|
2003
|
|
|
hizkuntza hau erakutsi eutsela ta, berau erabili dabe euren hartuemonetan; baina beronen aberastasun, arau (lege), bizi, gramatika, elerti ta beste jakingarri asko ezagutu barik. Gogoan izan daigun, euskerea ez dala izan egungo Euskal Herrian
|
hizkuntza
ofizial bat, ez eskoletan, ez eleizan, ez legeetan, ez inon (ezta Naparroako Erregeen aldi haretan be!) Gaur bizirik badirau, herri herriari zor deutso; herriko seme alaba apalok ekarri deuskue, gizaldiz gizaldi. Geure egunotan be, ez ete doguz herri herrian aurkituten euskerearen maisurik onenak?
|
|
|
(edo Espainiako beste
|
hizkuntza
ofizialetako batean)
|
|
2004
|
|
|
Bide bertsutik, 1993 urtean, Konstituzio Auzitegiaren autoak() eta Auzitegi Gorenaren epaiak() behin eta berriro azpimarratu dute Erregistro Zibilaren hizkuntza gaztelania dela, nahiz eta liburuetatik atera daitezkeen ziurtagiriak gaztelaniaz besteko
|
hizkuntza
ofizial batean egiteko aukera onetsi eta aitortu. Antzekoak izan dira ENZNren ebazpenak (eta).
|
|
|
1 Son válidos los asientos registrales realizados en cualquiera de las lenguas oficiales. Nolanahi ere, ENZNren ebazpen batek() berriro ere gogoratu du, artikulu hori gorabehera, aurretiaz aipatu bi horiek, hots, hizkuntzen ofizialtasunak dakarrela ziurtagiriak elebidun izatea eta Erregistro Zibilarekiko harremanak katalanez egitea; ez, ordea, Erregistro Zibilaren barne antolakuntza gaztelaniaz besteko
|
hizkuntza
ofizial batez gauzatu ahal izatea, Erregistro Zibilaren Lege eta Erregelamenduaren gainetik.
|
|
2005
|
|
|
Zehazki kontsumitzaileei zuzendutako jakinarazpenak bi hizkuntzatan eman dira, eta baita fakturak, aurrekontuak eta antzeko agiriak ere, kontsumitzaile eta erabiltzaileak berak bi
|
hizkuntza
ofizialetako bat bakarrik erabiltzea aukeratu ezean.
|
|
|
Euskal Herriko Hezkuntza sailburuak, Anjeles Iztuetak, sistemaren aurkezpenean adierazi zuenez, ikastaroetako edozeinek, amaitu ondoren, ikasleari ezagutza maila bat lortzeko aukera emango dio, “hizkuntza bat ulertzeko eta ulertzeko oinarria ikasteko, eta pizgarri gisa balioko dio ikastetxe bateko prestakuntza osatzeko”. Iztuetak azpimarratu zuen ekimen hau ez dela “akademietarako eskumena”, ez baitu titulaziorik lortzea aurreikusten eta ez baitu ziurtagiririk ematen; aitzitik, asmoa da “Europako
|
hizkuntza
ofizialen bat ezagutzeko lehen urratsak ematea”.
|
|
2006
|
|
|
1 Batasunean bertan bizi diren umeen doako irakaskuntza bermatzea, irakaskuntza horren barne hartuz, batez ere, estatuko hizkuntza ofiziala edo
|
hizkuntza
ofizialetakoren bat ikastea.
|
|
|
• Behar linguistikoak, EAEko
|
hizkuntza
ofizial bat edo biak ez ezagutzetik eratorriak. Gabezia horiek eragina dute pertsonen arteko harremanetan eta harreman sozialetan nahiz ikaskuntzan.
|
|
|
Desberdintasuna gainditu nahi duen hezkuntzak ez du bide eman behar bi
|
hizkuntza
ofizialetako bat ez ezagutzeko. Euskal gizartean integratu nahi dutenentzat, bi hizkuntzak ikastea eskubide izateaz gainera beharrezkoa ere bada, gizarteko kide izateko eta hala sentitzeko, eta gizartean nahiz lan munduan integratzeko aukerak gehitzeko.
|
|
2007
|
|
|
Kontratua eta lege honetan ezarritako informazio agiriak idatziko dira eskuratzailea Europar Batasuneko zein estatu kidetan bizi edo nongo naziotasuna izan eta bertako hizkuntzan edo hizkuntzetako batean, eskuratzaileak hala hautatuta, baldin eta Batasuneko
|
hizkuntza
ofizialetako bat bada. Horrez gain, gaztelaniaz edo kontratua egiteko lekuan ofiziala den beste hizkuntza batez idatziko dira.
|
|
|
Horrez gain, gaztelaniaz edo kontratua egiteko lekuan ofiziala den beste hizkuntza batez idatziko dira. Era berean, eskualdatzaileak eskuratzaileari kontratua eman dio, ondasun higiezina Europar Batasuneko zein estatu kidetan egon eta bertako hizkuntza ofizialera edo ofizialetako batera itzulita, baldin eta Batasuneko
|
hizkuntza
ofizialetako bat bada.
|
|
|
Espainian egindako kontratuak Espainiatik kanpo kokatutako ondasun higiezinei buruzkoak badira, lege honen 1.3 eta 2 artikuluen menpe, eta 8 artikulutik 12 erakoen menpe daude. Kasu horietan, eskuratzaileak eskatu ahal izango du, gainera, kontratua ondasun higiezina kokatuta dagoen estatuko
|
hizkuntza
ofizialen batean idatzia emateko, estatua Europar Batasuneko kidea baldin bada.
|
|
2008
|
|
|
2\. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako herri aginteek esku hartzen duten egintza guztiek eta baita Administrazioaren jakinarazpen eta adierazpenek ere bi hizkuntzetan idatzita egon dute, salbu eta interesdun partikularrek Autonomia Erkidegoko
|
hizkuntza
ofizialetako bat berariaz erabiltzea aukeratzen badute.
|
|
|
|
Hizkuntza
ofizial bat baino gehiago duten komunitateetan, legeen bidez arautzen eta zigortzen da erabilera Maila teorikoan bai, gutxienez Baina, legeetatik haratago, badaude zenbait faktore herritarrei, hainbat gizartetestuingurutan, hizkuntza baten edo bestearen alde eginarazteko Hizkuntza bat hizkuntza hori ezagutzen dutenekin komunikatzeko tresna da, jakina. Baina hizkuntzaren ezaugarri nagusia horixe den arren, hizkuntza bat ez da tresna soila, jendeak bere nortasuna adierazteko erabiltzen duen funtsezko moduetako bat ere bai baita (Adell 2003).
|
|
|
Graduondoko programa ofizialeko prestakuntzaldian, doktoregaiak gutxienez hiru hilabeteko egonaldia egin izana Espainiatik kanpo Europako beste estatu bateko goi mailako irakaskuntzaerakunde batean, programa horren ardura duen organoak aitortu dizkion ikasketak eginez edo ikerketa lanak eginez. Doktoretza tesiaren zati bat, gutxienez laburpena eta ondorioak, Europar Batasuneko
|
hizkuntza
ofizialetako batean idatzi eta aurkeztea, Espainiako hizkuntza ofizialetako batean. Espainia ez den Europar Batasuneko estatu bateko goi mailako hezkuntza erakunderen bateko edo ikerketa instituturen bateko bi adituk, gutxienez, aldeko txostena eman izana tesiari.
|
|
|
Graduondoko programa ofizialeko prestakuntzaldian, doktoregaiak gutxienez hiru hilabeteko egonaldia egin izana Espainiatik kanpo Europako beste estatu bateko goi mailako irakaskuntzaerakunde batean, programa horren ardura duen organoak aitortu dizkion ikasketak eginez edo ikerketa lanak eginez. Doktoretza tesiaren zati bat, gutxienez laburpena eta ondorioak, Europar Batasuneko hizkuntza ofizialetako batean idatzi eta aurkeztea, Espainiako
|
hizkuntza
ofizialetako batean. Espainia ez den Europar Batasuneko estatu bateko goi mailako hezkuntza erakunderen bateko edo ikerketa instituturen bateko bi adituk, gutxienez, aldeko txostena eman izana tesiari.
|
|
2009
|
|
|
Sistema guztia borobiltzeko garrantzi berezia hartzen du hizkuntza delaeta ez diskriminatzeko printzipioak, funtsezko eskubideen oinarrizko gunea baita berau gauzatzerakoan
|
hizkuntza
ofizial baten hautaketa edo exijentzia tarteratzen denean. Konstituzioko 14 artikuluaren idazkeran hizkuntza hitza sartzea komeni zela begi bistakoa zen, batik bat nazioarteko itunekiko koherentziagatik.
|
|
|
Bada, oreka eta irtenbidea aurkitu zaion funtsezko arazoa hauxe da: Erkidego elebidun batean, non
|
hizkuntza
ofizialetako bat biztanleen zati batek soilik ezagutzen duen, nola uztartzen diren hizkuntza erabiltzeko eskubidea eta hizkuntza dela-eta diskriminatua ez izateko printzipioa, azken honek dituen aukera guztiak kontuan izanik. Honetara, Hizkuntza Erregionalen edo Gutxituen Europako Kartak —Estrasburgon egin zenak 1992ko azaroaren 5ean eta Espainiak berretsi eta argitara eman zuenak 2001eko irailaren 15eko Estatuko Aldizkari Ofizialean— aipatu arazoa zerbait argi dezake, bere 7.2 art.ak zera xedatzen baitu:
|
|
|
Oreka eta irtenbidea aurkitu zaion funtsezko arazoa hauxe da: Erkidego elebidun batean, non
|
hizkuntza
ofizialetako bat biztanleen zati batek soilik ezagutzen duen, nola uztartzen diren hizkuntza erabiltzeko eskubidea eta hizkuntza dela-eta diskriminatua ez izateko printzipioa, azken honek dituen aukera guztiak kontuan izanik.
|
|
|
Unibertsitatean ikasten ari diren gazteen datuek agerian uzten dute, gazte euskaldun asko dagoela bere goi mailako ikasketak euskaraz egiten ari dena. Gazte horiek dira lan munduan epe laburrean murgilduko direnak eta
|
hizkuntza
ofizial batean zein bestean lan egiteko gaitasuna dutenak. Hala ere, Euskararen Udal Patronatuak, dauzkan eskumenak eta baliabideak kontuan hartuz, bi lehentasun nagusi dauzka arlo honetan:
|
|
|
c) Sozietate nagusiaren kontu bateratuak, kudeaketa txostena eta auditoreen txostena Merkataritzako Erregistroan gordailutzea, bateratze betebeharretik askatu den sozietatearen egoitza zein autonomia erkidegotan izan eta erkidego horretako
|
hizkuntza
ofizialen batera itzulita.
|
|
|
2008an gaztelaniaz zein Espainiako beste
|
hizkuntza
ofizialetako batean publikatutako poesia lanik onena saritu dute gaur. 20.000 euro jasoko ditu idazleak.
|
|
|
Praktikan euskarak ez du espainierak duen bermerik eta duela egun gutxi() Behatokiak argitaratutako txostenaz BERRIAn zetorrena ikusi besterik ez dago hori frogatzeko. Hala eta guztiz ere, ofizialkidetasun hori ere ez du onartzen PP PSOE multzoak eta hortik atera da gurasoen askatasunaren izenean, bi
|
hizkuntza
ofizialetako bat, euskara, ez ikasteko moduko eredua aukeratzeko askatasuna aldarrikatzea eta, aldiz, espainieraz soilik ikasteko aukera aldeztea. Horrek osagarri, administrazioan hizkuntza ofizial bat, euskara, derrigorrez ez eskatzea du atzetik eta hori dena euskaraz ez dakitenen askatasunaren izenean.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ofizialkidetasun hori ere ez du onartzen PP PSOE multzoak eta hortik atera da gurasoen askatasunaren izenean, bi hizkuntza ofizialetako bat, euskara, ez ikasteko moduko eredua aukeratzeko askatasuna aldarrikatzea eta, aldiz, espainieraz soilik ikasteko aukera aldeztea. Horrek osagarri, administrazioan
|
hizkuntza
ofizial bat, euskara, derrigorrez ez eskatzea du atzetik eta hori dena euskaraz ez dakitenen askatasunaren izenean. Oso ondo!
|
|
|
Neurri berbereko txanpona alegia. Haiek
|
hizkuntza
ofizial batekiko paso egiteko asmoa badute, guri bestearekiko paso egitea beste biderik ez zaigu gelditzen.
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi". Ezin zaie kontsumitzaileei
|
hizkuntza
ofizialetako bat bera ere inposatu, eta ezin zaie, ezta ere, hizkuntza ofizialetako bat, bietako edozein, erabiltzea eragotzi.
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi". Ezin zaie kontsumitzaileei hizkuntza ofizialetako bat bera ere inposatu, eta ezin zaie, ezta ere,
|
hizkuntza
ofizialetako bat, bietako edozein, erabiltzea eragotzi.
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi". Ez zaio kontsumitzaileari
|
hizkuntza
ofizialetako baten erabilera inposatzen, kontsumitzaileari arreta eskaintzen dion establezimendu pribatuari ere ez zaio hizkuntza ofizial bat inposatzen, baina ez zaio ezta ere inori, ez kontsumitzaileari ezta establezimendu pribatuari ere, berak aukeraturiko hizkuntza erabiltzea eragozten, eta kasu guztietan bermatzen zaio kontsumitzaileari euskara edo gaztelania berak gogoko duen hizkuntza erabiltzea.
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi". Ez zaio kontsumitzaileari hizkuntza ofizialetako baten erabilera inposatzen, kontsumitzaileari arreta eskaintzen dion establezimendu pribatuari ere ez zaio
|
hizkuntza
ofizial bat inposatzen, baina ez zaio ezta ere inori, ez kontsumitzaileari ezta establezimendu pribatuari ere, berak aukeraturiko hizkuntza erabiltzea eragozten, eta kasu guztietan bermatzen zaio kontsumitzaileari euskara edo gaztelania berak gogoko duen hizkuntza erabiltzea.
|
|
|
Egia da, nolanahi ere, estatu hizkuntza guztiak izan arren ofizialak eta laneko hizkuntzak, eguneroko jardunean kontuak ez direla justu horrela, eta hizkuntza batzuk beste batzuk baino askoz gehiago erabiltzen direla, eta baloratu ere batzuk beste batzuk baino gehiago baloratzen direla. Esate baterako, Europar Batasuneko langile izateko, ezinbestekoa da norbere Estatuko hizkuntza ofizialaz gain beste
|
hizkuntza
ofizial bat ere ezagutzea. Langile gehienen bigarren hizkuntza ingelesa da, eta frantsesa hurrena.
|
|
|
Munduan badira beren mugen barruan lurralde bakoitzean
|
hizkuntza
ofizial bat, beste lurraldeekiko ezberdina dena, duten herrialdeak, Belgika eta Suitza esate baterako. Suitzan lau dira hizkuntza ofizialak (alemana, frantsesa, italiera eta erromantxera), eta erabilienak lehen biak badira ere, kantoi bakoitzak berak aukeratzen du bere hizkuntza ofiziala.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzak, beraz, badu bere barrutia, handiagoa edo txikiagoa. Suitzak berak ez dauka bere kantoietako hizkuntza ofizialen gainetik dagoen
|
hizkuntza
ofizial bat. Beraz, erkidego ezberdinak bizi dira elkarrekin Suitzan.
|
|
2010
|
|
|
Ikasleak ikasketak amaituta gaztelera, beste
|
hizkuntz
ofizial bat eta ingelesa jakitea bermatzen du Angel Gabilondo ministroak hezkuntza sektore guztiei gaur aurkeztu dien Hezkuntza Itunaren behin betiko testuak, eta irakaslegoaren aginte morala indartzen du.
|
|
|
Ba al dago benetan aukerarik, euskaraz edo gaztelaniaz ikasi nahi duenak euskaraz edo gaztelaniaz ikas dezan? Zer neurritan errespetatzen da gurasoen aukera, beren haurrek
|
hizkuntza
ofizial batean edo bestean ikasi ahal izatekoa. Erantzun erraza du galdera horrek eta, aldi berean, zaila.
|
|
|
Irakasteredu elebidunagatik bakarrik? Beren seme alabek
|
hizkuntza
ofizial batean edo bestean ikastea nahi dutelako, soil soilik. Ez dut uste.
|
|
|
Bada noski parez pareko elebidun funtzionaltzat har litekeen gazterik: hitzez, idatziz edo bietara berdintsu moldatzen dira halakoak,
|
hizkuntza
ofizial batean zein bestean. EAEko gazte gehienak ez dira ordea horrelakoak.
|
|
|
Nik, behintzat, ez dut ikusten nola. Hizkuntza ofizial bi baldin baditugu, eta bertako ofizialtasun markoa hizkuntza eskubideen norbanako irizpidean oinarriturik baldin badago nagusiki, nola eragotzi behar zaio norbanakoari (berdin du ikasle izan edo guraso) bere (edo beren seme alaben) ikasbidea
|
hizkuntza
ofizial batean (euskaraz) edo bestean (gaztelaniaz) oinarritzea. Ikasketak hizkuntza ofizial batean zein bestean egitea ezin liteke, egungo lege markoa aldatu gabe, debekatu.
|
|
|
Hizkuntza ofizial bi baldin baditugu, eta bertako ofizialtasun markoa hizkuntza eskubideen norbanako irizpidean oinarriturik baldin badago nagusiki, nola eragotzi behar zaio norbanakoari (berdin du ikasle izan edo guraso) bere (edo beren seme alaben) ikasbidea hizkuntza ofizial batean (euskaraz) edo bestean (gaztelaniaz) oinarritzea? Ikasketak
|
hizkuntza
ofizial batean zein bestean egitea ezin liteke, egungo lege markoa aldatu gabe, debekatu. Marko juridikoa bera aldatu egin liteke, jakina:
|
|
|
Hiritarren eskubideei eta herri aginteen eginbeharrei dagokienez nola bereizten dira, praktikan, hizkuntza ofizialak eta ez ofizialak? Zer nolako ezaugarri juridiko formal eta operatibo datxezkio
|
hizkuntza
ofizial bati. Zer ezaugarri dagozkio ofizialtasunari oro har, gizarte bizitzan?
|
|
|
Hizkuntz eskakizunen egokitasuna baloratzeko, hainbat irizpide hartu ditu kontuan: Zerbitzuaren beharrak, toki bakoitzeko eskaria eta administrazio publikoekin EAEko bi
|
hizkuntza
ofizialetako batean zein bestean aritzeko eskubidea bermatzeko beharra. Ildo horretan, eskaintzen dituen lanpostuetan baldintza berdinen printzipioa bermatzeko eskatu dio Eusko Legebiltzarrak Jaurlaritzari, eta horretarako behar beste neurri hartzeko.
|
|
2011
|
|
|
Eta hizkuntza hauen hedatzearen atzean gizakiaren erabakiak daudenez, Urangak ere, Skutnabb Kangasekin bat egiten du, eta hizkuntzen genozidioa salatzen. Arrazoi politiko zehatzak ere aipatzen ditu, hala nola herrialde eleaniztun askotan
|
hizkuntza
ofizial bat eta bakarra egotea eta hizkuntza gutxituen erabilera debekatzea eta jazartzea. Hedabideen papera ere nabarmentzen da, arriskuan dauden hizkuntzen bozgorailu izan beharrean, hizkuntza handiaren hedapena bultzatzen dutelako askotan.
|
|
|
Horrez gain, euskara ezagutzaren derrigortasun mailak errealitate soziolinguistikoaren arabera jartzeko irizpide murriztailea ez dator bat inkestetan herritarrek emandako iritziekin.10 Dena dela," denbora luzea d [el] a osasun zerbitzuak proportzio altuan euskaraz ere jaso ahal izatera iristeko" iragarri du sailburuordeak (236 or.). Hori zuritzeko herritarren hizkuntza eskubideak" ez direla absolutuak" argudiatu du, eta" hizkuntzagatik diskriminatuak ez izateko eskubidea" (303 or.) kontrajarri du. Testuinguru horretan, enplegu publikoa eskuratzeko
|
hizkuntza
ofizialetako bat ez jakitea zer eta eskubide bihurtzea erran nahi du horrek. Horregatik guztiagatik zaila da erretolika kutsurik ez atzematea Baztarrikak Espainiako Gobernuari aurpegiraturiko zenbait kexutan.
|
|
2012
|
|
|
Aldundiak planaren zenbait atal euskara hutsean egotea akastzat jo izana «harrigarria» gertatu zaio, Aramaioko testuinguru soziolinguistikoa kontuan hartuta. «Legez babestuta dauden bi
|
hizkuntza
ofizialetako bat erabiltzea akastzat jo daiteke?». Plana gaztelania hutsean idatzita bidali izan balute arazorik ez legokeela nabarmendu du Ajuriak.
|
|
|
Eta, beste alde batetik, esaldiari bigarren zatia falta zaio: toki batean hizkuntza ofiziala bada, zer da normala
|
hizkuntza
ofizial bateko hiztunarentzat. Ofizialtasunak bere horretan ez du bermatzen euskaraz normal jarduteko eskubidea hau da, normalizazioa.
|
|
|
...kalte ekonomikoak konponduz, hain zuzen, bereizkeriaren arrazoi direla pertsonaren ideologia, erlijioa nahiz sinesmenak; edo etnia, arraza nahiz nazio batekoa izatea; edo sexua, sexu joera, familia egoera nahiz gaixotasun edo elbarritasunen bat izatea; edo langileen lege ordezkaria zein ordezkari sindikala izatea; edo enpresaren beste langile batzuekin ahaidetasuna izatea edo Espainiako estatuaren
|
hizkuntza
ofizialen bat erabiltzea, orduan, halakoei sei hilabetetik bi urte arteko espetxealdi zigorra edo hamabi hilabetetik hogeita lau arteko isuna ezarriko zaie.
|
|
|
Barneratze leku oro ofizial baten edo funtzionario arduradun baten menpe egongo da, indar armatu arruntetan aukeratua edo atxiloketa egin duen potentziaren administrazio zibil arruntaren mailakoen artean.Barneratze lekuaren ofizialak edo funtzionario buruak Hitzarmen honen testua izango du bere herrialdeko hizkuntzan edo
|
hizkuntza
ofizialetako batean, eta Hitzarmenaren aplikazioaren erantzukizuna bereganatuko du.Zaintza langileei Hitzarmen honen xedapenen inguruan eta bere aplikazioari buruzko erregelamenduen inguruan irakatsiko zaie.
|
|
|
Konpainiek ez dute inolako erantzukizunik izango haurdunaldian arazoak izanez gero, eta, beraz, haurdun dauden bidaiariak beren ardurapean ontziratuko dira. Gaztelania bakarrik menderatzen bada, ontziko
|
hizkuntza
ofizialetako bat dela ziurtatu behar da. Gainera, itsas bidaiaren giro mota ezagutu behar da (nazionalitate ohikoenak, adin tarte ohikoena, hegazkineko animazio mota, etab.).).
|
|
2014
|
|
|
Hizkuntzarekin hertsiki loturik daude liburutegietan aurkitzen diren askotariko materialak, eta bertako
|
hizkuntza
ofizialetako bat ez jakiteak oso baldintzatzen du eskainitako zerbitzuaren kalitatea.
|
|
|
biak mintzaira dute lanabes. Lantzen duten hizkuntzak banatzen ditu, ordea. zelaiak
|
hizkuntza
ofizial batean ontzen du bere poesia. ofiziala ez ezik, ozeano Atlantikoaren bi alderdietara hiztun ko munitate zabalek komunikazio tresna dutena da. Bistakoa da merkatura begira Arestik eta zelaiak jorratzen dituzten hizkuntzak ez daudela parean.
|
|
2015
|
|
|
Era horretara, hizkuntza bi ukimenean daudenean, botereak naturaltasunez azaldu gura izaten du harremana. Naturaltasun horren barruan azaldu nahi da, hortaz, nazio estatu bakoitzak
|
hizkuntza
ofizial bat edukitzea, nazioestatuko biztanle guztiak batzen dituena, eskualde hizkuntzetatik at. Nazio hizkuntza horren bidez, agian elkar ulertzen ez zuten herrialde desberdinetako biztanleak integratzea bilatzen izan dute estatuek. Beste hizkuntzak, berriz, bazterturik geratzen ziren edo, kasurik hoberenean, bigarren mailakotzat joak, nazio hizkuntzaren mailara eta pribilegioetara iritsi gabe.
|
|
2016
|
|
|
Euskarari buruzko hainbat artikulu ditu lege horrek; zenbait adituren iritzian, euskararen legea gainditu egiten du udal legeak. Besteak beste, izan ere, hautsi egin du derrigorrezko elebitasun simetrikoa, udalek modua izango baitute agiriak bi
|
hizkuntza
ofizialetako batean egiteko.
|
|
|
Espainiako unibertsitateen kasuan, aipatutako eleaniztasun prozesuan ingelesaren erabilera gorakorra nabarmentzen da. Hala ere, hizkuntza planak bereziki garatu dituzten unibertsitateak
|
hizkuntza
ofizial bat baino gehiago daukaten autonomia erkidegoetan daudenak izan dira; irakaskuntza hizkuntza ez ofizialetan eskaini ez ezik, autonomia erkidegoko hizkuntza ofizialetan ere eskaini dute, Euskadi esaterako.
|
|
2017
|
|
|
Jon Ander Kuartango Atxa – Euskararen Ofizialtasuna Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean auzitegiak legediaren aurkakotzat jo zuen jarraibide hori, auzitegiaren arabera, protokoloak langileei inposatu nahi dielako bi
|
hizkuntza
ofizialetako baten erabilera, modu orokorrean eta egoera guztietan, ezaguna den arrazoirik jaso gabe. (6 oinarri Juridikoa) bigarrenean telefono dei guztiak katalanez hasteko beharra jasotzen da. honela dio:
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela
|
hizkuntza
ofizial baten erabilera lehenetsi beste hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbu... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela hizkuntza ofizial baten erabilera lehenetsi beste hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz,
|
hizkuntza
ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz leh... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
...hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi
|
hizkuntza
ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasuna lortzea. egitasmoan ikusi dugun bezala, auzitegiek onartu egin dute hori dela euskarak duen egoera euskal autonomia erkidegoan, eta badagoela, beraz, euskararen erabilera le... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
644). Hala,
|
hizkuntza
ofizial bat baino gehiago daukaten herrialdeek ere garatu dituzte hizkuntza aniztasuna bermatzeko arauak. Suitzan, Finlandian eta Letonian azpidatziak eta bikoizketa baliatzeko arau multzoak daude indarrean.
|
|
2018
|
|
|
Hainbeste biztanle, hainbeste uhartetan barreiatuek nola komunikatzen ote dute?
|
hizkuntza
ofizial bat bakarra dute, indonesiera, nahiz kondatzen dituzten 652 tokiko hizkuntza. Hauek harekin dituzten harremanak noizbehinka tirabiratsuak daitezke, baina jendeak maiz elebidun edo elehirudun dira, badakikete aise batetik bestera pasatzen.
|
|
|
Kanada federazioaren barnean den estatu bat da Quebec, zortzi milioi pasa biztanle dituena eta
|
hizkuntza
ofizial bat bakarra duena, frantsesa 1974 urteaz geroztik. Gauza kuriosa ipar Euskal Herrian egin diren urte beretan burutu dituzte Quebecen hizkuntz inkestak, eta 2016ko zenbakiak biziki interesgarriak dira.
|
|
|
Eremu soziolinguistiko batean bi hizkuntza edo gehiago harremanetan egoteaz gain,
|
hizkuntza
ofizial bat baino gehiago dagoenean eta gainera hizkuntza horietakoren bat estandarizatzeeta biziberritze prozesuan dagoenean, eremu horretako herritarrek, askotan, erakutsi behar izaten dute eremu urriko hizkuntzan jarduteko komunikazio konpetentzia dutela, bai esparru publikoan bai pribatuan lana eskuratu edo lanean irauteko. Komunikazio konpetentzia egiaztatzearen oinarrian ideia nagusi bat dago:
|
|
|
Hizkuntzen ebaluazioaren esparruan, ez da gaur arte gai horri buruzko ikertze lanik argitara eman. Hizkuntzen aldetik eleanitzak diren eremu urriko hizkuntzen lurraldeetan, helburua ez da hainbat hizkuntza jatorri duten izangaiek egiten duten probaren baliokidetasuna bermatzea; kontua da
|
hizkuntza
ofizial batean egiaztatu behar dela gaitasuna, hizkuntza hori lehen hizkuntza, eskola hizkuntza edo H2 izan badaiteke ere. Eremu urriko hizkuntzen lurraldeetan, H2 ez da atzerriko hizkuntza:
|
|
|
Gertakariak gaitzetsi ditu Lasak. Euskara “ez da Gipuzkoako eta Euskadiko
|
hizkuntza
ofizial bat bakarrik, euskal herritar guztien hizkuntza baizik”, gogorarazi du bozeramaileak.
|
|
2019
|
|
|
Partaidetza, euren lana Euskal Autonomia Erkidegoko
|
hizkuntza
ofizialetako batean aurkezten duten edozein nazionalitatetako saiakeragileei dago zabalik. Lehiarako lanak, gai librekoak, argitaratu gabeak eta aurretiaz saririk jaso gabeak izango dira eta 100 folioko luzera izango dute gutxienez (DIN A formatuan normalizatuta, Times New Roman letra mota edo baliokidea, 12 letra tamaina), 1,5 espaziotan idatzita.
|
|
2020
|
|
|
2006ko LOE legean bezala, beste
|
hizkuntza
ofizial bat duten erkidegoetan —hots, Nafarroa eta EAE—, Madrilek edukien %55 zehaztuko ditu, eta Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak gainerako %45 LOMCEk ez du ehunekorik zehazten, baina Hezkuntza Ministerioak ezartzen du zein diren enborreko irakasgaiak.
|
|
|
2006ko LOE legean bezala, beste
|
hizkuntza
ofizial bat duten erkidegoetan —kasurako, Nafarroa eta EAE— Madrilek edukien %55 zehaztuko ditu, eta Nafarroako Gobernuak zein Eusko Jaurlaritzak gainerako %45 Egun, LOMCEk ez du ehunekorik zehazten, baina Hezkuntza Ministerioak ezartzen du zein diren enborreko irakasgaiak.
|
|
2021
|
|
|
Errusiako hegoaldean hainbat errepublika daude, eta bakoitzak badu
|
hizkuntza
ofizial bat edo bat baino gehiago, errusierarekin batera. Mendebaldetik hasita, Krimeako errepublika aipatu dugu, 2014tik
|
|
|
2013ko maiatzean, Asanbladak korsikeraren eta frantsesaren koofizialtasuna bozkatu zuen, sinbolikoki erran genezake. Ordea 2018an Frantziako lehendakariak korsikako hizkuntzaren" koofizialtasunaren" aurka zela erran zuen," Frantziako Errepublikan
|
hizkuntza
ofizial bat, frantsesa" zegoela erranez. Horrez gain, koofizialtasunarekin batera, Asanbladak onartu zuen Korsikera Hizkuntzaren Gutunaren helburu nagusia zen eta da hizkuntza korsikeraren erabilera eta ikusgarritasuna erraztea bizitza sozialeko eremu guztietan.
|
|
|
hizkuntza biografia, abestia, artelana, elkarrizketa, ikus entzunezkoa, eta abar. Hizkuntza gutxitu batean idatzita, diseinatuta, kantatuta... egon behar zuen; eta horretaz gain, eGAko
|
hizkuntza
ofizialetako batean (euskara, ingelesa edo gaztelania).
|
|
|
Berrikuntza nagusiak Izen bikoitza. Hemendik aurrera, “Nortasun Agiri Nazionala/ National Identity Card” deituko da; izan ere, araudiak dio “nortasun agiria” hitzak, herrialdeko hizkuntzan egoteaz gain, EBko erakundeen beste
|
hizkuntza
ofizial batean agertu behar dutela, gutxienez. Espainian ingelesa aukeratu da, eta oraindik ere ofiziala da Irlandako Estatu kide gisa egoteagatik, Erresuma Batutik atera arren.
|
|
2022
|
|
|
Ikasleek informazio hori aztertu dute, eta askotariko galderak erantzun. Galderok gaztelaniaz, ikasle bakoitzak hautatutako atzerriko hizkuntzan eta eskualde bakoitzeko gaztelaniaz besteko
|
hizkuntza
ofizial batean egongo dira.
|
|
|
euskara gutxien duenari euskara gehiago ematea. Eta
|
hizkuntza
ofizialetakoren bat edo biak jakin gabe eskolaratzen direnei «arreta berezia» eskaini die sistemak.
|
|
2023
|
|
|
Europar ofizialtasuna gaur gaurkoz estatu partaideetan ofizialtasun aitorpena izatetik jariatzen da, baina estatu batek hizkuntza bat baino gehiago izan dezake ofizialtzat, eta horren adibiderik bitxiena ingelesa bera da gaur egun, Irlandako bi
|
hizkuntza
ofizialetatik bat besterik ez baita brexit ondoren.
|
|
|
«Ezin dugu alde batera utzi azken urte hauetan auzitegi batzuek daramaten ekinbide tematsua euskararen inguruko administrazio jarduerak etengabe zalantzan jarriz. Euskara, Gernikako Estatutuaren 6 artikuluaren arabera, bi
|
hizkuntza
ofizialetako bat da». Egiteko dauden transferentziak «osorik ez onartzea» ere salatuko du Urkulluk.
|
|
|
Bi hizkuntzak ofizialki berdinak dira, eta ezin da bietako bat lehenetsi», ebazpenaren arabera. Gainera, gogoratu dute Espainiako Konstituzioak ez duela «agintzen» gaztelaniaz gain beste
|
hizkuntza
ofizial bat jakin beharra.p>
|
|
|
Horra zer dioen: «Udaleko barne dokumentazioa
|
hizkuntza
ofizialetako batean sortuko da, euskaraz edo gaztelaniaz, hargatik eragotzi gabe interesatuentzako komunikazio eta jakinarazpenei dagozkien irizpide linguistikoak aplikatzea».
|
|
|
Horra zer den: «Udaleko barne dokumentazioa
|
hizkuntza
ofizialetako batean sortuko da, euskaraz edo gaztelaniaz, hargatik eragotzi gabe interesatuentzako komunikazio eta jakinarazpenei dagozkien irizpide linguistikoak aplikatzea». 33.5 artikulua da bertan behera utzi duen hirugarrena.
|
|
|
Bi hizkuntzak ofizialki berdinak dira, eta ezin da bietako bat lehenetsi». Gainera, jartzen du Espainiako Konstituzioak ez duela «agintzen» gaztelaniaz gain beste
|
hizkuntza
ofizial bat jakitea.
|
|
|
espero du manifestazioa «jendetsua» izatea. «Ez dugu zalantzarik izan manifestazioari babesa emateko,
|
hizkuntza
ofizial bat dagoen lurralde guztietan pairatzen dugun arazoa baita». Botere banaketa «erreal» batean sinesten du:
|
|
|
a) Gaztelera hizkuntza bakarra duten estatuko eremu geografikoetan lurraldetasun printzipioa hertsiki aplikatzen da.6 b) Aldiz, hizkuntza propio edo berezko hizkuntzadun eremuetan, pertsonaltasun printzipioa dugu indarrean. Eremu horietan bi hizkuntza ofizial bizi dira elkarrekin, eta, ofizialtasun bikoitzaren ondorioz,
|
hizkuntza
ofizialetatik bat aukeratzeko eskubide publiko subjektiboa sortzen da.7
|
|
|
Aitzitik, laurogeiko hamarkadaren hasieran EAEn lortutako adostasun politikoaren ondorioz, euskal ereduak hizkuntza bereizketaren (edo banaketaren) printzipioa ezartzen du. ...ere (ikasgela ezberdinetan bereiziz edo hizkuntzagatik segregatuz); funtzio publikoan, hizkuntza eskakizunak aldez aurretik ‘elebidun’ gisa zehaztutako lanpostuei bakarrik aplikatuko litzaizkieke, baina ez lanpostu guztiei, bi hizkuntza talde eratuz funtzio publikoaren barnean; jakinarazpenak, adierazpen zehatzik ezean, dokumentu bakarrean egingo lirateke bi zutabetan idatzita, bakoitza
|
hizkuntza
ofizial batean; eta telebista eta irratiko bina kate sortuko lirateke, bata euskara hutsean eta bestea gaztelania hutsean. Finean, EAEkoa, oinarrian hizkuntza eta gizarte partiketa bat duen eredua dela esan daiteke.
|
|
|
Udal Legearen 6.1 artikuluan, euskara zerbitzu hizkuntzatzat eta orobat lan hizkuntzatzat hartzen da, erabilera normal eta orokorrekoa, hain zuzen ere. Paragrafoak, jarraian, norbanakoei bermatzen die
|
hizkuntza
ofizialetatik bat hautatzeko eskubidea administraziora zuzentzerakoan (aurpegi aktiboa), eta neurri berean toki administrazioei betebeharra ezartzen zaie hiritarrak aukeratzen duen hizkuntzan harrera hartzekoa (aurpegi pasiboa), horretarako neurriak hartu behar dituztela aginduz.
|
|
|
Baina halako eskubiderik ez da legerian aitortzen; areago, ideia hori ez dator bat indarrean dagoen hizkuntza planifikazioarekin. Legeriak ez du funtzio publikoan sartzeko eskubiderik aitortzen
|
hizkuntza
ofizialetako bat jakin gabe. Legeriak diseinatutako sistemaren arabera, lanpostuetatik batzuk eskuratzeko euskara jakitea nahitaezkoa da.
|
|
|
Hegoaldean, laurogeiko hamarkadaren hasieran lortutako adostasun politikoen ondorioz, euskal hizkuntza eredua aurrera egiten hasi zen, hizkuntza banaketaren printzipioa ardatz hartuz. Horren ondorioz, ikasleak (unibertsitatekoak barne) ikasgela ezberdinetan banatuak izango ziren, telebista eta irrati publikoko kanalak
|
hizkuntza
ofizial batean eta bestean ezarriko ziren... Ez dago zalantzan jartzerik ereduak aurrerapen garrantzitsuak ekarri dituela, duela berrogei urte pentsaezina izan zitekeen bidea eginez; halere, haren aplikazioak gogoeta egiteko moduko alderdiak ere iradokitzen ditu.
|