|
2000
|
|
|
Hitzaldi bat idatziz ematea gainera, bi bider zaila da, hitzaldi txar asko, osteko mintzaldiaz konpondu baitira eta, kasu honetan, ez dago horretarako paradarik.Hala ere, eskertuko nuke testu hau klabe ireki horretan irakurtzea, artikulua irakurtzen duenak ez baititu galdera erantzunak aurkituko, kuestio proposamenak baizik. Izan ere, honako hauek ondorio biribilak baino gehiago burutazio itxigabeakdira, polemikarako gonbite eta eztabaidarako pizgarri izan nahi
|
duten
ideiak.
|
|
|
Hau dela-eta, fokapen honetatik sexu arazoaknorbere sexuazioa, eta norbere izate sexuatua bizitzeko moduan aurki daitezkeenzailtasun gisa dira ulertuak. Adibidez, eiakulazio azkarra deskriba eta objektibadaitekeen sintoma da; hala ere, sintoma hau disfuntziotzat joko da sexuazioaridagokionez norbere buruari buruz bakoitzak
|
duen
ideiaren arabera, ideia hauerreferentzia kulturaletik bereiztea zaila baita. Mendebaldeko kulturako gizonakbere funtzioa gizonezko modura bikotea sexualki asetsea, batez ere koitokoestimulazioaren bitartez?
|
|
|
Hau da, gizakiariezezaguna zaio bere izatearen parterik gehiena. Bestela esanda, geutasuna, geureburuarekiko
|
dugun
ideia eta errepresentazioa kontzientea da eta bera baino askozkonplexuago den arlo inkontzienteaz erabakita dago; ezezaguna da, beraz.
|
|
|
Ondorengo esperientzia eta bizipenak lehen oinarri horren gainean finkatuzjoango dira bizitzan zehar, subjektuak bere buruarekiko
|
duen
ideia, mundua etabesteekikoa, harreman dialektiko honen ondorioz osatuz doala.
|
|
|
Zenbakia diseinatzean erredakziotaldeak izandako asmoaren berri emateaz edota indizearen haria agertzeaz gain, lankideen artikuluen bere irakurketa eskaintzen digu sarritan4 Normala da inoren idazlanaren aurkezpena egiten duenak berari deigarrien eta interesgarrien iruditzen zaizkioneta, gogokoen?
|
dituen
ideiak nabarmentzea. Baina inolako lotsarik gabe eta ezkutukaibili barik, bere pentsamendua eta iritziak jaulkitzeko baliatzen da Txillardegi, lankideen artikuluak irakurri eta irakurleei aurkeztean, bere iruzkinak ere sartuz, batzuetankritikoak.
|
|
|
Peirce-k dioenez pragmatismoak ez du bilatzen soilik egia edo errealitatea zehaztea; pragmatismoak hitzen edo proposamenen esangura eta jarduera komunikatiboanolakoa den argitu nahi du. Objektu bati buruz
|
dugun
ideia ez da gauzatzen guregogoetan modu isolatu batean, gure zentzu edo oharmen sistematik at; ideia horiobjektu horrek gure jarduera mentalean eragiten dituen ondorioei lotuta dago, ezinbestez.
|
|
|
a) Lehenengokoa(, primeridad?), oharmen batez edo datu sentsible batez, bestelako gauzekin nahastu gabe,
|
dugun
ideia sartzen da hemen: gorria, urdina, orlegia, horia...
|
|
|
Izan ere, une bat artifiziala, gizatiarra edo historikoa dela esaten dugu, egileakekintza etorkizunerako
|
duen
ideiaren arabera gauzatzen duenean, proiektu batenarabera?; etorkizunaren mende baitihardu orduan, zulo gerozaleek bultzaturik. Baina, mugimendua benetan historikoa izan dadin, nahitaezkoa da errealitatean zulatzeren batgertatzea, aldaketaren bat:
|
|
|
Kojeve rentzat, gizakiak bakarrik sortu eta suntsitzen duesentzialki. Hortaz, gizakia dagoen heinean ageri da soilik errealitate naturaleandenbora, gizakiak sortu eta suntsitzen baitu etorkizunaz
|
duen
ideiaren arabera. Etaetorkizunaren ideia orainaldi errealean, beste nahi baterantz zuzenduriko nahi gisaageri da, edo, gauza bera baita, gizarte ezagutzaren bila dabilen nahi gisa; nahi honekeraginiko ekintzak paratzen du, hain zuzen ere, historia abian.
|
|
|
Neurri batean bederen bi ikusmolde hauek elkartuko dituen Fichte-rengana joko dugu, lagungarri izango baita gero hezkuntzaren funtzioa zein den ulertu ahal izateko. Zentzu horretan, esan behar da, Fichte tradizio erromantikoarekin lotzen dela, nazioari buruz
|
duen
ideia kontuan harturik. Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena, beraren ustez, hizkuntza da:
|
|
|
Eta uste dut ezen alegatzeko moduko bertze arrazoin bat ere bazuela aitak, aitzinago ulertuko nuena, eta hura zen aita Bartolomeren aurka senti zezakeen jelosia, apezaren eskua gero eta luzeagoatuz joan zelako eta haren itzala gero eta zabalagotuz, bai jauregian eta bai Urbiaingo jendeengan ere... eta zeren aita ez baitzegoen bere boterea bertze nehorekin partitzeko prest. Eta bazegoen, edo egon zitekeen hirugarren arrazoin bat, arestian aipatuaren korolario eta ondore, zeren eta, nola gure aita ezin gogarago senti baitzitekeen aita Bartolomerekin, honek Nafarroari eta Eliza Katolikoari buruz pentsa zezakeenaz denaz bezainbatean, berdin eta orobat senti baitzitekeen desgogara aita jesuitak moralaren eta seigarren manamenduaren alderakotzat
|
zituen
ideia ezin hertsiago haiekin, zeinak aitaren kontra bihur baitzitezkeen —Ubarneko dama gaztearen kontu harekin, konparazione—, baldin jesuitaren boterea haziz bazihoan, eta baldin, haztearen hazteaz, behar hainbat indar eta botere bereganatzen bazuen, aitaren kontra ekiteko.
|
|
|
—Nik ez diot berorri erran olen hersteko... Baina olen zuhaitzari beha jarriko bagina ere, jakin beza ezen, nola zuhaitz batzuei adaska berriak txertatu behar zaizkien, fruitu joririk emanen badute, hala, asmo zaharren olak beharrezkoa
|
duela
ideia berrien hauspoa, burdin produkzione guztia uhertu eta herdoilduko ez bada... Eta uste dut badakidala zer hauspo mota behar dugun eta zer neurritakoa...
|
|
|
" Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi
|
duen
ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du bai liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia; baina beste gauza bat ere aitor dezadan:
|
|
|
Beste aukera bat izango zatekeen zientzi dibulgaziozko hitzaldia deitzen dena ematea; hau da, egiaz ulertzen ez duzuen zerbait ulertzen duzuela sinestaraztera zuzendutako hitzaldi bat, horrela, nire ustez gizaki modernoaren nahirik zitalenetakoa asebetez, hots, zientziaren azken aurkikuntzekiko azaleko jakin mina. Aukera hauek arbuiatu ditut eta nire ikuspegitik garrantzi orokorra duen gai batez mintzatzea erabaki dut,
|
zuen
ideiak argitzen laguntzeko asmoz (honi buruz esango dudanarekin ados egongo ez bazinate ere). Hirugarrena eta azken oztopoa, egiaz, iraupen handiko hitzaldi filosofiko gehienetan ohizkoa, hurrengoa da:
|
|
2001
|
|
|
UPNk 1986an lortu ez zuena gauzatzea, hau da eremu mistoa desagertaraztea. Nafarroan oso sustrai sendoak
|
dituen
ideia da hori, horrela, praktikan, bi eskualde bakarrik geratuko lirateke, ez euskalduna eta euskalduna (egiazki misto bihurtua).
|
|
|
Autonomiek Europan izan behar duten zereginaz, PSG Ibarretxeren eskaritik harantzago doa, esate batera. EAEk eta Nafarroak izan behar duten harremanari buruz guk
|
baditugu
ideia zehatzak eta arloren batean proposamen zehatzak ere bai. Euskararen aurkako UPNren jarrera lagundu izan du neurri handi batean PSNk, eta Iruñeko Udalean ere UPNk egin duen politika ankerrenarekin batera gobernatzen du PSNk.
|
|
|
errealitatearen zati baten zati baten zatia ezagutzen dutelako, ezer ere ez dakitelako! Euskal Herriaz
|
duten
ideia erabat anakronikoa da, eta antipatikoak eurak pertsona anakronikoak dira, Kristo aurreko jendea.
|
|
|
Objektuez inguraturiko mundu honetan, objektuekiko gure erlazioaren bidez definituko gara. Ortegak nobelari buruz
|
zituen
ideiak errepikatuz, esan dezagun objektuak dauden lekuan, beraiei buruz hitz egitea alferrikakoa dela.
|
|
|
Holan en poema bat gogoratu nahi nuke harrigarria egin zaidalako zein modutan agertzen duen Sarrionandiak asko maite
|
duen
ideia bat, derrotaturik ere aurrera jarraitzen duen pertsonarena, alegia. Testua" Poesia" deitu du Holan ek eta honela dio:
|
|
|
Onartu beharra
|
dut
ideia ona izan dela.
|
|
|
Ideia hauei jarraiki, programazio komunikatibo klasikoaren diseinuakeraldatu dituzte materialgile eta irakasle askok; izan ere, hauek dirateke horiahalbidetu
|
duten
ideiak:
|
|
|
Aldi berean, motibazioak bigarren hizkuntza horren errendimendu mailaneragiten
|
duenaren
ideia mantentzen da.
|
|
|
Mutilaren ganbaran, ordea, ideia guztiak nahas  tu ziren, egun batean, txirrikarik gabeko hariak bailiran: " Non da jostorratza?", galdetu zion bere buruari, ezin
|
baitzuen
ideia haien guztien loturarik inon ere aurkitu. Bere bihotzeko jostotzaran begiratu zuen, orduan:
|
|
|
Komeni ere da, hizkuntzaren aldetik, harako" barrabaskeriak" euskaraz argitaratzea, bizi delako seinale nabarmen baitira. Inguruan suma  tzen
|
ditugun
ideia eta iritzien arteko gerla garratz suminak gure herrian eta gure hizkuntzan sumatuko ez bagenitu, hilik ginateke edo gure hizkuntza bederen hilik legoke. Hori, esango du norbaitek, gaitzaren ordez gai  tzagoa sartzea da.
|
|
|
Informazioaren ikusgarritasuna hertsiki lotua dago Euro  pako kazetaritzan erro sakonak
|
dituen
ideia batekin: informazio batez interesatzen den pertsona kopuruak ematen edo kentzen dio balioa informazio horri 26 Kazetaritza modernoak uste du, gero eta konbentzituago, jendeak berri baten aurrean duen interesa haren argudioaren sakontasunaren alderantzizko proportzioan dagoela.
|
|
|
XXI. mendean egotea aprobetxatu beharra daukagu, eta gaur egun nazioartean bizi den koiunturak ematen dizkigun abantailak ere erabili beharra dago. Feudalismoa historiatik kanpo gelditu da, eta nahiz eta jauntxo batzuk ez onartu eta sistema gogoko izan, gainerakoek argi izan behar
|
dute
ideia hori. Edo kontzeptua errazagoa egiteko:
|
|
|
Baina horrek ere ezin gaitu fatalismora eraman. ETAk armak utzi arteko epealdi batean itxarotea proposatzen dutenak ere fatalismoan erortzen ari dira —nork daki noiz arte arituko den ETA? — eta azken batean, erasoaren atzean daudenek elikatzen
|
duten
ideia berbera mantentzea da emaitza: alegia indarkeriak eta euskarak badutela nolabaiteko harremanik.
|
|
|
Helburuaren ideia da, hain zuzen, Juzgamenaren Kritika ri batasuna ematen dion ideia. Helburua ez da eskematiza daitekeen adigai huts bat; baina, bestalde, bizitza eta organismoa ulertzeko ezinbestean erabili behar
|
dugun
ideia da. Organismoa ezaugarritzen duena bertan zati bakoitza besteengatik egotea da bitarteko eta helburu gisa aldi berean, horrela osotasun bat eratuz.
|
|
2002
|
|
|
Hortaz, aukera hau aproposa zela ikusi genuen. Horrela hasi zen guztia, ez zen hasieratik finkaturik
|
genuen
ideia bat, prozesu bat izan da.
|
|
|
Zu mozkortuta? Zuk
|
dituzun
ideiekin, proiektuekin, poztu egiten zara zure lagunaren zorte onarekin, beti ari zara pentsatzen nola demontre apurtuko dugun behartsuen eta aberatsen artean dagoen ezberdintasuna... ikusten dut oso solidarioa zarela. Zuk baduzu barruan eromen magiko hori, eta alkoholik gabe ere bizi zaitezke oso pozik.
|
|
|
Ez daukat inorekin sestran hasteko intentziorik, eta gutxiago, nik oso gutxi menperatzen dudan gaian. Horregatik, lehenik, eskerrak ematen dizkiot Xabierri aspaldian buruan
|
nituen
ideiak, artikulu honen bidez, plazaratzeko aitzakia eman didalako.
|
|
|
Eta ez ahal
|
ditu
idea horrexek ahantzekoak bere zathidun izanik, ahanzteko bilhakatzen?
|
|
|
Loditzeko beldurrez, emakumeengan eragin handiagoa
|
du
ideia honek, erretzeari uzten diotenen erdiak porrot egiten du, beraz mota honetako ohitura bati uzteko terapia batek estrategia dietetikoak eta pisua kontrolatzeko neurriak ere hartu behar ditu kontuan.
|
|
|
bihurtuz? etadiskriminazioa justifikatzeko, irakasle elebidunek plaza berriak errazagoateratzen omen
|
dituzten
ideia erabiliko dute argudio ideologiko gisa, nahiz eta egindako azterketa berdina izan eta doktorego tesiak etaikerketak egiteko denbora eta ahalbide gutxiago eduki?.
|
|
|
Edozein gizarte konfigurazio, bai ekonomiaren arloan, bai sexuen arteko harremanetan, bai gizarte horrek berari buruz
|
dituen
ideietan, denboran zehargertatutako prozesu baten ondorioz sortutakoa da. Gizarte errealitateek genealogiabat dute, ez dira bat batean gertatzen, eta ez dira betidanik eta betiko sortuak ere.Gizarte errealitateak egitate historikoak dira22 Emakumeari eta sexuen artekoharremanei buruz gaur egun ditugun ideiak eta kontzeptuak ere, prozesu batenondorioz sortu dira, eta Julia Varela-ren iritziz, emakume burgesaren?
|
|
|
Edozein gizarte konfigurazio, bai ekonomiaren arloan, bai sexuen arteko harremanetan, bai gizarte horrek berari buruz dituen ideietan, denboran zehargertatutako prozesu baten ondorioz sortutakoa da. Gizarte errealitateek genealogiabat dute, ez dira bat batean gertatzen, eta ez dira betidanik eta betiko sortuak ere.Gizarte errealitateak egitate historikoak dira22 Emakumeari eta sexuen artekoharremanei buruz gaur egun
|
ditugun
ideiak eta kontzeptuak ere, prozesu batenondorioz sortu dira, eta Julia Varela-ren iritziz, emakume burgesaren, ideala izanda prozesu horren ondorioa.
|
|
|
nahiz eta gatazka politikoa lehen baino gogorragoaeta mikatzagoa izan, eta sarreran aipatutako arriskua inoiz baino handiagoa denarren, zenbait salbuespen kenduta, oro har, euskal historiografiak ez du bere autonomia galdu, eta ez da itzuli politikaren morroia izatera. Halere, ez dago azpimarratu beharrik, historialariok eta gainerako zientzilariek behar
|
dugun
ideien artekolehia demokratikoa eta irekia bertan behera geratzeko zorian dagoela, ETAren mehatxuek eta ekintzek komunitate akademikoaren gero eta kide gehiago, zenbaithistorialari tartean daudelarik, zuzenki eragiten dituzten neurrian.
|
|
|
New York Times ek 57 artikulu, 8 lehen orrialdean, editorialik ez; TIME k 10 artikulu; CBS NEWS k 37 programa informatibotan aipatu zen gaia. Zenbakiak konparatzeak emango digu esan gura
|
dugunaren
ideia.
|
|
|
«Ekoizpenaren bide materialak kontrolatzen dituen klaseak, produkzio mentalaren ekoizpena ere kontrolatzen du, eta, orokorrean esanda, baita produkzio mentalerako ekoizpen biderik ez
|
dutenen
ideiak berak ere».
|
|
|
Ohitura modernoetan, eragin zuzena dute hedabideek, harreman sozialek, pertsonalitate jakinen proiekzioek, eta taldekideek euren buruez eta gainerakoez
|
dituzten
ideiek eta usteek.
|
|
|
Patriarkatuan, gizonaren eginkizun soziala garrantzitsuagoa da emakumearena baino. Hedabideek sarritan aireratu ohi
|
dute
ideia hori. Gaur egun, gizarte aurreratuetan gizonezkoek gizarte pisu handiagoa dute ezagutzaren alorrean, produkzioaren alorrean eta onarmen sozialaren alorrean.
|
|
|
Elkarrizketa batean kontatu zuenez, behin lagun poeta batek esan zion: " Ez hitz egin jendearekin buruan
|
dituzun
ideia horiei buruz, lapurtu egingo dizkizute-eta". Eta Txillidak ez zuen hitz egiten, guti komunikatzen zuen.
|
|
|
Ghettoaren paradigma antzua eta estua pitzatu egin zen 1997ko Euskara ren Unibertsoa jardunaldietan. Zorionez, euskaldunok euskararen biziraupenerako berezko espazioa behar
|
dugulako
ideia hedatzen ari da apurka apurka.
|
|
2003
|
|
|
Alta, garaipen kolektiboarenganako fedea higatzen da. Denborak aldatu dira, eta jendeak
|
badu
ideiaz aldatzeko eskubidea. Jendeak badu zenbat soportatzen ahal duen berak bakarrik erabakitzeko eskubidea.
|
|
|
Testuinguru ekonomiko eta industrial batean gara, beraz mugak badira, eta horrek egiten du interesgarria lan hori. Erronka da, produktua sortzerakoan gainditu behar diren gauzak dira, ahal bada sorreratik
|
duzun
ideia ttipi hori sobera itzali gabe.
|
|
|
Biodibertsitatea, ongarri naturala, kontrol biologikoa, izurrien maneiua eta antzeko kontzeptuak dagoeneko lorategi ekologikoaz
|
dugun
ideian txertaturik daude.
|
|
|
Euskal Herrian sortu den mobilizazio sozialaren eremuan zentratuta, etaglobalizazioaren aurkako mugimenduaren nazioarteko hitzorduen (Seattle, Praga, Niza, Miarritze, Goteborg, Qatar, Bartzelona, Sevilla...) haritik, gure asmoa da aldiberean tokian tokikoari eta, bestetik, globalitateari begiratu nahi dien mugimenduberri (berri?) honen arrazoietan eta aukeretan sakontzea. Mugimendu horrekEuskal Herrian
|
dituen
ideiak, diskurtsoa, ekintza bidea eta antolaketa erak aztertunahi ditugu, batik bat mugimenduak hemen duen erakunderik garrantzitsuarenak: Hemen eta Munduan erakundearenak.
|
|
|
buruan
|
zituen
ideien irakinaldia.
|
|
|
Ala ez
|
duzu
ideiarik defendatzeko. Ideiarik ez baldin badaukazu, zure kideek kaskoan errepikatzearen bortxaz sartu hiruzpalau lelozko ideologia bat baduzu bederen?
|
|
|
" Baña nik, izkuntza larrekoa,/ nai aunat ere noranaikoa/ yakite egoek igoa". Bizitza modernorako baliagarri den hizkuntza, baserri munduarekin eta fede tradizionalarekin inolako zerikusirik ez
|
duten
ideiak ere, beste edozein hizkuntza bezala, adierazteko gai dena: ideia sakrilegoak, ateoak, ez abertzaleak, iraultzaileak, ezin lizunagoak... ere bai.
|
|
|
Elizak mendeetan izan duen monopolio ideologikoa galdua badu ere, ez dakigu, hala ere, gaurko egunean gustura sentituko ote litzatekeen Pio Baroja bezalako idazle bat, XX. mendearen hasieran jada euskal ikuskera katoliko hertsiari aurre egin zion euskal idazle nagusia. Katolizismoari kontra egin ez ezik, Barojak" benetako euskal mundu jatorra" osa  tzen
|
zuenaren
ideia irauli zuen, eta balio kristau estutzaileei balio pagano askatzaile eta alaiak kontrajarri zizkion, Nietzscheren erara. Elizaren babes eta agintaritza esturik izan ez balu, Euskal Herria zer izan zitekeen irudikatu zuen Barojak:
|
|
|
Irudika nitzakeen biak ohe oteizazale horretan lo. Itziar, kexu, Jorgek hamabosgarren aldiz piztu duenean argia, buruan
|
duen
ideia hori apuntatzeko. Irudika dezaketbiza rzuria goizeko seietan bere bulegoan eserita, lanean.
|
|
|
Horrela, kopurua murrizteaz gain, guztientzako funtsezkoak diren arazoak —gerra, haziak, ura, hezkuntza... — lantzeko lan talde espezifikoak antolatu ahal izango lirateke. Kontseiluak ez
|
zuen
ideia jaso, baina etorkizunerako planteatuta geratu da.
|
|
|
43 Lege mota horien guztien arteko nahasteak dakar, batetik, legeok bereizteko irizpideen aniztasuna, eta bestetik, zuzenbide zibil esamoldeak erromatar zuzenbidean eta gure artean dituen esangura desberdinak bateratzeko zailtasuna; ildo beretik, guk zuzenbide naturalaren zein jendeen zuzenbidearen inguruan
|
ditugun
ideiak eta zuzenbide naturaleko liburuetan agertzen diren bereizketen ondoriozkoak batzea ere ez da erraza.
|
|
|
Zientziaren teoriek metodoaren froga gainditu dute. Froga hori gainditu ez
|
duten
ideiek baino munduaren azalpen hobea ematen dute. Maitagarrien ipuinak azaltzen du zergatik tratatzen duen gizarte modernoak zientzia modu berezi batez eta zergatik bermatzen dizkion beste ezein erakunderi ematen ez dizkion pribilegioak.
|
|
2004
|
|
|
Kontzeptuak badituela muga objektibo batzuk, eta badaudela alderdi politiko batzuk jarritako baldintzak onartuko ez dituztenak. Batzuetan arrazoi elektoralengatik, bakoitzak bere espazioa defendatzeko, eta beste batzuetan arrazoi politiko edo moralengatik, baina jainkotuta
|
dugun
ideia hori, alegia," nazionalistek bat egiten dugun egunean"... Ez dugu berehalakoan lortuko!
|
|
|
Jakina da ipuinak ez direla ideien gainean egiten, ipuinak istorioak kontatzen ditu, eta ideiak, pentsamenduak eta bestelako abstrakzioak istorio konkretuetan hezur-mamitu behar dira. Guk
|
bagenuen
ideia (adopzioa, batetik; harrera familietan hartutako umeak, bestetik); bagenituen pertsonaia nagusiak (Pirritx eta Porrotx pailazoak, haurrek aski ezagunak dituztenak); bagenuen tonua ere, umoretsua behar zuen izan, pailazoen haritik, baina guztiarekin ardatza falta zitzaigun: istorioa.
|
|
|
Nik badakit zer den krisi bat, eta uste dut guztiok dugula krisi bat erreferente bezala. Akordatzen naiz
|
banuela
ideia hori, bueltaka. Kasualitatez Angel Gonzalezen poema irakurri nuen:
|
|
|
Bitartean, zurrumurru mediatikoak ere abian zeuden, helburu argi batekin: muga oso altu ipintzea, ondoren ezker abertzaleak gutxienekoa ere betetzen ez
|
zuelako
ideia irudikatzeko.
|
|
|
Izaera eta tankera askotariko collage honetan barne koherentziaren lokarri batzuk ez daude egokiro lotuak, testu orok behar lukeen barne batasunaren kaltetan. Nonahi bota
|
dut
ideien sarea, handik eta hemendik, zer harrapatuko. Uste izatekoa zen, beraz, gisa horretara, era eta molde askotako iritziak eta jarrerak jasoko nituela.
|
|
|
Eta estatus horren harian, ezarian ezarian, botere kontzeptuaren zokondoetan barna ibilalditxo bat egin ondoren, zoko ilun hori zer edo zer argituko genuelakoan gaude. Argi ilunen arteko sokatira honetan, egia esan, bada gure artean, oraindik ere, ilunetik argitik baino gehiago
|
duen
ideia bat. Nahasbidea sortzen diguten kontzeptuak hauek dira:
|
|
|
–Wittgensteinek zera dio: ahalmen linguistikoa garatzean gizabanakoak ez
|
duela
ideiarik, esanahirik edo kontzepturik bereganatzen, erabilerak baizik?. Hitzak ari bira, Euskaldunon Egunkaria, 1991/5/10.
|
|
|
Ez
|
du
ideiarik ere.
|
|
|
Nahi ala ez, beharrezkoa da bi mundu horiek lotzeko bitartekaria. Kontuan hartu behar
|
dugu
Ideian bertan badagoela Ongiaren Ideia osatzen duenanizkoitasuna. Edertasunak, Proportzioak, Egiak osaturikoa?.
|
|
|
Gizentzea zer erraza den eta zergatik azaltzen den zaila. Egia esaten badiot, ez
|
dugu
ideiarik ere. Dietak garrantzitsua izan luke, baina ez dakigu zein garrantzitsua den.
|
|
|
Mendi ideia gabe bizi diteke: Yucatan’go indiarrek, esate baterako, ez dute mendirik ezagutzen; eta beren hizkuntzak ez
|
du
ideia horri dagokion hitzik. Ez, beraz, hots segida hori, eta ez adierazkia bera ere.
|
|
|
" elur" ideia baldin badugu, ongi egoki eta berezia," elur" hitza badugulako da hain zuzen. Ideia zahar bati izen berri bat ematea, hortara, zuzengabekeria hutsa da;" berriz bataiatu" nahi
|
dugun
ideia, hitz zaharrari esker baitugu, eta alkarri adiaraz ahal izaten! " Bataio" berri hunek, bestalde, funtsezko estrukturak aldatzen eta nahasten ditu askotan, analogia berriak sortuz eta zaharrak estaliz.
|
|
|
–Ez naiz inora joanen, aita. Elkarrekin gaude afera honetan –pistola atera nuen–
|
Badut
ideia hobe bat: babes nazazu hemendik.
|
|
|
Zertan datza, orduan, ezerezean parte hartze hori, errua gizakiarengan jartzea baimentzen duena eta gizakia, Jainkoaren sorkaria izan arren, akastuna bihurtzen duena? Descartesek frogatutzat joko du Jainkoa existentzia berezkoa zaion izakia dela, Jainkoak existitu beharra daukala, Jainkoaz
|
dugun
ideiak horrela eskatzen duelako, eta hori izango dela gizakiaren eta Jainkoaren artean ezberdintasuna markatzen duen bereizgarria. Niri dagokidanez Jainkoak ematen dit izatea ezerezaren gainean, baina ez dit ematen izatearen osotasuna, Jainkoak ez du beste Jainko bat sortzen, ez du bere burua bikoizten, ez naiz ni Jainkoa izango, ezta Jainko txikia ere, baizik eta ezerezaren eta izatearen artean dagoen zerbait.
|
|
|
Ez da munta gutxikoa jakitea Wittgensteinek berak aukeratu zuela etikaz mintzatzea, aipatu hitzaldiaren hasieran berariaz aitortzen duenez: " Aukera hauek [logikaz hitz egitea edo zientziaz hitzaldi bat ematea] arbuiatu ditut eta nire ikuspegitik garrantzi orokorra duen gai batez mintzatzea erabaki dut,
|
zuen
ideia argitzeko asmoz". 7 Garrantzi handiko gaia baitzuen etikak Wittgensteinentzat, ezbairik gabe.
|
|
|
Wittgensteinen Jainkoarekiko aipamenak, guztiak oso laburrak eta inpertsonalak, guztiz lotuta daude etikaz
|
zuen
ideiarekin. Orobat, Jainkoari eta etikari buruz zuen pentsaera erabat erlazionaturik zeuden (daude) bere pentsamendu logikoarekin, hau da, gertakariez eta munduaz (eta berauen irudi logikoak diren perpausez) zuen irudikapen teoriarekin.
|
|
|
Hura zen bizitzaren soinua, eta ez amestu zituzten errealitaterik gabeko hutsalkeria haiek! Mariarekin ezkondu ondoren Miren amorante
|
zueneko
ideiak laztan zezan utzi zion gogoari. Magalean lozorrotu zitzaizkion balizko pasio gauak, losintxak etxera bueltan, Miren etxean utziko lukeen aldiak, eta Mariari, ordurako emazte fin, aurre egitean txolarre mainontzi bat bezala laztanduko lukeen sekretua.
|
|
2005
|
|
|
Hain zuzen ere, antzera gertatzen da Euskal Herriko horrekin. Alde batetik, Euskal Unibertsitateak zazpi herrialdeak barne hartu behar
|
dituelako
ideia milimetro bat bera ere ez da mugitu urteotan. Hor ez da egon ñabardurarako lekurik.
|
|
|
Niri Toño Pintok, Glu Glu antzerki taldeko ekoizleak deitu zidan. Berak aspalditik omen
|
zuen
ideia baina 2004ko udaberrian proposamen serioa egin zioten. Javier Vizcainok ez ei zuen egin nahi, oso zaila ikusten baitzuen.
|
|
|
Filmatutako irudiak laborategira bidaltzen dira, bertan formatu egokira pasatzen dituzte eta muntaketa taldeari iristen zaizkio, ordenagailu bidez eszenak lotzen joateko. Lan gogorra da eta aldaketak ugariak dira, dauden irudiekin egin daitekeen muntaketa ez baitator beti bat grabatzerakoan zuzendariek filmaz
|
duten
ideiarekin. «Muntaketan pelikula berriz egiten dela esaten da», dio Altunak.
|
|
|
Baina hark ez zeukan gogorik: ez
|
dut
ideiarik, esaten zidan. Nik, berriz, ez nekien ondo euskaraz, baina ideiak banituen, eta azkenean proiektu bat bidali nuen.
|
|
|
Aitortutako gabezia kulturalaren harira, nire historia ezjakintasuna ere ageri agerian gelditu zen. Ez
|
nuen
ideiarik, adibidez, Jesukristo aurreko milenioan herrialde horietako lurrak intsentsuaren ibilbideak zeharkatu zituenik edo Saba erresuma entzutetsua bertan kokatzen zenik nork ez du Sabako erregina ezagutzen, zinemaren bitartez bada ere?.
|
|
|
Esanguratsua izan bazen izan administrazioaren aurreiritzia, beharbada ipuingintzaz
|
zuten
ideiak genero goxoa ote, izan zuen zerikusirik honetan guztian. Ildo horretan are esanguratsuagoa izan daitezke lehiaketa batetik bestera euskarazko ipuin saridunetan izandako aldaketak.
|
|
|
Azurmendik, bere liburuan demokraziarekiko
|
duen
ideiarekin bat egin genezake esaldi hau.
|
|
|
Haien ehorzketak biliar izanen dira, eta ikusiz haien haur bakarra zarela... oso, aberatsa zara... zure ontasunak bederatzi milioi libera eta erdira heldu dira; bistan da, erabiltzen dituzu bakarrik sei urteren buruan! Eta ba_ dut galdera bat... ikusiz ez duzula gehiago gurasorik, nahi genuen jakin
|
bazenuenez
ideia bat, bada, norekin egonen zaren edo... Ez?
|
|
|
Gure ibilbidea hasia dugu eta bertan parte hartzera gonbidatzen zaituztegu, baita ere
|
zuen
ideia eta proiektuak zuen kabuz egi bihurtzera. Era berean, gure ekimenak aurrera eramateko lokal baten beharra daukagula adierazi nahi dugu, eta herriari jakinarazi, honen aurrean gure eskuetan dagoela hartzea guri dagokiguna.
|
|
|
Ez daki zergatik, baina esango luke bizia aldarrikatu nahi zuen oihu ito horrek salbatu egin duela. Konektatu aurreko bere azken gogoeta horiek irakurtzearekin batera, beste ideia batzuk ere elkarri lotzen, kateatzen joan dira, berezkotzat
|
zituen
ideiei aurka egiteko prest. Naroari Argentinara itzultzeko eskatuko zion, bai, baina ez minutu bat lehenago pentsatzen ari zenagatik.
|
|
|
Oraintxe bertan funtzio garrantzitsu guztien kontrola hartzen jar dezaket, prozesagailuaren eta berezko garunaz utzi duzuen zatiaren arteko harremana hasi da, elkar ezagutzen hasi direla esan liteke. Uste
|
dut
ideia ona izan dela ahal beste salbatzea, bioteknologiak laguntza baitu dena gordetzeko.
|
|
|
Bigarren pasahitza eskatzen zuen leihora iritsitakoan parentesi bezalakoa egin du, lehenago Naroari kontatu diona berari ere kontatzeko, oraingoan Urko aipatu gabe. Burua nahikoa nahasia
|
du
ideia nahasgarriagoak sartzeko. Bigarren atera iritsita, beraz, ez atzera ez aurrera zebiltzala, esan dio zelan Tetsuok Naroa bidali duen lagun diezaiekeen beste lagun baten bila.
|
|
|
Pentsatzea eta erabakitzea errazagoa egin zitzaion, hala ere, sinetsi nahi
|
zuen
ideia harekin lasai bizitzea baino. Sufrimendua areagotu egin zen Itziarrengan.
|
|
|
Garapena hazkunde ekonomikoaren ideiara murriztean, garapen iraunkorra benetan zer zen ulertzeko zailtasunak ondorio izugarri kaltegarriak ekarri ditu berekin. Ondorio horietako behienena zera dugu, mugarik gabeko hazkunde ekonomikoak erabat kanpo uzten duela lurrak mugak
|
badituelako
ideia; horregatik, natur baliabide askok doaneko baliabidetzat hartzen dira, muga orotatik kanpo ustiatzeko modukotzat. Ildo beretik, garapen iraunkor kontzeptupean munduko gobernuek ez zuten sekula zalantzan jarri bere" aurrerapen" interesei halako zerbitzu bikaina eskaintzen zien ingurumen politika finkatua, eta ez zuten ulertu nahi gizarte berdintasuna ezin zela lortu aldagai ekologikoa kontuan hartzeke.
|
|
|
Atal honetan, garapen iraunkor kontzeptua erabilgarri egin nahi badugu, eredu ekonomiko nagusiaren sakoneko aldaketa bat behar
|
dugun
ideia hartu behar dugu abiapuntutzat. Lehen ikusi dugun moduan, azken hiru hamarkadetan. Meadows Txostena argitara ateraz geroztik?, eta modu biziagoan Rio de Janeiroko Konferentziatik aurrera, krisi ekologikoa kezka etengabea da esparru guztietan.
|
|
|
Aurrerapen horiek tradizio hermetikoaren mitoak ere ekarriko dituzte, esaterako ziber gorputza eta hilezkortasuna eta, batik bat, jainko artifizial eta birtual baten sorrera. Erlijio modu berri horri digitalismo esaten diogu informazioaren teknologiekin eta Internetekin duen erlazioa dela eta, baina baita ere antzinako Kristautasunarekin duen antzagatik eta globalizazioaren inguruan
|
duen
ideia dela-eta. Digitalismoaren barne filosofiari ‘tekno hermetismo’ esaten diogu; horrek razionalismo zorrotzaren, erlijio esoterikoen tradizionalismoaren eta zientzia fikzioaren ideien nahastea barneratzen du (Alonso eta Arzoz 2002, 133hh or.).
|
|
|
13 Slow Mugimenduak —Slow Food Movement, izatez—
|
baditu
ideia egokiak fasteretik ospa egiteko, prezipitaziotik aldentzeko, A Motako koronario arriskutik (existitzen al da?) eta igogailuaren histerismotik urruntzeko, baina batez ere gu salbatzera ez baldin badator ez dakigun zer nolako erremedio ‘zen new age mistikoekin’ (ikus Gleick 1999, 245h or.).
|
|
|
Pako Aristik Gauza txikien liburua gatik Beterriko Liburua saria jaso zuenean emandako hitzaldia irakurri ahal izan genuen(" Euskal idazlearen balada", Berria,) prentsan. Literaturaz
|
duen
ideia modu argibezain ederrez adierazi zuen: " Ez daukat beste ezein lanik, esan nahi ditudan gauzak hitz egokiekin janztea baino".
|
|
|
Bi zeregin hauek, jakina, beti eta aldi berean hartu dute kontuan, bai gizakiaren natura orokorrarekiko kontsiderazio filosofikoa, bai herrien patu ezberdinekiko kontsiderazio historikoa. Hain hausnarketa serioa merezi
|
duen
ideia honekin, hala ere, kontua ez da zientzia berri bat sortzea, baina bai —orain arte egindako saiakerei jarraipena ematen dien— estudio berri bat abian jartzea.
|
|
|
Nahiz eta batek bere perspektiba propioa asko landu eta besteenarekin asko aberastu, beti izango du zerbait berria ikasteko eta beti irekiko zaizkio bide berriak bere burua oraindik gehiago osatuz joateko. " Perspektiba bakoitzak beti aurkitzen du berria den zerbait" eta, honengatik," ezinezkoa da munduan aditzera ematen den gizadiaren espiritua perspektiba kopuru mugatu batekin erabat ezagutzea" 120 Hala ere guk hemen azpimarratu nahi
|
dugun
ideia, bestelako aspektuen garrantzia ukatu nahi gabe, hizkuntzak honetan guztian duen funtzioarekin loturikoa da. Azken finean honek, ikusi bezala," subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia" 121 osatzen du.
|
|
|
Hizkuntzen ikas irakas prozesuekin zuzenean loturikoa da jarraian komentatu nahi
|
dugun
ideia, hain zuzen, Humboldten arabera norberak bere" mundu ikuskera" sakontzeko eta bestelakoak bere baitan integratzeko duen premiarekin batera azaltzekoa dena. Aitortu eta onartu beharrekoa da, aurrenik, ezinezkoa dela beste hizkuntza bat era neutral oso batez ikastea eta, egiaz, hemendik datorkiola honen irakaskuntzari zailtasunik handiena:
|
|
|
Nik
|
banuen
ideia bat edo beste. Gertatutakoak zerikusirik behar zuen Amuchasteguitarrekin ezinbestean.
|
|
2006
|
|
|
Zenbaitek erraten didate, «ah, zu filosofoa», baina denak gara filosofoak. Bakoitzak badu biziari buruz bere filosofia, amodioari buruz, lanari buruz, politikari buruz, denek
|
baditugu
ideiak, eta ideia horien bilduma da gure ikuspegi filosofikoa. Baina horretarako jendeak behar du bere adimena trebatu, botereek ezjakina maite baitute.
|
|
|
Baginen bi ekipa, hamar bat, baina egun hartan ni eman nintzen besteak baino aise aitzinago, nahi nuen hil. Sufritzen duzularik
|
baduzu
ideia frango, eta pentsa ze kalkulu egin nuen. Orduan hil banintzen ene ez zen izanen suizidio bat, izanen zen gerlari baten heriotza ohorezkoa.
|
|
|
Parkean sartzeaz batera, Karibeko uharte tipikoaz aldez aurretik
|
dugun
ideia ezabatzen da: Aruba ez da berdea, harkaiztsua da...
|
|
|
Jokabide arazoak sortzeko zaurgarritasunarekin tenperamentuaren zein ezaugarri dauden lotuago planteatzen duen galderari dagokionez, autoreek tenperamentuaz
|
duten
ideiaren arabera, konbinazio ezberdinetara jotzen dute. Izan ere, Busseta Plomin en ustez (1986), emozionalitate ezkorra, aktibitate maila altua eta gizartekoitasun eskasaren konbinaketa litzateke; Garrison eta Earls en aburuz (1987), aktibitate maila altua, iraunkortasun eta erantzunaren intentsitate altua, herabetasunaeta ihes soziala izango lirateke; Maziade k (1989) uzkurtasuna, egokitzapen eskasa, erantzunaren intentsitate altua eta umore ezkorra aukeratzen ditu; eta Caspi, Henry, McGee, Moffitt eta Silva-k (1995) diotenez, jokabide arazoak ohikoagoakdira tenperamentuan kontrol faltaren puntuazio altua (labilidade emozionala, aktibitate altua, arretaren iraupen laburra eta ezkortasuna) erakusten duten haurrengan.
|
|
|
Horrela, Feldman eta Piirto k (2002) ikuspuntusistemiko batetik trebetasun handiak dituen haurra aztertu zuten bere ingurunefamiliarrera nola egokitzen den kontuan hartuta, familiako erlazio horiek ama, aita, neba arrebak eta aitona amonak barne hartzen dituztela. Beraz, familiako elkarrekintzek haurraren gaitasunen garapenean eragina
|
duelako
ideia honetan sartzen dirabai haurraren ingurunea bai ingurune horretan haurrak ematen dituen erantzunak.
|
|
|
Batzuk uste
|
dute
ideiei buruzko eztabaida librea ez dela beharrez koa, kaltegarria izan daitekeela. Ideien historiak zeharo alderantzizkoa frogatzendu:
|