|
2000
|
|
|
(Itz.: Andoni Sarriegi). Mikel Zarateren bizitza eta lanak. 11 zk. (1979), 43 Kataluniako
|
hizkuntz
normalizazio legea. Balorazioa eta perspektibak. 82 zk. (1994), 11 (Itz.:
|
|
|
Aran eta" Franja" (Orain eta Hemen). 41 zk. (1986), 99 Kataluniako
|
hizkuntz
normalizazio legea. Balorazioa eta perspektibak.
|
|
2001
|
|
|
Legea, Espainiako gainerako autonomietan egindako
|
hizkuntz
normalizazio legeetan egindako azkena zen eta guztiak normalizazio legeak deitzen badira, hau" Ley del Vascuence" deitzen da (hasieran Ley del Euskera deitu behar zen, baina gero Jaime Ignacio del Burgo eta bere alderdikideen proposamenez, Euskera Vascuence hitzagatik aldatu zen).
|
|
2009
|
|
|
Erret Akademia denez, Estatuaren aitortza ofiziala du. Erakunde arauemaile ofiziala da, 1983tik, Galiziako
|
Hizkuntz
Normalizaziorako Legearen arabera.
|
|
|
Izan ere, mahai gainean jarri dituen proposamenek galizieraren ofizialtasuna desegingo dute. Agintari batzuek, behintzat,
|
hizkuntz
normalizaziorako legea indargabetu nahi dute. Lege hori aho batez onartu zen 1983an, bidenabar esanda PP agintean zela.
|
|
2010
|
|
|
79/ 2010eko dekretua, galiziako gobernu berriak bultzatutakoa, guztiz ilegala izan ez ezik10, atzerapauso larria ere bada hezkuntza galizieratzeko asmoan; besteak beste, arrazoi hauengatik: galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako
|
hizkuntza
normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda:... berdintzat tratatzen ditu zeharo desberdinak diren kasuak, eta horrela ez da sekula lortuko desiragarri bihurtu den hizkuntzen arteko orekarik, ezta berdintasunik ere. ikasketa ez unibertsitarioetan galizieraren derrigorrezko ezaguera eskatzen zaie irakasleei, baina unibertsitatean ez da halakorik gertatzen, eta han kanpokoak diren irakasleen ehunekoa askoz ere handiagoa da. galiziako unibertsitatean galiziera hizkuntza ofizial nagusia da, eta erabiltzen da errotulazioak eta agiriak egiterakoan edo barnezein kanpoharremanetan, besteak beste. esparru humanistikoaren eta juridikosozialaren barruan galizieraren erabilera altua da irakaskuntzan, baina eskasa teknologiaren eta osasunaren esparruetan; eta bi eremu horien artean kulunka dabil galiziera. laburtzeko, unibertsitateko ikasleen %31k ohikotasunez erabiltzen du galiziera, baina %83ak inolako eragozpenik gabe hitz egin dezake. ikasleen %55ak badaki galizieraz hitz egiten, irakurtzen eta idazten, baina galizieraz ematen diren irakasgaiak %20 izatera ere ez dira iristen. galizieraren aldeko jarrerak oso baikorrak dira unibertsitatearen testuinguruan, baina aurreko hezkuntza mailetatik jaso ohi diren gaztelaniaren aldeko joerak aldatzen ez diren bitartean, hizkuntza oreka egitasmo utopikoa izango da, oraindik, eremu horretan. iii. azKeniK (gaBe) galizierak bizi dituen gudu zelaien gainetik modu telegrafikoan egin dugun errepasoaren ostean, egoera hori ikusita, euskal begirale batek landu dezakeen iritzia ez da baikorregia izango ziurrenik, eta itxura txarra hartuko dio, orain arte ez baita kontrakoa pentsatzeko inolako borondate politikorik agertu, ez gizarte dinamismorik antolatu, ez plangintza seriorik egin; eta galizierak hiztunak galtzen jarraitzen du. hala ere altua da oraindik galiziera erabiltzen duten hiztunen kopurua, adineko hiztunak batez ere. baina gazteen artean galizierak duen hiztunen kopurua ere handia da; gauza dira linguistikoki, baina lo daude eta esnatu egin behar dira, lagundu egin behar zaie; eta nola egin, bada, besteak beste, lan egin ahal izateko, haien gizarteratzea bultzatzeko, haien arteko harremanetarako, ikasteko eta legearen babesa edukitzeko baliabide eta baldintza egokiak haiei eskainiz, horrela egun duten eta ona den beren ezaguera maila sustatzeko. eta kulturan zein politikan sektore jabea ere bada galiziera; gutxiengoan dauden sektoreak dira, baina bizitasuna eta gogoa kutsatzeko gaitasun handikoak ere bai, eta elebakartasunean erreferentzia gisa jarduten dute. asko dago oraindik borrokatzeko, eta handia da gainditu beharreko inertzia. galiziatik kanpo hitz egiten den galizieraren egoera, berriz, askoz ere petralagoa da; eta hala izaten jarraituko du espainiak euskara, galiziera eta katalana bospasei nazionalitateren edo erkidegoren barruan legalki" zokoratzen" dituen bitartean, edo haiek kontuan hartu gabe segitzen badu beste horrenbestean. horretarako, europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunak dioena zuzentasunez beteko balitz, lehen urrats ederra egingo litzateke. beste urrats bat litzateke, oinarrizkoa hori ere, erreinuaren hiriburuko komunikabide ahalguztidunak hizkuntza aniztasunari buruz ari direnean sentsibilizazioaren eta hezkuntzaren aldeko mezu gehiago erabiltzea, pedagogiazko eta gizarte heziketazko injekzio bat, hori ere guztiz beharrezkoa. baina horren guztiaren alde egin beharrean, kontrako bidea hartzen da gero eta gehiago.
|
|
|
1978ko espainiako konstituzioaren arabera, gaztelania da estatuko hizkuntza ofiziala eta espainiar guztiek dute hura ezagutzeko beharra. galiziako autonomia estatuan (1981) eta
|
hizkuntza
normalizaziorako legean (1983) oinarri oinarrizko ezberdintasun konstituzionala ezarri zen, 1900 urtean nekazaritzan eta arrantzan zebiltzan galiziar kopurua %86 zen, denak galiziar elebakarrak. 2000 urtean, berriz, %19 baino ez.
|
|
2011
|
|
|
Balearretako
|
Hizkuntza
Normalizazioaren Legea. Katalan hiztunak.
|
|
|
Hogeita bost urte bete ditu Balearretako
|
Hizkuntza
Normalizazioaren Legeak, eta aurrerapauso ugari eman badira ere, normalizaziora iristeko oraindik bide luzea geratzen dela diote adituek. «Kontzientzia sortzea lortu bada ere, gizarteko sektore askok uste dute jada ez dagoela katalanaren normalizazioan sakondu beharrik», dio Tomeu Marti Obra Cultural Balear elkarteko eledunak.
|
|
2013
|
|
|
Gabriel Cañellasen Gobernu garaian onartu zen, 1986an,
|
hizkuntza
normalizaziorako legea. Baina PPko talde batek beti egin du adostasun horren kontra.
|
|
2016
|
|
|
Baina orain totem bat da euskararen legea.
|
Hizkuntza
normalizazioko lege bat egingo bagenu orain edo alorka pentsatu bagenu, aldaketak egin lirateke. Ez dago alor bat non errealitatea dagoen orain 30 edo 40 urte bezala».
|
|
2021
|
|
|
1980ko urteetan jaio zen murgiltze sistema. Diktadura amaitu berritan,
|
Hizkuntzaren
Normalizaziorako Legea onartu zuen Kataluniako Generalitateak, eta horren barruan garatu zen katalanezko irakaskuntza. Euskal Herriko administrazioetan ez bezala, hizkuntza eredu bakarra ezarri zen, katalanez.
|
|
|
Cròniques negres del català a l' escola (Katalanaren kronika beltzak eskolan) liburuan aztertu du gaia: «1994an,
|
hizkuntza
normalizazioaren legearen hezkuntza atalari buruzko epaian, Konstituzionalak jada esan zuen gaztelania ere izan zitekeela irakats hizkuntza. Garai hartan, ordea, itun politiko sendo bat zegoen katalanaren inguruan:
|
|
2023
|
|
|
Hipotesietan aurreikusi moduan, euskara, valentziera, katalana eta galegoak dituzten marko juridikoak oso desberdinak dira. Azterketak erakutsi du Espainiako araudiak marko berdina ezartzen diela lau hizkuntzei, baina ondoren autonomia erkidegoetan garapen desberdina izan dutela
|
hizkuntza
normalizazio legeekin, baita komunikabideen legeekin ere. Ikusi da hizkuntza baino lurraldea dela aipatutako desberdintasun horren irizpide nagusia.
|