|
2004
|
|
|
Eremu sozio-ekonomikoan hizkuntza gutxituen kokapena ikertzeko asmoz egindako lanean Jose M. Zendoiak honako ondorio hauek atera ditu: . Orain arte aipatu diren hainbat arrazoi direla medio,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan lan mundua da erabilpen urrienetakoa duten eremuetako bat. Hori hala izateko arrazoien artean ondoko hauek egon daitezke:
|
|
2008
|
|
|
Atzerriko hizkuntza gutxi asko arruntetan (edo autonomietako hizkuntzetan ere bai, Espainiaren kasuan), hala nola ingelesez, frantsesez, alemanez, italieraz edo portugesez, tarifak 0,90 euro ingurukoak izan daitezke lerro bakoitzeko (hitzen edo karaktereen arabera ere fakturatu daiteke), edukia orokorra denean; euro bat baino gehixeago itzulpen teknikoetan eta 1,50 euro baino gehiago epaimahaietan. " Ohiko" hizkuntzetan, zerbitzuak 60 euro balio dezake orduko;
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, 80 euro orduko. Tarifa horiek% 30 eta% 60 bitartean igo daitezke hizkuntza gutxituen kasuan, hala nola arabiera, bulgariera, errumaniera, errusiera edo ukrainera.
|
|
|
" Ohiko" hizkuntzetan, zerbitzuak 60 euro balio dezake orduko; hizkuntza gutxituen kasuan, 80 euro orduko. Tarifa horiek% 30 eta% 60 bitartean igo daitezke
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, hala nola arabiera, bulgariera, errumaniera, errusiera edo ukrainera. Gainera, gutxieneko gastua ere eska daiteke.
|
|
|
" Ohiko" hizkuntzetan, gutxi gorabehera 60 euro orduko itzulpen orokorretan eta 90 euro orduko zinpeko itzulpenetan.
|
Hizkuntza
gutxituenen kasuan, prezioak 80 euro/ orduko eduki orokorreko itzulpenetan, eta 100 euro/ orduko epaimahaietan. Tarifa horiek areagotu egiten dira zerbitzua gauez edo jaiegunetan ematen denean.
|
|
2010
|
|
|
...untza giza harremanetarako eta taldeintegraziorako egokitzat hartzen da. dimentsio bi horien arteko banaketa oso baliagarria suertatu da hizkuntzekiko eta hiztunekiko jarrerak aztertzerakoan eta sarri erabili da hizkuntza eta aldaera gutxituen kasuan, zergatik ordezkatzen diren ala eusten zaien azaltzen laguntzen dute-eta (romaine 1980, woolard 1989, Coupland, williams eta garrett 1994). izan ere,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik —overt prestige, ageriko ospe txikikoa (trudgill 1972) hain zuzen—, baina ospe handikoa elkartasun mailan —covert prestige, izkutuko ospe handikoa— eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia ... eragile izanarazleak (euskaldun izaerari lotutakoak) eta trukeordaineko eragileak (lana edo ikasketei lotutakoak). hala, lehenbizikoen bidez euskara nortasun hizkuntza (euskaldun egiten gaituena, arbasoen hizkuntza) dela azpimarratu zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez euskararen balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan euskararen balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko bi dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defendatuko da, eta beste dimentsio bi proposatuko dira. kontuan izan behar da ikerketa kualitatiboaren helburua ahalik eta jarrera eta ideia gehien biltzea dela, sarri zein gutxitan agertuta. horregatik ez da ideien maiztasunari buruzko ondoriorik atera behar. ikerketa kuantitatiboa da biztanlerian ideia bakoitzaren maiztasuna neurtzen duena.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik overt prestige, ageriko ospe txikikoa (Trudgill 1972) hain zuzen, baina ospe handikoa elkartasunmailan –covert prestige, izkutuko ospe handikoa. Eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia duten hizkuntzak bizirauteko arrazoia.
|
|
2011
|
|
|
Arrazoi hauek guztiak topa litezke gutxiengoei euren hizkuntzan eskolatzeko eskubidea ukatzen zaien kasuetan. Eta Skutnabb Kangasek zehazten duen moduan, halakoak aurki daitezke Estatu Batuetako hegoaldeko hainbat estatutako beltz komunitateetan, Hego Afrikan komunitate bantuen hezkuntzan, baita Turkian komunitate kurduetan edota Frantzian
|
hizkuntza
gutxituen kasuan ere.
|
|
|
bai etxeko hizkuntza baita eskolakoa ere, ingelesa eta frantsesa, mundu mailan prestigio handia daukaten eta bi komunitateetan bizindar linguistiko handia duten bi hizkuntza dira. Aldiz, murgilketa bidez emaitza positiboak
|
hizkuntza
gutxituen kasuan ere lor daitezkeela erakutsi du, esaterako, Euskal Herriko kasuak. Horregatik esan izan da murgilketa bereziki eraginkorra dela hizkuntza handiekin kontaktuan dauden hizkuntza gutxituen transmisioa bermatzeko orduan (Idiazabal et al., 2008).
|
|
|
Ikerlanaren puntu honetan, galdetzekoa da ea
|
hizkuntza
gutxituen kasuan ere dena irizpide kuantitatiboen arabera ebatzi behar ote den. Ea, berbarako, audientzia datuak euskarazko fikzio seriatua jasotzeko eskubidearen gainetik egon behar ote diren.
|
|
2013
|
|
|
Soziolinguistika aplikatuak hizkuntza egoera edo hizkuntza errealitate batera hurbiltzea du helburu, betiere, hortik sortutako ezagutza, hausnarketa zein ondorioak(
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, behintzat) berreskurapena edota hainbat joeraren aldaketa bideratzeko erabiliko direlakoan. Helburu hori dute arlo horretan osatutako teoriek eta berari lotutako lan ildo edota proposamenek.
|
|
2016
|
|
|
Pauso berritzaileetako bat da HPPa eremu instituzionaletatik atera eta ardura beste gizarte eragileen gainean jartzea. Adibidez, biziberritze ahaleginetan murgildurik dabiltzan
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, ez da egokitzat jotzen HPPa gobernu edo herrierakundeen erantzukizun esklusibo gisa ulertzea. Aldiz, argudiatzen da loturik dagoela gizarteko beste hainbat alorretan garatzen diren politikei ere:
|
|
2017
|
|
|
Programa hauei esker, aurrerago azalduko den bezala,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan ere emaitza positiboak lor daitezkeela frogatu da, Euskal Herria kasu. Hala ere, hizkuntza gutxituaren komunitatearentzat erronka handia da murgilketa bezalako eredu bat jartzea, lan handia eta azpiegitura asko baititu atzean, hala nola, irakasleen hizkuntza prestakuntza, hezkuntza elebidunerako prestakuntza edota hizkuntza gutxituan irakasteko material didaktikoen sorkuntza, hauek ez baitira egun batetik bestera lortzen diren erronkak.
|
|
|
Soziolinguistika kritikoaren paradigmaren barruan kokatzen da, horrela esaten baitzaio hizkuntzalaritza kritikoaren eta diskurtsoaren azterketa kritikoaren espezialitateari. ikuspegi kritikoaren kezka nagusiak boterea eta gatazka dira, eta zer eratan dituen hizkuntzak desberdintasunak eta hierarkiak gizartean (Mesthrie 2009; ikusi, baita ere, bourdieu, 1991; heller 2001; heller & Martin Jones 2001). ...etakotasunaren eta legitimitatearen tontor gisa aurkeztu izan dira, eta esan izan da horien moldea eredugarritzat hartu luketela" ikasleek"," hiztun zahar ez direnek" edo" bigarren hizkuntzako ikasleek". ingelesaren moduko munduko hizkuntza nagusien kasuan, hiztun zaharraren nozio ukaezin bat luze kritikatu bada (davies 2003), esan daiteke are gatazkatsuagoa izan dela
|
hizkuntza
gutxituen kasuan. izan ere, hizkuntza gutxituetako hiztunak" hiztun zahar" eta" hiztun ez zahar" izatearen arteko muga lausoaren bi aldeetara daude, eta" hiztun zahar" diren gazte askok hiztun zahar ez izatearekin lotutako ezaugarri linguistiko post tradizionalak erabiltzen dituzten, eta alderanIrlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh tziz. o’rourke et al en arabera (2015)" hiztun berri" bat hizkuntza bat naturaltasunez eta erregulartasunez hitz egiten duen pertsona bat da, hizkuntza hori lehen sozializazioko hizkuntzatzat izan gabe hazi dena, hizkuntza hori tradizioz hitz egiten den eremu batean. hizkuntzalaritzan autoritarioak izan arren arazoak sortzen dituzten jatorrizko etiketetako batzuk ezabatzeko ahalegin bat bezala har daiteke" hiztun berria" terminoa, hiztunaren hizkuntza ekoizpenean gabeziak nabarmentzeko baino (o’rourke et al 2015; o’rourke eta Walsh 2015). beti ez da posible irlanderaren moduko hizkuntza gutxituetako hiztun berriak eta hiztun zaharrak zein diren garbi bereiztea.
|
|
2018
|
|
|
Erronka transbertsaletan, motibazioa aipatu behar. Hiztunak hautua egin duenez,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan nahitaezko da hizkuntza kontzientzia izatea. Ez, inondik ere, ideologia politiko jakin bati lotutakoa, gizarte proiektu bati lotutakoa baizik:
|
|
|
Zaila da bizitzea hizElebidunak, oro har, gizarteraturik bizi dira, euren egunerokotasuna gainerako hiztunen egunerokotasuna ren antzekoa da, bizimodu arrunta egiten dute, eta komunikaziosareetan murgildurik bizi dira. Elebidunen hizkuntzen hautapena, bada, indibidualki eta sozialki, fenomeno mugatua da. kuntza bakar bat erabiliz, baina egoera bereziki larria da
|
hizkuntza
gutxituen kasuan.
|
|
|
Sarasuak horri, sua, etxeko beheko sua deritzo, eta funtsean, hor kokatzen du hiztunaren hezur mamia. Nik are gehiago esango nuke,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, non sarri, motibazio praktikoa hutsaren hurrengoa den, bestelako motibazioek hartzen dute pisu gehien, identitarioek kasu. Edozelan ere, azter genezake zer euskal hiztun mota sortzen den hezkuntza sisteman.
|
|
2019
|
|
|
horiek irakurtzean gogora etorri zaizkit Irlandako gaeltach ak bisitatzean izan nuen desolazio sentsazioa edo aracilek bere garai onetan bota zigun esaldi hura: "
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, bai emigrazioak eta bai inmigrazioak galerak dakartzate". alde horretatik, oso garrantzitsua derizkiot azken urteotan gaiaren inguruan egin den lanketari, eta aurrera begira jarraitu beharrekoa, ahal den neurrian, nazioartekotuz. posible ote da," eremu babestuen" ideia hizkuntzen alorrera zabaltzea nazioarteko legerian, hizkuntza ekologiaren bidetik egin diren pla...
|
|
|
Tolosaldeko arnasguneen biziraupena, neurri handi batean, Tolosan jokatuko da. edo aracilek bere garai onetan bota zigun esaldi hura: "
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, bai emigrazioak eta bai inmigrazioak galerak dakartzate"". galera horiek minimizatzea eta, ghetto en edota erreserba indioen itxitura lazgarritik nabarmen aldenduz, ingroupeta intergroup relation direlakoak begirunezko perspektiba egonkorrean zurkaiztea da, gure ustez, soluzio bideragarri bakarra. arnasguneen aldeko saio orok ezinbestekoa du hori kontuan izatea. zuhur ...
|
|
|
Horregatik du euskararen aldeko HPPk horren garrantzia handia gurean, izan ere, euskalgintzaren ‑sozialaren eta instituzionalaren‑ ahaleginik ezean gure hizkuntzarenak egin du. tetik eratortzen da hppren garrantzia (Larrea eta Bilbao, 2010: 231). hori ukatu gabe,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan ere hppak berebiziko garrantzia du, gutxienez estatuen auzian bezainbestekoa edo are handiagoa, hizkuntza horiek arriskuan edo egoera zaurgarrian daudelako. Izan ere, mundu globalizatua gidatzen duten dinamika nagusien albokalte bat bizidunen eta kulturen aniztasuna suntsitzea da. horregatik du euskararen aldeko hppk horren garrantzia handia gurean, izan ere, euskalgintzaren sozialaren eta instituzionalarenahaleginik ezean gure hizkuntzarenak egin du.
|
|
|
Beraz, horrako horiek dira hizkuntza gutxituen Ikt garapenean eragina duten baliabideak, eta edozein
|
hizkuntza
gutxitu kasu, baliabide horien azterketaren bidez jakin daiteke nolakoa izango den Ikten eragina harengan. Lehen aipatu bezala, Iktak hizkuntza gutxituentzat onuragarriak izateko, baliabide langa baten gainetik egon behar da hizkuntza.
|
|
|
Leku batzuetan hizkuntza batek beste hizkuntzak baino funtzio eta erabilera eremu gehiago izan ditzake bereganatuta.
|
Hizkuntza
gutxituen kasuan, L aldaera nagusi den eremuei arnasgune esaten zaie euskaraz (Zalbide, 2019), Fishmanen" Breathing space" terminoaren ordain gisa. Arnasguneak esaldi batean biltzeko, Fishmanen berbak dakartza Zalbidek:
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, euskarazko hedabideek lehenagotik zituzten erronkei berriak gaineratu zaizkie, besteak beste ahozkoaren ereduen ugaritze eta egokitze beharra. Oso kontuan dugu kazetariaren pisua handia dela
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, eskolarekin batera hizkuntza corpusa eta erabilera ereduak garatzeko unean duten garrantziagatik (Fishman, 1990).
|
|
|
Bigarren adiera: ‘Gaur egun, hizkuntza jakin baten osagaien (hotsen, formen, joskeren) azterketa eta azalpena’ Horrek ez du esan nahi gaur egun, batez ere
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, edo estandarizazio prozesua guztiz amaitu gabe dutenetan, arauak emateko presiorik ez dagoenik. Eta, batez ere, Euskaltzaindia, Akademia bat baldin bada gramatika bat argitaratzen duena, hor azaltzen dena preskripzio edo arau moduan ulertuko ez denik.
|
|
2021
|
|
|
Errusierak herrialde bakoitzean ofizialki oso estatus desberdina badauka ere, ia beti dago ikasketak errusieraz egiteko aukera. Aldiz,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan oraindik asko gelditzen da egiteko, babesteari begira; aipagarria da hainbat estatuk nazioarteko itunak sinatu dituztela eta Europarekin batera arlo honetan lankidetzan ari direla.
|
|
|
Edonola ere, gure iritzirako, hor hizkuntzak, eta horrekin batera, euskararekiko kontzientziak, jarrerak eta motibazioak erdigunea hartu luke, dela euskal kulturaren subjektu izateko, dela euskal kulturari buruzko diskurtso horretan parte hartzaile izateko, hizkuntzak dituen gainerako funtzio kognitibo diskurtsiboez jabetzeaz gain, noski. Zentzu horretan, argi dago hizkuntzak identitatearekiko duen tokiari buruzko eztabaida identitateak hizkuntzarekiko duenari subordinatuta ulertzen dugula Iztueta Azurmendik (op.) bezala guk ere," hizkuntza menperatzailearen kasuan ez bezala,
|
hizkuntza
gutxituaren kasuan identitatearen eta hizkuntzaren arteko harremana iraupenerako ezinbesteko baldintza" baita (op.: 160).
|
|
|
Bestetik, hizkuntzen goi mailako kontseiluan, sail bat hizkuntza gutxituei eskainiko zaio, jakinda kontseilu horren eginkizuna dela hizkuntzen inguruko hausnarketa, kontsulta eta sustapena bermatzea.
|
Hizkuntza
gutxituen kasuan, irakaskuntza elebidunaren hausnarketa didaktiko eta pedagogikoa egiten du. Horrekin batera, akademiak laguntzen ditu irakaskuntzaren kalitatea eta praktiken koherentzia hobetzeko asmoa duten formakuntzak proposatu ditzaten (Bulletin Officiel 2021).
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza polit gisa baloratua izatea baikorki baloratu beharreko datua da[...] Halere,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan bere funtzio nagusia estetikoa izateak badu arriskua[...] Ahulgune nabarmena da ia euskaldunen artean erdiak baino gehiagok balio praktikorik ezaitortzea.
|
|
|
Euskararen edertasunari dagokionez, hizkuntza polit gisa baloratua izatea jendarteko sektore ezberdinetan, baikorki baloratu beharreko datua da bere horretan, batetik, hiztunen harrotasuna areagotu dezakeelako, bestetik, hiztun berriak erakartzea ekar dezakeelako. Halere,
|
hizkuntza
gutxituen kasuan bere funtzio nagusia estetikoa izateak badu arriskua, ez bazaio era berean funtzionaltasun praktikoa aitortzen. Izan ere, hizkuntza erabilera sinbolikora mugatzea ekar dezake, hizkuntza gutxituei dagozkien ikerketa ezberdinek ohartarazten dutenez.
|
|
|
— Gizarte eleaniztun batean bizi gara, beraz, teknologiarekin harremanetan jarri behar dugu geure hizkuntzan, modu naturalean. Hizkuntza teknologiak hizkuntza nagusietarako garatzen ari dira, baina
|
hizkuntza
gutxituen kasuan, eta bereziki euskararen kasuan, guk egin behar dugu ahalegin hori sortzen ari den teknologiara egokitzeko.
|
|
|
Ama kulturalaren imajinarioak ez du zertan arrazakeriaren oihartzunik izan, printzipioz hizkuntza eta kultura baten jabe edozein herritar egin daitekeelako.
|
Hizkuntza
gutxituen kasuan, nolanahi ere, hori are zailago bihurtzen da, garaiko emakume* abertzaleak ere zirkuitu klandestinoetan euskalduntzen zirelako. Eta argi dago, ama kultural horren aitortza errazago eskuratuko zuela euskal komunitatean erroturiko eta hezitako emakume* batek.
|
|
|
Ingelesa hizkuntza hegemonikoa bihurtu da inpaktu handiko argitalpen zientifikoetan, eta hizkuntza gutxituak itzaletan gelditu dira. Eragin hori nabarmenagoa da ibilbide akademiko laburra daukaten eta diskurtsoaren ezaugarriak oraindik definituta ez dauzkaten euskararen gisako
|
hizkuntza
gutxituen kasuan. Lan honetan, artikulu zientifikoen laburpenen ezaugarriak aztertzen dira.
|
|
2023
|
|
|
Kanpoko espazioek eta espazio instituzionalek berebiziko garrantzia daukate
|
hizkuntza
gutxituen kasuetan; gurean, euskararen erabilera bermatzeko gizarte espazioak sortzea eta sustatzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Argi du eskolak euskaraz jasotzea ez dela aski ikasleek behar besteko euskara maila izan dezaten eta hura erabiltzea erabaki dezaten: «Ez da nahikoa, hainbat azterketak erakutsi digute hori, eta ez euskararen kasuan bakarrik, baita beste hainbat
|
hizkuntza
gutxituren kasuan ere. Horregatik, hezkuntzak elkarlan estu estua eduki behar luke aisialdiarekin».
|