2000
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi handia
|
dute
hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi handia dute hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin
|
dugu
ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik. Horixe da bederen gure abiapuntua, eta hortik datorkigugai honekiko interesa.
|
|
Hedabideek nortasunen eraikuntzan eta desegituraketan nola eragiten dutenikusten hasi aurretik, ordea, egokia dirudi talde nortasunak nola eraikitzen direnikusteak. Talde nortasun guztiak ez dira berdinak, jakina, eta nazio nortasuna haietakobat da, agian gaur egungo gizartean eragin handiena
|
dutenetakoa
. Nazio nortasuneneraikuntzan eta birsorkuntzan prozesu ezberdinak agertzen dira.
|
|
Nazio nortasuneneraikuntzan eta birsorkuntzan prozesu ezberdinak agertzen dira. Labur aritzekotan, euskal errealitatean presentzia handiena
|
dutenetara
mugatuko gara, beste kasu batzuetan naziotasunaren gorabeheretan bestelako eragile eta prozesuak agertzen direla argiutziz. Euskal Herriari gagozkiolarik, beraz, prozesu bi aipatu nahi ditugu:
|
|
Labur aritzekotan, euskal errealitatean presentzia handiena dutenetara mugatuko gara, beste kasu batzuetan naziotasunaren gorabeheretan bestelako eragile eta prozesuak agertzen direla argiutziz. Euskal Herriari gagozkiolarik, beraz, prozesu bi aipatu nahi
|
ditugu
: nortasunetnikoaren birsortze/ deuseztatze prozesua bata, eta nazio politikoan oinarritutakonortasunen eraikuntza/ deseraikuntza prozesua, bestea.
|
|
Prozesu biak elkarrekin loturikagertzen dira, eta bata ulertzerik ez dago bestea gabe. Maila analitikoan bana daitezkeela uste
|
dugu
ordea.
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez
|
dute
, berez eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
Gizarteko praktiken multzo honek bestelako taldeengandik bereizten du, eta oinarri horren gainean hautematen du taldeak bere burua talde gisa. Horrela, jarraitzen du autoreak Devereux aipatuz, izaera etnikoa, bi datu motek osatzen dute: taldearen jokaera, zuzenean beha daitekeen neurrian, eta taldeko kideek beren ezaugarriei buruz egiten dituzten auto orokortzeak? 3 Beraz, ezberdintasun enpirikoarenexistentziari taldeak bere buruaz
|
duen
pertzepzioa gehitzen zaiola esan dezakegu, ondorio gisa.
|
|
Helburu horretarako, bere izaeraetnikoko zenbait praktika erabiltzen ditu, horrela praktika horiek taldearen nortasun ikur izaera eskuratzen dutelarik. Zentzu honetan, nortasun etnikoa hautapen etasailkapen modu bat da, zeinaren bitartez taldeak bere nortasunaren ezaugarriakdefinitzen
|
baititu
. Osagai batzuk bere nortasuna islatzeko ikur gisa hautatuz, etaneurri berean beste batzuk baztertuz?, taldeak bere nortasun Gestalt edo nortasuntankera definitzen du; hots, taldearen mugak eta izaera zehazten ditu.
|
|
Nazio nortasunen kasuan, gure iritziz, ezberdina da taldeari kohesioa ematendioten ezaugarri historiko eta kultural enpirikoen eta taldearen autopertzepzioarenartean sortzen den harremana. Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua
|
dugu
: nahiz eta askotan talde etniko bat beste batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu:
|
|
Etniabat nagusi izanik ere, bere naziotasuna ez du oinarritzen ezaugarri kultural edohistoriko enpirikoetan soilik, eta horrek esplikatzen du oraindik ere beste etniabatzuetako ezaugarriek irautea, nazio nortasun berdin edo ezberdinarekin. Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera
|
ditugu
: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute.
|
|
Talde nazionaleko kide izatearen pertzepzioan eragin handia
|
du
–eremu publiko, nazionalaren existentziak. Hauxe da, modako terminoa erabiltzearren,, irudikatutakokomunitateak?
|
|
eraikitzeko abiapuntua. Bidenabar esan dezagun, azken termino hauerabiltzen
|
dugunean
, Craig Calhoun soziologoak ematen dion adiera4 nahiago dugula, hain zuzen ere esaten duenean, irudikatutako komunitateak ez direla pertsonartekoharreman zuzenetan oinarritzen, nortasun komunean baizik. Izan ere, Habermas ekjorratutako, eremu publikoa?
|
|
eraikitzeko abiapuntua. Bidenabar esan dezagun, azken termino hauerabiltzen dugunean, Craig Calhoun soziologoak ematen dion adiera4 nahiago
|
dugula
, hain zuzen ere esaten duenean, irudikatutako komunitateak ez direla pertsonartekoharreman zuzenetan oinarritzen, nortasun komunean baizik. Izan ere, Habermas ekjorratutako, eremu publikoa?
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa
|
dugu
, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
gisa osatzen duteneko eremua. Hedabideek eta beste instantziabatzuek (estatuak edo merkatuak, hala dagokienean) bitartekotzen
|
duten
harremanhonen bidez, nortasuna berregin egiten da. Helburu horretarako, komunitate osoarenedo zati baten kulturatik edo oroimen historikotik hartutako materialak erabiltzen dira, besteak beste.6
|
|
Eremu publikoa ulertzeko modu honek, aldi berean, hizkuntzak nazio nortasunean
|
duen
garrantzia azaltzeko bidea ematen digu. Edozein talde etnikorenkasuan lehen mailako osagai kulturaltzat jo ohi da hizkuntza.
|
|
Ez
|
dute
berenburua euskalherritartzat
|
|
Alderdi ezberdinak agertzen dira taula honetan. Bata euskal nortasunaren etajatorriaren arteko parekotasun eza
|
dugu
. Hobeto esanda, bi aldagai horien arteko lotura modu ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera.
|
|
Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina, baina euskal herritartasuna etorkin gutxi
|
duten
Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta dago, hedatuago kasu batzuetan. Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
|
Gure iritziz, datu hauek argiro erakusten dute euskal nortasunaren mota ezberdinenexistentzia. Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez
|
duen
Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere:
|
|
Gure iritziz, datu hauek argiro erakusten dute euskal nortasunaren mota ezberdinenexistentzia. Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa
|
du
gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere:
|
|
Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide
|
du
politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere: egitura politiko administratibopropioa, kasu honetan euskaltasunetik at edo are euskaltasunaren aurka eraikitzendena, horrek, itxura denez?
|
|
Honaino iritsita, hain oinarri ezberdinetatik eraikitzen diren nortasunak berdinakote diren galde geniezaioke geure buruari. Esan nahi baita, banakoen mailan zein gizartearen mailan inplikazio bera ote
|
dute
hizkuntza, jatorri edo historiagatik euskaldunsentitzeak edo atxikimendu politiko edo are administratibo hutsagatik euskal herritar (euskal hiritar litzateke, agian, hemen termino egokiena, demokrazia liberalarenzentzuan) sentitzeak. Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen:
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak
|
dituela
eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen
|
duten
aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
Lehenengo atalean Euskal Herrian gehien hedatzen diren hedabideen zabalpenaaztertu
|
du
Edorta Aranak, kokapen orokorra emateko. Audientzia azterketak erabiliditu, hain paisaia konplikatua den arlo horretan mapa moduko bat eskainiz.
|
|
Laugarren atalean Euskal Herriak bertako prentsa idatzian eta telebistan duenagerpena aztertu dute Josu Amezagak eta Edorta Aranak. Euskal Herrian irakurtzendiren egunkarien eta hemen
|
dugun
telebista, handi, bakarraren (ETBren) hustuketaeginez, nolako Euskal Herria islatzen duten erakutsi digute.
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen
|
duten
eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu oso eskuragarrian.
|
|
Azkenik, seigarren atalean euskarak prentsan
|
duen
presentzia aztertu du autoreberak. Euskarazko egunkaritik euskaraz ezertxo ere argitaratzen ez duen egunkariraino, jokaera ezberdinak agertzen dira gure hizkuntzarekiko, joera nagusia argia bada ere.
|
|
Azkenik, seigarren atalean euskarak prentsan duen presentzia aztertu du autoreberak. Euskarazko egunkaritik euskaraz ezertxo ere argitaratzen ez
|
duen
egunkariraino, jokaera ezberdinak agertzen dira gure hizkuntzarekiko, joera nagusia argia bada ere.
|
|
Egunkarien kasuan, artikulu guzti guztiak hartu genituen kontuan (hamar milatik gora), eta bakoitzarenpisua ponderatu ondoren (Budd eskala baten bitartez), hauexek neurtu genituen: gai, gertaera eta pertsonaien izaera, jatorria, Euskal Herriarekin
|
zuten
lotura edo eragina, hizkuntza eta bestelako datu batzuk. Honekin hauxe jakin nahi genuen, funtsean:
|
|
gai, gertaera eta pertsonaien izaera, jatorria, Euskal Herriarekin zuten lotura edo eragina, hizkuntza eta bestelako datu batzuk. Honekin hauxe jakin nahi
|
genuen
, funtsean: zeinerreferentzia eremu islatzen dute egunkariek nagusiki, eta nolako Euskal Herria erakusten dute? 13
|
|
batetik albistegiena eta bestetikprogramazio osoarena. Albistegiei dagokienez, funtsean prentsa idatziarekin bezalajokatu
|
genuen
(guztira 427 albiste aztertuta). Programazio osoari dagokionez (294ordu, guztira), programen (781 emanaldi) eta edukien izaera eta jatorria aztertugenituen.
|
|
Zentzu honetan eremu publikoaz
|
dugun
ulerkera Habermas ek azaltzen duenaren ezberdina da.Irakurleak ikusiko duenez, hemen komunikatu aditzak, harremanetan jarri, esan nahi du, eta ez. Habermas en lanetan bezala?
|
|
Zentzu honetan eremu publikoaz dugun ulerkera Habermas ek azaltzen duenaren ezberdina da.Irakurleak ikusiko duenez, hemen komunikatu aditzak, harremanetan jarri? esan nahi
|
du
, eta ez. Habermas en lanetan bezala? –argudio onenetan oinarritutako adostasunaren bila ibili?.
|
|
Eusko Jaurlaritza, 1995). Begi bistakoa
|
dugu
nortasunen mundua osokonplexua dela, eta horregatik ezin dela inkesta soil batez neurtu. Gure asmoa ez da ordea euskalnortasunaren egoeraren analisi sakona egitea, ezta urrunetik ere, nortasun horrek oinarri ezberdinakdituela erakustea baizik.
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO, ELPAIS DEL PAIS VASCO eta SUD OUEST. Azken hauen kasuan azterketarako erabili ditugun unitateak, ez dira artikulu guztiak izan, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura
|
zutenak
soilik baizik (batzuk, kanpokoedizio osoan argitaratu arren, Euskal Herriko berri ematen dutelako, eta beste batzuk, Euskal Herriarekinzerikusirik eduki ez arren, bertako edizioan sartzen direlako). Horrek esplikatzen du egunkari horiekazterketaren zati batzuetatik kanpo geratu behar izatea.
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan
|
duen
garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik.
|
|
Bigarren eremu publiko honek oztopo handiak aurkitzen ditu beregarapenean. Jadanik aipatua
|
dugun
izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak ezin baititu integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan handia dute gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
Bigarren eremu publiko honek oztopo handiak aurkitzen ditu beregarapenean. Jadanik aipatua dugun izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak ezin
|
baititu
integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan handia dute gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
Jadanik aipatua dugun izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak ezin baititu integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan handia
|
dute
gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak
|
dituena
(hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat
|
dugu
, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia
|
duen
eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
Prentsaren azterketarako Euskal Herrian argitaratzen diren egunkariak zein Euskal Herrirakoedizio berezitua
|
dutenak
hartu ziren kontuan. Lehenengoak honako hauek dira:
|
|
ukitzen zen gaiak eremu horrekin zerikusi espezifikoabazuen, edo eremu horretan izan lezakeen eragin zuzena artikuluan bertan aipatzen bazen, edo, iritzi artikuluen kasuan? egilea eremu horretakoa bazen, orduan erabakitzen zen artikuluak
|
bazuela
zerikusiaaukeratutako eremuarekin.
|
|
Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan
|
dituen
irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik. Nafarroan ere, DIARIO DE NAVARRAren kasua oso antzekoa da.
|
|
Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez
|
dituelarik
. Nafarroan ere, DIARIO DE NAVARRAren kasua oso antzekoa da.
|
|
Nafarroan ere, DIARIO DE NAVARRAren kasua oso antzekoa da. Bertako irakurleen ehuneko 60, 9kDIARIO DE NAVARRA
|
du
gustukoen. Esan bezala, DIARIO DE NOTICIASek (nafar irakurleen %15, 2), eta EL PERIODICO DE ALAVAk (%8, 9) beren herrialdeandituzte irakurleak, eta ez beste inon.
|
|
Lehen multzoan aipatu ditugun egunkariekin alderatuta eta audientziaren jatorrigeografikoari dagokionez, GARAren eta EUSKALDUNON EGUNKARIAren eta, maila apala goan, DEIAren kasua ezberdina da. Hauek banatuagoa
|
dute
beren irakurleria lau herrialdeetan. Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa duten arren, orekatuagoa duteberen hedapen eremua.
|
|
Hauek banatuagoa dute beren irakurleria lau herrialdeetan. Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa
|
duten arren
, orekatuagoa duteberen hedapen eremua. Zalantzarik gabe, ildo editoriala, edukia eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta duen GARAk, esaterako, Araban du audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8).
|
|
Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa duten arren, orekatuagoa duteberen hedapen eremua. Zalantzarik gabe, ildo editoriala, edukia eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta
|
duen
GARAk, esaterako, Araban du audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8). Modu berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan du merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0).
|
|
Milakoetan, EL CORREOk, EL DIARIO VASCOk edota ELDIARIO DE NAVARRAk baino audientzia txikiagoa duten arren, orekatuagoa duteberen hedapen eremua. Zalantzarik gabe, ildo editoriala, edukia eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta duen GARAk, esaterako, Araban
|
du
audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8). Modu berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan du merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0).
|
|
Zalantzarik gabe, ildo editoriala, edukia eta irakurleen presentzia Euskal Herri osora9 zabalduta duen GARAk, esaterako, Araban du audientziabaxuena (%4, 7) eta Gipuzkoan altuena (%10, 8). Modu berean, EUSKALDUNONEGUNKARIA, euskara hutsez jakina denez, Gipuzkoan
|
du
merkatu zatirik altuena (%3, 6) eta Nafarroan apalena (%1, 0). Aipatu dugun modura, DEIAren irakurleak Hego Euskal Herriko lau herrialdeetan aurki badaitezke ere, Bizkaian du merkatu zatirikhandiena (%8, 9), eta Nafarroan %0, 4 besterik ez du eskuratzen.
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua
|
du
bere bezerialau herrial deetan. AS, ABC eta gainontzeko espainiar egunkarien presentzia osomugatua denez, ez dugu beraien audientziari buruzko zehaztasun gehiagorik eskainiko.
|
|
7 taula: Araban irakurle gehien
|
duten
________ egunkariak (ehunekoak)
|
|
Izan ere, hamar egunkari irakurleetatik seik ELCORREO leitzen dute, ondoko taulan ikusten denez. Horrez gain, herrialde horretakopopulazio erdiak (%49, 8) egunerokoa
|
du
periodikoak irakurtzea.
|
|
10 taula: Nafarroan irakurle gehien
|
duten
__________ egunkariak (ehunekoak)_____
|
|
– Telebistaren kontsumoak urtaroak
|
ditu
: minutu kopurua altuagoa da udazkenean (222 minutu) eta neguan (227,7?) eta baxuagoa udaberrian (205?) eta, arebaxuagoa, udan (172,7?).
|
|
– Ikus entzuleen erantzun oparoena jasotzen duen eguna, igandea
|
du
telebistak, minutu kopuruari dagokionez, 220?; eta larunbatetan telebista gutxixeago ikusten bada ere, gainontzekoetan, lanegunetan alegia, 200 minutu pasatxo ematenditugu telebistaren aurrean.
|
|
Datu horien arabera esan daitekeenez, TVEren kanalek %29, 2 eskuratzen dutenbitartean, ETBrenak %24, 5; eta publikoak diren lau kanal horiek batuz, populazioaren%53, 7 jatorri honetako emisioa
|
du
gustukoen. Pribatuen pisua ere aipatzeko modukoada:
|
|
Pribatuen pisua ere aipatzeko modukoada: %40, 4 Telebista lokalek, batez beste, audientziaren %4
|
dute
, eta gainontzekotelebista eskaintzek (satelite bidezkoa, digitala...) %1, 9.
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna
|
dutenak
daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua
|
dutelako
, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
Arabarren kasuan, begien bistakoa da nahiko orekatuak direla kate publikoen (%49, 2) eta pribatuen (%42, 5) arteko audientzia mailak. Madrildik datozen programazioak populazioaren %70, 7ren arreta eskuratzeko adinako interesa
|
du
.
|
|
Bizkaiari dagokionez, taulan ikusten den modura, audientzia handiena eskuratzenduten hiru kanalak (TVE1, Tele eta ETB2) kopuru bertsuetan mugitzen dira. Pittinbat gutxiago
|
du
Antena kateak eta geroago datoz TVE2, ETB1 eta telebista lokalak (guztira% 6,2 aipagarriaz).
|
|
Gipuzkoak desberdintasun batzuk erakusten ditu. Izan ere, TVE1ek eta Antena 3kkopuru baxuagoak
|
dituzten bitartean
, gora egiten du ETB1en audientziak eta, mailatxikiagoan, aipatzeko modukoa da Canal Plusen presentzia (%3, 6), Tele Donostilokalarena (%1, 7) eta Bestelakoak deiturikoena (%2, 5). Ikus dezagun ondoko taulanGipuzkoako audientzia rankinga.
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten
|
duen
herrialdea; hala ere, kopuru hori ez da batere txikia: %63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza.
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten duen herrialdea; hala ere, kopuru hori ez da batere txikia: %63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen
|
du
ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza. Oro har, kanal publikoenaldeko joera du audientzia gipuzkoarrak (%55, 8).
|
|
%63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza. Oro har, kanal publikoenaldeko joera
|
du
audientzia gipuzkoarrak (%55, 8).
|
|
Eta, azkenik, Nafarroaren kasua aztertuko dugu labur antzean. Herrialdehonetako audientziaren portaera nahiko desberdina da TVEren kanalen onerako, bienartean ikus entzuleen %36, 9 erakartzeko ahalmena
|
baitute
. Aipatzekoa da ETB2renaudientzia baxua, kanalaren seinalea herrialde osora heltzen ez delako; bestetik, nahiko maila altua markatzen du Canal 4 telebista lokalak.
|
|
Oro har, nafarrek Madrilgo telebista pribatu zein publikoekiko zaletasun handiagoadute, eta audientziaren %79, 1ek horien aldeko joera
|
du
. Berezia da, baita ere, TVErenaldeko jarrera (kanal bien artean %36, 9) eta, lehen aipatu den bezala, seinalearenemisio esparru mugatua dela medio, ETB2ren maila baxua.
|
|
Hego Euskal Herriko audientziaren azterketa orokorra egin badugu ere, liburuhonetan Euskal Telebistaren aurreko portaera interesatzen zaigu bereziki. Izan ere, hedabideak eta nortasun kolektiboa argumentu zentraltzat
|
dugun
honetan, ETBrenekarpena garrantzitsua da oso. Hori dela eta, ondoko lerroetan ETBren audientziarenosaeran sakonduko dugu.
|
|
Bizilekuari dagokionez, markatuagoa da ETB1en kasuan herri txiki eta ertainetanikus entzule direnen parte hartzea, hiriburuetan txikiagoa dena. Ikasketa mailarenarabera, ETB1ek markatuagoa
|
du
lehen mailako ikasketak dituztenen presentzia, unibertsitatekoak dauzkatenekin batera.
|
|
Bizilekuari dagokionez, markatuagoa da ETB1en kasuan herri txiki eta ertainetanikus entzule direnen parte hartzea, hiriburuetan txikiagoa dena. Ikasketa mailarenarabera, ETB1ek markatuagoa du lehen mailako ikasketak
|
dituztenen
presentzia, unibertsitatekoak dauzkatenekin batera.
|
|
Euskararen ezagutza, nola ez, altuagoa da ETB1en jarraitzaileen artean, eta %15, 4soil batek ez
|
du
euskara ulertzeko gaitasunik.
|
|
Euskal Telebistaren bigarren kanalak bestelako ñabardurak erakusten ditu. Esatebaterako, gizonen eta emakumeen presentzia orekatua den bezala, markatuagoa daadin ertaina
|
dutenen
pisua. Alegia, gazteak (%15, 7) eta adindunak (%31) bainogehiago, 26 urtetik 55era bitartekoak dira pisu handiena dutenak:
|
|
Esatebaterako, gizonen eta emakumeen presentzia orekatua den bezala, markatuagoa daadin ertaina dutenen pisua. Alegia, gazteak (%15, 7) eta adindunak (%31) bainogehiago, 26 urtetik 55era bitartekoak dira pisu handiena
|
dutenak
: %53, 4.
|
|
Altuxeagoa da unibertsitate mailako ikasketak
|
dituztenen
multzoa (%19, 6); etahamarretik lauk ez dute euskara ulertzen (%38, 3).
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak ikusten dituztenen profil sozio demografikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek
|
dutena
antzekoada, bai rol familiarrean eta bai klase sozialean, zein bizilekua duteneko herrialdearidagokionez.
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak ikusten dituztenen profil sozio demografikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek dutena antzekoada, bai rol familiarrean eta bai klase sozialean, zein bizilekua
|
duteneko
herrialdearidagokionez.
|
|
Seinalearen hedadura oso desberdina
|
dute
batzuek eta besteek (Hego EuskalHerri osoa hartzen dutenak edo auzune batera mugatzen direnak daude).
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz(
|
ditugun
audientzia ikerketetan frantsesez ari direnbatzuk ere kontuan hartu ditugu) edo bietara ari direnak aurki daitezke geureartean.
|
|
Hasieran esan dugun modura, anitza bezain koloretsua da irratigintzaren egoeraHego Euskal Herrian. Hala ere, ezin
|
dugu
albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak.
|
|
Hala ere, ezin dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra
|
dutenak
, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak. Hauexek dira, kopuruak kontuan hartuz, entzuleriaren gustukoenak.
|
|
SER katearen eta Eusko Irratiaren artean. Bi hauen eskaintza oparoa da eta irrati konbentzionalak eta musikalak
|
ditu
barnean. Radio Nervion eta Gorbea, COPE eta Radio Nacional de España dira bi nagusien ondoren datozenak, ondoko taulan ikus daitekeenez.
|
|
Datuetan ikus daitekeenez, garrantzi handiena
|
dutenen
rankinga ez da gainontzeko herrialdeen berdina, eta behera egiten dute proportzionalki Eusko Irratiarenbarruan dauden programazioek.
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta dago Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala egon badagoen arren, ez
|
du
entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
GARAk, EUSKALDUNON EGUNKARIAk eta, beste neurri batean, DEIAk, lauprobintzietara zabaltzen dute beren merkatua. Hala ere, Hego Euskal Herri osoa esparru naturaltzat
|
duten
egunkariek ez dute salmenten %14, 4ko ehunekoa gainditzen.
|
|
GARAk, EUSKALDUNON EGUNKARIAk eta, beste neurri batean, DEIAk, lauprobintzietara zabaltzen dute beren merkatua. Hala ere, Hego Euskal Herri osoa esparru naturaltzat duten egunkariek ez
|
dute
salmenten %14, 4ko ehunekoa gainditzen.
|
|
Telebistei dagokionez honako ideia hauek azpimarratu nahi
|
ditugu
:
|
|
Ikerketa honetan batetik Hego Euskal Herrian ikus daitezkeen estatu mailakobost kateak, publikoak eta pribatuak, eta bestetik Euskal Herria bera emisio esparrumodura
|
dutenak
(ETB1 eta ETB2) eta lokalak (zazpi guztira) ere hartu ditugu kontuan.
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura
|
baitu
. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
Telebista ikusienen rankinga eginez, maila bertsuan dauden TVE1, Tele, ETB2eta Antena aipatu behar
|
ditugu
. Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak.
|
|
Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak. Emaitza hauekez dira Hego Euskal Herri osoan modu homogeneoan ematen, baina hala ere populazioaren erditik gora kanal publikoak
|
ditu
gustukoen (%53, 7). Kanal pribatu guztienaudientzia pilatuz zenbatu daitekeen kopurua ere ez da makala:
|
|
Kanal pribatu guztienaudientzia pilatuz zenbatu daitekeen kopurua ere ez da makala: %40, 4 Telebistagintzalokalak, batez beste, %4 soilik eskuratzeko gai dira gaur egun. Gainerako telebista eskaintzek ez
|
dute
%1, 9tik gorako erantzunik jasotzen ikus entzuleengandik.
|
|
Herrialde guztietan antzeko joerak somatzen badira ere (altuagoa telebistagintzapublikoaren audientzia eta %24, 5ean ETBren kopurua), aipatzekoa da Araban etaNafarroan hobea dela Madrildik emititzen duten kanalen aurreko erantzuna, etatxikiagoa ETBren audientzia. Arabaren kasuan kanal publikoek ez
|
dute
horrenbestekoarrakastarik, eta bai aldiz telebista lokalek. Nafarroan TVE da nagusi (%36, 9) eta Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurreko erantzuna oso handia da (%79, 1).
|
|
Egunkariak, irrati emandegiak eta telebista kateak dira aztergai
|
ditugun
hedabideak, eta hiruren kasuan Hego Euskal Herriko populazioa hartu dugu erreferentzia modura, beti ere, hamalau urtetik gorako gizon emakumeen portaera mediatikoa jorratuz.
|
|
Hedabideen azterketarako abiapuntua ez da berbera, egunkaria erosi egin behardelako eta mundu guztiak egunkariak irakurtzeko ohiturarik ez
|
duelako
eta, aldiz, telebista eta irratia ia unibertsalak eta dohanekoak kontsidera ditzakegulako. Hala ere, liburu honetan, informaziobide hauetan igortzen diren mezuak eta errealitatea ulertzekoproposamenak egiten direnez, audientziaren portaera nolakoa den jakitea komenigarriada oso.
|