|
2000
|
|
|
4.2
|
HIZKUNTZA
GUTXITUAK Europa berri bateko" beste" hizkuntzak eta kulturak. 40 zk. (1986), 63
|
|
2001
|
|
|
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Bulegoak (EBLUL) Nafarroako Euskararen Dekretua jorratzen du bere aldizkariaren azken alean. Nafarroari buruzko datu orokor batzuk emateaz gain, 1986ko Euskararen Lege Dekretua du hizpide.
|
|
|
Egia da bi estatu horien gobernuek
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna onartu zutela, eta baita Espainiakoak —Frantziakoak ez bezala— berretsi duela ere; horrezaz gain, Europako Kontseiluko Asanblada Parlamentarioak bere kideei hizkuntza gutxituak babesteko eta sustatzeko eskatu zien, hau da, Europako herrialde guztietako kideei; baina hala eta guztiz ere aldarrikapen eta gomendio horiek errealitatean gauzatzetik oso urrun daude....
|
|
|
Datuok
|
hizkuntza
gutxituek Europan duten garran tzia agerian uzten dute eta, baten batek inoiz pentsatu izan badu hizkuntza bereziaizatea euskaldun, katalan eta galego bakan bitxi batzuen kontua zela, begi bistakoa da berezitasun hori uste baino hedatuagoa dela. Dena den, ezjakintasun edo uste oker hori gure artean nahikoa zabaldua dagoela susmatzen dut, hizkuntza gutxituak azpi-talde edoazpi giza rte batzuen berezitasuna izanik, hiztun komunitate horien bizipenak jendaurrean oihartzunik gabe gelditu ohi direlako; ezkutuan edo arlo pribatuan zokoratuta, duten garrantzi kuantitatiboa —eta zer esanik ez, kualitatiboa— dutela ere.
|
|
2008
|
|
|
Euskara Kultur Elkargoak Europako Kontseiluak plazaratu berri duen txosten eta gomendioen balorazioa egin du Nafarroari dagokionez, eta, elkarteko lehendakari Koldo Martinezek esan duenez, haiek behin eta berriz salatu dutena berretsi du txostenak: Nafarroako Gobernuak ez du betetzen
|
hizkuntza
gutxituen Europako Kontseiluaren Euroitunari. Batik bat, euskarazko hedabideen laguntzei eta administrazioa euskalduntzeari buruzko kritika egin du Europak.
|
|
2009
|
|
|
Garai onak izan omen ziren 1990eko hamarkadan, 2004an estatuak gehitzearekin itxaropena piztu zitzaion, baina orain mundu mailako krisian gaude. Hala ere, baikorra da esloveniarra, 1980ko hamarkadan baino hobeto omen daude
|
hizkuntza
gutxituak Europan eta une egokiaren zain egon behar dugu.
|
|
|
30
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Bulegoak Nafarroara egindako bisitaren gaineko txostena, 2003ko martxoaren 28an. 18 or.
|
|
|
Europako Kontseiluak, orain hilabete, gomendio batzuk helarazi zizkion Espainiako Gobernuari. Horrela, Espainiako Gobernuak
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna, Euroituna, sinatu zuenean hartu zituen konpromisoak Euskal Herrian ez zirela betetzen ohartarazi zuen. Batik bat, Justiziaren eta Administrazio publikoaren alorrean ikusi zituen hutsune nabarmenenak.
|
|
|
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Itunak aipatutako gomendioak bete egiten dira Nafarroan. Hala azaldu zuen Carlos Perez Nievas Nafarroako Hezkuntza kontseilariak atzo, Nafarroako Parlamentuko Hezkuntza Batzordean egindako agerraldian.
|
|
|
1992an jarri zen indarrean
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna, Euroituna. Zertan aldatu da ordutik hizkuntza gutxituen egoera oro har?
|
|
2010
|
|
|
BiBliograFia europako kontseilua (1992): Eskualdeetako Hizkuntzen eta
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna. begiratu: www.avogacia.org/web/ nelde, p., Strubell, M. y williams, g. (1997):
|
|
2011
|
|
|
–Oro har, normalizaziorako baldintzarik ez dago
|
hizkuntza
gutxituentzat Europan, ez dagoelako haiekin bakarrik?. Robert Dunbar,. Euskaldunek lurralde osoan eskubide berak ez izatea Europako politikaren ahuleziaren isla da?, Berria,.
|
|
2012
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituentzako Europak emandako diru-laguntza baliatu zuen Xaloa Kultur Elkarteak 1997an telebista abian jartzeko, eta 1998an jada egunero emititzen zuen. Igarabidek gogoan du batzuek nola esan zuten proiektua abian jartzea erokeria eta gehiegikeria zela.
|
|
2013
|
|
|
Estebanen ustetan, ez du zentzurik Nafarroan LTD bidez Aragoiko, beste erkidegoetako eta Frantziako telebistak jaso ahal izatea, eta ez ETB. «Are gehiago, kontuan hartzen badugu
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Itunari buruzko txostenak». Estebanek kongresuan gogoratu zuen euskara Nafarroako zati batean ofiziala dela.
|
|
|
Haatik, borroka garai horietara, beharbada, itzultzeko unean gaude, ikusiz Frantziako Estatuaren aldetik itsukeriaren jarreretara berriro lerratzeko joerak daudela. Ikastolen aldeko urratsak egin dituzten tokiko botereen aurka egiteak,
|
hizkuntza
gutxituen Europako hitzarmenaren izenpetzea berresteari oraindik ere uko egiteak eta, orokorki, Paris aldetik ufatzen sumatu daitekeen jakobinismo berrindartu baten haize beltzak... Horiek guziek iragar diezagukete jazarpen garaiak bueltan direla eta, ondorioz, borroka egin beharrarenak ere.
|
|
2016
|
|
|
Azken urteetan izan da proposamen bat mahai gainean Frantzian:
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna berrestea. François Hollande presidentearen promesa izan zen 2012ko hauteskunde kanpainan, baina bertan behera geratu zen, konstituzioa aldatzeko proposamena blokeatu egin baitzuen eskuinak Frantziako Senatuan.
|
|
|
Justiziaren beltzunea nabarmendu du Europako Kontseiluak azken txostenean?
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna betetzen ote den aztertzen du aldian aldian, Espainiak sinatua eta berretsia du, eta Frantziak oraindik ez du berretsi?. Kontseiluak ohartarazi du Espainiako legeetan bertan dagoela hutsunea:
|
|
|
Pausoak emateko trabak daudela bistakoa da.
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna da adibide. Frantziak 1999an sinatu zuen, baina berretsi gabe dauka oraindik.
|
|
|
Jaurlaritza ere kexu agertu da Madrilen erabakiarekin. Patxi Baztarrika Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak ohartarazi du erabaki hori
|
hizkuntza
gutituen Europako Kartaren kontra doala, eta oroitarazi du Espainiak hitzarmen hori sinatu zuela. Jakinarazi du ere ondoko egunetan gutun bat idatziko diola Kartaren idazkaritzari, ETBren seinalea moztearen berri emateko.
|
|
2017
|
|
|
3.3
|
Hizkuntza
gutxituak Europako telebistetan
|
|
2021
|
|
|
Ukrainan, 2001eko erroldaren arabera, 79 hizkuntza hitz egiten dira, eta hauetatik 43k dituzte 1.000 hiztun baino gehiago. 2003an Ukrainak Eskualdeko Hizkuntzen edo
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Karta sinatu zuen, eta orduan gutxiengo etnikoen 13 hizkuntza babesteko konpromisoa hartu zuen: alemana, bielorrusiera, bulgariera, errumaniera, errusiera, eslovakiera, gagauzera, greziera, hungariera, Krimeako tatarera, moldaviera, poloniera eta yiddish hizkuntza.
|
|
|
2002an Eskualdeko Hizkuntzen edo
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Karta berretsita, honako hizkuntzak babesteko hitza eman zuen estatuak: asiriera (neo arameera), batez ere Iraken eta Sirian hitz egiten den hizkuntza semitikoa; errusiera; greziera; kurduera (kurmanji aldaerakoa) eta yezidiera, biak irandar adarreko hizkuntza indoeuroparrak (gehienetan hizkuntza berari erreferentzia egiten diotela uste izaten da, baina hiztunek identitate etniko desberdina dute).
|
|
|
Azken lau hizkuntzak ipar ekialdeko kaukasiar edo nakh dagestandar familiakoak dira, avar andiar (avarera), lezgiar (udiera) eta nakh (txetxeniera eta batsbiera) adarrekoak. Hizkuntza hauetatik batzuk ikasgai moduan eskaintzen dira Georgia2002an Eskualdeko Hizkuntzen edo
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Karta berretsita, honako hizkuntzak babesteko hitza eman zuen estatuak: asiriera; errusiera; greziera; kurduera eta yezidiera.
|
|
|
60 inguru gutxiagotuak4 direnak, bakoitza bere berezitasun eta ajeekin. nak duen garrantzia azpimarratzeko eta Europaren eraikitzean jokatzen duen papera nabarmentzeko. Gai ugari jorratu ziren bertan, baina aipamen berezia merezi du
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Gutunak. Dokumentu horretan jasotakoak zenbateraino bete izan diren aztertu, eta lanean jarraitzeko proposamenak egin ziren.
|
|
|
Euskal Konfederazioak eta Itsasuk kanpaina bat abiatu dute
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Tokiko Ituna izenpetzeko. 30 herriko etxerekin bildu dira oraingoz
|
|
2022
|
|
|
Haatik, borroka garai horietara, beharbada, itzultzeko unean gaude, ikusiz Frantziako Estatuaren aldetik itsuke riaren jarreretara berriro lerratzeko joerak daudela. Ikastolen aldeko urratsak egin dituzten tokiko botereen aurka egiteak,
|
hizkuntza
gutxituen Europako hitzarmenaren izenpetzea berresteari oraindik ere uko egiteak eta, orokorki, Paris aldetik ufatzen sumatu daitekeen jakobinismo berrindartu baten haize beltzak... Horiek guziek iragar diezagukete jazarpen garaiak bueltan direla eta, ondorioz, borroka egin beharrarenak ere.
|
|
|
Aldi berean, Europako Kontseiluak giza eskubideak bere osotasunean babesten ditu. Tortura Saihesteko Batzordea, Europako Karta Soziala,
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Gutuna eta Gutxiengo Etnikoen Babeserako Konbentzioa dira bere jarduera ildo garrantzitsuenak. Hizkuntza desberdinetan hitz egiten da, errusieraz ere bai.
|
|
2023
|
|
|
Halaber, Herritarrekiko Harremanetako Departamentuaren lan ildoak azaldu ditu: "
|
Hizkuntza
gutxituen Europako Itunak adierazten duen bezala, hizkuntzak babestu eta bultzatzeko betebeharra dugu, erakunde gisa".
|
|
|
Europar Kontseiluak eta Espainiako Estatuak sinatu zuten akordioak Espainiako hizkuntza ofizialek Europako erakundeetan izan dezaketen erabilera arautzen du. Akordio honekin ulertzen da, Espainiako Gobernua dela Estatuko
|
hizkuntza
gutxituak Europan erabiltzeko baliabideak jarriko dituena. Nolabait esan daiteke estatu barneko koofizialtasunaren aitortza ad extra proiekzio baten onarpena ematen dela akordioaren bidez.
|
|
|
Ordurako, zabaltzen hasia zen Junts Per Catalunya alderdiak PSOErekin aurreakordio bat egina zuela Kongresuko Mahaiko presidente PSOEko Francina Armengol hautatzeko. Gero jakin da bi alderdiek hitzartutako lau puntuen berri, eta horien artean jaso dute
|
hizkuntza
gutxituak Europan ofizial izateko urratsak egitea.
|
|
|
Horrek adierazten du Suediak ez duela oso gogo onez hartu proposamena —samiera eta beste hizkuntza gutxitu batzuek estatus ofiziala dute han— Bestetik, Frantziako Le Monde egunkariak berriki argitaratu du artikulu bat, iradokiz Frantziari ez zaiola komeni ate hori irekitzea. Kasualitatea izango da agian, edo ez, baina Frantziak
|
Hizkuntza
Gutxituen Europako Ituna berresteari uko egin dio aste honetan, hain justu, Alsaziako elkarte baten eskariari erantzunez. Erantzuna:
|