|
2003
|
|
|
euskarazko prentsa idatzia, argitalpenak, itzulpengintza eta unibertsitatea. Bestalde,
|
hizkuntza
politika garatzeko premia larria dagoela adierazi du.
|
|
2005
|
|
|
Hizkuntza politika, geure herria hezur-mamitzeko politikaren adarretako bat da, adar estrategikoa gizartearen kohesioa eta elkarbizitza lortuz joateko, Euskal Herriaren nortasunari zein eraikuntza prozesuari zuzen zuzen atxikitzen zaiona, hain zuzen. Beraz,
|
hizkuntza
politika garatzeko behar beharrezkoa da adostasun politikoa areagotzea.
|
|
2007
|
|
|
Joera horri heutsi ezkero, erabilera %2, 7koa izan litzateke 2019ean eta %0, 8koa 2032ean. Ahaztea da, pixakanaka bada ere, euskara sustatzeko eta indartzeko
|
hizkuntza
politika garatzen doala eta euskarazko irakaskuntzak gora egiten duela.
|
|
|
Joera horri eutsiz gero, erabilera %2, 7koa izango litzateke 2019an eta %0, 8koa 2032an. Ahaztea da, pixkanaka bada ere, euskara sustatu eta indartzeko
|
hizkuntza
politika garatuz doala eta euskarazko irakaskuntzak gora egiten duela.
|
|
2009
|
|
|
Nolako
|
hizkuntza
politika garatuko duzue Bolognako markoan. Zein arazo eta zein aukera eskaintzen ditu marko horrek?
|
|
|
Ofizialtasuna hitzaren bidez erran nahi duzunaren araberakoa da hori. Legearen aldekoa naiz,
|
hizkuntza
politika garatzeko koadroa zehazki finkatuko duen lege baten aldekoa. Ofizialtasuna hori bada, aldekoa naiz.
|
|
|
Euskarazko hedabideak
|
hizkuntza
politika garatu ahal izateko eragile garrantzitsuak direla nabarmendu zuen Max Brisson ek, EEPko presidenteak. Hezkuntzan eragiteaz gain, hizkuntza politikak euskarazko ingurumena sustatu behar duela erran zuen.
|
|
|
Azkenik, mugak ditugu, baita ere, hizkuntza eskubideak beste hainbat eskubiderekin uztartu behar ditugulako edo,
|
hizkuntza
politika garatzerakoan, herritarren borondatetik eta hizkuntza jarreratik urruntzerik ez dagoelako edo hizkuntza hazkundeak berak ere kostuak dituelako.
|
|
|
Hau da, euskal hizkuntza benetako atzera egite prozesuan dago, eta hori, hein handi batean, Espainiar eta Frantses Estatuek bultzatutako politika asimilazionistaren ondorioz gertatzen ari da. Erdibideko formulak —non euskal gobernu autonomo edo federalek euskararen aldeko
|
hizkuntza
politikak garatzeko aukera izango luketen— ez lirateke eraginkorrak izango, nazio estatuak hizkuntza nazional izendatutako hizkuntzaren aldeko presioa egiten segituko bailuke. Horrela, erabateko subiranotasun politikoa izango litzateke euskal hizkuntzaren etorkizuna bermatzeko bide bakarra.
|
|
2010
|
|
|
berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea: ...nezkoa dela sinetsi nahi dutenek aski dute ikustea zer ibilbide izan duen hizkuntza horrek oibarko ibarrean (nafarroa) eta ipar añanan (araba). bi eskualde horietan, gaztelania antzina sartu zen, partzialki, eta biek garai berean galdu zuten euskara, azkenean, XViii. mende inguruan. beraz, rlSren hasieran, bi eskualdeetan zegoen euskaldun kopurua hutsaren hurrengoa zen. hogei urtez, oso bestelako
|
hizkuntza
politika garatu dute batean eta bestean. 2001eko erroldaren arabera, oibarko ibarreko biztanle elebidunen kopurua %5etik beherakoa da. ipar añanako biztanlekopuru elebiduna, aldiz, %10etik gorakoa da, eta eskola adinekoen artean, berriz, %50etik hurbilekoa (oibarko ibarrean, ordea, eskola adineko %15ak soilik aitortzen du gai dela euskaraz hitz egiteko). elkarren ondoan dauden ekialdeko arabako errioxa eta Viana alderatzen baditugu, emaitza bera jasoko dugu. horra beste froga bat, egiaztatzeko gizarteboluntarismoa ez dela aski, ezinbestekoa izan arren. ezin ditugu aipatu gabe utzi bi adibide adierazgarri:
|
|
2014
|
|
|
Zer iritzi duzu auziaz? EAJren aldetik ez gaitu harritu, ikusita beste sektore batzuetan zer
|
hizkuntza
politika garatu duen. EH Bilduren erabakiak harritu egin gaitu, eta ikusi dugu kontraesanak dituela beste erabaki batzuekin.
|
|
2015
|
|
|
Aurreko orrialdetan transmisioaren inguruan hizkuntz plangintzak, zein
|
hizkuntz
politikak garatutako estrategiak (nagusiki transmisio kanpainak eta transmisio programak) aipatu dira. Horiekin batera fenomeno honen inguruan jasotako datuak eta bultzatako hausnarketak azaldu dira laburki.
|
|
|
Argi dago, hizkuntz sozializazio prozesu honetan familiak bere
|
hizkuntz
politika garatu duela, honek hizkuntz ideologia, praktika eta kudeaketa kontuan hartzen dituela. zer egiten du familiak hizkuntzarekin. Zer erabilera mota dauka?
|
|
|
alde batetik, hizkuntzan garatu beharreko sozializazioa (alegia, hizkuntza irakastea); bestaldetik, hizkuntzaren bitartez gauzatu beharreko sozializazioa (ume eta gazteei gizarte rolak, arauak, harremanak, eta abar helaraztea). Eta argi dago, hizkuntz sozializazio prozesu honetan familiak bere
|
hizkuntz
politika garatu duela, honek hizkuntz ideologia, praktika eta kudeaketa kontuan hartzen dituela. Are gehiago, hizkuntzarekiko ardura hartzen ez badu ere, hor hizkuntz politika baten" eredua" legoke.
|
|
|
Legeak xehetasunez arautzen ditu bere mekanismo eta eginbeharrak. Horren barruan, hizkuntza komunitate bakoitzak bere zuzendaritza edukiko du, hizkuntza bakoitzak bere
|
hizkuntza
politika gara dezan. Eta kontseilu bat eratuko da, komunitate linguistikoek beren erara aukeratutako ordezkariekin, funtzio osagarriak betetzeko.
|
|
|
Ofizialtze horren ondorioz, beren lan denboran euskara ikasi nahiko luketen edozoin arloko langileentzat dirulaguntza handiak ardiets litzakete enpresek, ez baita garaipen ttikia euskara eta enpresa munduaren egoerak ikusirik egungo kontestu sozio-ekonomikoan. Esperantza atxik dezagun lorpen horiek hastapen bat baizik ez dutela osatuko euskararen ofizialtze orokorraren prozesuan, eta EEPk partaide ezberdinekin deraman orainarteko
|
hizkuntza
politika garatuz eta azkartuz joanen dela, gizartean funtsez errotuz. K.D.
|
|
|
Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak Nafarroan euskara berreskuratzeko lau zutabe aipatu ditu: indarrean dagoen legea aldatzea,
|
hizkuntza
politika garatzea, euskara indartzea baliabideak emendatuz, eta herri gogoa sendo mantentzea. Goraipagarria izan da" zonalde ez euskaldunean" delakoan dauden haurrek euskaraz ikasteko egin behar duten urratsa:
|
|
|
|
Hizkuntz
politikaren garatzeko 20 ME
|
|
2016
|
|
|
Azkenik, hizkuntza kudeaketa, hizkuntza baten arazoa identifikatzea eta horri aurre egiteko neurriak hartzea da (Nekvapil 2006).
|
Hizkuntza
politikak garatzeko indar gehien duten aldagaiak sinesmenak eta jarrerak dira; hortaz, sinesmenak kudeatzea (edota eragina izaten saiatzea), hizkuntza politiken inplementazio arrakastatsu baten oinarrizko elementu bat bihurtzen dira. Hala ere, nahiz eta sinesmenen kudeaketa (baita ere plangintza –Haarmann 1984) hizkuntza biziberritzeko beharrezko urratsa den, ez ditu zertan hizkuntzaren erabilerak aldatu, Sallabank en (2005) nioen moduan.
|
|
|
Besteak beste, corpus juridikoa aldatzea, hezkuntza sistemaren bidez belaunaldi berriak euskalduntzea, administrazioa euskalduntzeko plangintzak ontzea, arnasguneak babestea eta euskarazko kultur eta aisialdi egitasmoak indartzea. . Argi dago herri gogoa badagoela euskarari bide emateko eta normalizazioan urratsak egiten jarraitzeko;
|
hizkuntz
politika garatzeko proposamena badu euskalgintzak; eta badirudi Nafarroako Gobernuak ere aurrera egin nahi duela... Beraz, ezeri itxaron gabe lanean jartzea besterik ez da geratzen?, esan zion Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak gobernuari, 2016ko ekainaren 4an Iruñean eginiko manifestazio handiaren ostean.
|
|
2017
|
|
|
Bai militante askok, bai instituzioetan lan egiten duten agente askok, baita hautetsi askok ere. Eskas dena da lankidetza mahai bat, justuki hori guzia adosteko, partekatzeko eta estrategia komun bat plantan emateko, bilduko dituena
|
hizkuntza
politika garatzen duten hiru eskalak hiriak, herri elkargoa eta euskararen erakunde publikoa eta euskalgintza guzia.
|
|
|
Euskaldunon egoera bestelakoa da: ez dugu estatu propiorik eta gure
|
hizkuntza
politika garatzeko botere kuota mugatua daukagu. Kontuz, hala ere, euskara normalizatzeko politika ausartegiak aurrera eramatearekin, ea ez ote diren hiritarrak haserretuko, tartean abertzale zenbait.
|
|
2018
|
|
|
Azkenik, Hizkuntza Gutxituen Eurokartaren gisan, Frantziak ez ditu nazioarteko idazkiak izenpetu, kasu honetan Albania, Estonia eta Lituania bezala jokatuz. Legez kanpoko testuinguru horretan aitzinatzen da Ipar Euskal Herria, mugatuak diren
|
hizkuntza
politikak garatzera kondenatua eta tresna propioak oztopatzeko prefetaren errekurtsoaren mehatxupean.
|
|
|
Hasiera batean uste zuen" gauza izango ginela, inguruan sumatzen nuen energia horrekin guztiarekin, hizkuntza politika eraginkorra eraikitzeko. Eraginkorrak gara, baina oraindik ere gehiegitan egin behar dugu brikolaje instituzionala eta brikolaje ekonomikoa
|
hizkuntza
politika garatzeko, Frantziako Estatuari utzikeria eta ezjakintasunagatik batik bat, nire ustezez zaizkiolako axola hizkuntza aniztasuna eta nazio mailako hizkuntza politika. Presidentetzarako hauteskundeak iristen direnean beti sortzen da Eurokartaren gaia, baina ez du sekula aurrera egiten, inork ez duelako eramaten estatu mailara tokian tokiko hizkuntzen afera.
|
|
|
Horrela, langileen euskaraz lan egiteko eskubidea, enpresen euskaraz saltzeko eskubidea eta kontsumitzaileen euskaraz erosteko eskubidea bermatzea izango du zeregin nagusia. Horretarako, beharrezko
|
hizkuntza
politika garatu du. Esan bezala, hizkuntza politika honek bi jardunbide garatu ditu modu koordinatu eta eraginkorrean:
|
|
|
Baina adostasunak, euskararen aldeko
|
hizkuntza
politika garatu nahi dutenen artean behar du, aurrera pausurik emango bada. EAEn adibidez, PSErekin (eta PPrekin) bilatu du adostasuna Eusko Jaurlaritzak.
|
|
|
Erabaki honek, Euskal Elkargoari bere lurraldeko hizkuntzak sustatzeko hizkuntza politika ausarta zehaztu eta egikaritzeko zilegitasuna ematen dio.Gaur hizkuntza politikaren kudeaketa Euskararen Erakunde Publikoaren esku da, prefetaren zaintza zorrotzaren pean. Beirazko sabaia hauste aldera, Euskal Elkargoak lurraldean
|
hizkuntza
politika garatzeko eskuduntza osoa eta dagozkion baliabideak eskuratu behar lituzke. Gobernantza errazte aldera eta egituren bikoizketa saiheste aldera, Akitania Berria eskualdeak, Departamenduak eta Estatuak hizkuntza sailean beren eskuduntza Euskal Elkargoari delegatu diezaiokete.Aitzina begira, Euskal Elkargoak eman urratsak euskararen ofizialtasunaren korapiloa askatzeko joko zelai dialektiko berri bat ezaugarritzen du.
|
|
2021
|
|
|
Zerumugan azaltzen ari diren erronka eta mehatxuei gutxieneko bermeekin aurre egin ahal izateko eta estatuen etengabeko inposizio linguistikotik euskaldunak babesteko ezkutua eraikitzeko, ezinbesteko baldintza burujabetza osoa eskuratzea dela uste du EHEk. Hau da, inolako kanpo esku hartzerik gabe, soilik Euskal Herrian erabaki behar dugula zein nolako
|
hizkuntza
politika garatu nahi dugun berton. Horretarako, Euskararen Errepublika independentea eskuratu behar dugu ezinbestean.
|
|
|
Uemak urteetan aldarrikatutako
|
hizkuntza
politikak garatzeko aukera eman du. Adibide esanguratsuena Eragin Linguistikoaren Ebaluazioarena izan daiteke.
|
|
2022
|
|
|
Batetik, enpresek egun dituzten kudeaketa ardura nagusietara egokitutako euskararen inguruko diskurtso eta argudio multzo bat eraiki behar du. Izan ere,
|
hizkuntza
politika garatu batek enpresek dituzten erronkei egin diezaiokeen ekarpena nabarmendu behar du, batez ere, enpresaren alderdi sozial eta kulturala indartu ahal izateko eta izaera arduratsua hartzen duen enpresa eredu bat eraikitzeko.
|
|
|
|
Hizkuntza
politika garatu batek enpresek dituzten erronkei egin diezaiokeen ekarpena nabarmendu behar da, batez ere, enpresaren alderdi sozial eta kulturala indartu ahal izateko.
|
|
2023
|
|
|
Erabileraren igoera da beraz, hurrengo hamarkadarako hizkuntza politikaren erronka handia. Instituzio guztien borondatea eta gaitasuna dira giltzak, dagozkien eskumen guztiak baliatuz (haurtzaroa, gazteria, kultura, kirola, garapen ekonomikoa, komunikabideak, kultur ekoizpena eta abar.)
|
hizkuntza
politika garatzeko gisan, beren ekintzak euren artean eta EEPrekin koordinatuz".
|
|
|
Horretarako, haien ustez, hizkuntzaren erabilera sustatzeko estrategiak aplikatu behar dira. Gobernuak eremu publikoetan hizkuntzaren erabilera sustatzen duten
|
hizkuntza
politikak garatu behar ditu, eta Tŝilhqot’in ez hitz egiteko denbora eta espazio espezifikoak bermatu behar ditu. Dena den, haientzat, hiztunek dute" giltza"; hizkuntzan hitz egiteko erantzukizuna hartu behar dute berriro, eta hizkuntza erabili egin behar dute.
|
|
|
5 Horrez gain, uste dute onuragarria dela prozesu berean ahalegintzen ari diren beste komunitate batzuekin aliantzak eta sareak sortzea (Walsh 2010, 31), ez bakarrik elkarrengandik ikasteko, baita arrakastak ospatzeko eta esperientziak partekatzeko ere. Azpiegiturak eta
|
hizkuntza
politikak garatzen, terminologia berria eta curriculum eta hizkuntza baliabideak sortzen ere lagun dezake elkarlan horrek (King 2010, 599). Halaber, unibertsitate, ikerketa zentro eta beste erakunde batzuekin aritzea ere baliagarria izan daiteke (Walsh 2010, 29; Al Munawwarah 2019, 251), lankidetza akordio argiak sinatzen badira, komunitateen beharretan oinarritutakoak (Walsh 2010, 28).
|
|
|
Ederra da irudikatzea zenbat aurrerapauso eman ditzakegun euskararen normalkuntzan. Badira
|
hizkuntza
politikak garatzeko beste eredu batzuk, oinarrian herria dutenak. Irailetik orain artean prozesu honetan parte hartu duzuen guztioi, mila esker.
|
|
|
Definizioak berak argi uzten duen moduan,
|
hizkuntza
politika garatzeko garaian esku hartzen duen aktore (alderdi, politikari, teknikari, sindikatu, mugimendu sozial...) bakoitzaren (indar) posizioak definituko du, hein handi batean, gobernantzaren nondik norakoa. Baina, kontrara ere, gobernantza horren baitan aktore desberdinei ematen zaien lekuak, eragiteko gaitasunak eta zilegitasunak ere definituko du horien (indar) posizioa.
|
|
|
Bada, gure aldetik ere argi ikusten dugu belaunaldi berrien euskalduntzean ardaztutako eta hezkuntzan oinarritutako
|
hizkuntza
politika garatzen dela.
|
|
|
Justua ez izateaz gain, ezinezkoa baita. Modu horretan, helduen munduak ezartzen dizkieten muga, joera eta gizarte arauak eraldatzeko
|
hizkuntza
politikak garatu gabe, iraupen faseko politikekin jarraitzen dugu gaur gaurkoz.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza ordezkapen prozesu guztietan gertatu bezala, normalizazio prozesuetan ere ezinbestekoa zaigu botere eta politika publikoen erabilera, botere betearazlearena barne. Horrela, hizkuntza normalizazioak ikuspegi hori bere baitan izango duen
|
hizkuntza
politika garatzea eskatzen du.
|