagatik. Mila aldiz begiratu nuen esaldia; beste
|
hizkuntza
batean egon zitekeela pentsatu nuen lehendabizi, eta hogeitik gora probatu nituen liburutegiko hiztegiekin; letra batzuk beste batzuen tokian egon zitezkeela gero, eta horrekin ere orduak eman nituen; baina gauzarik arruntena, ume jolasa, ez zitzaidan burutik pasatu ere.
|
|
2006
|
|
|
Fablak 500 bat hiztun omen ditu Chacan bertan, baina aitortu behar dut, inoiz ez dudala inor aragoieraz hitz egiten topatu. Zaila da alderdi hauetan, gaztelania ez den beste
|
hizkuntza
bat dagoenik sumatzea. Liburu dendatan ondo miatuz gero, aragoieraz idatziriko liburuxkaren bat aurkitu ahal izango duzue, eta fablaz idatzitako txartelen bat irakurri nahi izanez gero, Cadiera tabernara joan duzue.
|
|
|
Produktua kanpotik datorrenean, Harry Potter kasu, beti multinazionalak irabazten du. Publizitate inbertsio aldetik, beste
|
hizkuntza
batean dagoen liburuaren euskarazko bertsioaren eskubideak lortzen dituzu, euskarazko bertsioa promozionatzen ari zara eta konturatu gabe, agian, orijinalari indarra ematen diozu. Musikan antzekoa gertatzen zaigu:
|
|
2007
|
|
|
" Batixabi kiniela", adibidez, gazteei zuzenduta dago, eta 2006ko irailean, berriz, kanpotarrentzat hiztegiak banatu zituzten. Izan ere, kanpotarrekin lan egiten dute, jakin dezaten gaztelaniaz gain beste
|
hizkuntza
bat badagoela eta hori ezagutzeko bideak badituztela herrian bertan. Altsasuar berriek euskara baztertu ez dezaten eta euren seme alabek euskara ezagutu dezaten lanean ari dira.
|
|
|
Zer esan nahi du horrek, egia izatekotan? Egia izatekotan horrek esan nahi dugizarte identitate kolektibo bakoitzari
|
hizkuntza
bat dagokiola. Eta hizkuntza batbaino gehiago daudenean ere hizkuntza hegemonikoa izango dela herri edo nazioidentitatea oinarritzen duena; besteen egitekoak ez du identitate soziala eta kulturalasortzeko gaitasunik erakutsiko.
|
|
|
«on voit le caractère des peuples et le génie de leur langue marcher d, un pas égal, et l, un est toujours garant de l, autre») 561 Beste hizkuntzak izan litezke frantsesa baino abilagoak sentsuen alorrean, bertsorako edo kanturako adibidez («ces deux arts vivent de sensations», «le chant demande le désordre»), edo irudimenaren eremu galduetan, metafora fantastikoak asmatuz eta. ...raisonnement, voilà de quoi tout l, homme se compose») 562 Eta arrazoimenaren esparru zehatzean hizkuntza landu eta eskuaireko bakarra («ayant la clarté par excellence») 563frantsesa da, esan bezala, «ordena erregular konstantekoa» ideiak banan bana hurrenkera logikoan aletzen, «ordena direktokoa» naturaren handia espresatzen, horregatik filosofoek berentzat hautatua dutena564, eta inoiz
|
hizkuntza
batean egon den prosarik dotoreenaren edukilea565.
|
|
2008
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste
|
hizkuntza
bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien jendea aurkitzea (jende askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio).
|
|
|
Eta nola erabiltzen da katalanerako itzulpen automatikoa? Hizkuntza hori idazten den ia lurralde guztietan beste
|
hizkuntza
bat dagoenez (ofiziala da) eta ezagutzen ditugun arrazoiak tarteko menderatzailea denez, zaila da katalanez irakurtzen dakien eta beste hizkuntza batean irakurtzen ez dakien jendea aurkitzea (jende askori, ordea, kontrakoa gertatzen zaio). Horregatik, asimilaziorako aplikazioak ia beti egiten dira katalana sorburu hizkuntza dela kontuan izanda:
|
|
|
Hizkuntza elkar komunikatzeko da, ez gizakien artean hesiak eraikitzeko. Desiragarria bezain komenigarria da nazioarteko
|
hizkuntza
bat egotea mundu guztiko gizon emakumeok elkar uler dezagun. Izan ere, jende gehienak mintzatzen duen hizkuntza jakiteak gizakion arteko elkartasuna errazten baitu.
|
|
2009
|
|
|
Esan dezagun, orobat, oso oker dabiltzala, baldin eta hizkuntzaren definizio instrumentalista hutsarekin baldin badabiltza. Eta
|
hizkuntza
bat dagoen tokian beste bat egotea gauza normala eta naturala dela uste baldin badute. Hona nire susmoa:
|
|
2010
|
|
|
...o gaizki ikusia izan zen guztia, begikotasunez begiratzen hasi zen. abertzaletasunak gidatutako euskal nortasunaren berpizkundea abian zen, euskararen aldeko mugimendua barne, eta abertzaletasunaz kanpoko sektore asko ere joera nagusi horretara bildu ziren. ikastolen mugimendua berreskuratu eta berreraikitzen hasi zen urte haietan, euskal iritzi publikoa euskara deskubritzen hasi zen. gurean beste
|
hizkuntza
bat egon bazegoela hasi zen ohartzen, diktadura frankistak ezarritako debekuari muzin eginez. pixkanaka, euskara modan jarri eta erdaldun askorentzat hizkuntza hori erakargarri bihurtu zen. Jende andana hasi zen euskara ikasten. euskal kanta berria ere bidea egiten hasi zen eta jendaurreko erakusleiho ezin hobea eskaini zion euskarari. euskara batuak lehen urratsak eman zituen eta, aldeko zaletasunak eta kontrako jarrerak agerraraziz, euskararen corpusa hizpide —eta auzi— bihurtu zen.
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza (DBH) amaituta ikasle guztiek gaztelania menperatzeko, beharrezko baliabide guztiak jartzea eskatu die botere publikoei Angel Gabilondo Hezkuntza ministroak. Erkidegoan beste
|
hizkuntza
bat egotekotan, hori ere menperatzea nahi du ministroak.
|
|
|
zelako. . Nire lehen inpresioa izan zen Erdi Arokotzat jo nezakeen
|
hizkuntza
baten aurrean nengoela, euskarri zaharretan idatzita?. Azaldu ondoren ekainaren 8ko aurkezpenean harrituta geratu zela han ikusitako gauza batzuekin, prentsan bere izena agertu ondoren bere bizitzako, asterik gogor eta larrienetako bat?
|
|
|
Orain arte nagusitu den ikuspuntua, enpresa mailan, neoliberalen artean eta baita hainbat progresisten artean ere, elebitasun unilaterala da. Alegia, mundu mailan
|
hizkuntza
bat egotea, norberaren jatorrizko hizkuntzatik aparte, denon arteko komunikazioa ziurtatuko duena.
|
|
|
Aurrean jarri zigun euskal literatura bat egon zela, mendeetan zehar.
|
Hizkuntza
bat bazegoela, eta literatura bat. Hori oso garrantzitsua izan zen.
|
|
|
Bada, lehenik, eta Cumminsek landutakoaren haritik279, fenomeno linguistiko didaktikoaren oinarrizko hiru" printzipio psikolinguistiko" aipatuko ditugu. Bata" gutxieneko atalasearen printzipioa" da, zeinen arabera —honela Arnau— ikasleek
|
hizkuntza
bati dagozkien konpetentzien gutxieneko maila ezinbestean garatu behar duten, hain zuzen, beste hizkuntzan emandako irakaskuntza onuragarria izan ahal izateko280.
|
|
|
Mary Annek bezala, ni idazle izatea nahi luke Donaldek. Nire memoriala ikusi zuenean haserretu egin zen pittin bat nirekin" inork ulertu ezin zuen
|
hizkuntza
batean zegoelako". Mary Annek belaunarekin jo du, eta ez du gaiarekin jarraitu.
|
|
2011
|
|
|
Beraz, euskaraz prestatutako artikuluak egonik ere, maiz oharkabean geratzen ziren. Horren ondorio zuzena da egile baten ekarpena, edukiari zegokiona zein terminologiko eta diskurtsiboa ia ia hutsean geratzen zela, ez onartuta ez baztertuta ere, hiztun gutxiko
|
hizkuntza
batean egonik irakurle gutxi zituelako eta irakurle apur horiengana ere heltzen ez zelako. Horrek dakarren eragin kaltegarriarekin jakintza arloaren goi mailako erregistroaren finkapenean.
|
|
|
Hizkuntzaren batasun prozesua bururaino eramateko, Ibon Sarasola euskaltzain gazteak Euskaltzaindian euskal hiztegi arauemailearen proiektua aurkeztu zuen 1976an. Hiztegi horrek euskarazko ondare lexikala, iraganeko zein egungo euskarazko hiztegia eta literatur lanetako lexikoa biltzeko asmoa zuen, xede nagusi batekin «kultur
|
hizkuntza
bati dagokion hiztegia prestatzea» (Sarasola, 1977: 125).
|
|
|
Parte hartzaileak entzule moduan joan daitezke eta gogoko dituzten testuak zein idatzi propioak eraman. Pasarteak euskaraz, gaztelaniaz edo beste
|
hizkuntza
batean egon daitezke eta helbide honetara bidali behar dira apirilaren 6a baino lehen: literaturatopaketa@gmail.com.
|
|
|
Inkestaren emaitzak estatuz estatu analizatzen badira nabarmentzeko joera bat dager. Interneten eduki handia duten hizkuntzen hiztunek tolerantzia txikiagoa dute beste hizkuntzetan dagoen edukiarekiko edo, modu batean esanda, Interneten eduki gutxi duten hizkuntzen hiztunek beste
|
hizkuntza
batean dauden edukiak onartzeko joera handiagoa dute. Hori Zipren, Maltan edo Eslovenian nabarmen ikusten da.
|
|
|
Nicholaik, bere aitaordea hiltzeagatik Japoniako espetxean zegoelarik, isolamendu hartatik irteteko liburuak eta papera eskatu zituen, emango zizkiotelako esperantzarik izan gabe. Funtzionarioak, errukitu baitzen, liburu denda batean japonieraz besteko
|
hizkuntza
batean zeuden hiru liburu erosi zituen. Liburuok Iparraldeko apaiz euskaldun batenak izan ziren eta XX. mendearen hasieran inprimatutakoak ziren:
|
|
2012
|
|
|
Txosten honetan ez dugu aztertuko nola eta zergatik erabakitzen duten gizarteko kideek A hizkuntzaren hiztun elebakar izateari uztea eta elebidun (A eta B erabiltzeko gauza) bihurtzea. Gure ustez, gizarte elebidunetan, gehiengoaren hizkuntza bat eta gutxiengoaren
|
hizkuntza
bat daudenean, A eta B hizkuntzen arteko lehia asimetrikoa behar bezala deskribatzeko, ezin da hartu oinarritzat, zenbat eta handiagoa izan hiztunen proportzioa eta hizkuntzen estatusa, hizkuntzak orduan eta erakargarriagoak direnik (Abrams eta Strogatz, 2003; Minnet eta Wang, 2008). Izan ere, ustekizun horretan oinarritzen diren ereduen arabera, A erakargarriagoa izango litzateke beti B baino, eta A hizkuntzak askoz ere estatus handiagoa izango luke komunitatearen barruan B hizkuntzak baino [erakargarritasun asimetrikoari buruzko informazioa nahi izanez gero, ikusi Pinasco eta Romanelli (2006).].
|
|
|
Europass web orriak “hizkuntzen pasaportea” atala proposatzen du. Bertan,
|
hizkuntza
bati buruz dagoen ezagutza ebaluatzen da eta, baloraziotik abiatuta, ikasleak hizkuntza batean duen ezagutza maila jasotzen duen pasaportea lortzen da. Nola erabaki okupazioa Trebetasunak eta gaitasunak ezagututa, zalantza gehien dituzten ikasleek lanbide bat aukeratzeko adina informazio dute.
|
|
|
Paperak, bizpahiru liburutxo, periodiko asko. Soldaduari kalamatika hutsa egiten zaion
|
hizkuntza
batean dago den dena. Paperak eta biltzen hasten da soldadua, kanpamenduaren erdian egin berri duten sutara botatzeko.
|
|
2013
|
|
|
hiztegiek, gramatikek, inbentario fonologikoek, fraseologia bildumek eta halakoek hizkuntzen corpusa soilik gordetzen dute; hau da, gorputz bizigabeak dira. Dena den,
|
hizkuntza
bat egon dadin (hitzaren adiera osoan), hizkuntza hori erabiltzen duten pertsonak egon behar dute, hizkuntza, baita ere eta batez ere, giza jarduna delako, giza portaera. Alde horretatik, oso adierazgarria da Coulmasek (2005) hizkuntza eta lasterketa nozioen artean egindako alderaketa:
|
|
|
Film bakoitzaren barruan ere gerta liteke hizkuntza mailak bereizi beharra. Ez hori bakarrik; sarri tokatzen dira abestiak, eta pertsonaien berbaldiaren azpitik entzuten den telefono grabazio bateko, irratiko edo telebistako jarduna; gerta liteke jatorrizko bertsioan bertan bigarren
|
hizkuntza
bat egotea, jatorrizko bertsioan azpidatzita datorrena, esaterako?. Testu mota horiei guztiei eman behar zaie erantzuna.
|
|
|
Funtzio eta ahalmen horiek boterea ere badira. Funtzio, ahalmen edo botere hori egon da,
|
hizkuntza
bat dagoen lekuan.
|
|
2014
|
|
|
Egin grabazio bakarra, euskaraz, eta jarri azpidatziak gaztelaniaz. Horrelako gauzak egin genituzke, erdaldunak konturatzeko beste
|
hizkuntza
bat badagoela eta zerbait galtzen ari direla. Aurkako jarrera ari da arintzen?
|
|
|
Edo, eguneroko izatezkoan geratuta, zergatik da printzipio unibertsalek ibilkatzen duten Estatu demokratiko eta konstituzional batean ere jendea futbol ekipo nazionalarekin identifikatzen dela eta kontrarioarekin ez?, eta sinbolo partikular batzuekin, erreferentzia historiko eta kultural jakin batzuekin? Eta zergatik da norbanako oro kontziente edo inkontzienteki beti
|
hizkuntza
bati dagoela atxikia, eta musika bati, literatura, sukaldaritzako tradizio, erlijio, ohitura beren beregiko batzuei, eta partikularrak izanez soilik unibertsalak? –Nazioa?
|
|
|
Ildo berean, eta lehen iritzi multzo honekin amaitzeko, Euskal Herrian Euskaraz erakundeko kide gisa Maddalen Ezkerrak eta Iñaki Fernandezek idatzitakoa ekarriko dugu hona. Herri bakoitzari
|
hizkuntza
bat dagokiola aldarrikatzen dute bertan, eta hizkuntzaren eta lurraldetasunaren arteko lotura bereizezina dela defendatzen dute:
|
|
|
Euskal Nazioak euskalduna izan behar duelakoan gaude, Herri bati
|
hizkuntza
bat baitagokio. (?).
|
|
2015
|
|
|
Produktuaren tripetan egin beharreko aldaketez harago, jokoa euskaratzeak esan nahi du lokalizatu egin behar dela, beste
|
hizkuntza
batean dauden esaera, hitz joko, txiste eta gainerakoak gurera egokitu, edozein film, telesail edo libururekin egiten den moduan. Eta horrek denbora eskatzen du, lantalde bat martxan jartzea, dirua azken finean.
|
|
|
Abestiak basati eta gordin samarrak ziren. Hala iruditu zitzaidan behintzat, gehienak ulertzen ez nuen
|
hizkuntza
batean baitzeuden. Mahaien artean zebiltzan basurdeak uxatu zituzten marru dezente egin ondoren, morroi haiek dantzan hasi ziren.
|
|
|
Besaulkian hartu du loak. Ametsetan ere liburua irakurri nahian ibili da, baina ezinean, beste
|
hizkuntza
batean baitzegoen, zein izan zitekeen antzik ere hartzen ez zion mintzaira arrotzean. Hurrengo egunetako batean berriro irakurtzen du, alkoholaren laguntzarik gabe.
|
|
|
Beste
|
hizkuntza
batean dago?
|
|
2016
|
|
|
Haren ugazaba Italiarako bidean abiatu zelarik, mutilak hoteleko nagusiari eman zion txoria. Baina askatasunaren aldeko kantu labur hori Parisen ezezaguna zen
|
hizkuntza
batean zegoenez, hoteleko nagusiak ez zion jaramon handirik egin edo batere; beraz, La Fleurrek bai txoria bai kaiola erosi zituen niretzat Borgoinako botila baten truke.
|
|
|
Baina sei hilabete bete baino lehen mandarin txinatarra entzuteari utzi ziotenak ere «ezagutzen» ziren. Ikertzaileentzat, emaitza horiek adierazten dute txikitatik
|
hizkuntza
batean egon diren pertsonak gero eta errazago izango lituzketela ikasteko. Baina ez hori bakarrik.
|
|
2017
|
|
|
Asiain saiatu zen txosten bat txukuntzen, baina ezin zion arretarik eman lanari. Esaldiak beste
|
hizkuntza
batean baleude bezala irristatzen zitzaizkion gogotik.
|
|
|
Bere txokora itzuli zenuen harro. Beste
|
hizkuntza
batean baleude bezala irakurri zenituen ordubeteko tartearekin bidalitako Urkoren hiru mezu zenituen, “Maitatzen utz zaitez non sartzen zaren jakin ez arren”, zioen azkenak. Zertaz ari zen arrastorik txikiena ere ez zenuen.
|
|
2018
|
|
|
Hor ikasi dugu ere gure euskaltasuna, garai haietan eskolan debekatzen ziguten euskaraz hitz egitea, zigortuak ere ginen. Miñabaitan, han zegoen gure aitatxi Koxe gogorarazteko etxe horretan
|
hizkuntza
bat zegoela: euskara!
|
|
|
Ez,
|
hizkuntza
bat dago.
|
|
2019
|
|
|
• traolak osatzean, askotan, hitz solteak erabiltzen dira, eta, sare sozialetako hizkuntza aberastasuna tarteko, zaila izan liteke traola ulertzea beste
|
hizkuntza
batean egoteagatik (Lee, palsetia, Narayanan, patwary, Agrawal eta Choudhary, 2011). hala ere, euskarari eusten diogu.
|
|
|
Euskaltzainburuak, berriz, eskerrak eman dizkio Nafarroari, lankidetza leiala? izateagatik, eta azpimarratu du. Nafarroako euskaltzainen eta herritarren ekarpena funtsezko zutabe dela euskarari emateko orduan erabilera esparru bateratu bat, gizartean
|
hizkuntza
bati dagozkion eginkizun guztiak bete ditzan?.
|
|
2020
|
|
|
" Pertsona ahulak nola, hala jotzen ditu birusak bortitzen hizkuntza ahulak". Finean, gure gizartean, beste batzuetan ez bezala, egoera gutxituan dagoen
|
hizkuntza
bat egonik, horren garapenaren inguruko kezka ere hor dago.
|
|
2021
|
|
|
" Manu militari izeneko nire nobela hartan (1987), fantasiazko zenbait pertsonaia edo azaltzen ziren jatorrizko testu batzuk transkribatzen... eta itzultzen: jatorrizkoa beste
|
hizkuntza
batean baitzegoen" (Arrieta, 2013).
|
|
|
Bretoiera hizkuntza zelta bat da, Bretainiako mendebaldean (Bretainia Beherea) erabilia dena. Ekialdean (Bretainia Garaia) oil
|
hizkuntza
bat badago, galoa (ikus hemen 2.9).
|
|
|
" Ez gabiltza beste
|
hizkuntza
bati dagokion literatura irakasten, baizik eta euskarari dagokiona. Euskara disfrutatuko badute, euskara biziko badute, esperientzietatik izango da.
|
|
2022
|
|
|
Berpizkunde bat bezalakoa da. Ondo menperatzen ez duzun beste
|
hizkuntza
batean egotea erronka da. Hala ere, denei gomendatzen diedan zerbait da:
|
|
|
Euskaldunok egunero egiten dugu ahalegina gaztelaniara jotzeko. Herri euskaldunagoa nahi badugu, euskaraz ez dakitenek beste
|
hizkuntza
bat badagoela sentitzea eta hizkuntza horrek Zizurkilen gehiengo batentzat garrantzia duela ikustaraztea ezinbestekoa da. Elebitasun orekatuaren mugak agerian geratu direla argi dute jada aditu nagusi guztiek, helburua euskalduntzea bada behintzat.
|
|
|
Hiru estatu administratibo ditu, baina badago nolabaiteko batasun bat, Yucatantasun ondo delimitatu bat. Eta lurralde horretan, gaztelera nagusiaren alboan (pean) jatorrizko
|
hizkuntza
bat dago bertakoa, bakarra. Badira beste estatuetaik migratu berriak diren populazio indigena batzuk, chiapastarrak eta abar, baina ezer gutxi.
|