|
2002
|
|
|
|
Hizkuntz
politika eraginkorraren baldintzak Hizkuntz politika egoki baterako zer behar den jakiteko, Ba rtzelonara joko dugu, joan den apirilean Linguapax institutuak antolatutako Hizkuntz Politikei buruzko Mundu ko I. Kongresura, hain zuzen.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza gutxituek agintarien aldetik ezbairik gabeko jarrera laguntzailea aurkituko balute, are stian aipaturiko faktoreak erraz jar litezke indarrean; aldiz, bo rondate garbirik ezean jai du hizkuntz politika orok. Nola erdietsi, ordea, politikari eta agintarien aldetik
|
hizkuntz
politika eraginkor baten aldeko jarrera komuna?
|
|
2003
|
|
|
Beraz, HEAren sektorea berregokitzea ren gezurra agerian utzi behar dugu,
|
hizkuntz
politika eraginkor batekHEA ren konponbidea aise ekar dezakeelako. Nafarroak o
|
|
|
Alegia, oinarrizko irizpideek helburua lortzen laguntzen dutela.
|
Hizkuntza
politika eraginkorrena EAEkoa da eta
|
|
2005
|
|
|
Ondorioen artean, nabarmendu behar da alderdi politiko gehienek ez dutela
|
hizkuntza
politika eraginkorrik proposatzen hauteskunde egitarauetan. PSE, UA eta PPren kasuetan atzerapausoak nabari ziren.
|
|
2007
|
|
|
\ Pitxuk uzten ditu bere kexuak Euskararen Behatokiko erantzungailuan, mihi lizunak er (r) otik zinezko
|
hizkuntza
politika eraginkorra premiazkoa duela erdi haserre erantsiz, eta Etxamendi-ren Ariana balada minbera.
|
|
|
Oso labur. Neurketa hauek azaldu dituzten joerak aldatu edo bizkortuko badira, ezinbestekoa izango da Iparraldean eta Nafarroan euskararen aitortza eta status ofiziala lortzea eta Euskal Herri osoan,
|
hizkuntza
politika eraginkorrak sustatzea, ezagupenetik erabilerarako jauzia eragingo duten lan ildo estrategikoak indartuz eta indar berezia eginez haurren eta gazteen adin taldeetan.❚
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkorra ezinbestekoa da eta Kontseiluak aspalditik aldarrikatzen du behin eta berriro hizkuntza politika horren beharra, euskara ez baita norberak bakarrik bultzatu behar duen zerbait; erakundeen inplikazioa behar beharrezkoa da, gure hizkuntza eskubideak bermatzeko bidea egitea dagokielarik.
|
|
2008
|
|
|
Azkenean, Frantziak, bere legeria propioa frantsesari osoki eman eta, nazioarteko testu batzuk izenpetzen eta berresten ditu, eragozgarriak ez direnak20 Bestela bere erreserba eskubidea baliarazten du edo, Europako Gutunarekin ikusi dugun bezala, testua ez du berresten. Hor argi eta garbi da oztopo handi bat badugula Ipar Euskal Herrian
|
hizkuntza
politika eraginkor bat indarrean jarteko, nahitaez.
|
|
|
Egun ez dago euskararen normalizazioa lortzeari begira aurrera eramaten den politikarik. Honen aurrean,
|
hizkuntza
politika eraginkor eta emankorrak behar ditugula adierazi nahi dugu. Lege berri bat behar dugu, euskarari estatus berri bat eman eta bere ofizialtasuna aitortuko duena, Euskal Herriko lurralde osoan.
|
|
|
•
|
Hizkuntza
politika eraginkorra abiatu behar da.
|
|
2009
|
|
|
Ordura arte euskarak ez zuen ia lekurik epaitegietan, ez ahozko harremanetan, ez agiri judizialetan, ez aplikazio informatikoetan. Euskararen erabilera normalizatzeko 1982an onartu zen Legeak justizia administrazioarekiko harremanetan herritarrak aukeratutako hizkuntza erabiltzeko eskubidea jasotzen zuen, euskaraz aurkeztutako idazki eta agirien baliozkotasuna bermatzen zuen eta Jaurlaritzari euskara sustatzeko politika bat eskatzen zion, baina
|
hizkuntza
politika eraginkor bat egiteko baldintzarik ez zegoenez, eskubide horiek aitorpen formalak besterik ez ziren.
|
|
|
Kontseiluaren aburuz, beharrezkoa da Administrazioak pauso bat harago eman dezan euskararen normalizazioa bermatzeko bidean. Baina EAJren proposamenean ez da
|
hizkuntza
politika eraginkorragoa abiatzeko proposamen zehatzik ageri.
|
|
|
Henri Giordan CNRSko Ikerketa Saileko zuzendaria da, eta Labaylek ez bezala, ez du zirrikiturik ikusten Frantziako lege esparruan. Europako ituna berresteko dauden traben inguruan gogoeta egin behar dela adierazi zuen, aldaketarik gabe ezin delako
|
hizkuntza
politika eraginkorrik gauzatu.
|
|
|
Eskualdeko kontseilari, kontseilari nagusi, senatari eta diputatuei, hain zuzen, eskatu diete legearen beharra bere egin eta Frantziako Gobernuari legearen beharra jakinarazteko urratsa egin dezatela.
|
Hizkuntza
politika eraginkor baten ezartzeko lehen urratsa lege esparru egokia bozkatzea da, adierazi dute euskalgintzako gizarte eragileek.
|
|
|
Zergatik gertatu den hori guztia? Nire ustetan, egia izanik ere herri aginteen
|
hizkuntza
politika eraginkorra izan dela, eta horren garrantzia saiatu naiz azpimarratzen, bada funtsezkoago den beste arrazoi bat: gizartearen borondatea.
|
|
|
Alde batetik, eremu urriko hizkuntza bat indarberritzea ez dela ameskeria bat, egingarri den jomuga bat baizik. Bestetik, hizkuntzarentzako babes ofizial aurreratua, herri aginteek garaturiko
|
hizkuntza
politika eraginkorra, giza-eta diru baliabidez hornitua, eta herritarren atxikimendua, gizarte ekimen ugarien bultzada barne?
|
|
|
herri aginteek jarraitu dute euskararen ezagutza bermatzeko neurriak hartzen, eta euskararen erabilerarako aukera gero eta handiago eta sendoagoak sortzen. Ezinbestekoak dira herri aginteen
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta legezko babesa. Moreno Cabrerak ohartarazten duenez, Â ¡ Ojo!
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan idatzi den euskararen kronika hazkunde nabarmenaren kronika izan baldin bada, batez ere honako arrazoi hauengatik izan da: herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako,
|
hizkuntza
politika eraginkor bat garatu delako, herritarrak oro har euskarari atxiki zaizkiolako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko bat eraiki eta, neurri batean bederen, gordetzen asmatu delako, nahiz eta ez zaion behar besteraino eutsi azken urteetan, elebitasunak aurrera egin duenean paradoxikoki.... Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean. Nafarroan esan nahi da?, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horietako gehienen arrastorik ere izan ez den lurraldean. Iparraldean alegia?, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta, azken ikerketak dioenez, gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten, orain arte hodei ilun eta zakarrez estalitako zeruan urdin koloreko argiune xume batzuk azaldu direlarik horri esker.
|
|
|
Nola berma ditzakegu askatasuna eta berdinkidetasuna hizkuntza aniztasuna osasuntsu gorde dezakeen hizkuntza politika bidezko, aurreragarri, eta eraginkorra aurrera eramaterakoan? Ba al da hertsadurarik gabeko
|
hizkuntza
politika eraginkorrik. Ba al da hertsadurarik gabeko politika sozial publikorik?
|
|
|
Hizkuntza bat, edozein, biziberritzeko eta indarberritzeko prozesuak arrakasta izango badu, beharrezkoa da honako hiru baldintzok uztarri berean lotzea: herritarren atxikimendua, lege babesa eta behar beste baliabidez hornituriko
|
hizkuntza
politika eraginkorra. Hirurak dira beharrezko, hizkuntzak ez direlako bere kabuz ahultzen, zenbaitetan desagertzeraino ahuldu ere?, ez eta indartzen ere.
|
|
|
Baina horrek guztiorrek aurrebaldintza batzuk behar ditu, arkitektura juridikoak marrazten dituen aurrebaldintzak hain zuzen ere. Izan ere, lege araubideak ahalbidetu ezean, nekez diseinatu zezaketen herri aginteek
|
hizkuntza
politika eraginkorrik; eta, jakina, lege araubideak eta herri aginteen hizkuntza politikak ahalbidetu ezean, nekez finkatu eta baliatu zitezkeen euskararen alde jarri diren giza-eta diru baliabideak. Era berean, horiek gabe nekez garatu ahal izango zen herri erakundeen eta gizarte zibileko hainbat elkarte eta enpresen arteko elkarlana.
|
|
|
Mugak beste nonbait daudela, ez legean, garbi asko ikusi du ikusi nahi ez duenak ere; gizartean bertan ditu euskarak muga nagusiak. Aldiz, lege horrenik gabe, ezin egin ahal izango ziren hainbat eremu sozialetan egin diren urrats aurreratuak, eta ezin bururatu ahal izango zen garatu den
|
hizkuntza
politika eraginkorra.
|
|
|
Erantzuna aho bikoa da, gure ustez: hizkuntza politikarik eza ere hizkuntza politika den neurrian, egon, badago hizkuntza politikarik, baina Europako herri aginte nagusiak, Europar Batasunak, ez dauka Europako hizkuntza pluraltasuna gordetzeko eta indartzeko
|
hizkuntza
politika eraginkor eta egituraturik. Eta eduki luke, zalantzarik gabe.
|
|
|
Hala, Europak aurrez aurre duen egiteko nagusietariko bat da, ezbairik gabe, demokrazian sakontzeko eta giza harremanetan askatasuna eta berdintasuna indartzeko helburuarekin egoki kudeatzea hizkuntza pluraltasuna. Horregatik, Europar Batasunak bere agendako goi postuetan jarri luke hizkuntza pluraltasuna sustatzeko europar
|
hizkuntza
politika eraginkor bat finkatu eta bultzatzea.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, lehen eta bigarren hezkuntzako irakaskuntzatik kanpo gutxi dira Ipar Euskal Herrian euskararen ezagutza behar duten enpleguak. Eta egoera hori unibertsitateak berak ez du aldatuko, baina bai euskararen aldeko
|
hizkuntza
politika eraginkor batek.
|
|
|
Honela, komunikatu ahal izango dira balio berriez betetako produktu edota zerbitzuak, gardentasun irudia, konfiantza, marka irudia, fideltasuna eta errentagarritasun ekonomikoa. Edozein lekutik begiratuta,
|
hizkuntza
politikarik eraginkorrena aipatutako irabaziak ekar litzakeena da, hau da, eleaniztasuna ondoen kudeatzen duena.
|
|
|
garai haietako erdaldunen inguruan sortua dena eta nortasun espainiarduneko gizarte sektoreen eta alderdi estatalisten eskutik gizartera hedatua. ...iziraunarazteko interbentzioa eta neurriak hartzea beharrezkoak direla onartuta ere, edozein diskriminazio mota arbuiagarritzat jotzen da. horren ondorioz, neurri horiek zalantza jarri eta, erdaldunen hizkuntza eskubideen bermea zalantzan egonez gero, batzuk ez dira onartzen. bistan da bi framing kontrajarri horiek, biak ala biak, gizarte berean eta aldi berean egotea ez dela baldintzarik egokiena
|
hizkuntza
politika eraginkor bat aurrera eraman ahal izateko, ezin baita eragileen arteko eztabaidaren gainean, ezta jendearen zalantzen edo ukazioaren gainean ere, ezer iraunkorrik eta sendorik eraiki. izan ere, edozein hizkuntzak duen bermerik handiena txertatuta dagoen komunitatearen babesa eta atxikimendua da, eta euskarak euskal gizarte osoaren laguntza behar du, ez soilik sektore euskaldunena. hortaz... aukera pare bat ikusten dugu tentsioan dauden bi elementuen arteko disonantzia gutxitzeko; alegia, interbentzio eraginkorra eta horren gaineko hautematea eta interpretazioa elkarri hurbiltzeko. aukera bat eta errazena, interbentzio mota aldatzea da, hizkuntza politika Framing Herabearen nahira egokituz; alegia, kritikatuak diren interbentzio neurriak kamustea edo murriztea. beste aukera, aldiz, interbentzio eraginkorrari heldu eta hori kritikatzen duen Framing Herabea iraularaztea. bigarren aukera horren alde egin behar delakoan, zalantzak batzuk sortzen zaizkigu. nola ekin Framing Herabearen aldaketari?
|
|
|
euskara biziberritzen ari da. azken hogeita hamar urteotako euskararen kronika, hazkunde baten kronika da, ezbairik gabe. oro har, eta iparraldean izan ezik, hazi eta indartu egin da euskararen presentzia gizartean, nabarmenki euskal autonomia erkidegoan, eta motelago, oso apal, nafarroan. hori da ikerketa soziolinguistikoek erakusten dutena, bai euskal herriko iV. inkesta Soziolinguistikoak, bai euskal autonomia erkidegoko iV. Mapa Soziolinguistikoak, baita euskararen belaunaldi arteko transmisioari buruz egindako ikerketek ere. euskal autonomia erkidegoan euskarak izan duen hazkundea honako arrazoi hauengatik gertatu da: besteak beste, herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako,
|
hizkuntza
politika eraginkor bat garatu delako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako, eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko batetik abiatu ginelako, nahiz eta —paradoxikoa dirudien arren— ez dugun kontsentsu hori behar beste zaindu edo hedatu elebitasunak aurrera egin ahala. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean —nafarroan—, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horiek gehienak falta izan diren lurraldean —iparraldean—, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten. euskarak ez du bere historian gaur egun adina hiztun eduki, eta inoiz bereak ez zituen esparru sozialak eta funtzionalak ditu bereganatuak gaur. gutxi gorabehera zortziehun mila hiztun ditu, eta horietarik hirurehun mila dira euskara etxean ez baizik eta eskolan edo heldu aroan ikasi dutenak. euStatek argitaraturiko datuen arabera, eaen gaur egun bi urte edo gehiagoko herritarren %37, 5ak daki ongi euskaraz; eta duela hogeita bost urte, %22k besterik ez. orduan herritarren bi heren ziren euskaraz ezer ere ez zekiten elebakarrak; baina, gaur egun, erdia baino gutxiago dira, %45.
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: ...2014 hizkuntza ahuldu bat berrindartu daitekeela, hots, hegemonikoak ez diren hizkuntza guztiak ez daudela lehentxeago edo geroxeago desagertzera kondenatuta. bigarrenik, paradigmatikoa da erakusten duelako hizkuntza minorizatu baten biziberritze prozesuaren arrakasta neurri handi batean hiru faktoreren uztarduraren emaitza dela; zehatz esanda, euskararen ibilbideak erakusten du lege babes egokia,
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta gizartearen atxikimendua (adostasun politiko eta sozial batek hauspotua) uztarri berean lotuta doazen heinean biziberritu daitekeela hizkuntza ahuldu bat. eta hirugarrenik, paradigmatikoa da erakusten duelako, hizkuntza biziberritze prozesuetako askotariko mugen artean muga sozialak direla prozesuen erritmoak guztiz baldintzatzen dituztenak, nahi izate hutsa ez delarik as... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
|
elebakarrak gehiago inplikatu behar dira hizkuntza elkarbizitzan (euskal munduetara gehiago hurbilduz, euskara neurri batean edo bestean ikasiz, erabiltzeko aukerak zabalduz...); eta elebidunok ekarpenik bikainena eta mobilizaziorik eraginkorrena zor diogu euskarari: euskal hiztunago, euskara erabiltzaileago bihurtzea; hizkuntzari dagokionez euskaldun izatearen eta euskaldun jokatzearen artean leize zulorik ez uztea dagokigu.
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta euskararen sustatzailea egiteak legitimitate politikoa, etikoa eta soziala ditu. legitimitate politikoa du herritarren ordezkaritza nagusi baten adostasunaz landutako legerian eta araubidean oinarritua dagoelako; erabat legitimoa da euskararen erabilera herri aginteek egiazki sustatzea eta gizarte elebiduna eraikitzeko bidean gehiegikeriarik gabe baina etenik gabe aurrera... " ez inposatu, ez eragotzi" printzipioak berma dezake hizkuntza aukeratzeko askatasuna. kontua horixe baita:
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkorra eta euskararen sustatzailea egiteak legitimitate politikoa, etikoa eta soziala ditu. giltzarria da euskarentzako arnasguneak zabaltzen jarraitzea eta euskal hiztunon erkidegoa sendotzen eta trinkotzen jarraitzea. ek, saihestuz neoliberalismorik zurrun eta gogorrenaren haritik erregulazioa inposizioarekin eta esku hartze ez legitimoarekin lotzen duten diskurtsoak, gizarte demo... " horrek esan nahi du hizkuntza politika hori gaztelaniaren morroi dela eta ez duela balio euskara indartzeko", diote mutur batetik;" horrek erakusten du herritarrek ez dutela horrenbeste euskara nahi, hizkuntza politika nazionalisten luxu bat eta inposizio bat dela, dirua alferrik gastatzea", diote beste muturretik. paradoxikoa ez bada, gero!
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: 1 eta 2 gune soziolinguistikoetan, elebidunetan gehiengo zabalak gaztelania erabili ohi du euskara baino gehiago bere eguneroko bizitzan; 3 gunean hasten dira nagusi izaten (%57tik aurrera) euskara gaztelania baino gehiago erabili ohi dutenak. erabileran eragiten duten faktore horien muga estrukturalak kontuan hartuz, beraz,
|
hizkuntza
politika eraginkorra egiten jarraitu beharra dago, euskararen erabilera arian arian esparru informaletan ere indar dadin. horretarako, beste hainbat gauzaren artean, nahitaezkoa da herri aginteek elebitasunaren aldeko sentsibilizazio lana etengabea egitea (herritarren borondatearen neurrian baina konplexurik eta aitzakiarik gabe), euskara erakargarritasunarekin uztartuz eta aberastasun pertsonala... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
|
beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai duela euskarak. urtean, eusko legebiltzarrean ordezkaritza nagusia zuten talde abertzale eta ez abertzale gehienen adostasunez onartu zen 10/ 1982 oinarrizko legea, euskararen erabilpena" arautzen" duena. lege hark euskara babesteari begira hainbat obligazio ezarri zizkien herri aginteei, eta euskara erabiltzeari begira hainbat eskubide aitortu herritarrei. hura izan zen oinarria, oinarri ezin sendoagoa, printzipio demokratikoetan zurkaiztua zegoelako eta adostasun politikoak babestua zegoelako. adostasun hartatik kanpora geratu ziren pp eta hb. adostasun hari pitzadurarik eta murrizketarik gabe eutsi litzaioke, eta areagotu, adostasun hura zabaltzea eta sendotzea baita erronka berriei erantzuteko ezinbestez behar dena. gainera, pentsa liteke adostasun politikoa sendotzeak adostasun soziala areagotzeko balioko lukeela. adostasunak solaskideen ikuspuntuei ere lekua egitea eskatzen du. adostasun puntuak beti izan ohi dira batzuek nahiko luketena baino gehiago eta bestetzuek nahiko luketena baino gutxiago. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai duela euskarak. bigarrena:
|
hizkuntza
politika eraginkorra, zilegia eta sustatzailea. oinarrizko legearen itzalean araubide juridiko zehatza eta euskara sustatzeko politika zabala ezarri ziren abian, hezkuntzaren alorrean, hedabideetan, administrazioan, zerbitzu publikoetan, aisialdian, lan munduan eta abarretan bi hizkuntza ofizialetan ahulenari —euskarari— behar zuen tokia eta eginkizuna ematearren. horretan behar da jarr... aurrekoarekin loturik, gizartearen eta herritarren borondatea. aro demokratikoan daramatzagun hiru hamarkada hauetan, euskal gizarteak eta herritarrek —erakunde, elkarte eta abarretan antolatutako eragile sozialek eta norbanakoek— behin eta berriz berretsi eta sendotu dute euskararekiko estimua eta nahia. euskal gizarteak elebitasunaren aldeko apustu garbia egin du eta euskara biziberritzeko ahalegin sozio-politikoa babestu eta eragin du. laugarrena:
|
|
|
iparraldeko eta nafarroako herri aginteen jarrera aldatzea komenigarria ez ezik, beharrezkoa da. iparraldean azken urteetan herriaginteek ekin diote, apalki bada ere, eepren eskutik hizkuntza politika egiteari. nolanahi ere, lege babesa beharrezkoa da. nafarroan bada neurri bateko lege babesa, oso eztabaidatua eta mugatua, baina, kontuak kontu, legearaudi horrekin berarekin egin litzateke beste hizkuntza politika sustatzaileago bat, nafarren borondatea behartu gabe, baizik eta nafarren borondatearekin bat letorkeena eta bizikidetzarako positiboa izango litzatekeena. ondorioa bistan da, nire irudiko: herri aginteek jarraitu behar dute euskararen ezagutza bermatzeko neurriak hartzen eta euskararen erabilerarako aukera errealak sendotzen eta zabaltzen. ezinbestekoak dira herri aginteen
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta legezko babesa. baina, kontuz! azken hitza, eta azken aurrekoa ere, herritarrak dauka:
|
|
2011
|
|
|
Alabaina, damurik, inor gutxi dabil garaiz, behar bezain garaiz esan nahi dugu,
|
hizkuntza
politika eraginkor bat burutzeko zereginetan. Aditu gehienen artean aho batez berretsiko dizute honakoa:
|
|
|
–Hemen eta orain arrazoizko hizkuntza politika aplikatzeko orduan zentzuzkoak iruditzen zaizkit hiru elementu hauek: batetik lege marko egokia, bestetik
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta, azkenik, herritarren atxikimendua eta konpromisoa? .
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkorraz
|
|
|
Testuak eskema sinple eta argia du: sarrera,
|
hizkuntza
politika eraginkorraren ezaugarriak, corpus juridikoa, baliabide administratiboak, baliabide ekonomikoak, giza baliabideak eta ebaluazio sistemak.
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkorraren ezaugarriak. Kontseiluak" hamar nagusi" izendapenarekin era eta une askotan aditzera emandako ezaugarriak dira hizkuntza politikarako proposatzen dituenak:
|
|
2012
|
|
|
•
|
Hizkuntza
politika eraginkorra martxan jartzeko adostasun ahalik eta zabalena lortzea garrantzitsua bada, ez da nahitaezkoa eta, batez ere, ezin daiteke aurrepausoak ez emateko aitzakia bilakatu. Katalunian, administrazio publikoak aitzindariak izan dira eta, katalanaren ezagutza zein erabilera garatzea lortu duten neurrian, adostasun berriak sortu dira.
|
|
2014
|
|
|
Ez zen, hala ere, militantismo eragile hutsa. Hainbat filologia azterketa eginak ziren ordurako, eta euskararen egoera makurra zela-eta, garaiko azterketa soziolinguistikoekiko interesa zabaldu zen mugimendu etnolinguistikoan, beldur baitziren instituzioen jarduna ez ote zen euskararen ezagutzara eta sustapenera mugatuko, eta ez ote zuten
|
hizkuntza
politika eraginkorrik bultzatuko euskara hedatzeko eta haren erabilera handitzeko. Hain zuzen ere, hainbat intelektual euskaltzaleren soziolinguistika ekarpenetan oinarrituta, huraxe bihurtu zen mugimendu etnolinguistikoaren helburua:
|
|
2015
|
|
|
Euskararen ezagutza hazi den arren, erabilera jaitsi dela nabarmendu du txostenak. Adituen ustez, agerian gelditu da
|
hizkuntza
politika eraginkorren beharra.
|
|
|
Horregatik, bere ustez
|
hizkuntza
politika eraginkorrak behar dira, oxigeno hori sortzeko, etengabe hautu bat ez izateko eta arnasguneak sortzeko. " Agian hizkuntza politikak izan dute orokorrak, baina aldi berean, oso zehatzak, oso tokikoak, oso adinka diseinatuak...".
|
|
2016
|
|
|
Laburpena. Lan honek galzorian dauden
|
hizkuntzen
politika eraginkorrak nolakoak izan litezkeenaren inguruan hausnartzen du. Horrez gain, hizkuntzaren biziberritze gaiak lantzen ditu, besteak beste, definizioak, helburuak, metodoak eta erronkak, eta emaitzak ebaluatzeko irizpide posibleak planteatzen.
|
|
|
Behar dugu jarraitu. " Bide luze bezain malkar" horietan
|
hizkuntza
politika eraginkorra eta aurreragarria egin nahi badugu, badira gogoan hartu genituzkeen zenbait arrisku. Arrisku horien artekoak dira, esate baterako:
|
|
|
Argudio ekonomikoak ulertu arren, euskalgintzak bestelako neurriak eskatzen dizkio administrazioari. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak, adibidez, hamahiru proposamen egin dizkio Nafarroako Gobernuari,
|
hizkuntza
politika eraginkorra aplika dezan. Besteak beste, corpus juridikoa aldatzea, hezkuntza sistemaren bidez belaunaldi berriak euskalduntzea, administrazioa euskalduntzeko plangintzak ontzea, arnasguneak babestea eta euskarazko kultur eta aisialdi egitasmoak indartzea.
|
|
|
Korsikan, Bretainian eta Ipar Katalunian egin bezala, Ipar Euskal Herrian ere euskarari nolabaiteko izaera ofiziala aitortzea? Baliabide aski paratzea eta hizkuntza politikarako aurrekontu propioa bideratzeaOinarrizko hiru erabaki horiek hartu ondoan, Euskal Elkargoa
|
hizkuntza
politika eraginkorra diseinatzen, lantzen eta garatzen hasten da, euskararen eremuko gizarte eragileen iritzietan eta ekarpenetan oinarrituz eta gainerako erakundeekin elkarlan estuan arituz. Euskararen berreskurapena indartzeko asmoz, zenbait alorretan hauteman blokeatze egoerak gainditu eta aitzinamendu berriak ematea ezinbestekoa da, hala nola, irakaskuntza arruntean, helduen irakaskuntzan, hedabideetan, aisialdian, ikasmaterialetan, alor sozioekonomikoan, bizi publikoan, euskararen erabileran eta hizkuntzaren kalitatean (horren barnean Euskaltzaindiari egin beharreko aitormena egonik). Ezin dugu ukatu erronka eder bezain gaitza dela hau.
|
|
2017
|
|
|
Gizartean oro har eragitea. Erakundeen diskurtsoak auzitan jartzea, erakundeengan eragitea, elkarlanerako espazioak bilatzea, euskararen aldeko
|
hizkuntza
politika eraginkorra lortzeko eragitea...
|
|
|
tsua biziaraziz, asmo honi egutegiak ematen dizkion epe ezberdinek lan urratsa markatuko baitute,
|
hizkuntza
politika eraginkorragoa eta meneratukoagoa zaluago jarri nahiz.
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkor hori zutik ezartzeko, nahitaezkoa da erakunde publiko guztiak (herriak, eskualdeak, Euskal> Elkargoa, > departamendua, Estatua) engaiatzea eta arduraz jokatzea.
|
|
|
Oinarrizko hiru erabaki horiek hartu ondoan, Euskal> Elkargoa>
|
hizkuntza
politika eraginkorra diseinatzen, lantzen eta garatzen hasten da, euskararen eremuko gizarte eragileen iritzietan eta ekarpenetan oinarrituz eta gainerako erakundeekin elkarlan estuan arituz. Euskararen berreskurapena indartzeko asmoz, zenbait alorretan hauteman blokeatze egoerak gainditu eta aitzinamendu berriak ematea ezinbestekoa da, hala nola, irakaskuntza arruntean, helduen irakaskuntzan, hedabideetan, aisialdian, ikasmaterialetan, alor sozioekonomikoan, bizi publikoan, euskararen erabileran eta hizkuntzaren kalitatean (horren barnean Euskaltzaindiari egin beharreko aitor mena egonik).
|
|
|
Kontseiluaren ustez, gogoan ukan behar da
|
hizkuntza
politika eraginkorra plan tan jartzeko funtsezko lau osagai behar direla1:
|
|
|
2 Horrez gain,
|
hizkuntza
politika eraginkorra planifikatua da. Jakin behar da noraino heldu nahi den eta horretarako nondik hasi behar den, eta zein di ren hurrengo pausoak.
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkor batentzako, zein lirateke hasieratik gauzatu beharreko neurriak?
|
|
|
Ainhoa Aznárez Igarza Nafarroako Parlamentuko lehendakariak esan du Parlamentua prest dagoela, behar adina lege egokitzapen bultzatzeko, horrela,
|
hizkuntza
politika eraginkorraren eskutik, euskara sustatu eta normalizatzeko eta haren diskriminazioari buelta emateko?.
|
|
|
jotzen duten Europako politikekin bat etorriz, Ainhoa Aznarezek, hainbat faktore eta omisio maniobra? aipatu ditu,, euskararen atzerakada geografiko eta funtzionala eragin dutenak, ezin baita inola ere berezkotzat hartu atzerakada hori?. Bukatzeko, Ainhoa Aznarezek berriz esan du Nafarroako Parlamentua prest dagoela, behar adina lege egokitzapen bultzatzeko, horrela,
|
hizkuntza
politika eraginkorraren eskutik, euskara sustatu eta normalizatzeko eta haren diskriminazioari buelta emateko ?.Euskara sendotzeko tresnaAndres Iñigo Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkariak baieztatu duenez, hiztegia egitean ireki den bideak, fruitu berriak ekarri behar ditu euskara sendotzeko; hizkuntza batasuna ekarri behar du, doinu eta kolore desberdinekin eta errealitate sozial eta geograf... Zalantzarik gabe, erabilgarri izanen den argitalpen honek eremu komuna bilatzen du eta onurak ekarriko ditu euskara normalizatzeko eta arautzeko prozesuan?, azpimarratu du euskaltzainak.Amaitzeko, Gotzon Loberak eta Miriam Urkiak Hiztegi berriaren nondik norakoak aletu dituzte:
|
|
2018
|
|
|
Orain bi urte Foru Erkidego mailan bederen ia hutsetik abiatuta, 2017ko urtarrilaren 25ean onartu zuen Nafarroako Gobernuak ‘Euskararen Plan Estrategikoa 2016 2019’ Arregik nabarmendu zuen" parte hartze prozesu baten eta dinamika nahiko interesgarri baten barruan" definitu zela zazpi ardatz nagusi dituen plana. Erabilera, ezagutza, administrazio publikoan erakargarritasuna eta prestigioa, alde ekonomikoa eta araugintza aintzat hartzen dituen plana elkarlanean ondu bazen, horretan oinarritutako"
|
hizkuntza
politika eraginkorra" gauzatzeko eta garatzeko ere arlo desberdinetako eragileen parte hartzea hobesten ari dira, asko baitira aintzat hartu behar diren eremuak: helduen euskalduntzea, aisialdia, teknologia berriak, hedabideak, arnasguneak...
|
|
|
Euskararen Erakunde Publikoko buru gisa emandako boladak ikuspegia aldatu ziola aitortu zuen Bergék. Hasiera batean uste zuen" gauza izango ginela, inguruan sumatzen nuen energia horrekin guztiarekin,
|
hizkuntza
politika eraginkorra eraikitzeko. Eraginkorrak gara, baina oraindik ere gehiegitan egin behar dugu brikolaje instituzionala eta brikolaje ekonomikoa hizkuntza politika garatzeko, Frantziako Estatuari utzikeria eta ezjakintasunagatik batik bat, nire ustezez zaizkiolako axola hizkuntza aniztasuna eta nazio mailako hizkuntza politika.
|
|
|
2
|
Hizkuntza
politikak eraginkorra, eraldaltzailea izateko, arazo nagusiari heldu behar diola... garbi. Hori lan mundua den... edo lan munduari heldu baino lehen aurrelan batzuk egin behar diren...
|
|
|
|
Hizkuntza
Politika eraginkorra behar da Euskarak euskal gizartean merezi duen tokia berreskura dezan
|
|
|
Enpresek dirua dute bere jardueraren arrazoi eta helburu bakarra. Hortaz, enpresak limurtu nahi baditugu dirua erabili beharrean izango gara, gure
|
hizkuntza
politika eraginkorra izatea nahi badugu. Euskarari lantokietan sarbidea eman nahi baldin badiogu, agintari politikoek enpresei diru pizgarriak (14) emateko erabakia hartu behar dute.
|
|
|
Eta nago erresistentzia hauek momentu honetan oso handiak izan daitezkeela.
|
Hizkuntza
politika eraginkorragoa izango badugu, politikarien arteko adostasun zabalago eta indartsuagoak ez ezik, gizarte giro aldekoagoa eta konpromiso maila altuagoa hartzeko prest dagoena ere ditugu. Nago, horrek prozesu sakon bat eskatzen duela neurriak hartzearekin batera.
|
|
|
|
Hizkuntza
Politika eraginkorra behar da Euskarak euskal gizartean merezi duen tokia berreskura dezan
|
|
2022
|
|
|
Gazte Euskaltzaleen Sareak deitutako eta euskalgintzak babestutako manifestazioan, euskara" kohesio sozialerako hizkuntza bilakatzea" eskatu dute. Era berean, eskaera zuzena egin diote Administrazioari martxan jar ditzala"
|
hizkuntza
politika eraginkorrak", euskalgintzarekin elkarlanean. " Euskara Aurrera" lelo pean, gazte ugari tartean zirela.
|
|
|
Egiteko gehiago ere izango lituzke agentziak; esaterako, euskal herritarrei euskaraz jakiteko beharra helarazteko
|
hizkuntza
politika eraginkorrak eskatzea erakundeei, glotodidaktikan ikertzea, helduen euskalduntzean ari diren irakasleen formakuntza hobetzea eta Euskal Herri osorako baliagarria izango den azterketa batzorde bat sortzea, zeinak administrazioan lanean aritzeko hizkuntza eskakizunak finkatuko baititu.
|
|
|
Alde horretatik, uste dut militante anitz ari zela lanean alderdiek euskara ardatz har zezaten politikan, baina baita haiek egunerokoan benetan euskalduntzeko ere. Halaber, uste zuen alderdiek eragile izan behar zutela administrazioan eta gizartean, euskararen presentzia handitzeko eta
|
hizkuntza
politika eraginkorrak martxan jartzeko. Inoiz nolabaiteko tentazioa izan genuen batzuek alderdi euskalduna sortzeko, baina, aldi berean, ikusten genuen bidea ez zela indarrak sakabanatzea eta zatiketa gehiago sortzea...
|
|
2023
|
|
|
EEPren osaketak ez du errazten
|
hizkuntza
politika eraginkor eta ausart baten lorpena. Azkenean, Frantziako Hezkuntza, Barne eta Kultura ministerioekin adostu beharrekoa delako, baita euskara lehentasunetan ez duten Eskualdearekin eta Departamenduarekin batera ere.
|
|
|
2003an sortzerakoan zuen 2 milioi euroko aurrekontuaz geroztik apurka apurka emendatuz joan da, azken emendioa 2017an izanik Euskal Hirigune Elkargoaren sorrerarekin batera. Aurrekontu eskasegia,
|
hizkuntza
politika eraginkor bat eramateko eta euskararen alde dabiltzan eragileek duinki lan egin ahal izateko. Bere egoera prekarioa salatu zuen iazko abenduan AEK k eta Udalekuren aldia izan zen martxoan.
|
|
|
Arauen inguruko ziurgabetasun hori nazioarteko zuzenbideak eta Europako zuzenbideak izandako bilakaerak berretsi du, marko teorikoak ziurtatu duen bezala. Nazioarteko zuzenbideak argibideak eman lizkiguke hau nola ulertu jakiteko; izan ere, Europar Batasunak ez dauka Europako hizkuntza pluraltasuna gordetzeko eta indartzeko
|
hizkuntza
politika eraginkor eta egituraturik. Orokorrean, sustatu eta errespetatu bezalako aitortzak egin dira, baina hizkuntzok zerbait gehiago behar dute.
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin diote eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «trabak eta oztopoak» kentzeko.
|
Hizkuntza
politika eraginkorra izateko, euskaldunon hizkuntza eskubideak errespetatuko dituen koadro berri bat behar duela aldarrikatu dute, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin diote: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskura ditzala, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
|
Hizkuntza
politika eraginkor bat martxan jartzeko borondate politikoa eskatu die Jorajuriak Ipar Euskal Herriko erakundeei, baina Frantziako Estatuaren oztopoak gainditzeko beharra ere ikusten du.
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin zioten eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «oztopoak» kentzeko.
|
Hizkuntza
politika eraginkorra izateko, euskaldunon hizkuntza eskubideak errespetatuko dituen esparru berri bat behar duela aldarrikatu zuten atzo, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin zioten: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskuratu ditzan, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
Euskalgintzaren urtetako aldarrikapen historikoa izan da (eta etorkizunean
|
hizkuntza
politika eraginkorrak izango baditugu, eutsi zaio) hizkuntza politika Lehendakaritzaren baitan kokatu litzatekeela, horrela, gainerako sail guztien politika publikoetan hizkuntzaren aldagaia egoki koka dadin eta irizpide egokiak izan ditzaten.
|