|
2000
|
|
|
Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako. Esate baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin
|
dutenean
beraien hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte. Eta ez soilik ikasleek; gutxiengo kulturaleko kideak direnak ere umiliaturik senti daitezke, nahiz eta unibertsitatean ez egon eta inoiz egon ez izan, lehen aipaturiko izaera kutsagarriari esker.
|
|
2002
|
|
|
2. Herri guztiek
|
dute
beren hizkuntzen babes eta sustapenerako neurriak hartzeko eskubidea. Beraz, euskaldunok ere goi mailako ikasketetan euskaraz egiteko eskubidea dugu.
|
|
2005
|
|
|
aurrizkiak eta atzizkiak daramatzate askotan (biopolimero, sulfogatz, disolbagaitz...) eta sarritan izaten dira izen elkartuak (disoziazio konstante, kristal sistema, elek troi dentsitate...), izena+ adjektiboa moduko segidak (eremu magnetiko, osa era mineralogiko, sienita feldespatoidedun...) edo are konplexuagoak diren sintagma hedapenak (behetik gorako analisi sintaktiko, bitarrean kodetutako hamartarren batutzaile...). Ondorioz, zientzialariek ondo menderatu behar
|
dituzte
beren hizkuntzak dituen hiztegi sorkuntzarako bideak.
|
|
2007
|
|
|
Esate baterako, harrigarria da frantziarrek zein atxikimendu
|
duten
beren hizkuntzarekiko, eta zein kezka ingelesaren aurrean, frantsesa atzera ari delako… Non uzten gaitu horrek gu, euskaldunok. Hori da bizi dugun mundua.
|
|
|
Siquidem ut singulis hominibus, ita sin gulis etiam nationibus suus quidam genius est»? [ohar, hizkuntzaren jeinua berdin nazioaren jeinua] 128 Portugesak, espainolak, frantsesak, errege abaroaren prestigioa bazuten, humanista italiarrek (eta haien antzera apologista euskotarrek) propietate intrintsekoetan bilatu behako
|
dituzte
beren hizkuntzaren goitasunaren arrazoiak. Varchi, Martelli, Machiavelli, Lorentzo Magnifikoak aise demostratu dute, italierak ez duela parerik129 Beste hizkuntzetako apologistek, denek italiarrengandik plagiatzen edo ikasten dute, baina laster frantsesa izanen da paregabea (Du Bellay), edo espainola (J. de Valdés); italiera ez da, esango du H. Estienne k, ideia platoniko bat airean besterik, frantsesak aldiz estatuaren autoritatea eta bere erregearen faborea dauzka sendo bere atzetik, egiazko hizkuntza bat da.
|
|
|
Horixe dela uste dut arrazoia mintzakide izan ditudan amerikar batzuek (nahikoa adimen azkar eta arrazoizkodunak bestela) milaraino ezin zenbatzea, guk egiten dugun moduan, eta zenbaki honen ideia bereizirik ez edukitzea esplikatzen duena, hogeiraino ondo zenbatzeko gai izan arren. Izan ere, hizkuntza urria eta beren bizitza behartsu eta xumera doi doi moldatua eta merkataritza eta matematiken berririk gabekoa ukanik, ez
|
zuten
beren hizkuntzan 1000 adierazteko hitzik; horregatik, haiekin zenbaki handi horiez mintzatu nintzenean, buruko ileak seinalatzen zizkidaten, zenbakirik jarri ezin zizkioten askotzak adierazteko; eta ezin hau uste dut izenik ez edukitzetik datorrela93.
|
|
|
Aurretik, eta beharrezko iruditzen zaigulako, honako bi galderei erantzun bat ematen saiatuko gara, hurrenez hurren, idazlan honen lehenengo bi ataletan: batetik, zer da berez hezkuntza?; eta bestetik, ze interes pedagogiko
|
du
berez hizkuntzak. Hezkuntzaren antropologiatik eta hizkuntzaren pedagogiatik bideratuko dugu, ikusiko den bezala, auzi horiei buruz hemen esateko ditugunak, eta, zentzu batean, beroriek aparte irakur daitezkeen bi atal osatzen dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte, ikusi ahal izan dugu erakunde publiko eta pribatuetan kontrol instituzional sendoa lortu duten hizkuntza taldeek aukera gehiago
|
dituztela
beren hizkuntza kolektiboa eta kapital kulturala babesteko eta handitzeko, talde bizindarraren esparru horietan kontrol instituzionalik ez duten hizkuntza komunitateek baino. Hala ere, estatu demokratikoetan, hizkuntza gutxiengoei babes instituzionala ematen jarraitu ahal izateko, gutxiengoaren hizkuntzak hiztun nahikoa dituela legitimatu behar da.
|
|
2009
|
|
|
Elkarte berri horren xedea Interneteko. eus domeinua lortzea da, euskararen eta euskal kulturaren identitate zeinua izan dadin. Dagoeneko lortua
|
dute
beren hizkuntza eta kulturarentzat katalanek. cat domeinua eta guk ere antzeko bidea urratu nahi genuke.
|
|
|
bisita gidatuak erdaraz dira, alegia, gaztelaniaz, ez dago bisita gidaturik euskaraz. Nik esanen nuke lehendakariak entzuna edukiko duela nonbait euskaldunek ez
|
dutela
beren hizkuntza museotarako nahi, horregatik utziko zuela kanpoan.
|
|
|
Europar normalak dira, ez dira" bitxiak", eta, tartean halakorik baldin bada, begien bistakoa da bitxikeria ez letorkiokeela hizkuntza ez hegemoniko bat erabiltzetik, hizkuntzak ez baitira bitxikeriak, guztiak duintasunez berdinak baizik. Hain zaila ote da ulertzea herritar elebakarrak bezain europarrak direla horiek guztiak, eta europar izan nahi
|
dutela
beren hizkuntzetariko bat bakarrari ere uko egin gabe, euskarari eta katalanari ere uko egin gabe alegia?
|
|
2011
|
|
|
–Hizkuntza komunitate baten iraupena bermatzen duen oinarrizko eta ezinbesteko axioma honako honetan datza: hots, hiztunek erabateko uste sendoa eduki behar
|
dute
beren hizkuntza beste edozeinena bezain prestua dela bizitza modernoa aurrera eramateko, eta ez dagoela beste hizkuntzarik, hortaz, euren berezko eta berariazko hizkuntz identitatea eta izaera garatzeko? .
|
|
|
–Mundatar (hizkuntz) familia eta dravidar familia aztertuz gero, adibidez, hauxe ikusten da garbi: familia bateko nahiz besteko hiriko tribuek aldez aurretik joera handiagoa dute (hizkuntz) aldaketarako; landako tribuek, berriz, nahiago
|
dute
beren hizkuntza indigenari eutsi?. Anvita Abbi,. Indiako tribu hizkuntzen esanahia?, Hizkuntzen mundua.
|
|
|
Halaber, indigena asko beraien hizkuntzaz lotsatu egiten dira, eta baztertu egiten dute. Ez
|
dute
beraien hizkuntzan hitz egiten, baliorik ez duela uste dutelako. Pentsaera hori aldatzen ez den bitartean zaila izango da hizkuntza indigenek aurrera egitea?.
|
|
|
Izatekotan, burgesia txikiak, batik bat comprador12 direlako horiek, beren frantses eta ingeles eta portugesarekin, beren lehia ziztrinekin, beren chauvinismo etnikoarekin?; horiek sustatu zituzten goitik beherako zatiketak batzuetan gerra egoeraraino. Ez, nekazariek konplexurik ez
|
zuten
beren hizkuntzen eta haiek zekartzaten kulturen aurrean!
|
|
2012
|
|
|
Horri gehitu dakioke, baita ere, elkarrizketatu ditugun adituen arabera, badaudela EAEn dezente zabalduta zenbait kultur balio pertsuasio prozesu batean euskaraz ari denaren alde egiten dutenak: ...izatea...), eta abar. b) Gure ikerketatik ondorioztatzen denez, euskarak pertsuasio iturriari hartzailearekin tonu informal, natural edo lasaiago batean jarduteko aukera ematen dio, horrek pertsuasioaren ikuspegitik izan ditzakeen onura guztiekin. c) Zantzu sendoak daude pentsatzeko euskaldunek, eta euskararen antzeko egoeran egon daitezkeen hizkuntza gutxituetako hiztunek, sentiberatasun berezia
|
dutela
beren hizkuntzan egindako ahaleginez ohartu eta haiek eskertzeko.
|
|
|
Baldintza horietan inposatutakoak aurrera egingo du eta hireak ez. Historia historia denetik boterea
|
dutenek
beren hizkuntza inposatu egiten dute. Berdin inposatzen dituzte beren ohiturak, banderak, kirolak?
|
|
|
Ez nau batere haserretzen legegizon, litxarrero, koronel, inozo, jaun agurgarri, jokozale, politiko, putazain, mediku, lekuko, erosle, letradu, traidore edo antzerakoren bat ikusteak; hori dena gauzen ohiko bidean sartzen da; baina gorputz nahiz buruko itsuskeria eta eritasun pilo bat, harrotasunez betea, ikusten dudanean, berehalaxe apurtzen zaizkit pazientziaren muga guztiak; eta dut inoiz ulertu nola etor daitezkeen bat halako animalia eta halako bizioa. Houyhnhnm zuhur eta bertutetsuek, izaki adimenduna apain lezaketen perfekzioak ugari dituztenek, ez
|
dute
beren hizkuntzan bizio honetarako hitzik ere, hizkuntza hark ez duenez ezer txarrik adierazteko hitzik, yahooen kualitate higuingarriak deskribatzekoak izan ezik, eta hauen artean ez ziren harrotasunarena bereizteko gauza, ez zutelako giza izaera sakon ezagutzen, animalia hau nagusi den beste herrialde batzuetan agertu ohi den bezala. Baina nik, eskarmentu handiagoa nuenez, garbi sumatu nitzakeen horren aztarna batzuk yahoo basatien artean.
|
|
|
Ez dakit duen ohartaraztea, houyhnhnmek ez
|
dutela
beren hizkuntzan ezer txarrik adierazteko hitzik, yahooen itsuskeria edo kualitate txarretatik hartutako maileguak izan ezik. Honela bada, morroi baten zentzugabekeria, ume baten hutsegitea, hankan ebakia egiten dien harria, etengabeko eguraldi txar eta nahasia eta antzerako gauzak adierazteko, bakoitzari yahoo epitetoa eransten diote.
|
|
|
Haur bakoitzak bere erritmoa du, bere gaitasunekin zerikusirik ez duena. Batzuek beste batzuek baino lehenago lortzen dute mugimen mugimendu jakin batzuk garatzea, edo erraztasun handiagoa
|
dute
beren hizkuntza trebetasunak garatzeko. Ondoren deskribatzen diren lorpenak lau hilabetetik aurrera lor daitezke, baina haur batzuek hilabete bat edo bi gehiago behar dituzte, hau da, bizitzako bigarren hiruhilekoan lortzen dituzte.
|
|
2013
|
|
|
Umore puntu batez, betiere. «Iparraldeko euskaltzaleei errana izan zaigu bekatu mortal bat egin zuela erranez euskaldunek utzi behar
|
zutela
beren hizkuntza kultur munduan sartzeko, baina karaktere ona baitugu konprenitzen dugu mundu erreakzionario baten aurka altxatu zela. Pio Baroja batek bezala.
|
|
2014
|
|
|
Alemanian miliun bat, Frantzian 300 mila, Israelen eta Suedian 50.000 bakotxean, Suitzan 40.000 eta abar.
|
Badute
beren hizkuntza, kurduera, dialektoetan banatua. Mintzatzen dute ere Persiako hizkuntza, turkiera eta arabiera.
|
|
2016
|
|
|
CERVANTES. Toboson, Dulcinearen jaioterrian, badago Cervantesi buruzko zentro bat. Munduko estatuetako buruzagiek ohitura
|
dute
beren hizkuntzetara egin diren. Kixote, ren itzulpenen aleren bat, eskaintza eta guzti, zentro horretara bidaltzeko. Badago Mussolinik izenpetutako italierazko ale bat.
|
|
|
Euskararen erabilpena errekaratzen ari da eta bizi dugun gizarte diglosikoan, nagusitasuna duen hizkuntzak gaina hartzen dio ahulduenari. Ondorioz, euskaldunek parada guti baizik ez
|
dute
beren hizkuntzan eta hizkuntzarekin bizitzeko egun guziko harat honatetan. Ipar Euskal Herrian eta gure eskualdean ere, biziko gorabeherak erdarazkoak dira kasik den denak eta frantsesezko kultur eskaintza alimalearen erdian, euskarazkorik deus guti baizik ez da agertzen.
|
|
2017
|
|
|
Transmisioaren inguruan indarrean egon den ikuspegiak hiztunak" hartzaile pasibo" (Kasares, 2014, 25 orr.) balira bezala tratatzen dituela salatzen du. Hau da, badirudi hiztunek ezin
|
dituztela
beraien hizkuntz ohiturak aldatu bizitza osoan zehar. Berak aldiz, hiztunak aktiboak direla uste du, agentzia dutela esanez eta beraien mintza ohiturak aldatzeko kapazak direla baieztatuz.
|
|
|
Hau frantses erromantze bihurtzen ari zelarik, hizkuntza germanikoa zuten frankoak nagusitu ziren. Hauek ez
|
zuten
beren hizkuntza ezarri, baina haien hizkerak arrasto sakona utzi zuen erromantzean zein toponimian. Gauzak horrela, hainbeste aldaketa gertatu eta hainbeste geruza ezberdin dagoen eremu batean oso zaila izan behar du toponimo zaharrenen arrastoak bilatzea.
|
|
|
Ondorioz, ikastetxearen eginkizuna ere garrantzi handikoa da. Ama hizkuntza Euskara
|
dutenek
beren hizkuntza maila handitu, sakondu eta aberastuko dute euskal eskolan, gaurko bizimoduak dituen eskakizun guztietarako prestatu, jantziriko hiztun oso bilakatu arte (8). Ama hizkuntza erdara dutenek, aldiz, Euskatzatzen.
|
|
2018
|
|
|
" Elige tu lengua jartzen zuen kartelean. Kontuan izan behar da identifikatu beharreko herritarrak euskaldunak direla, erdaldunek bermatuta
|
baitituzte
beren hizkuntza eskubideak. Kanpaina modu nahasgarrian zegoen eginda".
|
|
|
Erdaldunek gorroto diotela etxean ikasi hizkuntzari? Ez, haiek ere maite
|
dute
beren hizkuntza, nola guk gurea maite baitugu.
|
|
|
Ongizatea da ere, euskaldunentzat, beren hizkuntzan mintzatu ahal izatea leku guztietan, naturalki eta aske," estres linguistikorik" gabe. Euskaldun anitzek gaizki bizi
|
baitute
beren hizkuntza beti gutxietsia ikustea, non nahi espainolez edo frantsesez aritzera behartuak izatea. Alderantziz, hori ez litzateke hobeki bizitzea erdaldunentzat eta euskara ikasteko borondaterik ez dutenentzat.
|
|
2019
|
|
|
«Euskara taldeak ergatiboak eta ortotipografia akatsak zuzentzen ditu, baina hori baino eginkizun nobleagoez ere arduratzen da; eta beharrezkoak dira. Munduko kazeta onenek
|
dute
beren hizkuntzaz arduratzen den saila; hori baita kalitatezko produktu kohesionatu bat egiteko bidea. Hedabideen ardura da hizkuntza ondo erabiltzea».
|
|
2021
|
|
|
Bai, ezin ahantzizko mementoak bizi izan ginituen leinu horrekin. Eta egia erraiteko, zenbait aldiz uste nuen Euskal Herrian nintzela; zeren eta gu bezala
|
baitzuten
beren hizkuntza, beren populuaren amodioa. Hiriko jendeek uste zuten ez zutela kulturarik, bitxiak zirela.
|
|
2022
|
|
|
Irmo mintzatu da: «Lanpostu horiek
|
badituzte
beraien hizkuntza eskakizunak ezarrita, eta hori errespetatu behar da».
|
|
|
Helburu linguistiko eta kulturalak haien mendean daude. Bestela esanda, eredu horren arabera, botere ekonomikoa eta politikoa dutenek baino ezin
|
dute
beren hizkuntza eta kultura babestu eta bizirik iraunarazi. Botere ekonomikoa eta politikoa ez dutenak, ordea, haien mintzoa eta kultura galtzera kondenatuta daude.
|
|
2023
|
|
|
Bizkitartean, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan bi hizkuntza ofizial daude eta biek pareko izan behar dute. Euskal Herri osoan euskal hiztunak baztertu egiten dira, ezin
|
dute
beren hizkuntzan normaltasunez bizi. Horregatik, Bilbon datorren azaroaren 4an euskararen normalizazioaren kontrako oldarraldia salatzeko, manifestazioan parte hartzeko garrantzia azpimarratzekoa da.
|
|
|
MIRENEK: Baina animaliek ere
|
badute
beren hizkuntza...
|
|
|
Gure egoitzetan dauden adineko pertsonei kalitatezko arreta eta zaintza ematea da gure misioa. Kalitatezko arretaren barruan kontuan eduki behar
|
ditugu
beraien hizkuntza eskubideak. Euskaldun bat bere hizkuntzan artatzen baduzu, erosoago eta etxean sentituko da.
|
|
|
Euskaldun bat bere hizkuntzan artatzen baduzu, erosoago eta etxean sentituko da. Beraiekin komunikatu ahal izateko, kontuan izan behar
|
dugu
beraien hizkuntza. Behar bat da.
|
|
|
HE), eta hizkuntza erabileren arabera esleitzen zaizkie plazei. Plaza guztiek
|
dute
beren hizkuntza eskakizuna.
|