|
2000
|
|
|
Asisko Urmenetak eta" Zazpiak Batman" kolektiboak ARGIAren eskutik kaleratu berri duten liburuxka honek euskarazko lokuzio, esklamazio eta esamoldeak jasotzen ditu, euskaldunok modu libertigarri eta biziaz komunikatzeko
|
dugun
beharra asetzeko lagungarri gerta dakigukelakoan. Ez ditu bakarrik gure ama hizkuntzaren altxorra betitik izan direnak jasotzen, ordea, beste berri batzuek ere agertzen dira bertan, egileek asmatuak, inori baimenik eskatu gabe, alegia lotsagabe lotsagabe, hitzaurrean adierazten duten bezala.
|
|
|
Bai, gainera erretorika unibertsalera begiratuta ere, esan behar
|
duzuna
behar bada oso gutxi da, eta hari bueltak eman eta indarra eman behar zaio. Baina hori ez zen gauza berria, mitinlari on batek, sermoilari on batek egiten duena da.
|
|
|
Nire iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar berria emateko. Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak
|
dituen
behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara. Horretarako, ezinbestean, askatasunaren kuestioa eta politikagintzaren kontzepzio konkretua zehaztu behar ditugu.
|
|
|
Beste nahigaberik
|
ukan
beharrak ginen laster. Otsailaren bian Guardia ZibilakDantxarinean atxilotu zuen eta Iruñean kartzelaratu gure ikastetxeko bigarren irakaslebat, Kristiana Etxalus, ETA laguntzen zuelakoan.
|
|
|
Batzuek ia sistematikoki ahanzten dute albisteen parte garrantzitsu hau. Horrexegatik, irratilariak datutegi garrantzitsuak
|
ukan
behar ditu eskueran, beharrezkoa denean, hau da, denborak eta albistegiaren egiturak traba egiten ez digutenean, informazioen barne muinak uhinetara ateratzeko. Datutegi batzuk aipatzearren, entziklopedietan, almanakeetan eta Internet sarean, datu interesgarriak aurki daitezke, gure albisteen hari narratiboak hobeto ulertuak izan daitezen.
|
|
|
kultur heterogeneitatea. Gizartearen kultur homogeneitatea nahitaezkotzat jotzen da modernizatze prozesuak
|
dituen
beharrei erantzuteko. Baina zein testuingurutan bultzatu litzateke homogeneizatze hori?
|
|
|
hezkuntza politikak ez zuen etorkizunik hezkuntza egitura eraiki ezean, eta legeak, nahia adierazteaz gain, ez zuen nahi hori gauzatzeko modurik izango, baldin eta gauzatze hori ziurtatuko zuen Estatuak kontrolatuko zituen administrazio tresnak sortu eta eraikitzen ez baziren. Oro har, Estatuak nazioa antolatzeko
|
zuen
beharrari erantzungo ziola esan daiteke, azkeneko txokora iritsiko zen administrazio egitura ahalguztidun eta omnipresentearen bitartez, horixe baitzen nazioaren ideia memoria kolektiboan txertatzeko nahitaezko baldin
|
|
|
Baina botereak, berean irauteko, ez ote
|
du
behar, halaber, ageriko edo ezkutuko mehatxua, edo biak baterat. Eta, agerikoan, molde bateko eta bertzeko armak erakutsiko ditu:
|
|
|
Esperantzaz —eta baita xalotasunez ere— beteriko garai batean (1978an) argitaratu zuen bere kasa Bernardo Atxagak liburu txiki, eder, eszeptiko eta ironiko bat, Etiopia. Gure kulturaren establishmenak jaramon handirik egin ez bazion ere, eragin berezia
|
ukan
behar zuen obra hark, esan bailiteke gure egungo poesian dabilen joeren aniztasuna eta noranahiko asmoa, ahalegin pertsonal hari zor zaizkiola.
|
|
|
Informazio bolumen hauen mugimenduari begira, ezinezkoa zaigu guztiari unitate bakar batean heltzea, beharrezkoa da bereziki prestatutako profesionalak egotea, informazio kopuru izugarri horren barruan aise mugitzeko. Profesionalen beharra
|
dugu
behar dugun hori eskuratzeko bideak erakutsiko dizkigulako, denbora aurrezteko, zarata kentzeko eta behar dugun hori zehazki eta behar dugun momentuan jasotzeko. Laburtuz, informazioa erraz eta azkar eskuratzea beharrezkoa dugu; honek eskura ditugun errekurtsoen probetxua eta razionalizazioa suposatzen du, hau da, egun ditugun aurrekontuekin giza errekutso, errekurtso ekonomiko eta teknologikoak ongi erabiltzea da.
|
|
2001
|
|
|
Iragarkien sormenaren mailaz ari bagara, Euskal Herrian
|
badugu
behar den kapazitatea publizitate kreatiboa egiteko. Baina ezin dugu ahaztu honetarako dauden oztopoak:
|
|
|
Enkarni Genua Espinosak burututako" Ostiralero afaria" antzerkiak irabazi du aurten Donostia Hiriko Kutxa Literatur lehiaketak antzerti lanei eskainitako saria. Gure herrian elkarrizketarako
|
dugun
beharraz eta hura izateko daukagun zailtasunaz dihardu. Ezadostasun politikoengatik haserretuta dauden bi anaia dira antzezlaneko protagonista nagusiak:
|
|
|
Alderdi espainiarren estrategiatik, demokrazia hau ez
|
dugula
behar adina estimatzen esaten zaigu, bai. Eta bizkar ematen baldin badiogu sistema puskatzen ari garela diote.
|
|
|
Baina agian egoera on honen azpian dagoena gure ahuldadea besterik ez da, komunitate txikia izatearen ondorioa eta, beraz, guztion beharra izatearena. Hots, gehigarriak, irratsaioak, iritzi artikuluak eta gure produkzio, gero eta zabalago, hau osatzeko
|
dugun
beharra... eta ez diotenaz dagoen benetako interesa. Presentzia baino gehiago presentzia horrek sorrarazten duen eztabaida, debatea, baita interesgarriena.
|
|
|
Haren bidez egin ziren ezagunak Antton Valverde, Ez Dok Amairu... horiek denak! Izan ere garai hartan informazio bide bakarra «Zeruko Argia» zen, eta bere eskasian, euskaldunok
|
genituen
beharrak azaldu zituen.
|
|
|
GSIak jarri nahi
|
ditugu
behar duten errepide eta bide guztietan eta hiritarrak horiek interpretatzen jakin dezala eta baliagarri izan daitezela.
|
|
|
Azkenik, esan beharra dago azterketa oso zorrotza eta zehatza izan dela eta zenbait hutsune edo akats antzeman direla (adibidez, jolas batzuetan arduradunek ez dute ongi zaintzen jendearen sarrera eta, ondorioz, ez
|
dituzte
behar bezala egiaztatzen erabiltzaileak instalazioetara lotzeko segurtasun tresnak); akats horiek nahikoa izan dira zenbait parkek segurtasun arloko azterketa gaindi ez dezaten, batez besteko puntuazioa berez eskasa ez zen arren.
|
|
|
Ikus dezakezuenez, edukia zehazteko aukera asko dugu. Hauek guztiakegokiro lantzeak euskal hiztun batek
|
dituen
behar komunikatiboak asetzea dakar, zalantzarik gabe.
|
|
|
Senatari sozialistak, Luis Ayllonek, bestalde, azaldu du sektore aeronautiko osoak, pilotuek, kontrolatzaileek, elkarte profesionalek, ikastetxeek, erabiltzaileek eta eragindakoek erakunde horren jardunari buruzko eztabaidan parte hartu dutela, eta guztiek diote Espainian Istripuen Ikerketarako Batzordeak “ez duela funtzionatzen eta ez direla serio aztertzen aireko istripuak”. Sustapenaren titularrak onartu du Batzordeak “ez
|
duela
behar adina langile funtzionario, Zuzendaritza Nagusi Zibilean gertatzen den bezala”, eta ziurtatu du bere Ministerioak ikerketa erakunde horrek dituen langileak gehitzeko lan egiten duela. Gaur egun, batzordea hamabost postuk osatzen dute, eta horietatik sei hutsik daude.
|
|
|
120 herrialdek osatzen dute, eta eragin handia izan dezake kabiarraren merkatuan, hodeiengatik prezioa jar baitezake. Iran bezalako beste herrialde produktore handi batek ez dio eragiten akordio honi, uste baitu
|
baduela
behar bezain egoki kudeatzeko sistema. Lau herrialde horiek eta Turkemenistan bosgarrena kabiarraren munduko merkataritzaren %90 osatzen dute.
|
|
|
Haren iritziz, konpainia ez zen berehala jarri harremanetan ministerioarekin, Madrilgo La Princesa klinikako bere dializatzaileei buruzko lehen abisua jaso zuenean, sei heriotzetatik lehena Valentziako klinika batean erregistratu baino 15 egun lehenago. “Nik uste dut zerbait ez dela bete Farmaziako Zuzendaritza Nagusiari lehenbailehen jakinaraztea, gainerako autonomia erkidegoei informazioa eman eta behar diren neurriak har ditzagun”, azaldu zuen Beheko Ganberako korridoreetan, eta osasun alertak “ez
|
duela
behar bezala funtzionatu” onartu zuen. Ministroak gogorarazi zuen, hala ere, oraindik ez dagoela itxirik filtroak inplikatuta dauden hamahiru heriotzak eragiten dituzten ala ez zehaztu behar duen ikerketa, nahiz eta hamahiru heriotzen arteko “lotura bakarra” izan.
|
|
|
Baina, kasu askotan, kontsumitzaileak “informazio asko edo gehiegi” du. Hala ere, ez
|
du
behar adinako prestakuntzarik segurtasun gaiei buruz, “zero arriskua bezalako ezinezkoak eskatuz, ez baita halakorik”. Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Elikagaien Segurtasunaren Behatokiko zuzendari José Juan Rodríguezek azaldu zuenez, elikagaien ondoriozko toxiinfekzioen erdiak etxeetan gertatzen dira, eta horren adierazgarri da kontsumitzaileek ez dutela informaziorik edo prestakuntzarik.
|
|
|
Izan ere, haurdun geratu aurretik dieta osasungarria eta orekatua egiten hasteko unerik onena da. Haurdunaldia baino lehen elikadura onak ziurtatuko du bai amak bai haurrak
|
badutela
behar dituzten elikagaiak. Behar bezala elikatzeko, lehenik eta behin, arreta jarri behar zaie eguneroko dieta osatzen duten elikagaiei, eta haurdunaldiak irauten duen hilabeteetan behar handiagotuak dituztenak sartu behar dira, gorputzeko erreserbak handitzeko.
|
|
|
Baina nola arraio jakin ahal izan du Unaik jarraiketarena. Ez ote
|
du
behar besteko arreta ipini bere ekintzetan. Nabarmenegia izan ote da.
|
|
|
Eta opariarekin egin zuen amets: zubi baten gainean zeuden biak (Parisekoan edo Lisboako luze hartan) eta Romak paper gorrian bildutako oparia eman zion eta berak ahaleginak egin zituen papera kentzeko baina ametsa lekuz aldatu zen orduan, zortzimilako mendi batean zeuden (Annapurna?) eta atzamarrak ezin
|
zituen
behar bezala mugitu; gutxika, baina, oparia zabaltzen joan zen baina ordurako ametsetan ari zela konturatu eta erabaki zuen ez zuela zabaltzea merezi, hura guztia buruaren jolasa baino ez zela.
|
|
|
Hil aurretxoan ere bai, gaixotu zenean. Zerbait zeukan ahoan Juanek gaixotu zenean eta hil ondoren ere ezin
|
zuen
behar bezala hitz egin.
|
|
|
Eta arazo inozoa dirudi pentsatu aurretik, baina hamar orduko hotzaldia izan daiteke kasurik larrienetan. Eta literatura unibertsaleko esaldirik brillanteenak irakurtzen ibil naiteke agian eta ez
|
ditut
behar bezala estimatzen, oinak hotz ditudalako.
|
|
|
Irakurtzen ematen ditut orduak, Imanolek utzitako Sigmund Freuden liburuan irakurri dut gizakiak
|
duen
behar nagusietako bat maitatua izatekoa dela, eta orrialde horri txakurbelarria egin diot. Gizakia beti arriskuan dela eta biologikoki ere maitasuna derrigorrezkoa duela, hortxe tolestu dut orri izkina.
|
|
|
Nire oraingo dudak, ordea, barrenago bota ditu erroak. Nirekiko ari naiz galdezka ea auzi horrek âgaia eta tratatzeko modua direla  eta eta ez idazleen erruzâ ba ote
|
duen
behar bezalako funtsik. Esaldi horiek badute noski zentzurik, baina ez dakit musika eder edo poema bikain baten zentzua oso bestelakoa ote den.
|
|
|
Egia da, halaber, ulergarria dela halako atakan dagoen herri batek, bere baitara bildurik, bere bertuteak ederretsiz aurkitzea historiaren bazterño batera zokoratu izanaren ukendua. Koldo Mitxelenak ez zuen horrelakorik atsegin, aukeran nahiago
|
zuen
beharrari etekinak ateratzen saiatzea, beharra eragile handia baitute gizakiak eta gizarteak ahuleziazko egoeretatik irteteko. " Bitartekoa da hizkuntza, ez ontzia:
|
|
|
Zure argien eske natorkizu, ez beste sakonago eta jakintsuago horienen eske. Ez
|
ditut
behar adina ezagutzen, baina uste al duzu zinetan alde handia ateratzen didazunik gai horretan?
|
|
|
Neroni ere erraza ez delakoan nago, baina ez da erraza, batik bat, herri kutsua duen aldetik. Herri bertsoak ez
|
ditu
behar bezala ulertuko, Xenpelar lekuko, euskaldun garbia ez denak, diotenak adina ardura baitu isilik uzten dutenak.
|
|
|
–Olerkiek ba ote
|
dute
behar adina leku Eganen?
|
|
|
Eta filologia da, besterik baino areago, testuez, bestela esan, gatzaturik, érgon bihurturik, gelditu den hizketaz (esaldi, perpaus eta luzeagoez) mintzatu behar duen jakite mota. Horrexegatik, in partibus baizik ez naizen arren filologo, ez zait harrokeria iruditzen, gehiegizkoa behintzat ez, filologo gisa agertzea zuen aurrean, harako gure herriaren (ez ote
|
luke
behar Herriaren?) jakiundeak sortu eta jantzi zuen errefrauaren arabera: Itsuen herrian, okerra errege.
|
|
|
1 Bidenabar esan, Xalbat Arotzarena izturiztar kalonjearen obrari buruzko informazioa, gozoki esateko, ez
|
dugula
behar bezala jasoa Harluxet Fundazioaren Euskal Hiztegi Entziklopedian. Informazio urria, eta juzku okerretara eraman gaitzakeena ematen baitu.
|
|
|
Bera da meritua, bera saria beretzat. Ez
|
du
behar beste zergatirik, ez fruiturik; bere fruitua bere erabilera da. Maita dudalako maite dut, maitatzearren maite dut.18
|
|
|
Nik uste etikako azterketek ez
|
dutela
behar beste helburu galdera hori gogoan edukitzen. Egiteetan (ur emanetan), egin beharretan geratzen dira askotan:
|
|
|
Euskaldun artzainei beste dohainik ere ukatea eskatzen zitzaien garai haietan arras tipiko, autentiko eta sinesgarri izateko. Halatan, lan askorik ez
|
zuela
beharrik, Joanes kantari gisa ezaguna zen. Izugarriko ahotsa zuen, ahoa irekitzen zuenerako etxeak berak oinarrietan daldararazten zituela.
|
|
|
Hura anabasa zen: ez omen zegoen gelarik jardunaldietako parte hartzaile guztientzat, nonbait, hainbat akreditazio falta omen zen edo oker zegoen, areto hartako aire egokituak ez
|
zuen
behar bezala funtzionatzen (omenik gabe, neu lekuko), interpretarien zerbitzuak are eta gutxiago (baina, interpretariekin, artean esan dezadan, gauza jakina da…). Berandu iritsi eta gela eske borrokan ari ziren estatubatuar batzuk bazeuden.
|
|
|
Agureak, paparra puzturik, kondekoratutako soldadu ohi baten harrotasunaz heldu zion edalontziari. Ardoak inongo ospakizuni baino, gure onera etortzeko
|
genuen
beharrari erantzuten zion batik bat. Baita azkar asko helburua bete ere.
|
|
2002
|
|
|
jende eskubideak unibertsalak dira. Mendebaldeak ere ez
|
ditu
behar bezala errespetatzen, eta badugu gure etxean zer egin; halere, ez naiz batere inperialista edo zapaltzaile sentitzen emakumeen askatasuna herri islamikoetan oso murriztua dela esaten dudanean. Beraien kulturari errespetuak ez dakar begien ixtea.
|
|
|
Tanttakako aktore bat Maskaradan ikusten duzu, Tanttakako bat eta Txaloko beste bat Tentazioan eta abar. Niretzat fenomeno hau euren produktua saltzeko
|
duten
beharragatik sortu da, izan ere, aurpegi ezagunak behar dituzte, telebistako jendea... Niretzat akats larriena sortzen diren konpainia berriak aipatu ditudanen antzera funtzionatzen hastea litzateke.
|
|
|
«Zertarako taldearen salbamena, gizon bakanaren lepotik lortua bada? Zertarako Euskadiren askatasuna, euskaldunak lotuaz
|
ukan
behar bada?». Horiexek dira Haranburu Altunak egiten dituen galderak.
|
|
|
Baina bai espero dezaket euskaraz bizitzeko aukera errealak dauden tokietan erabilera handiagoa izatea. Toki horietan ez
|
dugu
behar bezala asmatu, edo behintzat ez da ikusten. Erabilera ez formalean ere ez dugu behar bezala asmatu, eta hor egiten da bizitza gehiena.
|
|
|
Toki horietan ez dugu behar bezala asmatu, edo behintzat ez da ikusten. Erabilera ez formalean ere ez
|
dugu
behar bezala asmatu, eta hor egiten da bizitza gehiena. Eskolak euskaraz dakiten pertsonak ematen dizkigu baina ez euskal hiztunak, alegia, euskaraz mintzo direnak, eta gainera eskolari ezin diogu hori eskatu.
|
|
|
irrati libreak, tokian tokikoak, interes desberdinetakoak... Gehienak ere nahiko irrati txikiak dira eta batez ere hauek
|
zituzten
beharrei erantzunez sortu da ekimena. Beharrei dagokienez, oso baliabide urriak dituzte irrati txiki hauek.
|
|
|
Hain zuzen ere, ihardetsi neraukon, hemen baldin ba nago egon,
|
zuen
behar naizelako da.
|
|
|
Kritika konstruktiboak egitea (baliagarri izanik, ez
|
dute
beharrik gabe inor zauritzen) eta kritikak jasotzeko prest izatea tentsio egoerak etorriko direla eta ikasiz joan garen komunikaziorako trebezia horiek erabili egin ditugula onartzearen pareko da.
|
|
|
Kontua ez da haurra beldurrarazi edo gehiegi babestea eta ingurunea ezagutzeko
|
dituen
beharrak galaraztea, lasaitasuna bilatzea baizik.
|
|
|
gelditzeko distantziak handiagoak izango ditu eta aquaplanning (automobilaren labainketa: arrastoa biziki higatua dagoenez, gurpilak ez
|
du
behar adinako ur ateratzen) nozitzeko arriskua areagotu egingo zaio.
|
|
|
1975ean onartutako agirian Euskal Unibertsitatearen berezitasunak zehaztuziren: 1 Herritarra, «Euskal Herriko Unibertsitateak euskal gizartea
|
ukan
behar dubere ardaztzat, euskal gizartea bere osotasunean harturik: osotasun geografiko, politiko administratibo, kultural eta ekonomikoa».
|
|
|
– Beraz, irtenbidea ez da etorriko egitura bera euskalduntzetik, euskarak dituen ahalmenak (irakasleak, ikasleak, ezagutzametatua, etab.) eta euskal gizarteak
|
dituen
beharrak uztarturik, garapen bide propioan abiatzetik baizik. Hots, curriculum, ikasle kopuru, irakasleria eta baliabide material propioak garatuz.
|
|
|
Honek hiru ondorio dauzka, gutxienez: ikasleen behar sozialei erantzun behar zaie (ikasleek gelatikkanpo euskaraz komunikatzeko
|
dituzten
beharrei), gela barruan irakasleakerabilera testuinguruak sortu behar ditu (gelaz kanpoko testuinguruaksimulatzeko aukerak ematen dituztenak) eta, azkenik, euskara hizkuntzagutxitua izanik, teknologia berriak direla medio, testuinguru birtualak sortubeharko dira ikasleak eta irakasleak euskara eremu ezberdinetan erabildezaten.
|
|
|
– Ikasleak
|
dituen
beharren araberako ikas prozesua mesedetzen du: azterketen prestaketa, idazmena, mintza saioak, arlo jakinen indartzea...
|
|
|
– Ikasleak
|
dituen
beharren araberako ikas prozesua mesedetzen du: azterketen prestaketa, idazmena, arlo jakinen indartzea...
|
|
|
Agurain inguruan daude, Entzia eta Aratz Aizkorri mendizerren tartean eratzen denharanean. Tokian ez dago harkaitzik, substratua arbelezkoa baita, baina Entziakeskainiko
|
lituzke
behar diren kareharriak eta Aratzek, berriz, hareharriak.
|
|
|
Material honetako geruza metaketak sarritan azaleratzen dira gure mendietakogailurretan eta hegietan, eta, gainera, maiz puskatuta edo pitzadurekin. Horrek askoerrazten
|
zuen
behar ziren harkoskoak eta harlauzak erauztea, ganbera txukunak etahandiak eraikitzeko (erraldoiak izatera heldu gabe, noski), edo harlauzak nahikoondo antolatuta dituzten tumuluak metatzeko (Praalata, Igartza Mendebaldea, etab.). Euskal Herriko trikuharri ikusgarrienak (Biasteri inguruko Chabola de laHechicera, San Martin, El Sotillo, La Hechicera, Layaza...; Arabako Mendebaldeko La Mina; Kuartangoko San Sebastian, Gurpide Hegoa; Ziraukiko Txarrakadia... edo harlauza zulatudun hilerriak. Artaxonako Portillo de Eneriz eta La Mina deFarangortea, eta Bianako Longar?) bertako litologian hareharriak nagusi direnlurraldeetan egin dira, eta horretan zerikusi handia izan dezake berak eskaintzenduen harri formatuak (handiak eta bigunak landu nahi izanez gero) eta azaleramenduen ezaugarriek.
|
|
|
Horrela, Leisner ek zioen Anta Grande de Olival da Pega ko (Portugal) ehun eta hogeita hamalau idolo plakak beste horrenbeste gizabanakorizegozkiela, eta Poço da Gateira ko ukitu gabeko erdialdean zeuden hamar lurrontzilerrokatuak eta hogeitik gorako tresna leundu, berdinki banatuta egongo zirelahilotzen artean (bakoitzari ontzi bat eta aitzurra eta aizkora egokituz); etab. Bestebatzuek, berriz, zalantzak dituzte, ez dirudielako trikuharrien inguruan bizi izanziren denak lurperatuta zeudenik bertan, emakumeen proportzioa gizonena bainotxikiagoa delako, jaioberrien eta umeen proportzioa txikiagoa delako, hilkortasunhandia kontuan izanda (garai berriagoetan ikusi den bezala, agian, etxe barruanlurperatuko ziren), eta gizabanako batzuen inguruan atu kontzentrazioak nabariakdirelako. Valladolideko El Miradero tumuluan gorputz batek hezurrezko hamaridolo leuntzaile zituen, baina gainerakoek bi besterik ez zituzten (Delibes, 1995). Argi dago azken egiaztapen hauek oso interesgarriak direla, baina uste duguhorietan oinarrituz gure trikuharrietako gizarteari buruz egin daitezkeen hipotesiekoraingoz ez
|
luketela
behar adinako funtsik izango, une honetan muga handiakdaudelako (azken urteetako indusketa garrantzitsuenen azterketa antropologikoakargitaratzeke daude. Longar, Aizibita, Mandubi Zelaia, Los Llanos, etab.?, sexuaren identifikazioa oso gutxitan lortzen da, etab.).
|
|
|
Antzutasuna, izan ere, semen lodiegiak eragiten du eta, bestela, behar baino likido meheagoak: meheak ezin du dagokion tokian inkatu eta berehala lerratzen da eta fruturik utzi gabe itzultzen; lodiagoa, berriz, trinkokiegi igortzen da, edo ez
|
du
behar besteko indarrez aurrera egiten edo ezin du behar den tokian sartu, edo, sarturik, hazia nekez nahasten da emakumearen haziarekin. Venusen harmoniak oso ezberdinak direla ikusten baita:
|
|
|
Antzutasuna, izan ere, semen lodiegiak eragiten du eta, bestela, behar baino likido meheagoak: meheak ezin du dagokion tokian inkatu eta berehala lerratzen da eta fruturik utzi gabe itzultzen; lodiagoa, berriz, trinkokiegi igortzen da, edo ez du behar besteko indarrez aurrera egiten edo ezin
|
du
behar den tokian sartu, edo, sarturik, hazia nekez nahasten da emakumearen haziarekin. Venusen harmoniak oso ezberdinak direla ikusten baita:
|
|
|
Hozkailuan hotz kalitaterik
|
badugun
behar bezala jakiteko, egokiena da aparatuaren barruan termometro batzuk jartzea, posizio desberdinetan. Baliteke beheko aldean hotza zuzena izatea, baina, adibidez, gauzak beroak izatea goikoan.
|
|
|
Hala ere, horrelako makinen arduradunek diote txanpon gehienek 50 zentimoko txanpon gehiago dituztela euro bat baino, gutxi gorabehera bitik batera. CECAk onartzen du sukurtsalek ez
|
dutela
behar adina txanpon eskaera asetzeko, eskaera uste baino handiagoa izan baita. Merkataritza Ganberen Kontseilu Gorenak txanpon falta ere onartzen du, nahiz eta uste duten eskasia hori oso leku zehatzetan gertatzen dela eta garrantzi gutxi duela.
|
|
|
Azterlan horren arabera, “Gosaritarako galleten nutrizio karakterizazioa” izenburupean, galletak osagarri “bikaina” dira dietarentzat, eta adierazten du produktu horren 30 g (4 edo 5 ale inguru) karbohidratoetan gomendatutako eguneko kopuruaren %9, %6 gantzetan, %3 proteinetan eta %7 kilokalorietan ematen dutela. Rafael Codony eta Magda Rafecas UBko Farmazia Fakultateko Nutrizio eta Bromatologia Saileko kideek adierazi zutenez, 200 mililitroko esne basokada bat duten zortzi galleten errazioak gosariak
|
dituen
beharren erdiak ematen ditu. Haurrek, berriz, lau galleta eta 150 mililitro dituzte, eta horiek dira askariaren behar ia guztiak.
|
|
|
FAOren ekimen bat da, eta elikagai urritasuna duten diru sarrera txikiko herrialdeetan segurtasun hori bereziki sustatzen du. Izan ere, elikadura segurtasuna dago pertsona guztiek behar adina elikagai kaltegabe eta elikagarri eskura dituztenean, bizitza aktiboa eta osasuntsua izateko elikagaiei dagokienez
|
dituzten
beharrak eta lehentasunak asetzeko. Hala ere, eta programa horren iturrien arabera, gaur egun, munduko populazioaren %20 inguruk desnutrizio kronikoa du, eta, hobekuntza txikiak lortzen ari diren arren, hazkunde demografikoaren aurreikuspenek ez dute hobekuntzarik adierazten.
|
|
|
Hori dela eta, Osasunaren Nazioarteko Eguna igandean izango da, “Zure osasunaren alde, mugi” lelopean. Gazteen bi herenek baino gehiagok ez
|
dute
behar adina ariketa fisiko egiten, eta entretenimendu sedentarioek (telebista ikustea edo ordenagailuarekin jolastea, adibidez) lekua irabazten dute. Eta bizimodu sedentarioa da heriotza eta ezintasunaren munduko hamar kausa nagusietako bat.
|
|
|
Erakundearen datuen arabera, herrialde garatuetan gertatzen diren heriotzen %12, 3 nahaste neurologiko eta mentalen ondoriozkoak dira, eta, beraz, beharrezkotzat jotzen du heriotza tasa handi hori murrizteko tresna egokiak garatzea. OMEren arabera, herrialde aberatsek ez dituzte baliabide asko bideratzen osasun mentalerako, eta ematen dituztenek ez
|
dute
behar adinako kalitaterik. Gainera, asistentzia psikiatrikoan diharduten profesionalak oso urriak dira munduan, 680 milioi pertsonak baino gehiagok, batez ere Afrikakoak eta Asiakoak, milioi bat biztanleko psikiatra bat baino gutxiago baitute.
|
|
|
Ondoren, etxeko eremuan, kontsumitzaileek egokitzat jotzen dituzten saltsekin edo ongarriekin nahastu behar dira. Merkatuan horrelako produktuak agertzea kontsumitzaileen eskariari erantzuteko sortu da, eta industriak salmenta aukerak handitzeko
|
duen
beharragatik. Kontsumitzaileen eskaria landare produktuen beharrean oinarritzen da, haien koipearen kalitatea hobea izaten baita, zuntza, mineral interesgarriak eta bitamina batzuk ematen baitituzte, besteak beste.
|
|
|
«Ez dugu ulertzen nola iritsi zen atzoko eguerdira arte Bruselak egoera ezagutzen zuenean», azpimarratu zuten iturri horiek. Gasteizek eta Madrilek, ordea, ez
|
zuten
behar adina denboraz informaziorik jaso, pentsu kutsatuekin elikatu diren txerrien partidak elikadura katean sartu ez daitezen.
|
|
|
Aldiz, herrialdearen egoera orokorra ez da zehatz mehatz ezagutzen. Celia Villalobos ministro ohiak berak, duela aste batzuk, uste
|
zuen
behar adina odol erreserba zegoela, eta aitortu zuen ezin zuela erantzun, «Komunitateen eskumena» zelako. Fedsang, Martín Manceñidoren lehendakaria, bere hitzekin:
|
|
|
ez zaie ariketa fisiko aerobikorik egiten, patologia horretarako egokiena dena. Manuel Luquek uste du bere lankideek ez
|
dutela
behar adinako garrantzia ematen ariketa fisikoari; izan ere, arteria presioa zuzenean murrizten du eta pisu arazoak kontrolatzen laguntzen du: «Hipertentsoek kirola egin behar dute, ohituta geratu gabe.
|
|
|
FDAko (Sendagaiaren Estatu Batuetako agentzia) aditu batzorde batek zenbait analgesikoren prospektuak aldatzea gomendatu du, izan ditzaketen arriskuez ohartarazteko. Batzorde horren arabera, AEBetako kontsumitzaileek ez
|
dute
behar adina informaziorik aspirinak edo ibuprofenoa, parazetamola edo naproxenoa duten botiken arriskuez. Printzipio aktibo horien bidez, sendagai ugari merkaturatzen dira sukarra, min arinak edo hotzeriaren sintomak hobetzeko.
|
|
|
Erreklamazio egileen inpugnazio horren oinarria hauxe zen: Espainiako legegileak ez
|
zuela
behar bezala egokitu 1997ko Europako Erkidegoko zuzentarau batean xedatutakoa; zuzentarau horren arabera, estatu kideek beren lurraldean debekatuko dute beren etiketatzean nahitaezko zenbait zehaztapen ez dituzten elikagaien merkataritza. Alde batetik, inpugnazioaren oinarria hauxe zen:
|
|
|
Elikagai gehiago edateak polifagia izena du. 6 Intsulinak glukosa zeluletara pasatzen uzten ez duenez, zelula horiek ez
|
dute
behar adinako energiarik.Beraz, organismoaren erreserba koipeak erre behar dituzte, energia iturri baitira. Gantzaren metabolismoaren hondar substantziak gernuaren bidez kanporatzen diren gorputz zetonikoak dira (zetonuria), eta usain nabarmena eragiten diote.Diabetikoa ez den haurrak ere zetonuria izan dezake karbohidrato ugariko elikagairik hartzen ez badu.
|
|
|
– diametroari dagokion zuloa egin ez izana. – Hormako igeltsua oso lodia dela, ez
|
duela
behar adinako erresistentziarik eta pitzatu edo moztu egiten dela. – edo behar baino zulo sakonagoa egin delako.
|
|
|
Peruko agintariek atzemandako akatsek 19.000 ikasgela ingururi eragiten diete. Gela horiek ez
|
dute
behar adinako aireztapenik, eta argi gutxi edo batere ez dute. Baldintza horiek guztiek arnas gaixotasunak eragiten dizkiete haurrei.
|
|
|
lodiera 0,048 eta 0,075 milimetro bitartekoa da. Lubrifikatzaileei dagokienez (sexu harremanaren erosotasuna hobetzen dute eta latexaren narriadura atzeratzen dute), aztertutako eredu guztiek lubrifikatzailea
|
dute
behar adinako proportzioan. Bestalde, OCUk zehaztu du lubrifikatzaile espermizidekin saltzen diren preserbatiboak ez direla abantaila.
|
|
|
Oraingoz behintzat, haizeak hegoaldetik eta hego mendebaldetik jotzen du, eta aldekoak dira, baina hondoratzearen inguruan dagoen norvegiako kutsaduraren aurkako ontziak zailtasun handiak ditu fuel olioa biltzeko. Ezin du nahi den erritmoan egin, Rajoyren arabera," orbanak ez
|
baitu
behar adinako dentsitaterik, nahiz eta oso handia izan". Lehendakariordeak batzorde zientifiko bat ireki zuela iragarri zuen, besteak beste, gai hauek aztertzeko:
|
|
|
Badira, halere, bestela pentsatzen dutenak. Zakurra gaizki begiratzen dutenek, ganadua ere ez
|
dutela
behar bezala jamongo.
|
|
|
Beraz, argi dago Estatuko indar politiko nagusiei dagokienez, harrera eta onarpen eskasa
|
ukan
behar zuela lehendakariaren proposamenak. Berak, ordea, zuhurki, edo nahiago bada, noraezean, euskal herritarron atxikimendua ren karta jokatu nahi izan du.
|
|
|
Ba ote
|
dugu
behar dugun Unibertsitatea?
|
|
|
Gizarte honek, euskalgiza rteak, kalitatezko unibertsitate sistema bat behar du, edozein herri aurreratuk bezala. Ba ote
|
dugu
behar dugun unibertsitate sistema hori. Galdera hori erantzun nahi du da lan honek, eta horretaz arituko naiz datozen lerroetan.
|
|
|
– Egia esan, hobe
|
duzu
behar horiek nire amari uztea. Zure eskuak finegiak dira horrelakoetan lohitzen hasteko.
|
|
2003
|
|
|
Prousten mailako idazlea, Prousten ifrentzua. Sokatiran, laburraren aldekoek
|
badute
behar zuten txapeldun handia, bere aldera besteak berera adina indar egiteko gauza dena.
|
|
|
Ikuspegi lineala da PPren hezkuntzako erreformak iradokitzen duena eta irakasle asko" errearazten" dituena. Eskola porrota gertatzen bada, batzuek diote ikasleen erruz dela eta, beraz, apartatu egin behar direla" balio ez dutenak"; beste batzuek, berriz, pentsatzen dute irakasleek ez
|
dutela
behar adinako mailarik eta" erre" egiten direla.
|
|
|
Martaren esanetan, payadoreak giza eskubideak defendatu behar ditu. Bere grabaketetan, sarri lantzen diren gaiak dira desagertuen istorioak, langileen eskubideak, umeek eskolara joateko
|
duten
beharra...
|
|
|
Estatuko segurtasun indar desberdinen esanak eta ETAren egiazko eta ustezko idazkiek esaten dutena da garrantzitsuena. Azken urte luzeetan ARGIA ere behin baino gehiagotan agertu da susmagarrien zerrenda horietan eta, dagozkion legezko bideak erabiliz eta dagokion lekuan, argi utzi izan du ez duela ezer gordetzeko eta bere etxeko ateak zabalik
|
dituela
behar diren azterketak egin eta behin betiko susmagarrien zerrenda eta ikerketa horietatik albo batera uzteko. Beldurra, ezintasuna eta indefentsioa da euskal kulturako sektore zabaletan hedatu diren sentipen nagusiak, seguruenik Madrilgo zenbait bulegotatik bilatzen diren helburu nagusietakoak, eta ez bakarrik euskal kulturari zuzendutakoak, egungo statu quoa era batera ala bestera zalantzan jartzen duten guztiei baizik.
|
|
|
Eta harreman horietako zenbaiten norabidea markatzerakoan erabili izan da indar bidegabea, baina harreman horietako asko bidezko bezala ere onartu izan dira herrien baitan eta herrien artean. Pertsonen eta herrien egoera hauei gizabidetik erantzuteko, elkar ulertzetik hasi behar da eta
|
ditugun
behar anitzei dagozkien aginte forma egokiak asmatu eta aplikatzetik.
|
|
|
Produktu honen ontziak ematen duen informazioa oker edo osatu gabe doa oraino: La Bella Easo eta Madame Brioche (Bimbo) laginek bakarrik
|
dute
behar bezalako etiketa.
|
|
|
Premia horrek larriturik, batzuetan ez
|
dugu
behar bezalako informazioa jasotzen bankuak aurreratu digun diru hori itzultzeko aukerez.
|
|
|
Gizarte guztiek beharra sinboloak bilatzeko
|
duten
beharra gertaera historikoa da.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Jagon Saileko lagunek, orain duela zenbait aste, solasean geundelarik ikusteko eliza eta euskara deritzon hiru urteko azterlanaren barnean nola banatuko genuen gure eginkizuna, Andres Urrutia, Mikel Erramuspe, Xabier Itzaina eta Jean Louis Davanten aldiaren ondotik etorri zen ene txanda: . Eta hik, Piarres, zertaz
|
duk
behar hitz egin?, galdatu zidaten.
|
|
|
Haren ustez, Unibertsitatea euskalduntzea eta herrira hurbiltzea ziren UEUren zereginak, unibertsitate alternatiba sortzeko aukera baztertu ondoren. Baina, apaltasunak ez zuen ezkutatu Bakaikoaren haserrea, egun batzuk geroago Egin en egindako elkarrizketan108 Unibertsitateak eta Jaurlaritzak ez
|
zuten
behar besteko borondate politikoa azaldu, garaiko legediak markatutako eremu geografikoak gainditzen zituen erakunde baten nortasuna babesteko. UEUri EAEko eremura mugatzea eskatzen zitzaion,
|
|
|
Izan ere, ohiko jende multzo batek ez zuen aurkitu gustuko gairik UEUn eta bai, ordea, beste erakunde batzuek antolatutako ikastaroetan (Adarra pedagogia taldearenak esaterako). Beraz, konponbidea erraza zen, hurrengo urteko programak zabalagoa izan behar zuen, UEUra hurbildutakoen heterogeneotasuna eta euskal munduak
|
zituen
beharrak kontuan hartuta, UEUra hurbildutako askok ez zuelako zerikusirik unibertsitate munduarekin eta zituzten ikasketak eta motibazioak era askotakoak zirelako150 Programa lau zutabe nagusitan banatzea izan zen Zalbideren proposamena: 1 Hizkuntza (glotodidaktika eta itzulpengintza), 2 Irakasleen prestaketa, erabakirik hartu urtarrileko bilerara arte151 Batzarrak jorratu zuen azken puntua irakasleriarena izan zen, eta honako hau erabaki zen:
|
|
|
Noiz eta nola ez da gure kontua. Herritik sortutako gure moduko kultur ekintza serio batek, uste
|
dugu
behar duela leku bat, berak sortzen dituen erakundeetan128.
|
|
|
«Euskal populua, herria, herri ostea, herri masa, herri jendea? ardatz», izan ere, «Euskal Herriko Unibertsitateak euskal gizartea
|
ukan
behar du bere ardaztzat, euskal gizartea bere osotasunean harturik: osotasun geografiko, politiko administratibo, kultural eta ekonomikoa».
|
|
|
S zatidura intelektuala normala baino txikiagoa da; 55 eta 69 artekoa, arina bada, eta 70 eta 90 artekoa, muga bada. Horren ondorioz, ukitutakoek ez
|
dute
behar bezalako integrazio soziala, lanekoa eta hezkuntzakoa lortzen kanpoko laguntzarik gabe. Garapen sozial horretan sartzen da teknologia berrien garrantzia, batez ere Internetena.
|
|
|
Eisenbach irakasleak duela urte batzuk frogatu zuen arrautzak esperma erakartzen duela seinale kimikoen bidez, Proceedings (Estatu Batuetako Zientzia Akademiako organoa) aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera. Baina seinale horrek irismen txikia du, eta, beraz, ez
|
du
behar adinako gaitasunik espermaren bidaia horren prozesu osoa kontrolatzeko. Erakarpen kimikoa – kimiotaxi izenaz ezagutzen den prozesua – mugatua da, eta, beraz, Israelgo ikertzaileek termotaxia edo tenperatura diferentziaren sistema aztertu zuten.
|
|
|
James Mahoneyk kritiken gogortasuna onartu zuen, baina adierazi zuen txostenaren iruzkinak ongi etorriak direla eta batzuk datorren apirilean aurkeztuko den behin betiko planean islatuko direla. Azterketa horren alderdi positiboari dagokionez, mundu akademikoko, industriako eta ingurumen erakunde pribatuetako adituek nabarmentzen dute plana oinarri sendoa izan daitekeela zientzia ekimen berri garrantzitsuetarako, eta arazo larri hori aztertzeko ikerketak
|
duen
beharra azpimarratzen dute.
|
|
|
Ernaldu obozitoak Lan honekin zerikusirik ez duten ikertzaile batzuek zuhurtziaz jokatu dute. Washingtongo Carnagie Institutuko Alan Spradling ek esan zuen laborategian lortutako obozitoak ez liratekeela naturalak bezalakoak izango, horiek inguruko zelulekin harreman konplexua behar
|
baitute
behar bezala garatzeko. Wellcome Trust Institutuko Azim Suranik gaineratu zuen Pensilvaniako taldeak frogatu behar duela zelula ametatik lortutako obozito horiek ongarritu egin daitezkeela eta enbrioi bideragarri bat sor dezaketela.
|
|
|
Hala, Zerga Agentziaren web orria (www.aeat.es) aztertzean, ASTICek ikusi du “eragiketa guztiak bigarren mailan daude”, “Bulego birtuala” kategorian. Aitzitik, MAPen “lehen mailako informazioa dago (“egoitzak”), eta ez
|
du
behar adinako garrantzia”. Txostenean hauteman den beste arazo bat da hiru webguneek ez dutela diseinu bakarra loturak identifikatzeko.
|